Commentaria in Isaiam

[00001]    ΘΕΟ∆ΩΡΗΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗΝ ΗΣΑΙΑΝ

[00002]    ΠΡΟΛΟΓΟΣ

[00003]    Εἰ μὲν τὴν ἐμαυτοῦ πτωχείαν ἐλογιζόμην, παρ' ἑτέρων ἠρανιζόμην τροφήν·

[00004]    ἐπειδὴ δὲ καὶ πτωχοὺς οἶδα πολλοὺς ἀφ' ὧν ἔχουσι μεταδιδόντας καὶ τὸν δίκαιον κριτὴν ἐπαι νοῦντα τὴν γνώμην καὶ ταύτῃ μετροῦντα τὴν ἀμοιβήν, ἐπιχειρῶ κἀγὼ τῆς πτωχείας ὑπερβῆναι τοὺς ὅρους καὶ ὧν ἔλαβον ψιχίων μεταδοῦναι τοῖς ὁμοπίστοις.

[00005]    Μεμάθηκα γὰρ ὡς οὐ μόνον τῶν πέντε καὶ τῶν δύο ταλάντων τὴν ἐργασίαν ὁ δεσπότης τοὺς οἰκέτας εἰσέπραξεν, ἀλλὰ καὶ τὸν ἓν εἰληφότα μόνον εἰς μέσον ἤγαγε καὶ τὴν ἀργίαν εὑρὼν τιμωρίαν ἐσχάτην ἐπέθηκεν.

[00006]    Τοῦτό με διαφερόντως δεδίττεται, τοῦτο τὸ δέος ἐξελαύνει τῆς πενίας τὸ δέος καὶ κατατολμᾶν βιάζεται πράγματος τοῖς εὐπόροις ἁρμότ τοντος.

[00007]    Θαρρῶ δὲ καὶ τῇ τοῦ θεοῦ μου δυνάμει καὶ χάριτι·

[00008]    οὕτω μὲν γὰρ αὐτῷ ῥᾷστα πάντα καὶ λίαν ἐστὶν εὐπετῆ, ὡς καὶ ὄνῳ φωνὴν ἀνθρωπείαν πρὸς ὀλίγον χαρίσασθαι καὶ πέτραν ἄγονον πηγὴν ἡδίστων τε καὶ πλείστων ἀποφῆναι ναμάτων·

[00009]    οὕτω <δὲ> φιλότιμός ἐστι τῶν ἀγαθῶν χορηγός, ὡς μὴ μόνον τοῖς ἁγίοις παρασχεῖν τῆς προφητείας τὴν χάριν, ἀλλὰ καὶ γλώττῃ μαντικὴν ψευδολογίαν δεδιδαγμένῃ ἀληθῆ δοῦναι χρησμολογίαν καὶ πρόρρησιν τῶν μετὰ χρόνους ἐσομένων μακρούς.

[00010]    Τοῦτο τῆς φιλανθρωπίας τὸ πέλαγος ἐπιστάμενος ἀνοίγω τὸ στόμα καὶ τοὺς κρουνοὺς ἀναμένω.

[00011]    Μιμήσομαι δὲ καὶ τὴν χήραν ἐκείνην ἣ τὴν προφητικὴν εὐλογίαν τῷ ἐλαίῳ κομίσασα ἐκ τῆς βραχείας λιβάδος ὅσα συνήθροισεν ἀγγεῖα πεπλήρωκε καὶ τὸ χρέος ἐξέτισεν.

[00012]    Ἐμβαλῶ γὰρ κἀγὼ τῷ τῆς ψυχῆς ἀγγείῳ τὴν προφητικὴν εὐλογίαν καὶ ἀναβλύσειν πιστεύω τὴν ἑρμηνείαν·

[00013]    τὰ <αὐτὰ> γὰρ Ἐλισσαίῳ τῷ θεσπεσίῳ καὶ ὁ θειότατος Ἡσαΐας δρᾶσαι δυνήσεται.

[00014]    Τούτου γὰρ ἐπὶ τοῦ παρόντος ἑρμηνεῦσαι τὴν προφητείαν πειράσομαι·

[00015]    τῶν γὰρ ἄλλων προφητῶν σὺν θεῷ φάναι πλὴν Ἱερεμίου τοῦ θαυμασίου τὸν νοῦν ὡς ἐνῆν ἀνεπτύξαμεν, συντομίας ὅτι μάλιστα καὶ σαφηνείας πεφροντικότες.

[00016]    Μεταδώσει δὲ πάντως καὶ νῦν ἡμῖν ὁ φιλάνθρωπος φωτι ζούσης ἀκτῖνος καὶ τὰ κεκρυμμένα γυμνούσης.

[00017]    Οὕτως γὰρ τοῦ παναγίου πνεύματος εὑρόντες τὸν θησαυρὸν τοῖς φιλομαθέσι προθήσομεν.

[00018]    Πρὸ δὲ πάντων ἐροῦμεν τὴν τῆς προφητείας ὑπόθεσιν·

[00019]    οὕτω γὰρ εὐσύνοπτος ἡ κατὰ μέρος ἑρμηνεία γενήσεται.

[00020]    ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΗΣΑΙΟΥ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑΣ

[00021]    Ἅπαντες οἱ θεσπέσιοι προφῆται οὐ μόνον τὰ τῷ Ἰσραὴλ συμβησόμενα ὑπηγόρευσαν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐθνῶν τὴν σωτηρίαν ἐθέσπισαν καὶ τὴν δεσποτικὴν προεμήνυσαν ἐπιφάνειαν·

[00022]    πάντων δὲ μάλιστα ὁ θειότατος Ἡσαΐας ταύτην ἐπιστεύθη τὴν πρόρρησιν.

[00023]    Σαφῶς γὰρ ἅπαντα προλέγει·

[00024]    καὶ τὴν ἐξ Ἀβραὰμ καὶ ∆αυὶδ βλαστήσασαν εὐλογίαν καὶ τὴν ἐκ παρθένου γέννησιν τοῦ σωτῆρος καὶ τὰς παντοδαπὰς θαυματουργίας καὶ τῆς ἰάσεως τὰς πηγὰς καὶ τὴν Ἰουδαίων βασκανίαν καὶ λύτταν καὶ τὸ πάθος καὶ τὸν θάνατον καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον τῶν τε ἀποστόλων τὴν ἐκλογὴν καὶ τῶν ἐθνῶν ἁπάντων τὴν σωτηρίαν·

[00025]    προλέγει δὲ πρὸς τούτοις καὶ τὴν δευτέραν τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν, προαγορεύει καὶ τὴν Ἰουδαίων διασπο ρὰν καὶ τὴν παντελῆ τοῦ ναοῦ ἐρημίαν καὶ Ἀσσυρίων καὶ Ῥωμαίων τὰς κατ' αὐτῶν στρατείας, προλέγει καὶ τὴν ἀπὸ Βαβυλῶνος ἐπάνοδον καὶ τὴν Βαβυλωνίων πανωλεθρίαν, προαγορεύει καὶ τῇ Αἰγύπτῳ τινὰ καὶ τῇ Τύρῳ καὶ τῇ ∆αμασκῷ καὶ μέντοι καὶ Μωαβίταις καὶ Ἀμμανίταις καὶ Ἰδουμαίοις καὶ ἕτερα πρὸς τούτοις πολλά·

[00026]    πρὸ πάντων μέντοι τὴν ἐσχάτην Ἰουδαίων πανωλεθρίαν ὀδύρεται ἣν ὑπέμειναν τῆς κατὰ τοῦ δεσπότου μανίας εἰσπραττόμενοι δίκας.

[00027]    Τῆς δὲ προφητικῆς συνθήκης τὰ μέν ἐστι σαφῆ καὶ γυμνὴν ἔχοντα τὴν διάνοιαν, τὰ δὲ τροπικῶς εἰρημένα καὶ ἑρμηνείας δεόμενα.

[00028]    Ἐγὼ τοίνυν πειράσομαι τὰ μὲν συντόμως εἰπεῖν τὰ δὲ διὰ πλειόνων διεξελθεῖν·

[00029]    πλὴν κἀν τούτοις φροντιῶ τῆς συντομίας εἰς δύναμιν.

[00030]    ^[1] ΤΟΜΟΣ Αʹ

[00031]    ^{[11Ὅρασις]} ἣν εἶδεν Ἡσαΐας υἱὸς Ἀμώς, ἣν εἶδε κατὰτῆς Ἰουδαίας καὶ κατὰ Ἱερουσαλὴμ ἐν ἡμέραις Ὀζίουκαὶ Ἰωαθὰμ καὶ Ἄχαζ καὶ Ἐζεκίου οἳ ἐβασίλευσαντῆς Ἰουδαίας.

[00032]    |96 b| Ὅρασιν καλεῖ τῶν μελλόντων τὴν πρόγνωσιν.

[00033]    Ὥσπερ γὰρ οἱ τοῦ σώματος ὀφθαλμοὶ ὑγιῶς διακείμενοι τὰ προκείμενα ὁρῶσιν, οὕτω τὸ ὀπτικὸν τῆς διανοίας ὑπὸ τοῦ θείου φωτιζόμενον πνεύματος ὡς παρόντα βλέπει τὰ μὴ παρόντα.

[00034]    Λέγει τοίνυν ἑωρακέναι τινὰ σκυθρωπὰ κατὰ τῆς Ἰουδαίας καὶ κατὰ Ἱερουσαλήμ.

[00035]    Καλεῖ δὲ Ἱερουσαλὴμ μὲν τὴν μητρόπολιν, Ἰουδαίανδὲ τὰς ὑπ' αὐτὴν τελούσας πόλεις καὶ κώμας.

[00036]    ∆ηλοῖ καὶ τῆς προφητείας τὸν χρόνον τῇ μνήμῃ τῶν βασιλέων·

[00037]    ἤρξατο μὲν γὰρ ταύτης ἐπὶ Ὀζίου, μέχρι δὲ Ἐζεκίου διέμεινεν.

[00038]    ^{[2Ἄκουε]} οὐρανὲ καὶ ἐνωτίζου γῆ, ὅτι κύριος ἐλάλησεν.

[00039]    Τούτους τοὺς μάρτυρας καὶ Μωυσῆς ὁ μέγας ἐκάλεσε προσταχθείς.

[00040]    Ἀκούσας γάρ·

[00041]    «Καταβὰς διαμάρτυραί μοι τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν», οὕτω τῆς διαμαρτυρίας ἤρξατο·

[00042]    «Πρόσεχε οὐρανὲ καὶ λαλήσω, καὶ ἀκουέτω γῆ ῥήματα ἐκ στόματός μου.».

[00043]    Προστεθεικὼς δὲ καὶ ἕτερα τούτοις ἐπήγαγεν·

[00044]    «ὅτι ὄνομα κυρίου ἐκάλεσα».

[00045]    ∆ιαμαρτύρεται δὲ τῷ λαῷ καὶ τὰς παντοδαπὰς ἀπειλεῖ τιμωρίας τὸν δεδομένον παραβαίνοντι νόμον.

[00046]    Καὶ μέντοι καὶ ὁ προφήτης Ἱερεμίας, μᾶλλον δὲ ὁ θεὸς διὰ τούτου, τῆς τοῦ λαοῦ πάλιν δυσσεβείας κατηγορήσας καὶ ταῦτα ἐπήγαγεν·

[00047]    «Ἐξέστη ὁ οὐρανὸς ἐπὶ τούτῳ καὶ ἔφριξεν ἐπὶ πλεῖον ἡ γῆ, λέγει κύριος.».

[00048]    Τούτων ἀναμιμνῄσκει τῶν λόγων μετὰ τὸ τέλος τῶν πραγμάτων διὰ τῆς τοῦ προφήτου γλώττης ὁ τῶν ὅλων θεός·

[00049]    Ἄκουε οὐρανὲ καὶ ἐνωτίζου γῆ, ὅτι κύριος ἐλάλησεν.

[00050]    Οὐ γὰρ ἄνθρωπός φησιν ὁ φθεγγόμενος ἀλλὰ δι' ἀνθρώπου θεός.

[00051]    Οὐρανὸν δὲ καὶ γῆν εἰς μαρτυρίαν οὐχ ὡς ἐμψύχους καλεῖ ἀλλ' ὡς πᾶσαν τὴν ὁρωμένην περι έχοντας κτίσιν καὶ ἐπὶ πλεῖστον διαρκοῦντας.

[00052]    Εὑρίσκομεν δὲ καὶ τὸν Ἰακὼβ καὶ τὸν Λάβαν σωρὸν λίθων πεποιηκότας καὶ μάρτυρα τοῦτον καλέσαντας·

[00053]    ἀλλὰ τοὺς μὲν λίθους μνήμης χάριν συνήγαγον, οὐ γὰρ ἔμψυχοι οἱ λίθοι, τὴν δὲ ἀληθῆ μαρτυρίαν ἐνεπίστευσαν τῷ τῶν ὅλων ἐφόρῳ.

[00054]    Οὕτω καὶ αὐτὸς τὰ μεγάλα ταῦτα στοιχεῖα εἰς μαρτυρίαν ἐκάλεσεν.

[00055]    Καὶ ἐβεβαίωσε τοῖς ἔργοις τοὺς λόγους·

[00056]    ἡνίκα γὰρ Ἰουδαῖοι προσήλωσαν τῷ σταυρῷ τὸν σωτῆρα, ἐκλονήθη μὲν ἡ γῆ τῆς μαρτυρίας ἀναμιμνῄσκουσα, ὁ δὲ οὐρανός, ἐπειδὴ ταύτην τοῖς ἀνθρώποις παρέχειν τὴν αἴσθησιν οὐκ ἠδύνατο ἄνωθεν ὤν, τὸν ἐν αὐτῷ βαδίζοντα ἥλιον ἔδειξε τῶν ἀκτίνων ἐστερη μένον καὶ τὸ σκότος εἰς τὴν κατὰ τῆς ἀσεβείας μαρτυρίαν ἐπήγαγεν.

[00057]    Υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν.

[00058]    Οὐ γὰρ μόνον αὐτοὺς εἰς τὸ εἶναι παρήγαγον, ἀλλὰ καὶ πάσης ἐπιμελείας ἠξίωσα καὶ περιβλέπτους διὰ τῆς παντοδαπῆς προμηθείας ἀπέφηνα·

[00059]    αὐτοὶ δὲ ἀχάριστοι περὶ τὸν εὐεργέτην ἐγένοντο.

[00060]    Εἰκότως δὲ τῆς ἀχαριστίας κατηγορῶν οὐρανὸν καὶ γῆν εἰς μέσον καλεῖ·

[00061]    διὰ τούτων γὰρ τὰς παντοδαπὰς εὐεργεσίας ἐτρύγησαν.

[00062]    Οὐρανὸς μὲν γὰρ αὐτοῖς ἄνωθεν ἐχορήγησε τὴν τοῦ μάννα τροφήν·

[00063]    «Ἐνετείλατο» γάρ φησι «νεφέλαις ὑπεράνωθεν καὶ θύρας οὐρανοῦ ἀνέῳξε καὶ ἔβρεξεν ἐπ' αὐτοὺς μάννα φαγεῖν καὶ ἄρτον οὐρανοῦ ἔδωκεν αὐτοῖς.».

[00064]    Ἡ δὲ γῆ ἤνεγκε μὲν αὐτοῖς ἐν τῇ ἐρήμῳ τῶν ὑδάτων τὴν χρείαν, προσήνεγκε δὲ ἐν Παλαιστίνῃ τῶν παντοδαπῶν καρπῶν τὴν ἀφθονίαν.

[00065]    Μετέλαβον δὲ καὶ τοῦ τῆς υἱοθεςίας ἀξιώματος πρῶτοι·

[00066]    οὗ δὴ χάριν καὶ πρωτότοκον υἱὸν αὐτὸν προσηγόρευσεν·

[00067]    «Υἱὸς» γάρ φησι «πρωτότοκός μου Ἰσραήλ.».

[00068]    Ἀλλ' ὅμως οὐδὲν αὐτοὺς ἔπεισε λαβεῖν εὐγνώμονα γνώμην.

[00069]    ∆ιὸ δὴ καὶ τοῖς ἀλόγοις συγκρίνων αὐτοὺς ἀποφαίνει τούτων ἀλογωτέρους·

[00070]    ^[3Ἔγνω] γάρ φησι βοῦς τὸν κτησά μενον καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ·

[00071]    Ἰσραὴλ δέ με οὐκ ἔγνω, καὶ ὁ λαός με οὐ συνῆκεν.

[00072]    Λόγου γὰρ ἐστερη μένα ταῦτα καὶ νοῦ τὸν τροφέα γινώσκει καὶ τῆς ἐπιμελείας μεταλαγχάνοντα εὐγνωμόνως περὶ τὸν ταύτης διάκειται χορηγόν, καὶ οἶδε μὲν τὸν βοηλάτην ὁ βοῦς, εἴκει δὲ τῇ τούτου φωνῇ, τρέχει δὲ εἰς τὴν συνήθη φάτνην ὁ ὄνος·

[00073]    οὗτοι δὲ πηγὴν ἀγαθῶν ἐξαντλοῦντες οὐκ ἠθέλησαν ἐπιγνῶναι τῶνδε τῶν ναμάτων τὸν χορηγόν.

[00074]    Οὕτω καὶ διὰ Ἱερεμίου πτηνοῖς αὐτοὺς συγκρίνει καὶ τούτων ἀλογωτέρους ἀποφαίνει·

[00075]    «Τρυγὼν» γάρ φησι «καὶ τέττιξ καὶ χελιδὼν ἔγνωςαν καιροὺς εἰσόδου αὐτῶν, ὁ δὲ λαός μου οὐκ ἔγνω τὰ κρίματα κυρίου.».

[00076]    Ἐγὼ δὲ θαυμάζω τοῦ φιλανθρώπου δεσπότου τὴν ἀγαθότητα ·

[00077]    οὐ γὰρ ἁπλῶς λαὸν ἀλλὰ μετὰ τῆς ἀντωνυμίας καλεῖ.

[00078]    Καὶ ὁ μὲν ἀχάριστος λαὸς οὐ λέγει·

[00079]    ὁ θεός μου, ὁ δὲ φιλ άνθρωπος θεὸς λέγει·

[00080]    ὁ λαός μου.

[00081]    Καὶ τὰ ἐπαγόμενα δὲ τὸν ἄρρητον αὐτοῦ δείκνυσιν ἔλεον·

[00082]    θρήνους γὰρ ὑφαίνει τοῖς σωθῆναι μὴ βουληθεῖσιν·

[00083]    τῶν δὲ φιλούντων ἀλλ' οὐ τῶν μισούντων οἱ θρῆνοι.

[00084]    ^{[4Οὐαὶ]} ἔθνος ἁμαρτωλόν, λαὸς πλήρης ἀνομίας ὤν, σπέρμα πονηρόν, υἱοὶ ἄνομοι·

[00085]    ἐγκατελίπετε τὸν κύριον καὶ παρωρ γίσατε τὸν ἅγιον τοῦ Ἰσραήλ.

[00086]    Τοῦτο δὲ σαφέστερον ὁ Σύμμαχος ἡρμήνευσεν·

[00087]    «Κατέλιπον τὸν κύριον, διέσυρον τὸν ἅγιον.».

[00088]    Οὐ γὰρ μόνον καταλιπόντες τὸν ποιητὴν τοῖς εἰδώλοις τὴν τοῦ θεοῦ θεραπείαν προσήνεγκαν, ἀλλὰ καὶ ἐνανθρωπήςαντα καὶ τὴν πάντων ἀνθρώπων πραγματευόμενον σωτηρίαν διέσυρον ἐπιτωθάζοντες καὶ ποτὲ μὲν πλάνον καὶ δαιμονῶντα ποτὲ δὲ Σαμαρίτην καλοῦντες, ποτὲ δὲ κωμῳδοῦντες ἔλεγον·

[00089]    «Οὐὰ |97 a| ὁ καταλύων τὸν ναὸν καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγείρων αὐτόν, κατάβηθι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ.».

[00090]    Σπέρμα δὲ αὐτοὺς πονηρὸν ὀνομάζει οὐ τοὺς προγόνους ὑβρίζων, ἀλλὰ τὴν τούτων πονηρίαν ἐλέγχων.

[00091]    Οὕτω καὶ ὁ βαπτιστὴς Ἰωάννης γεννήματα ἐχιδνῶν αὐτοὺς ἀπεκάλει, ὁ δὲ κύριος γενεὰν πονηρὰν καὶ μοιχαλίδα.

[00092]    Οὐδὲ γὰρ ἐφύλαξαν τὴν τῶν προγόνων εὐγένειαν.

[00093]    Εἶτα μιμεῖταί τινα κατά τινος χαλεπαίνοντα καὶ ποτὲ μὲν πρὸς ἐκεῖνον ποτὲ δὲ πρὸς ἑαυτὸν διαλεγόμενον καὶ ἐπάγει·

[00094]    Ἀπηλλοτριώθησαν εἰς τὰ ὀπίσω.

[00095]    Τουτέστιν·

[00096]    ἐμὲ καταλιπόντες πρὸς τοὺς ἐναντίους ἐχώρησαν.

[00097]    Τοῦτο γὰρ καὶ ἀλλαχοῦ φησιν·

[00098]    «Ἔδωκαν ἐπ' ἐμὲ νῶτα καὶ οὐ πρόσωπα αὐτῶν.».

[00099]    ^[5Τί] ἔτι πληγῆτε προστιθέντες ἀνομίαν;

[00100]    Πᾶσα κεφαλὴ εἰς πόνον καὶ πᾶσα καρδία εἰς λύπην·

[00101]    ^[6ἀπὸ] ποδῶν ἕως κεφαλῆς οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ ὁλοκληρία.

[00102]    Κεφαλὴν καλεῖ τοὺς βασιλέας καὶ ἄρχοντας, καρδίαν δὲ τοὺς ἱερέας καὶ διδα σκάλους.

[00103]    Ὅπερ γάρ ἐστι σώματι καρδία, τοῦτο ἱερεῖς καὶ διδάσκαλοι τῷ λαῷ·

[00104]    καὶ ὅπερ ἐστὶ κεφαλὴ σώματι, τοῦτο βασιλεῖς καὶ ἄρχοντες τοῖς ὑπηκόοις.

[00105]    Ὀλοφύρεται τοίνυν αὐτῶν τὴν ἀναλγησίαν·

[00106]    ποίαν γὰρ ἔτι φησὶν ἐπαγάγω τιμωρίαν;

[00107]    Πολλὰς ἐπήγαγον καὶ παντοδαπάς, καὶ μεμενή κατε νοσοῦντες ἀνίατα·

[00108]    τὴν γὰρ νόσον ὅλα τὰ μέλη περί κειται, καὶ κεφαλὴ καὶ καρδία καὶ πόδες·

[00109]    οὗ δὴ χάριν ἀπαγορεύω τὴν σωτηρίαν.

[00110]    Οὔτε γὰρ τραῦμα οὔτε μώλωψ οὔτε πληγὴ φλεγμαίνουσα, οὐκ ἔστι μάλαγμα ἐπιθεῖναι οὔτε ἔλαιον οὔτε καταδέσμους.

[00111]    Σαφέστερον δὲ ταῦτα ὁ Σύμμαχος τέθεικεν·

[00112]    «Οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ ὑγιές, ἀλλὰ τραῦμα καὶ μώλωψ καὶ πληγὴ κρούματος οὔτε σφιγγομένη οὔτε ἁπαλυνομένη ἐλαίῳ.».

[00113]    Νικᾷ φησι τὴν τῶν φαρμάκων ἰσχὺν ἡ τῶν τραυμάτων ὑπερβολή.

[00114]    Καὶ ἐπειδὴ ἤρετο·

[00115]    Τί ἔτι πληγῆτε προστιθέντες ἀνομίας;

[00116]    εἰκότως καταλέγει τὰ εἴδη τῆς τιμωρίας·

[00117]    ^[7Ἡ] γῆ ὑμῶν ἔρημος, αἱ πόλεις ὑμῶν πυρίκαυστοι·

[00118]    τὴν χώραν ὑμῶν ἐνώπιον ὑμῶν ἀλλότριοι κατεσθίουσιν αὐτήν, καὶ ἠρήμωται κατεστραμμένη ὑπὸ λαῶν ἀλλοτρίων.

[00119]    Τούτων ὑμῖν τῶν κακῶν ἐπήγαγον τὸν κατάλογον, καὶ καταμαθεῖν τὴν τούτων αἰτίαν οὐ βούλεσθε.

[00120]    Ταῦτα δὲ συνέβη μὲν αὐτοῖς καὶ ἡνίκα Ναβουχοδονόσορ αὐτοῖς ὁ τῶν Βαβυλωνίων ἐπεστράτευσε βασιλεύς·

[00121]    τὸν ἔσχατον δὲ αὐτοῖς ὄλεθρον μετὰ τὸν σωτήριον σταυρὸν οἱ Ῥωμαίων ἐπήνεγκαν βασιλεῖς.

[00122]    Καὶ ὁρῶμεν μέχρι καὶ τήμερον ἀλλόφυλα ἔθνη καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν οἰκοῦντα καὶ τὴν γῆν νεμόμενα.

[00123]    Ταῦτα περὶ τῆς Ἰουδαίας εἰπὼν προλέγει καὶ τὴν τῆς πόλεως ἐρημίαν·

[00124]    ^{[8Ἐγκαταλειφθήσεται]} ἡ θυγάτηρ Σιὼν ὡς ςκηνὴ ἐν ἀμπελῶνι καὶ ὡς ὀπωροφυλάκιον ἐν σικυ ηλάτῳ, ὡς πόλις πολιορκουμένη.

[00125]    Θυγατέρα Σιὼν τὴν Ἱερουσαλὴμ ὀνομάζει.

[00126]    Ὥσπερ γὰρ υἱοὺς ἀνθρώπων τοὺς ἀνθρώπους καλεῖ καὶ υἱοὺς προφητῶν τοὺς προφήτας, οὕτω καὶ θυγατέρα Ἱερουσαλὴμ καὶ θυγατέρα Σιὼν τὴν αὐτὴν προσαγορεύει.

[00127]    Αὕτη ἤνθει μὲν πάλαι, ἡνίκα ὁ ἀμπελὼν τὸν ὥριμον εἶχε καρπόν·

[00128]    ἐκείνου δὲ τρυγηθέντος μεμένηκεν ἔρημος ὡς ἀμπελῶνος σκηνή.

[00129]    Καὶ γὰρ οἱ φυτουργοὶ περιφράττουσι μὲν αἱμασιαῖς καὶ φραγμοῖς τὰς ἀμπέλους, ὅταν βρίθωσι τῷ καρπῷ, καὶ σκηνὰς ὑψηλὰς πηγνύντες ἐν ἐκείναις κάθηνται φυλάττοντες τὸν καρπόν·

[00130]    ὅταν δὲ τοῦτον συλλέξωσι, καταλύουσι μὲν τὴν σκηνήν, ἀφύλακτον δὲ τὴν ἄμπελον καταλείπουσιν.

[00131]    Οὕτω καὶ τοῦ Ἰσραὴλ ὁ ἀμπελών, ἕως μὲν εἶχε τὴν ἐπηγγελμένην τοῖς ἔθνεσιν εὐλογίαν, πάσης ἐπιμελείας ἐτύγχανεν·

[00132]    ἐκείνης δὲ τρυγηθείσης καὶ τῶν εἰς ἐκείνην πεπιστευκότων ὑπ' αὐτῆς ἐκλεγέντων ἀπεστερήθη μὲν τοῦ φραγμοῦ, ἀπεστερήθη δὲ τοῦ ναοῦ, μεμένηκε δὲ ὁ περίβλεπτος οἶκος οἷον ὁρῶσιν οἱ αὐτόσε παραγινόμενοι.

[00133]    ^[9Καὶ] εἰ μὴ κύριος Σαβαὼθ ἐγκατέλιπεν ἡμῖν σπέρμα, ὡς Σόδομα ἂν ἐγενήθημεν καὶ ὡς Γόμορρα ἂν ὡμοιώθημεν.

[00134]    Ὅτε τὰ Σόδομα καὶ τὰ Γόμορρα πυρὶ παρέδωκεν ὁ θεός, οὐδεὶς διεσώθη τῶν οἰκητόρων·

[00135]    μόνος δὲ Λὼτ οὐκ ἐκοινώνησε τῆς φθορᾶς, οὐδεμίαν ἔχων πρὸς ἐκείνους συγγέ νειαν.

[00136]    Ἐκ δὲ τοῦ Ἰσραὴλ πολλαὶ διεσώθησαν μυριάδες, ἡνίκα οἱ Ῥωμαίων στρατηγοί τε καὶ βασιλεῖς ἐπιστρα τεύσαντες καὶ τὰς πόλεις ἐνέπρησαν καὶ τῶν ἐνοικούντων τοὺς μὲν πλείστους κατηκόντισαν, τοὺς δὲ ὑπολειφθέντας ἐξηνδραπόδισαν.

[00137]    Προείρηκε γὰρ τοῖς ἱεροῖς ἀποστόλοις ὁ κύριος καὶ τοῖς δι' ἐκείνων πεπιστευκόσι τὰ συμβησόμενα καὶ παρηγγύησε φειδοῖ τὴν σωτηρίαν καρπώσασθαι·

[00138]    «Ὅταν» γάρ φησιν «ἴδητε κυκλουμένην ὑπὸ στρατο πέδων τὴν Ἱερουσαλήμ, γινώσκετε ὅτι ἤγγικεν ἡ ἐρήμωσις αὐτῆς», καὶ πάλιν·

[00139]    «Τότε οἱ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ φευγέτωσαν εἰς τὰ ὄρη, καὶ ὁ ἐπὶ τοῦ δώματος μὴ καταβήτω |97 b| ἆραι τὰ ἐκ τῆς οἰκίας αὐτοῦ.».

[00140]    Οἱ τοίνυν εἰς τὸν κύριον πεπιστευκότες διὰ τῆς πίστεως τῆς σωτηρίας ἀπέλαυσαν·

[00141]    καὶ τὸ σπέρμα ἐκεῖνο, δι' οὗ τοῖς ἔθνεσι τὴν εὐλογίαν ὁ θεὸς ἐπηγγείλατο, οὐκ εἴασε Σοδόμοις καὶ Γομόρροις παραπλησίως τῶν Ἰουδαίων ἐξαλειφθῆναι τὴν μνήμην.

[00142]    ^{[10Ἀκούσατε]} λόγον κυρίου ἄρχοντες Σοδόμων, προσέχετε νόμον θεοῦ λαὸς Γομόρρας.

[00143]    Τὴν μὲν τιμωρίαν Σοδομίταις ἀντίρροπον οὐκ ἐδέξαντο, οὐ γὰρ εἴασε τὸ σπέρμα ἐκεῖνο, τὰς δὲ Σοδομιτῶν καὶ Γομορρηνῶν εἰκότως προσηγορίας λαμβάνουσιν.

[00144]    Ἐπειδὴ γὰρ μέγα ἐφρόνουν ἐπὶ τῇ ῥίζῃ τοῦ Ἀβραάμ, τὴν δὲ τοῦ Ἀβραὰμ οὐκ ἐζήλωσαν πίστιν, τῆς τοῦ Ἀβραὰμ συγγενείας ἐνδίκως ἐκβάλλονται.

[00145]    Οὕτω καὶ ὁ θεσπέσιος Ἰωάννης ὁ βαπτιστὴς βοᾷ·

[00146]    «Γεννήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς;

[00147]    Ποιήσατε οὖν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας καὶ μὴ δόξητε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς ὅτι πατέρα ἔχομεν τὸν Ἀβραάμ·

[00148]    ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ.».

[00149]    Καὶ τῷ προφήτῃ Ἰεζεκιὴλ ὁ θεὸς παρεγγυᾷ εἰπεῖν «τῇ Ἱερουσαλήμ·

[00150]    Τὸ σπέρμα σου καὶ ἡ γένεσίς σου ἐκ γῆς Χαναάν·

[00151]    ὁ πατήρ σου Ἀμορραῖος καὶ ἡ μήτηρ σου Χετταία»·

[00152]    καὶ τὰ Σόδομα δὲ πάλιν ἀδελφὴν αὐτῆς ὀνομάζει.

[00153]    Ὧν γὰρ τὴν παρανομίαν ἐζήλωσαν, τούτων τὴν προσηγορίαν εἰσὶ δίκαιοι δέξασθαι.

[00154]    ^[11Τί] μοι πλῆθος τῶν θυσιῶν ὑμῶν;

[00155]    λέγει κύριος.

[00156]    Ἐντεῦθεν μανθάνομεν ἐναργῶς ὡς οὐ θυσίαις ἀρεσκόμενος ὁ θεὸς ταύτας αὐτοῖς προσφέρειν ἐνομοθέτησεν, ἀλλὰ τὴν ἀσθένειαν αὐτῶν ἐπιστάμενος.

[00157]    Ἐν Αἰγύπτῳ γὰρ τραφέντες καὶ θύειν εἰδώλοις μεμαθηκότες τῆς παιδείας ἐκείνης ἀπολαύειν ἐβούλοντο.

[00158]    Ἐκείνης τοίνυν αὐτοὺς ἀπαλλάξαι τῆς πλάνης βουληθεὶς ὁ θεὸς καὶ θυσιῶν καὶ μουσικῶν ὀργάνων ἠνείχετο, τὴν ἐκείνων ὑπερείδων ἀσθένειαν καὶ τὴν μειρακιώδη γνώμην ψυχαγωγῶν.

[00159]    Ἐνταῦθα μέντοι μετὰ πολὺν ἐτῶν ἀριθμὸν ἅπασαν τὴν νομικὴν ἀπαγορεύει λατρείαν.

[00160]    Πλήρης γάρ εἰμί φησιν·

[00161]    Ὁλοκαυτώματα τῶν κριῶν καὶ στέαρ ἀρνῶν καὶ αἷμα τράγων οὐ βούλομαι, ^[12οὐδ'] ἂν ἔρχησθε ὀφθῆναί μοι.

[00162]    ∆ιὰ δὲ τούτων ὁ προφήτης, μᾶλλον δὲ ὁ διὰ τούτου λαλήσας θεός, καὶ τὰς περὶ πλημμελείας καὶ τὰς περὶ ἁμαρτίας καὶ τὰς τῆς τελειώσεως θυσίας καὶ τὰς ὁλοκαρπώσεις ἐξέβαλεν.

[00163]    Τῶν μὲν γὰρ τὸ αἷμα καὶ τὸ στέαρ προσεφέρετο καὶ οἱ νεφροὶ καὶ τοῦ ἥπατος ὁ λοβός, τὰ δὲ τέλεια κατεκαίετο.

[00164]    Εἶτα σαφέστερον δείκνυσι τὸ τῶν θυσιῶν περιττόν·

[00165]    Τίς γὰρ ἐξεζήτησε ταῦτα ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν;

[00166]    ∆ι' ὑμᾶς τούτων ἠνειχόμην, οὐκ αὐτὸς τούτων ἐδεόμην.

[00167]    Πατεῖν τὴν αὐλήν μου ^[13οὐ] προσθήσεσθε.

[00168]    Κατα λύσαντες γὰρ Ῥωμαῖοι τὸν θεῖον ναὸν νόμῳ τοῦτον αὐτοῖς ἀπέφηναν ἄβατον.

[00169]    Ἐὰν προσφέρητε σεμίδαλιν, μάταιον·

[00170]    θυμίαμα βδέλυγμά μοί ἐστιν.

[00171]    Εἴδη καὶ ταῦτα θυσιῶν.

[00172]    Καὶ ἀναγκαίως αὐτῶν ἐποιήσατο μνήμην διὰ τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀναίδειαν, ὡς ἂν μὴ λέγοιεν·

[00173]    Τόδε μὲν οὐ βούλεται προσφέρειν ἡμᾶς, τῷδε δὲ θεραπεύεται.

[00174]    Οὕτως ἐν τοῖς μετὰ ταῦτα διὰ τοῦ προφήτου φησίν·

[00175]    «Οὐκ ἐμοὶ πρόβατα τῆς ὁλοκαρπώσεώς σου, οὐδὲ ἐν ταῖς θυσίαις σου ἐδόξασάς με, οὐκ ἐδούλευσάς μοι ἐν δώροις, οὐδὲ ἔγκοπόν σε ἐποίησα ἐν λιβάνῳ, οὐδὲ ἐκτήσω μοι ἀργυρίου θυμίαμα, οὐδὲ στέαρ τῶν θυσιῶν σου ἐπεθύμησα, ἀλλ' ἐν ταῖς ἀνομίαις σου καὶ ἐν ταῖς ἀδικίαις σου προέστην σου.».

[00176]    Καὶ διὰ τοῦ θεσπεσίου ∆αυίδ·

[00177]    «Οὐ δέξομαί» φησιν «ἐκ τοῦ οἴκου σου μόσχους οὐδὲ ἐκ τῶν ποιμνίων σου χιμάρους·

[00178]    ἐμὰ γάρ ἐστι πάντα τὰ Θηρία τοῦ ἀγροῦ, κτήνη ἐν τοῖς ὄρεσι καὶ βόες.

[00179]    Ἔγνωκα πάντα τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ὡραιότης ἀγροῦ μετ' ἐμοῦ ἐστιν.

[00180]    Ἐὰν πεινάσω, οὐ μή σοι εἴπω·

[00181]    ἐμὴ γάρ ἐστιν ἡ οἰκουμένη καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς.

[00182]    Μὴ φάγομαι κρέα ταύρων ἢ αἷμα τράγων πίομαι;» Καὶ διδάσκων, τίσιν ἀρέσκεται·

[00183]    «Θῦσον τῷ θεῷ» φησι «θυσίαν αἰνέσεως», καί ·

[00184]    «Θυσία αἰνέσεως δοξάσει με.».

[00185]    Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ μακάριος ∆αυίδ φησι πρὸς αὐτόν·

[00186]    «Θυσίαν καὶ προσφορὰν οὐκ ἠθέλησας, ὁλοκαυτώματα καὶ περὶ ἁμαρτίας οὐκ ἐζήτησας.».

[00187]    Τὰς νεομηνίας ὑμῶν καὶ τὰ σάββατα καὶ ἡμέραν μεγάλην οὐκ ἀνέχομαι, νηστείαν καὶ ἀργίαν ^[14καὶ] τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου.

[00188]    Ἰδοὺ καὶ τὰς πολυθρυλήτους |98 a| ἐξέβαλεν ἑορτάς·

[00189]    τὴν τοῦ πάσχα, τὴν τῶν ἑβδομάδων, τὴν τῶν σκηνῶν καὶ πρὸς τούτοις τὴν τῶν σαλπίγγων, τὴν τοῦ ἱλασμοῦ.

[00190]    Ἡμέραν γὰρ μεγάλην τὰς μεγάλας ἑορτὰς ὀνομάζει, νηστείαν δὲ τὴν τοῦ ἱλασμοῦ ἡμέραν.

[00191]    Καὶ καθολικῶς πᾶσαν ἑορτὴν καὶ πᾶν σάββατον μεμισηκέναι φησίν.

[00192]    Καὶ τὴν αἰτίαν διδάσκει·

[00193]    Ἐγενήθητέ μοι εἰς πλησ μονήν, οὐκέτι ἀνήσω τὰς ἁμαρτίας ὑμῶν.

[00194]    Κόρον φησὶν ὑμῶν ἔλαβον καὶ παντελῶς ὑμᾶς ἀποστρέφομαι διὰ τὴν τῶν ἁμαρτημάτων ὑπερβολήν.

[00195]    ^{[15Ὅταν]} τὰς χεῖρας ὑμῶν ἐκτείνητε πρός με, ἀποστρέψω τοὺς ὀφθαλμούς μου ἀφ' ὑμῶν·

[00196]    καὶ ἐὰν πληθύνητε δέησιν, οὐκ εἰσακούσομαι ὑμῶν.

[00197]    Αἱ γὰρ χεῖρες ὑμῶν αἵματος πλήρεις.

[00198]    Ταῦτα πάντα διεξελθών, καὶ τὴν τοῦ νόμου λύσιν καὶ τοῦ ναοῦ τὴν κατάλυσιν, ἐδίδαξε τὸ εἶδος τῆς ἁμαρτίας δι' ὃ ὑπέστησαν τὰς παντοδαπὰς τιμωρίας καὶ κατηγορεῖ αὐτῶν οὐκ εἰδώλων θεραπείαν οὐδὲ μοιχείαν καὶ πλεονεξίαν ἀλλὰ μιαιφονίαν·

[00199]    πάσης γὰρ δυσσεβείας καὶ παρανομίας χαλε πωτέρα ἡ κατὰ τοῦ κυρίου μανία.

[00200]    Αὐτῶν γάρ ἐστιν ἡ φωνή·

[00201]    «Τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐφ' ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν.».

[00202]    Τοῦτο τὸ αἷμα τῆς παλαιᾶς αὐτοὺς ἐστέρησεν εὐκληρίας, τοῦτο τὸ αἷμα μετοίκους τῆς οἰκουμένης ἀπέφηνεν.

[00203]    Ἀλλ' ὅμως φιλάνθρωπος ὢν ὑποδείκνυσιν αὐτοῖς σωτηρίας ὁδόν·

[00204]    ^{[16Λούσασθε,]} καθαροὶ γένεσθε.

[00205]    Ἵνα μὴ νομίσωσιν αὐτὸν τὰ κατὰ νόμον ὑπαγορεύειν περιρραντήρια, προστέ θεικεν ἀναγκαίως·

[00206]    Ἀφέλετε τὰς πονηρίας ὑμῶν ἀπὸ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου.

[00207]    Καὶ τοὺς κεκρυμ μένους ὑμῶν ἐπίσταμαι λογισμούς, οὐδέν με λέληθε τῶν πονηρῶν ὑμῶν βουλευμάτων·

[00208]    τῷ λουτρῷ τοίνυν τῆς παλιγγενεσίας ἐκκαθάρατε τὰς ψυχάς.

[00209]    Παύσασθε ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν.

[00210]    Πρὸς γὰρ τῷ τὰ πρότερα ἀπορρῖψαι δεῖ φυγεῖν τῶν ὁμοίων τὴν ἐργασίαν.

[00211]    ^{[17Μάθετε]} καλὸν ποιεῖν.

[00212]    Οὐκ ἀρκεῖ γὰρ πρὸς τελείωσιν ἡ ἀποχὴ τοῦ κακοῦ, ἀλλὰ δεῖ προσθεῖναι τὴν κτῆσιν τῶν ἀγαθῶν·

[00213]    Ἐκζητήσατε κρίσιν, ῥύσασθε ἀδικούμενον, κρίνατε ὀρφανῷ καὶ δικαιώσατε χήραν.

[00214]    ^[18Καὶ] δεῦτε καὶ διελεγχθῶμεν, λέγει κύριος.

[00215]    Ὡς ἂν δὲ μὴ δείσαιεν τοὺς ἐλέγχους ἀκούσαντες, τῶν ἀγαθῶν ἐπαγγέλλεται χορηγίαν·

[00216]    Καὶ ἐὰν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ, ἐὰν δὲ ὦσιν ὡς κόκκινον, ὡσεὶ ἔριον λευκανῶ.

[00217]    Εἰσάγων φησὶν ὑμᾶς εἰς δικαστήριον οὐ δίκας εἰσπράξομαι τῶν τετολμημένων, ἀλλὰ τὴν μεταμέλειαν ὁρῶν μιμήσομαι τοὺς δευσοποιοὺς καὶ τῷ τοῦ παναγίου βαπτίσματος λουτρῷ ἀμείψω τοῦ αἵματος τὴν χροιὰν καὶ οὐκ ἐάσω ὑμᾶς φέρειν ἔλεγχον τῆς μιαιφονίας διηνεκῆ.

[00218]    Παράδοξος γὰρ ἡ ἐμὴ ἐπιστήμη·

[00219]    τῶν γὰρ δευσοποιῶν ῥοδοειδῆ καὶ κροκοειδῆ καὶ ἰοειδὴ καὶ ἁλουργὰ βαπτόντων ἐγὼ τὸ ἐρυθρὸν χιονοειδὲς ἀπεργάζομαι.

[00220]    Εἶτα καὶ τῶν παρόντων ἀγαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν ὡς περὶ ταῦτα κεχηνόσιν ἐπαγγέλλεται δώσειν·

[00221]    ^[19Καὶ] ἐὰν θέλητε καὶ εἰσακούσητέ μου, τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγεσθε.

[00222]    Μὴ πειθομένοις δὲ ἀπειλεῖ·

[00223]    Ἐὰν δὲ μὴ θέλητε μηδὲ εἰσακούσητέ μου, μάχαιρα ὑμᾶς κατέδεται.

[00224]    Καὶ διδάσκων ὁ προφήτης ὡς οὐκ αὐτοῦ ταῦτα τὰ ῥήματα ἀλλὰ τοῦ τῶν ὅλων θεοῦ, ἐπήγαγεν·

[00225]    Τὸ γὰρ στόμα κυρίου ἐλάλησε ταῦτα.

[00226]    Ταύτῃ τῇ φιλανθρωπίᾳ καὶ τῷ σταυρῷ προση λούμενος ὁ δεσπότης ἐχρήσατο·

[00227]    «Πάτερ» γὰρ ἔφη «ἄφες αὐτοῖς·

[00228]    οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσιν.».

[00229]    Μετὰ μέντοι τὸν σταυρὸν καὶ τὸν θάνατον καὶ τὴν ἀνάστασιν καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἀνάβασιν καὶ τὴν τοῦ θείου πνεύματος ἐπιφοίτησιν καὶ τὰ παράδοξα τῶν ἀποστόλων θαύματα τοὺς μὲν πεπι στευκότας τῆς σωτηρίας ἠξίωσεν·

[00230]    ἐκ τούτων γάρ εἰσιν οἱ τρισχίλιοι καὶ οἱ πεντακισχίλιοι οὓς τῶν πρώτων ἀποστόλων ἡ ξυνωρὶς ἐσαγήνευσεν, ἐκ τούτων αἱ πολλαὶ μυριάδες ἃς ὁ θεῖος Ἰάκωβος τῷ θεσπεσίῳ ὑπέδειξε Παύλῳ, ἐκ τούτων αὐτὸς ὁ μακάριος Παῦλος·

[00231]    θηρὸς γὰρ δίκην ἀγρίου διέσπα τοῦ κυρίου τὴν ποίμνην, ἀλλὰ τῆς θείας ἀξιωθεὶς κλήσεως πέπονθε μεθ' ἡδονῆς ἅπερ ἔδρα μεθ' ἡδονῆς.

[00232]    |98 b| Τούτους μὲν οὖν ὁ δεσπότης κατὰ τὴν ἰδίαν ὑπόσχεσιν τῆς σωτηρίας ἠξίωσε, τοὺς δὲ ἄλλους μαχαίρᾳ κατὰ τὴν προφητείαν παρέδωκεν.

[00233]    ^[21Πῶς] ἐγένετο πόρνη πόλις πιστὴ Σιών, πλήρης κρίσεως;

[00234]    Ἐν ᾖ δικαιοσύνη ἐκοιμήθη ἐν αὐτῇ, νῦν δὲ φονευταί.

[00235]    Ἐπειδὴ εἶδεν ἀντιλέγοντας καὶ μὴ πειθομένους μηδὲ ἀνεχομένους λούσασθαι καὶ τὴν σωτηρίαν καρπώσασθαι, ὀλοφύρεται καὶ θρηνεῖ τὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον μεταβολήν.

[00236]    Πιστὴ μὲν γὰρ ἦν, ἡνίκα ∆αυὶδ μὲν αὐτὴν ὁ βασιλεὺς καὶ Ἰωσαφὰτ καὶ Ἐζεκίας καὶ Ἰωσίας εὐσεβῶς ῳ

[00237]    κονόμουν, πόρνη δὲ ἐγένετο καὶ ἀντὶ δικαίων φονευτὰς ἔσχεν οἰκήτορας, ἡνίκα τὸν νυμφίον παραγενόμενον οὐκ ἐδέξατο ἀλλὰ θηριωδῶς αὐτὸν ἀνελοῦσα ἐφοινίχθη τῷ αἵματι.

[00238]    ^[22Τὸ] ἀργύριον ὑμῶν ἀδόκιμον·

[00239]    οἱ κάπηλοί σου μίσγουσι τὸν οἶνον ὕδατι.

[00240]    Οὐδὲ καπήλων οὐδὲ ἀργυραμοιβῶν ποιεῖται κατηγορίαν ἀλλ' ἱερέων καὶ διδασκάλων τὸν θεῖον νοθευόντων νόμον καὶ τὰ οἰκεῖα παραμιγνύντων δόγματα.

[00241]    Ταύτην γὰρ καὶ ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ὁ κύριος αὐτοῖς τὴν κατηγορίαν ἐπήγαγεν·

[00242]    «Ἵνα τί παραβαίνετε τὴν ἐντολὴν τοῦ θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν;» Ὥσπερ γὰρ ὁ τῷ χρυσῷ ἢ τῷ ἀργύρῳ ἑτέραν ὕλην παραμιγνὺς κίβδηλον τοῦτον ἐργάζεται καὶ ἀδόκιμον καὶ ὁ τὸν οἶνον ὕδατι κεραννὺς λυμαίνεται τῇ τοῦ οἴνου ποιότητι, οὕτως οἱ τῶν Ἰουδαίων διδάσκαλοι τὸν θεῖον νόμον διέφθειραν τοὺς οἰκείους αὐτῷ συντά ξαντες λογισμοὺς καὶ τὰς μυθώδεις δευτερώσεις συνάψαντες.

[00243]    ^[23Οἱ] ἄρχοντές σου ἀπειθοῦσι, κοινωνοὶ κλεπτῶν, ἀγαπῶντες δῶρα, διώκοντες ἀνταπόδομα, ὀρφανοῖς οὐ κρίνοντες καὶ κρίσει χηρῶν οὐ προσέχοντες.

[00244]    Ἀναγκαία καὶ ἡ τούτων κατηγορία·

[00245]    οὐκ ἀρκεῖ γὰρ ἡ πίστις εἰς σωτηρίαν, ἀλλὰ χρεία καὶ τῆς πρακτικῆς ἀρετῆς.

[00246]    Τούτου δὴ χάριν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν τῷ σωτηρίῳ κελεύσας βαπτίσματι προσελθεῖν καὶ τἆλλα τῆς ἀρετῆς αὐτοῖς ὑπηγόρευσεν εἴδη.

[00247]    Μετὰ μέντοι τὴν κατηγορίαν ἐπιφέρει τῆς τιμωρίας τὰς ἀπειλάς·

[00248]    ^[24∆ιὰ] τοῦτο τάδε λέγει κύριος ὁ δεσπότης Σαβαώθ, ὁ δυνάστης τοῦ Ἰσραήλ·

[00249]    Οὐαὶ τοῖς ἰσχύουσιν ἐν Ἰσραήλ, οὐ παύσεται γὰρ ὁ θυμός μου ἐν τοῖς ὑπε ναντίοις μου, κρίσιν ποιήσω ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου.

[00250]    Τὸ κύριος Σαβαὼθ ὁ μὲν Σύμμαχος καὶ ὁ Θεοδοτίων «κύριος τῶν δυνάμεων» ἡρμήνευσαν, ὁ δὲ Ἀκύλας «κύριος στρατιῶν».

[00251]    Συνᾴδει δὲ ἡ διάνοια·

[00252]    καὶ γὰρ τοὺς στρατιωτικοὺς κατα λόγους δύναμιν ὀνομάζειν εἰώθαμεν.

[00253]    Ὁ δὲ τῶν οὐρανῶν βασιλεὺς στρατιὰν ἀκαταγώνιστον ἔχει τὰς ἀοράτους δυνά μεις.

[00254]    Τὸν δὲ αὐτὸν καὶ δυνάστην τοῦ Ἰσραὴλ ὀνομάζει ὡς διὰ τῶν παραδόξων θαυμάτων, ἃ ὑπὲρ τοῦ Ἰσραὴλ πεποίηκε, τὴν οἰκείαν δείξαντα δύναμιν.

[00255]    Ὑπεναντίους δὲ αὐτοὺς καλεῖ ὡς ἀντιτείνοντας ἀεί, ἐχθροὺς δὲ ὡς δυσμενεῖς ὄντας.

[00256]    ^[25Καὶ] ἐπάξω τὴν χεῖρά μου ἐπὶ σὲ καὶ πυρώσω σε εἰς καθαρόν, τοὺς δὲ ἀπειθοῦντας ἀπολέσω καὶ ἀφελῶ πάντας ἀνόμους ἀπὸ σοῦ καὶ πάντας ὑπερηφάνους ταπεινώσω ^[26καὶ] ἐπιστήσω τοὺς κριτάς σου ὡς τὸ πρότερον καὶ τοὺς συμβούλους σου ὡς τὸ ἀπ' ἀρχῆς.

[00257]    Πάλιν τῆς κρίσεως ἐμνημόνευσε καὶ ὑπέσχετο τοὺς μὲν ἀξίους πυρώσειν μέν, ἀλλ' οὐκ εἰς κατάκαυσιν, ἀρίστους δὲ καὶ δοκίμους ποιήσειν.

[00258]    Τοιαύτη γὰρ ἡ τοῦ βαπτίσματος χάρις·

[00259]    οὗ δὴ ἕνεκα καὶ ὁ θειότατος Ἰωάννης ὁ βαπτιστὴς ἐβόα λέγων·

[00260]    «Ἐγὼ μὲν ὑμᾶς ἐβάπτισα ὕδατι εἰς μετάνοιαν·

[00261]    ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μού ἐστιν, οὗ οὔκ εἰμι ἱκανὸς τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων λῦσαι·

[00262]    αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί.».

[00263]    Καὶ τοῦ παναγίου πνεύματος κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς ἐπιφοιτήσαντος ἐγένοντο ἐν τοῖς ἀποστόλοις «διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός».

[00264]    Τούτου δὴ χάριν διὰ τοῦ πυρὸς τοῖς πιστεύουσιν ὑπισ χνεῖται τὴν κάθαρσιν, τοῖς δὲ δι' ἀλαζονείαν ἀντιλέγουσι ταπείνωσιν ἀπειλεῖ.

.........

[00265]    τ οὺς ἐκδεξαμένους τὸ κήρυγμα, οὓς τοῖς ἱεροῖς ἀπεικάζει προφήταις.

[00266]    Καὶ μετὰ ταῦτα κληθήσῃ πόλις δικαιοσύνης, μητρόπολις πιστὴ ^{[27Σιών.]}

[00267]    Οὐ μέγεθος αὐτῇ καὶ οἰκοδομημάτων κάλλος καὶ οἰκητόρων ἐπαγγέλλεται πλῆθος ἀλλὰ δικαιο σύνην καὶ πίστιν·

[00268]    μήτηρ γάρ ἐστι τῶν πεπιστευκότων.

[00269]    Οὗ δὴ χάριν καὶ πρὸς αὐτὴν συντρέχουσιν ἅπαντες ἰδεῖν ποθοῦντες οὐ περιβόλων μέγεθος οὐδὲ πύργων ὕψος οὐδὲ κιόνων καὶ λίθων μαρμαρυγὰς ἀλλὰ τάφον δεσποτικὸν |99 a| καὶ σταυροῦ τύπον δεσποτικοῦ καὶ τὴν σμικρὰν ἐκείνην καὶ πολυθρύλητον φάτνην.

[00270]    Μετὰ γὰρ κρίματος σωθήσεται ἡ αἰχμαλωσία αὐτῆς καὶ μετὰ ἐλεημοσύνης·

[00271]    ^[28καὶ] συντριβήσονται οἱ ἄνομοι καὶ οἱ ἁμαρτωλοί, καὶ οἱ ἐγκαταλιπόντες τὸν κύριον συντελεσθήσονται.

[00272]    Ἐλέῳ γὰρ κεράσας τὸ δίκαιον τοῖς μὲν τὸν σταυρὸν τετολμηκόσιν εἶτα μεταμεληθεῖσι συνέγνω καὶ τὴν μεταμέλειαν δεξάμενος παρέσχε τὴν σωτηρίαν καὶ τοῖς τὰ δεινὰ ἐκεῖνα πεπονθόσι καὶ αἰχμαλώτοις γεγενημένοις οὐ συναπώλεσεν, ἐκείνους δὲ πανωλεθρίᾳ παρέδωκεν.

[00273]    ^{[29∆ιότι]} νῦν αἰσχυνθήσονται ἐπὶ τοῖς γλυπτοῖς αὐτῶν ἐφ' οἷς αὐτοὶ ἐποίησαν καὶ αἰσχυνθήσονται ἐπὶ τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν ἐφ' οἷς αὐτοὶ ἐβουλεύσαντο καὶ αἰσχυνθήσονται ἐπὶ τοῖς κήποις αὐτῶν ἐφ' οἷς ἐπεθύμησαν.

[00274]    Εἰκότως καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος καὶ τούτων ἐποιήσατο μνήμην.

[00275]    Ἐπειδὴ γὰρ ὡς ὑπὲρ τοῦ νόμου ζηλοῦντες οὐκ ἐδέξαντο παραγενόμενον τὸν σωτῆρα Χριστόν, τῆς πολλῆς δυσσεβείας ἀναμιμνῄσκει ὅτι καὶ εἰδώλων τὴν πόλιν ἐνέπλησαν καὶ ἄλση τοῖς εἰδώλοις ἐφύτευσαν καὶ ἐν ἀγοραῖς καὶ ἐν οἰκίαις καὶ ἐπὶ τῶν δωμάτων τοῖς δαίμοσι θυσίας προσέφερον καὶ ταῦτα δρῶντες οὐκ ἐλογίζοντο τὴν τοῦ νόμου παράβασιν·

[00276]    ὅτε δὲ αὐτὸς ὁ νομοθέτης ἀφίκετο, τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν παρανομίαν ὑπέ λαβον.

[00277]    Εἶτα πάλιν ἐπιφέρει τῆς ἐρημίας τὴν πρόρρησιν·

[00278]    ^{[30Ἔσονται]} γὰρ ὡς τερέβινθος ἀποβεβληκυῖα τὰ φύλλα αὐτῆς καὶ ὡς παράδεισος ὕδωρ μὴ ἔχων.

[00279]    Πάντα τὰ καρποφόρα δένδρα καταλιπὼν τερεβίνθῳ ἀπείκασε τὴν τῆς πόλεως ἐρημίαν καὶ τερεβίνθῳ τῶν φύλλων γεγυμνωμένῃ·

[00280]    φυτὸν δέ ἐστιν ἐν ξηροῖς τόποις φυόμενον, κλάδους ἔχον κατεσκληκότας.

[00281]    Ἀπείκασε δὲ αὐτοὺς καὶ παραδείσῳ ἀνύδρῳ·

[00282]    οὐκέτι γὰρ τῶν προφητικῶν ναμάτων ἀπολαύουσιν οὐδὲ τὴν ἄνωθεν φερομένην δέχονται δρόσον.

[00283]    ^[31Καὶ] ἔσται ἡ ἰσχὺς αὐτῶν ὡς καλάμη στυππείου, καὶ αἱ ἐργασίαι αὐτῶν ὡς σπινθῆρες πυρός.

[00284]    Εὔπρηστος ἡ τοῦ στυππείου καλάμη.

[00285]    Εἰκότως τοίνυν τῇ μὲν καλάμῃ ταύτῃ παρέβαλεν αὐτῶν τὴν ἰσχύν, πυρὶ δὲ τὰ πονηρὰ αὐτῶν ἔργα·

[00286]    ἡ πονηρία γὰρ ἡμᾶς τῆς θείας προμηθείας γυμνοῖ καὶ καταναλίσκει τὴν δεδομένην ἡμῖν ἰσχύν.

[00287]    Καὶ κατακαυθήσονται οἱ ἄνομοι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἅμα, καὶ οὐκ ἔσται ὁ σβέςων.

[00288]    Θεοῦ γὰρ κολάζοντος τίς ὁ ῥυόμενος;

[00289]    Οὕτω καὶ διὰ τοῦ μεγάλου Μωυσέως ἔφη·

[00290]    «Ἐγὼ ἀποκτενῶ καὶ ζῆν ποιήσω, πατάξω κἀγὼ ἰάσομαι·

[00291]    καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἐξελεῖται ἐκ τῶν χειρῶν μου.».

[00292]    Ταῦτα τοίνυν εἰδότας δεδιέναι προσήκει καὶ φρίττειν·

[00293]    «φοβερὸν» γὰρ «τὸ ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας θεοῦ ζῶντος».

[00294]    Ὁ μέντοι προφήτης ἐνταῦθα τὴν πρώτην συνεπέρανεν ὅρασιν·

[00295]    ἡμεῖς δὲ τοὺς ἐντευξομέν ους τῇδε τῇ βίβλῳ μικρὸν διαναπαύσωμεν, δόξαν ἀναπέμποντες τῷ πατρὶ καὶ τῷ υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

[00296]    Ἀμήν.

[00297]    ^[2] ΤΟΜΟΣ Βʹ

[00298]    ^[21Ὁ] λόγος ὁ γενόμενος πρὸς Ἡσαΐαν υἱὸν Ἀμὼς περὶτῆς Ἰουδαίας καὶ περὶ Ἱερουσαλήμ.

[00299]    Ἐν τῇ Ὀζίου βασιλείᾳ ἐν ἐκείνῃ γὰρ τῆς προφητείας ἤρξατο καὶ τούτους προσετάχθη διαπορθμεῦσαι τοὺς λόγους, οὐ κατὰ τὸν αὐτὸν μέντοι καιρόν·

[00300]    οὗ δὴ χάριν ἑτέρῳ πάλιν ἐχρήσατο προοιμίῳ.

[00301]    ^[2Ὅτι] ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις ἐμφανὲς τὸ ὄρος κυρίου, καὶ ὁ οἶκος τοῦ θεοῦ ἐπ' ἄκρων τῶν ὀρέων καὶ ὑψωθήσεται ὑπεράνω τῶν βουνῶν.

[00302]    Τὸ περιφανὲς καὶ περί βλεπτον τῆς εὐσεβείας προλέγει καὶ ὅτι σβεσθήσεται μὲν ἡ τῶν εἰδώλων θεραπεία, ὁ δὲ τοῦ θεοῦ οἶκος παρὰ πάντων τὸ προσῆκον δέξεται σέβας.

[00303]    ∆ιὰ γὰρ τῶν ὀρέων καὶ τῶν βουνῶν οὐ τὸ ὕψος μόνον δηλοῖ ἀλλὰ καὶ τὴν ἐν τούτοις πάλαι κρατήσασαν πλάνην·

[00304]    ἐν γὰρ ταῖς ἀκρω ρείαις καὶ τοῖς ὑψηλοῖς λόφοις τεμένη τοῖς εἰδώλοις ἀνέστησαν καὶ ἄλση κατεφύτευσαν καὶ τὴν διὰ θυσιῶν αὐτοῖς προσέφερον θεραπείαν.

[00305]    Μετὰ δὲ τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν τὸ μὲν ἐκείνων διελήλεγκται ψεῦδος, |99 b| δέδεικται δὲ τῆς ἀληθείας τὸ κάλλος, καὶ ὁρῶμεν τῆς προφητείας τὸ τέλος.

[00306]    Ἐσχάτας δὲ ἡμέρας τὰς μετὰ τὴν δεσποτικὴν ἐπιφάνειαν λέγει.

[00307]    Οὕτω καὶ διὰ Ἰωὴλ τοῦ προφήτου φησίν·

[00308]    «Ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα» τοῦτο δὲ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς ἔλαβε πέρας , καὶ ὁ θεῖος ἀπόστολος·

[00309]    «Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως» ἔφη «πάλαι ὁ θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προφήταις, ἐπ' ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν υἱῷ.».

[00310]    Καὶ ἥξουσιν ἐπ' αὐτὸν πάντα τὰ ἔθνη, ^[3καὶ] πορεύσονται λαοὶ πολλοὶ καὶ ἐροῦσιν·

[00311]    δεῦτε ἀναβῶμεν εἰς τὸ ὄρος κυρίου καὶ εἰς τὸν οἶκον τοῦ θεοῦ Ἰακώβ, καὶ ἀναγγελεῖ ἡμῖν τὴν ὁδὸν αὐτοῦ, καὶ πορευσόμεθα ἐν αὐτῇ.

[00312]    Ταῦτα διπλῆν ἔχει τὴν ἑρμηνείαν, ἑκατέρας δὲ τὸ τέλος ὁρῶμεν·

[00313]    κἄντε γὰρ τὴν Ἱερουσαλὴμ νοήσωμεν ὄρος εἶναι τοῦ θεοῦ, ὁρῶμεν ἐκεῖσε τοὺς πεπιστευκότας ἐκτρέχοντας καὶ ἐξ ἁπάσης τῆς οἰκουμένης ἐκτρέχοντας καὶ ἀφικνουμένους τοὺς τὸ κήρυγμα δεξαμένους καὶ τὴν ἐκεῖθεν βλαστήσασαν εὐλογίαν ἁρπά σαντας·

[00314]    κἄντε τὰς πανταχοῦ γῆς καὶ θαλάττης ἐκκλησίας φῶμεν οἶκον θεοῦ τῷ θείῳ Παύλῳ πειθόμενοι·

[00315]    «Οἶκος γὰρ αὐτοῦ» φησίν «ἐσμεν ἡμεῖς» , καὶ οὕτως ἔστιν ἰδεῖν τὴν τῆς προφητείας ἀλήθειαν·

[00316]    περιφανὴς γὰρ ἡ τοῦ θεοῦ ἐκκλησία, καὶ τὴν πάλαι κρατήσασαν ἀσέβειαν τὰ ἔθνη καταλιμπάνοντα ταύτῃ πρόσεισι καὶ παρὰ ταύτης φωτίζεται.

[00317]    Ἐκ γὰρ Σιὼν ἐξελεύσεται νόμος καὶ λόγος κυρίου ἐξ Ἱερουσαλήμ.

[00318]    ^[4Καὶ] κρινεῖ ἀνὰ μέσον τῶν ἐθνῶν καὶ ἐλέγξει λαὸν πολύν.

[00319]    Θαυμάζω τοὺς ἑτέρως νοεῖν τόδε τὸ χωρίον ἀνεχομένους καὶ τὴν ἀπὸ Βαβυλῶνος ἐπάνοδον οἰομένους διὰ τούτων προλέγεσθαι.

[00320]    Ποῖα γὰρ ἔθνη μετὰ τὴν δευτέραν τοῦ ναοῦ οἰκοδομίαν ἐκεῖσε ἔδραμεν;

[00321]    Ποῖος δὲ νόμος ἐκεῖσε ἐδόθη;

[00322]    Τὸν γὰρ παλαιὸν νόμον οὐκ ἐν τῇ Σιὼν ἀλλ' ἐν τῷ Σινὰ ὄρει δέδωκεν ὁ θεός.

[00323]    Εὔδηλον τοίνυν ὡς τὴν καινὴν αἰνίττεται διαθήκην, ἐκεῖ μὲν πρώτοις δοθεῖσαν τοῖς ἀποστόλοις, δι' ἐκείνων δὲ πᾶσι παρασχεθεῖσαν τοῖς ἔθνεσιν.

[00324]    Οὐ μόνον νόμον ἀλλὰ καὶ λόγον ἐκεῖθεν ἐξελεύσε σθαι προθεσπίζει·

[00325]    οὕτω δὲ τὸ εὐαγγελικὸν ὠνόμαζε κήρυγμα.

[00326]    Τοῦτο γὰρ καὶ ὁ μακάριος ἡμᾶς διδάσκει Λουκᾶς·

[00327]    «ὡς παρέδοσαν ἡμῖν οἱ ἐξ ἀρχῆς αὐτόπται καὶ ὑπηρέται τοῦ λόγου γενόμενοι».

[00328]    Λόγον γὰρ ἐνταῦθα οὐ τὸν θεὸν λόγον καλεῖ ἀλλὰ τὴν τοῦ θείου λόγου διδασκαλίαν·

[00329]    οὐ γὰρ ὁ θεὸς λόγος ἐκ Σιὼν ἐξελήλυθεν, ἀλλ' ἐν τῇ Σιὼν τὴν ἀλήθειαν ἐξεπαίδευσεν.

[00330]    Καὶ συγκόψουσι τὰς μαχαίρας αὐτῶν εἰς ἄροτρα καὶ τὰς ζιβύνας αὐτῶν εἰς δρέπανα, καὶ οὐ λήψεται ἔθνος ἐπ' ἔθνος μάχαιραν, καὶ οὐ μὴ μάθωσιν ἔτι πολεμεῖν.

[00331]    Οὐδὲ ταῦτα μετὰ τὴν ἀπὸ Βαβυλῶνος ἐπάνοδον γεγενημένα εὑρίσκομεν·

[00332]    πόλεμοι γὰρ ἐπάλληλοι ἦσαν κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, εἰς πολλὰ τῆς βασιλείας μεμερισμένης καὶ τῶν κατ' ἔθνος βασιλευόντων ἐπανισταμένων ἀλλήλοις.

[00333]    Τῇ δὲ τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφανείᾳ συνήκμασεν ἡ τῶν Ῥωμαίων ἀρχή, αὕτη δὲ τὰς πολλὰς καταλύσασα βασιλείας τὸ κατὰ πάντων ἀνεδήσατο κράτος, ὑπ' ἐκείνην δὲ τὰ ἔθνη τελοῦντα οὐκέτι τοῖς πολεμικοῖς ὀργάνοις κέχρηνται κατ' ἀλλήλων, τῶν δὲ ἀπὸ γεωργίας ἅπαντες ἀπολαύουσιν ἀγαθῶν.

[00334]    Τοσαύτη δὲ πάλαι διάστασις ἦν, ὅτι καὶ ὁ Ἰσραὴλ διχῇ διῃρημένος ἦν καὶ ἑαυτὸν κατανήλισκεν καὶ ἐν μιᾷ γωνίᾳ τῆς οἰκουμένης, μᾶλλον δὲ ἐν ἐπαρχίᾳ μιᾷ τῇ Παλαιστίνῃ φημί Ἀλλόφυλοι καὶ Μωαβῖται καὶ Ἀμμανῖται καὶ Ἰδουμαῖοι καὶ Ἀμαληκῖται κατ'ἀλλήλων ἐστράτευον.

[00335]    Ἀλλὰ ταῦτα |100 a| πάντα ἡ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἔσβεσεν ἐνανθρώπησις.

[00336]    Κατ' αὐτὴν γὰρ τὴν ςωτήριον τῆς παρθένου γέννησιν ἔπεμψέ φησιν Αὔγουστος «ἀπογράψασθαι πᾶσαν τὴν οἰκουμένην».

[00337]    Ἐντεῦθεν ἀρχὴν ἔλαβεν ἡ εἰς εἰρήνην τῶν πολέμων μεταβολή, καὶ τὸ κήρυγμα ἔτρεχεν ἀκωλύτως τῶν κατ' ἔθνος ἐσβεσμένων πολέμων, καὶ τῶν ἐθνῶν ἁπάντων ὑπὸ μίαν ἐξουσίαν τελούντων ἀδεῶς οἱ κήρυκες τῆς ἀληθείας διέβαινον τὰ σωτήρια διαπορθμεύοντες δόγματα.

[00338]    Οὕτω ταῦτα προθεσπίσαι κελευσθεὶς ὁ προφήτης τῷ λαῷ παραινεῖ τῷ καλουμένῳ Ἰακὼβ τὸ φῶς τῆς ἀληθείας εἰσδέξασθαι, λέγει δὲ οὕτω·

[00339]    ^[5Καὶ] νῦν, σὺ οἶκος τοῦ Ἰακώβ, δεῦτε καὶ πορευθῶμεν τῷ φωτὶ κυρίου·

[00340]    ^{[6ἀνῆκε]} γὰρ τὸν λαὸν αὐτοῦ, τὸν οἶκον τοῦ Ἰσραήλ.

[00341]    Οἶκον Ἰακὼβ τοὺς ἐξ Ἰακὼβ ὀνομάζει.

[00342]    Τούτων δὲ οἱ μὲν πιστεῦσαι θελήσαντες προσελήφθησαν, οἱ δὲ ἀπιστήσαντες ἀπερρίφησαν.

[00343]    Προτρέ πει τοίνυν ὁ προφητικὸς λόγος μηκέτι προσεδρεύειν τῷ λυχνιαίῳ φωτὶ τοῦ νόμου, ἀλλὰ τῷ ἀληθινῷ τὰς ψυχὰς καταυγάζειν·

[00344]    οὐκέτι γὰρ τῆς προτέρας ἐπιμελείας οἱ ἀντιλέγοντες ἀπολαύσονται.

[00345]    Εἶτα δείκνυσιν, ὡς οὐκ ἐννόμως ἀλλὰ καὶ λίαν παρανόμως πολιτευόμενοι τὴν ὑπὲρ τοῦ νόμου δῆθεν σπουδὴν ἐπεδεί κνυντο καὶ τὴν καινὴν οὐκ ἐδέχοντο διαθήκην, καὶ διδάσκει τὰ ὑπ' αὐτῶν τολμώμενα·

[00346]    Ὅτι ἐνεπλήσθη ὡς τὸ ἀπ' ἀρχῆς ἡ χώρα αὐτῶν κληδονισμῶν ὡς ἡ τῶν Ἀλλοφύλων, καὶ τέκνα πολλὰ ἀλλόφυλα ἐγενήθη αὐτοῖς.

[00347]    Ἀμφότερα ὁ νόμος ἐναργῶς ἀπηγόρευσε, καὶ τὸ ἀλλοφύλοις ἐπιμίγνυσθαι καὶ τὰς πρὸς ἐκείνους ἐπιγαμίας ποιεῖσθαι καὶ τὸ κληδόσι κεχρῆσθαι·

[00348]    ἀμφότερα δὲ οὗτοι παρέβησαν.

[00349]    ^{[7Ἐνεπλήσθη]} ἡ χώρα αὐτῶν ἀργυρίου καὶ χρυσίου, καὶ οὐκ ἦν ἀριθμὸς τῶν θησαυρῶν αὐτῶν·

[00350]    καὶ ἐνεπλήσθη ἡ γῆ αὐτῶν ἵππων, καὶ οὐκ ἦν ἀριθμὸς τῶν ἁρμάτων αὐτῶν.

[00351]    Καὶ ἵπποις θαρρεῖν καὶ τῇ τοῦ πλούτου δυνάμει ὁ θεῖος ἀπηγόρευσε νόμος·

[00352]    «οὐ ποιήσεις» γάρ φησι «σεαυτῷ ἅρματα οὐδὲ πληθυνεῖς ἵππους.».

[00353]    Ταῦτα δὲ ἀπηγόρευσεν, ἵνα μὴ τῇ οἰκείᾳ δυνάμει θαρρῶσιν ἀλλὰ τὴν θείαν ῥοπὴν ἀναμέ νωσιν.

[00354]    Οὕτω καὶ ὁ μακάριος ∆αυὶδ βοᾷ·

[00355]    «Οὐκ ἐν τῇ δυναστείᾳ τοῦ ἵππου θελήσει οὐδὲ ἐν ταῖς κνήμαις τοῦ ἀνδρὸς εὐδοκεῖ», καὶ πάλιν·

[00356]    «Οὐ γὰρ ἐν τῇ ῥομφαίᾳ αὐτῶν ἐκληρονόμησαν γῆν, καὶ ὁ βραχίων αὐτῶν οὐκ ἔσωσεν αὐτούς, ἀλλ' ἡ δεξιά σου καὶ ὁ βραχίων σου καὶ ὁ φωτισμὸς τοῦ προσώπου σου, ὅτι εὐδόκησας ἐν αὐτοῖς», καὶ αὖθις·

[00357]    «Οὐ γὰρ ἐπὶ τῷ τόξῳ μου ἐλπιῶ, καὶ ἡ ῥομφαία μου οὐ σώσει με.».

[00358]    ^[8Καὶ] ἐνεπλήσθη ἡ γῆ βδελυγμάτων τῶν ἔργων τῶν χειρῶν αὐτῶν, καὶ προσεκύνησαν οἷς ἐποίησαν οἱ δάκτυλοι αὐτῶν.

[00359]    Ἀποχρώντως αὐτῶν τὴν ἄνοιαν ἐκωμῴδησε τῆς ἀσεβείας κατηγορῶν·

[00360]    ἃ γὰρ ταῖς χερσὶ καὶ τοῖς δακτύλοις εἰργά ζοντο, ταῦτα θεοὺς ἐπωνόμαζον καὶ τὸ θεῖον αὐτοῖς προσέ φερον σέβας.

[00361]    Εἶτα πάλιν αὐτῶν ὀλοφύρεται τὴν τῆς ἀξίας μεταβολήν·

[00362]    ^[9Καὶ] ἔκυψεν

[00392]    Πρόςφορος δὲ τοῖς τυφλώττουσιν ἡ τούτων θεοποιία·

[00393]    καὶ γὰρ ἐκεῖναι τὸ φῶς δραπετεύουσαι καταφεύγουσιν εἰς τὸ σκότος, καὶ οὗτοι ὁμοίως τὸ νοερὸν ἰδεῖν οὐ βουλόμενοι φῶς ἠσπάζοντο τῆς ἀγνοίας τὸν ζόφον.

[00394]    ^{[22Παύσασθε]} ὑμῖν ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, ὡς ἔστιν ἀναπνοὴ ἐν μυκτῆρι αὐτοῦ·

[00395]    ὅτι ἐν τίνι ἐλογίσθη αὐτοῖς οὕτως;

[00396]    Ταῦτα μετὰ ἀστερίσκων προσκείμενα εὕρομεν.

[00397]    Παρακε λεύεται δὲ ὁ προφητικὸς λόγος μὴ μόνον τῶν εἰδώλων φυγεῖν τὴν προσκύνησιν ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τῶν ἀνθρώπων γνωρίζειν τὴν φύσιν καὶ τῇ τούτων μὴ θαρρεῖν προστασίᾳ.

[00398]    Τὴν γὰρ ζωήν φησιν ἐν ταῖς ἀναπνοαῖς ἔχουσιν·

[00399]    κἂν ταύτας ἀποφράξῃς, ἀποστερήσεις αὐτοὺς τῆς ζωῆς.

[00400]    Τούτοις ἔοικε τὰ ὑπὸ τοῦ ∆αυὶδ εἰρημένα·

[00401]    «Μὴ πεποίθατε ἐπ' ἄνθρωπον, ἐπὶ υἱοὺς ἀνθρώπων, οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία·

[00402]    ἐξελεύσεται τὸ πνεῦμα αὐτοῦ, καὶ ἐπιστρέψει εἰς τὸν χοῦν αὐτοῦ.

[00403]    Ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἀπολοῦνται πάντες οἱ διαλογισμοὶ αὐτοῦ.».

[00404]    ^{[31Ἰδοὺ]} δὴ ὁ δεσπότης κύριος Σαβαὼθ ἀφελεῖ ἀπὸ τῆς Ἰούδα καὶ ἀπὸ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἰσχύοντα καὶ ἰσχύουσαν, ἰσχὺν ἄρτου καὶ ἰσχὺν ὕδατος, ^{[2γίγαντα]} καὶ ἰςχύοντα καὶ ἄρχοντα πολεμιστὴν καὶ δικαστὴν καὶ προφήτην καὶ στοχαστὴν καὶ πρεσβύτερον ^[3καὶ] πεντηκόνταρχον καὶ θαυμαστὸν σύμβουλον καὶ σοφὸν ἀρχιτέκτονα καὶ συνετὸν ἀκροατήν·

[00405]    ^[4καὶ] ἐπιστήσω νεανίσκους ἄρχοντας αὐτῶν, καὶ ἐμπαῖκται κυριεύσουσιν αὐτῶν.

[00406]    Καὶ ταῦτα κατὰ τὴν Ῥωμαϊ κὴν αὐτοῖς συνέβη πολιορκίαν.

[00407]    Ὅτε μὲν γὰρ ὁ Σεναχηρὶμ αὐτοῖς ἐπεστράτευσεν, εἶχον τὸν Ἐζεκίαν εὐσεβῆ βασιλέα καὶ τὸν Ἡσαΐαν ἐπισημότατον προφήτην καὶ τοὺς ἄρχοντας εὐσεβείᾳ κοσμουμένους·

[00408]    οὐδὲ γὰρ τὰ ῥήματα τῆς βλασφημίας ἤνεγκαν ἀπαθῶς, ἀλλὰ τὴν ἐσθῆτα διέρρηξαν.

[00409]    Καὶ ἡνίκα δὲ Ναβουχοδονόσορ αὐτοὺς πολιορκήσας ἐξηνδραπόδισεν, εἶχον μὲν τὸν θαυμασιώτατον Ἱερεμίαν τὸν προφήτην, εἶχον δὲ τὸν μακάριον Ἰεζεκιὴλ καὶ πρὸς τούτοις τὸν θειότατον ∆ανιήλ, καὶ Οὐρίας δὲ ὁ Σαμαίου κατὰ τὸν αὐτὸν ἦν χρόνον.

[00410]    Ἡνίκα δὲ αὐτοὺς οἱ Ῥωμαίων κατεπολέμησαν βασιλεῖς, οὔτε βασιλεῖς εἶχον οὔτε στρατηγοὺς εὖ καὶ καλῶς τὴν στρατιὰν διατάττοντας οὔτε συμβούλους ἀγχινοίᾳ κοσμουμένους, ἀλλὰ τοὺς τῆς στάσεως ἀρχηγούς, δυσσεβεῖς ἄνδρας καὶ μιαιφόνους·

[00411]    καὶ ταῦτα σαφῶς Ἰώσηπος ἱστορεῖ.

[00412]    Τούτους νεανίσκους καλεῖ καὶ ἐμπαίκτας ἐπονομάζει ὡς νεωτεροποιίαις μὲν χαίροντας, καταπαίζον τας δὲ τῶν ὑπηκόων.

[00413]    Τὸ δὲ ἐπιστήσω κατὰ τὸ τῆς γραφῆς ἰδίωμα πρόκειται·

[00414]    ἔθος γὰρ τῇ θείᾳ γραφῇ τὴν τοῦ θεοῦ συγχώρησιν ὡς ἐνέργειαν ὀνομάζειν·

[00415]    δῆλον δὲ ὡς οὐκ αὐτὸς τούτους κεχειροτόνηκεν, ἀλλὰ κωλῦσαι δυνάμενος διαστασιάζειν αὐτοὺς συνεχώρησεν.

[00416]    Τὸν μέντοι γίγαντα ὁ Σύμμαχος μὲν καὶ ὁ Ἀκύλας «ἀνδρεῖον», ὁ δὲ Θεοδοτίων «ἰσχύοντα» ἡρμήνευσαν·

[00417]    τὸν δὲ στοχαστὴν «μάντιν» οἱ Τρεῖς συμφώνως.

[00418]    Εἶτα σαφέστερον ἐξηγεῖται τὴν στάσιν·

[00419]    ^[5Καὶ] συμ πεσεῖται ὁ λαός, ἄνθρωπος πρὸς ἄνθρωπον καὶ ἄνθρωπος πρὸς τὸν πλησίον αὐτοῦ·

[00420]    προσκόψει τὸ παιδάριον |101 b| πρὸς τὸν πρεσβύτερον καὶ ὁ ἄτιμος πρὸς τὸν ἔντι μον.

[00421]    Οὔτε γὰρ πολιὰ ἦν ἐκείνοις αἰδέσιμος, οὔτε γένους ἢ πλούτου περιφάνεια ἐδόκει τινὸς εἶναι ἀξία τιμῆς, ἀλλὰ καὶ οἱ εὐτελεῖς ἐπανίσταντο τοῖς δυνατοῖς, καὶ οἱ νέοι τοὺς πρεσβυτέρους ἐγέλων.

[00422]    ^[6Ὅτι] ἐπιλήψεται ἄνθρωπος τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ἢ τοῦ οἰκείου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ λέγων·

[00423]    Ἱμάτιον ἔχεις, ἀρχηγὸς ἡμῶν γενοῦ, καὶ τὸ βρῶμα τὸ ἐμὸν ὑπὸ σὲ ἔστω.

[00424]    Τοσαύτη φησὶν ἔσται σπάνις ἀρχόντων καὶ τοσαύτη αὐτῶν ἀταξία κρατήσει, ὡς καὶ τοῖς τυχοῦσι τὴν ἀρχὴν ἐπιτρέπειν.

[00425]    Οὕτω δὲ φευκτὴν ἅπαντες τὴν ἀρχὴν νομίσουσιν, ὡς τὸν ἄρχειν παρακαλούμενον εἰπεῖν·

[00426]    ^[7Οὐκ] ἔσομαι ἀρχηγὸς τοῦ λαοῦ τούτου·

[00427]    οὐ γὰρ ἔστιν ἐν τῷ οἴκῳ μου ἄρτος οὐδὲ ἱμάτιον·

[00428]    οὐκ ἔσομαι ἀρχηγός.

[00429]    Καὶ τὴν αἰτίαν τούτων δεικνὺς ἐπήγαγεν·

[00430]    ^[8Ὅτι] ἀνεῖται Ἱερουσαλήμ.

[00431]    Ἀντὶ τοῦ·

[00432]    ἐγκαταλέλειπται καὶ τῆς ἄνωθεν προνοίας οὐκ ἀπολαύει.

[00433]    Καὶ ἡ Ἰουδαία συμπέπτωκε, πρὸς ἑαυτὴν στασιάζουσα.

[00434]    Καὶ αἱ γλῶσσαι αὐτῶν μετὰ ἀνομίας, τὰ πρὸς τὸν κύριον ἀπειθοῦντες.

[00435]    Ταῦτα δὲ αὐτοῖς συνέβη διὰ τὰς βλασφήμους αὐτῶν φωνάς, αἷς κατὰ τοῦ σωτῆρος ἐχρήσαντο ταῖς θείαις αὐτοῦ διδασκαλίαις προφανῶς ἀντι λέγοντες.

[00436]    ∆ιότι νῦν ἐταπεινώθη ἡ δόξα αὐτῶν, ^[9καὶ] ἡ αἰσχύνη τοῦ προσώπου αὐτῶν ἀντέστη αὐτοῖς·

[00437]    τὴν δὲ ἁμαρτίαν αὐτῶν ὡς Σοδόμων ἀνήγγειλαν καὶ ἐνεφάνισαν.

[00438]    Πάλιν αὐτοὺς τῆς συγγενείας ἀναμιμνῄσκει τῶν τρόπων.

[00439]    Καὶ γὰρ ἐν τοῖς προοιμίοις ἄρχοντας αὐτοὺς Σοδόμων καὶ λαὸν Γομόρρας ὠνόμασεν·

[00440]    ἐνταῦθα δὲ τῇ ἐκείνων ἀνομίᾳ τὴν παρανομίαν αὐτῶν παρατίθησιν, οὐκ ἐπειδὴ τὰ αὐτὰ ἐκείνοις δεδράκασιν ἀλλ' ὅτι, καθάπερ ἐκείνων κεκήρυκται πανταχοῦ γῆς καὶ θαλάττης καὶ τῆς ἀκολασίας καὶ τῆς τιμωρίας τὸ δρᾶμα, οὕτως καὶ ἡ τούτων ἀσέβεια πᾶσιν ἀνθρώποις ἐγένετο φανερά.

[00441]    Τίς δὲ αὕτη, σαφέστερον διδάςκει·

[00442]    Οὐαὶ τῇ ψυχῇ αὐτῶν, διότι βεβούλευνται βουλὴν πονηρὰν καθ' ἑαυτῶν, ^{[10εἰπόντες·]}

[00443]    ∆ήσωμεν τὸν δίκαιον, ὅτι δύσχρηστος ἡμῖν ἐστιν.

[00444]    Ταῦτα ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ἔστιν εὑρεῖν ὑπὸ Ἰουδαίων εἰρημένα.

[00445]    Ὁ μὲν γὰρ Καϊάφας ἔφη τοῖς ὁμοτρόποις·

[00446]    «Ὑμεῖς οὐκ οἴδατε οὐδέν, οὐδὲ λογίζεσθε ὅτι συμφέρει ἵνα εἷς ἄνθρωπος ἀποθάνῃ καὶ μὴ ὅλον τὸ ἔθνος ἀπόληται.».

[00447]    «Οἱ δὲ Φαρισαῖοι πάλιν συμβούλιον ἔλαβον, ὅπως αὐτὸν ἀπολέσωσιν.».

[00448]    Καὶ ἄλλα πολλὰ τοιαῦτα εὕροι τις ἂν τῶν θείων εὐαγγελίων ἀναγινώσκων τὴν ἱστορίαν.

[00449]    Τοίνυν τὰ γενήματα τῶν ἔργων αὐτῶν φάγονται.

[00450]    Ἐοίκασι γὰρ τοῖς σπέρμασιν οἱ καρποί·

[00451]    καὶ ὁ μὲν πυροὺς σπείρων θερίζει πυρούς, ὁ δὲ ἀκάνθας ταύτας ἕξει καρπόν.

[00452]    ^{[11Οὐαὶ]} τῷ ἀνόμῳ·

[00453]    πονηρὰ συμβήσεται αὐτῷ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ.

[00454]    Τὰ εἰρημένα σαφέστερον εἴρηκε καὶ καθόλου τὴν ψῆφον ἐξήνεγκεν·

[00455]    πᾶς γάρ φησι πονηρίᾳ χρώμενος κατάλ ληλα τὰ ἐπίχειρα δρέψεται.

[00456]    Τοσαῦτα αὐτοῖς ἀπειλήσας δεινὰ τὴν οἰκείαν πάλιν |102 a| ἀγαθότητα δείκνυσι καὶ τῷ τῆς οἰκειότητος ὀνόματι δείκνυσιν ·

[00457]    ^{[12Λαός]} μου, οἱ πράκτορες ὑμῶν καλαμῶνται ὑμᾶς, καὶ οἱ ἀπαιτοῦντες κυριεύσουσιν ὑμῶν.

[00458]    Ἐνταῦθα δοκεῖ μοι κατηγορεῖν μὲν τῶν ἱερέων καὶ διδασκάλων, τὸν δὲ λαὸν διδάσκειν, ὡς οὐ διὰ τὴν τῶν ψυχῶν ἐπιμέλειαν ἀποτρέπουσιν αὐτοὺς προσέχειν τῷ θείῳ κηρύγματι ἀλλὰ διὰ τὰς προσφερομένας αὐτοῖς ἀπαρχὰς καὶ δεκάτας ἃς ἀνάγκην ἐπιτιθέντες εἰσέπραττον.

[00459]    Λαός μου, οἱ μακαρίζον τες ὑμᾶς πλανῶσιν ὑμᾶς καὶ τὴν τρίβον τῶν ποδῶν ὑμῶν ταράττουσιν.

[00460]    Τῇ γὰρ τοῦ νόμου φυλακῇ παραινοῦντες προσμένειν καὶ τοὺς τοῦτο ποιοῦντας μακαρίους καλοῦντες οὐκ εἴων προστρέχειν τῷ σωτηρίῳ κηρύγματι.

[00461]    Καὶ καθόλου δὲ ὁ ἔπαινος οὐκ εἰς καιρὸν γινόμενος βλάβην ἐπιφέρει τοῖς δεχομένοις·

[00462]    ταῖς γὰρ εὐφημίαις θαρροῦντες καὶ τὸ πᾶν κατωρθωκέναι νομίζοντες οὐχ ὁμοίως εἰς τὸ τῆς ἀρετῆς τρέχουσι στάδιον.

[00463]    Εἶτα δείκνυσι, τίνες οἱ πράκτορες καὶ τίνες οἱ μακα ρίζοντες·

[00464]    ^{[13Ἀλλὰ]} νῦν καταστήσεται εἰς κρίσιν κύριος καὶ στήσει εἰς κρίσιν τὸν λαὸν αὐτοῦ·

[00465]    ^{[14αὐτὸς]} κύριος εἰς κρίσιν ἥξει μετὰ τῶν πρεσβυτέρων τοῦ λαοῦ καὶ μετὰ τῶν ἀρχόντων αὐτοῦ.

[00466]    Κριτής ἐστι τῶν ὅλων ὁ κύριος καὶ δίκας εἰσπράξεται τοὺς ἄρχειν πεπιστευμένους καὶ τῆς διδασκαλίας τὴν διακονίαν ἐγκεχειρισμένους τῆς εἰς τὸν λαὸν παρα νομίας.

[00467]    Καὶ διὰ τοῦ θεσπεσίου Ἰεζεκιὴλ τοῦτο ἐδίδαξεν·

[00468]    «Κρινῶ» γάρ φησιν «ἀνὰ μέσον ποιμένος καὶ προβάτου».

[00469]    Οὕτω κἀνταῦθα τοῖς ἄρχουσι λέγει·

[00470]    Ὑμεῖς δὲ τί ἐνεπυρίσατε τὸν ἀμπελῶνά μου, καὶ ἡ ἀπαρχὴ τοῦ πτωχοῦ ἐν τοῖς οἴκοις ὑμῶν;

[00471]    ^[15Τί] ὑμεῖς ἀδικεῖτε τὸν λαόν μου καὶ τὰ πρόσωπα τῶν ταπεινῶν καταισχύνετε;

[00472]    φησὶ κύριος κύριος στρατιῶν.

[00473]    Ἐμπυρισμὸν δὲ καλεῖ τὸν οὐ κατ' ἐπίγνωσιν ζῆλον.

[00474]    «Μαρ τυρῶ γὰρ αὐτοῖς» φησιν ὁ θεῖος ἀπόστολος «ὅτι ζῆλον θεοῦ ἔχουσιν ἀλλ' οὐ κατ' ἐπίγνωσιν.».

[00475]    Τούτῳ πυρπολούμενοι ἐβόων·

[00476]    «Αἶρε αἶρε, σταύρωσον αὐτόν.».

[00477]    Ταῦτα δὲ αὐτοὺς οἱ δυσσεβεῖς ἐδίδαξαν ἄρχοντες, ἀρχιερεῖς καὶ Φαρισαῖοι καὶ γραμματεῖς, οὐ κατὰ ἀλήθειαν τῆς νομικῆς ἀντεχόμενοι πολιτείας, ἀλλὰ πρόφασιν ταύτην ἀδίκου πλούτου ποιούμενοι.

[00478]    Ἐπειδὴ δὲ τὴν αὐτὴν τοῖς ἀνδράσι καὶ αἱ γυναῖκες ἐνόσουν ἀλαζονείαν τε καὶ ἀπείθειαν, ἀπειλεῖ καὶ ταύταις ἀνδρῶν ἐρημίαν τε καὶ πενίαν ἐσχάτην καὶ τῆς προτέρας εὐπραξίας τὴν στέρησιν·

[00479]    ^{[16Τάδε]} λέγει κύριος·

[00480]    ἀνθ' ὧν ὑψώθησαν αἱ θυγατέρες Σιὼν καὶ ἐπορεύθησαν ὑψηλῷ τρα χήλῳ καὶ νεύμασιν ὀφθαλμῶν καὶ τῇ πορείᾳ τῶν ποδῶν ἅμα σύρουσαι τοὺς χιτῶνας καὶ τοῖς ποσὶν ἅμα παίζουσαι, ^[17καὶ] ταπεινώσει ὁ θεὸς ἀρχούσας θυγατέρας Σιών, καὶ κύριος ἀνακαλύψει τὸ σχῆμα αὐτῶν ^[18ἐν] τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ.

[00481]    Ἔδειξεν αὐτῶν διὰ μὲν τοῦ τραχήλου τὸν τῦφον, διὰ δὲ τῶν ὀφθαλ μῶν καὶ τῶν ποδῶν τὴν ἀκόλαστον γνώμην.

[00482]    Μάλιστα δὲ τῶν εὐπόρων κατηγορεῖ, αὐτὰς γὰρ ἀρχούσας |102 b| καλεῖ, καὶ ἀπειλεῖ αὐταῖς τοῦ πολυτελοῦς σχήματος τὴν ἀφαίρεσιν.

[00483]    Εἶτα τούτου τὰ κατὰ μέρος διέξεισιν, ἱματισμὸν ποικίλον λέγων καὶ χρυσία παντοδαπὰ καὶ β......

[00484]    ν διαπλοκήν·

[00485]    ἐνδιατρίβειν γὰρ τοῖς οὐ δεομένοις ἑρμηνείας περιττὸν εἶναι νομίζω.

[00486]    Ὁ μέντοι Σύμμαχος τοὺς μηνίσκους «μανιάκας» καλεῖ·

[00487]    τοὺς δὲ κοσύμβους ὁ Ἀκύλας «τελαμῶνας», αἰνίττεται δὲ τὰ κρήδεμνα.

[00488]    Εἶτα τὴν εἰς τοὐναντίον προλέγει μεταβολήν·

[00489]    ^[24Καὶ] ἔσται ἀντὶ ὀσμῆς ἡδείας κονιορτός, ἀντὶ δὲ ζώνης σχοινίον ζώσῃ.

[00490]    Οὐκέτι τῶν παντοδαπῶν ἀπολαύσῃ μύρων, ἀλλὰ τὸν ἀπὸ τοῦ πολεμικοῦ πλήθους ἐσόμενον δέξῃ κονιορτόν·

[00491]    σχοινίον δέ σοι πληρώσει τῆς ζώνης τὴν χρείαν.

[00492]    Τοιαῦτα γὰρ τῶν αἰχμαλώτων τὰ πάθη.

[00493]    Καὶ ἀντὶ τοῦ κόσμου τῆς κεφαλῆς σου φαλάκρωμα ἕξεις διὰ τὰ ἔργα σου καὶ ἀντὶ τοῦ χιτῶνός σου τοῦ μεσοπορφύρου περιζώσῃ σάκκον.

[00494]    Αἱ κακουχίαι τὰς νόσους ἐπάγουσιν, αἱ δὲ νόσοι πολλάκις ἀφαιροῦνται τὰς τρίχας·

[00495]    οὐκέτι γὰρ τὴν ἀπὸ τῆς τροφῆς ἀρδείαν δεχόμεναι διαρρέουσιν.

[00496]    Καὶ ὁ σάκκος δὲ σημαίνει τὸ πένθος.

[00497]    Ταῦτά σοι ἀντὶ καλλωπισμοῦ.

[00498]    Ἐπειδὴ τοσούτων ἀγαθῶν ἀπολαύουσαι τὸν εὐεργέτην οὐκ ἔγνωτε, δέξασθε κακοπραγίαν ἀντὶ τῆς προτέρας εὐημερίας.

[00499]    Τούτοις προστέ θεικε καὶ τῶν ἀγαπητῶν υἱῶν τὴν ἀναίρεσιν καὶ τὴν τῶν ἀνδρῶν ἀπώλειαν καὶ τὴν ἐσχάτην πενίαν.

[00500]    ^{[26Θρηνήσουσι]} γάρ φησιν αἱ θῆκαι τοῦ κόσμου ὑμῶν.

[00501]    Τουτέστιν·

[00502]    ἔρημοι μενοῦσι τῶν πολεμίων σφετεριζομένων τὰ ἐν αὐταῖς.

[00503]    Εἶτα πρὸς αὐτὴν τὴν πόλιν τρέπει τὸν λόγον·

[00504]    Καὶ κα ταλειφθήσῃ μόνη καὶ εἰς τὴν γῆν ἐδαφισθήσῃ.

[00505]    Τούτων γὰρ συμβαινόντων καὶ τῶν μὲν ἀνδρῶν ἀναιρουμένων, ἐξανδρα ποδιζομένων δὲ τῶν γυναικῶν ἔρημος τῶν οἰκητόρων μενεῖς οὔτε ταῖς λαμπραῖς οἰκίαις κοσμουμένη οὔτε τὴν ἀπὸ τῶν περιβόλων ἀσφάλειαν ἔχουσα·

[00506]    ταῦτα γὰρ πάντα κατα λύσουσιν οἱ πολέμιοι.

[00507]    ^[41Καὶ] ἐπιλήψονται ἑπτὰ γυναῖκες ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἀνθρώπου ἑνὸς λέγουσαι·

[00508]    Τὸν ἄρτον ἡμῶν φαγόμεθα καὶ τὰ ἱμάτια ἡμῶν περιβαλούμεθα, πλὴν τὸ ὄνομά σου κεκλήσθω ἐφ' ἡμᾶς, ἄφελε τὸν ὀνειδισμὸν ἡμῶν.

[00509]    Τοσαύτη δὲ ἔσται ἀνδρῶν ἐρημία, ὡς γυναικῶν πλῆθος ἑνὸς ἀνδρὸς ἑλέσθαι τὴν προστασίαν καὶ ὑπὸ τὴν τούτου κηδεμονίαν βιοτεύειν παρακαλέσαι.

[00510]    ^[2Τῇ] δὲ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐπιλάμψει ὁ θεὸς ἐν βουλῇ μετὰ δόξης ἐπὶ τῆς γῆς τοῦ ὑψῶσαι καὶ δοξάσαι τὸ καταλειφθὲν τοῦ Ἰσραήλ·

[00511]    ^[3καὶ] ἔσται τὸ καταλειφθὲν ἐκ τοῦ Ἰσραὴλ ἐν Σιὼν <καὶ> τὸ καταλειφθὲν <ἐν> Ἱερουσαλὴμ ἅγιοι κληθήσονται, πάντες οἱ γραφέντες εἰς ζωὴν ἐν Ἱερουσαλήμ.

[00512]    Τοῦτο καὶ ἀλλαχοῦ φησιν·

[00513]    «Ἐὰν ᾖ ὁ ἀριθμὸς τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ὡς ἡ ἄμμος τῆς θαλάσσης, τὸ κατάλειμμα σωθήσεται.».

[00514]    Κατάλειμμα δὲ τοὺς εὐσεβείᾳ κοσμουμένους προσαγορεύει.

[00515]    Τούτοις ὑπισχνεῖται τὴν περιφάνειαν ὁ προφητικὸς λόγος καὶ τὴν τῶν ἁγίων προσηγορίαν.

[00516]    Γνόντες γὰρ ἅπαντες, τίνος ἕνεκεν τὴν πολιορκίαν ἐκείνην καὶ τὸν ἀνδραποδισμὸν ὑπέμειναν Ἰουδαῖοι, τοὺς τοῦ σωτηρίου κηρύγματος ὑπη ρέτας πάσης τιμῆς καὶ θεραπείας ἠξίωσαν.

[00517]    Τούτων καὶ μετὰ θάνατον τὸ κλέος ἀείμνηστον, καὶ παρὰ πάντων ἀνθρώπων ἡ τούτων γεραίρεται μνήμη, οὗτοι καὶ εἰς τὴν ἄνω ἀπεγράφησαν Ἱερουσαλήμ, περὶ ἧς ὁ μακάριος λέγει Παῦλος·

[00518]    «Προσεληλύθατε Σιὼν ὄρει καὶ πόλει θεοῦ ζῶντος, Ἱερουσαλὴμ |103 a| ἐπουρανίῳ καὶ ἐκκλησίᾳ πρωτοτόκων ἀπογεγραμμένων ἐν οὐρανοῖς.».

[00519]    ^[4Ὅτι] ἐκπλυνεῖ κύριος τὸν ῥύπον τῶν υἱῶν καὶ τῶν θυγατέρων Σιὼν καὶ τὸ αἷμα Ἱερουσαλὴμ ἐκκαθαριεῖ ἐκ μέσου αὐτῶν ἐν πνεύματι κρίσεως καὶ πνεύματι καύσεως.

[00520]    Πάλιν αἵματος καὶ καθάρσεως μνημονεύει, αἷμα μὲν ἐκεῖνο λέγων ὃ καθ' ἑαυτῶν καὶ τῶν τέκνων ἐξέχεαν βοήσαντες·

[00521]    «Τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐφ' ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν», κάθαρσιν δὲ τὴν διὰ λουτροῦ παλιγγενεσίας προλέγων.

[00522]    Πνεύματι δὲ κρίσεως καὶ πνεύματι καύσεως ἐπιτελεῖσθαι τοῦτό φησιν, ἐπειδή, ὥσπερ ἐν πυρὶ χρυσὸς χωνευόμενος ἀποφαίνεται δόκιμος, οὕτως οἱ βαπτιζόμενοι τὸν τῶν ἁμαρτημάτων ἰὸν ἀποτίθενται.

[00523]    Τοῦτο δὲ καὶ ὁ μακάριος Ἰωάννης ὁ βαπτιστὴς εἴρηκεν·

[00524]    «Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί.».

[00525]    ^[5Καὶ] ἥξει κύριος, καὶ ἔσται πᾶς τόπος ὄρους Σιὼν καὶ πάντα τὰ περικύκλῳ αὐτῆς σκιάσει νεφέλη ἡμέρας καὶ ὡς καπνοῦ καὶ ὡς φωτὸς πυρὸς καιομένου νυκτός·

[00526]    καὶ πάσῃ τῇ δόξῃ σκεπασθήσεται, ^[6καὶ] ἔσται εἰς σκιὰν ἡμέρας ἀπὸ καύ ματος καὶ ἐν σκέπῃ καὶ ἐν ἀποκρύφῳ ἀπὸ σκληρότητος καὶ ὑετοῦ.

[00527]    Ἡνίκα τὸν Ἰσραὴλ ὁ θεὸς ἠλευθέρωσε τῆς Αἰγυπτίων δουλείας, ἦγεν αὐτὸν νεφέλης ἐπικειμένης καὶ νύκτωρ μὲν δᾳδουχούσης καὶ τοῦ φωτὸς χορηγούσης τὴν χρείαν, μεθ' ἡμέραν δὲ σκηνὴν καὶ ὄροφον μιμουμένης καὶ τῆς ἡλιακῆς ἀκτῖνος τὸ λυποῦν ἀπειργούσης.

[00528]    Τούτων ἀπολαύσειν νοητῶς μετὰ τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν τοὺς εἰς αὐτὸν πεπιστευκότας ἡ προφητεία προλέγει καὶ διὰ τῆς νεφέλης ταύτης ἀπαλλαγήσεσθαι καὶ ὑετοῦ σκληρότητος καὶ καύματος καταφλέγοντος, σκεπασθήσεσθαι δὲ ἐν ἀποκρύφῳ, τουτέστιν ἀοράτῳ.

[00529]    Οἱ γὰρ τῆς πνευματικῆς ἀπολαύοντες χάριτος καὶ ἐν εἰρήνῃ τιμῶσι τὴν τάξιν καὶ τὰς τῶν δυσσεβῶν ἀποκρούονται προσβολὰς κατὰ τὴν δεσποτικὴν παραίνεσιν τὴν φάσκουσαν·

[00530]    «Μὴ φοβεῖσθε ἀπὸ τῶν ἀποκτενόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι», καί·

[00531]    «Μὴ μεριμνήσητε πῶς ἢ τί λαλήσητε·

[00532]    οὐ γὰρ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τοῦ πατρὸς ὑμῶν τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν», καί·

[00533]    «Ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν, καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς.».

[00534]    Οὕτω ταῦτα τοῖς εἰς αὐτὸν πεπιστευκόσι προαγορεύσας πάλιν τοῦ ἀμπελῶνος τὴν ἀκαρπίαν θρηνεῖ·

[00535]    ^[51Ἄσω] δὴ τῷ ἠγαπημένῳ ᾆσμα τοῦ ἀγαπητοῦ μου τῷ ἀμπελῶνί μου.

[00536]    Ἔστιν ᾆσμα πανηγυρικὸν καὶ γαμήλιον καὶ ἔστι θρηνητικόν τε καὶ πενθικόν·

[00537]    ᾄδουσι γὰρ οὐ μόνον ὑμεναίους ἀλλὰ καὶ θρήνους οἱ ἄνθρωποι.

[00538]    Οὕτω καὶ ὁ μακάριος Μωυσῆς τὰ δεινὰ ἐκεῖνα προειπὼν Ἰουδαίοις ῳ

[00539]    δὴν τὴν διαμαρτυρίαν ἐκάλεσεν.

[00540]    Ὁ μέντοι Σύμμαχος οὕτω ταῦτα ἡρμήνευσεν·

[00541]    «Ἄσω δὴ τῷ ἠγαπημένῳ μου ᾆσμα τοῦ ἀγαπητοῦ μου εἰς τὸν ἀμπελῶνα αὐτοῦ.».

[00542]    Ἀγαπητὸς δὲ ὁ μονογενὴς τοῦ θεοῦ προσαγορεύεται λόγος·

[00543]    «Οὕτω γάρ» φησιν «ἠγά πησεν ὁ θεὸς τὸν κόσμον, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.».

[00544]    Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ πατὴρ οὐρανόθεν ἐμαρ τύρησε λέγων·

[00545]    «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα.».

[00546]    Οὗτος ἐξ ἀρχῆς τὸν τοῦ Ἰσραὴλ ἀμπελῶνα ἐφύτευσεν.

[00547]    Ἀμπελὼν γάρ φησιν ἐγενήθη τῷ ἠγαπημένῳ ἐν κέρατι ἐν τόπῳ πίονι.

[00548]    ^[2Καὶ] φραγμὸν περιέθηκα καὶ ἐχαράκωσα καὶ ἐφύτευσα ἄμπελον ἐκλεκτὴν σωρὴχ καὶ ῳ

[00549]    κοδόμησα πύργον ἐν μέσῳ αὐτοῦ καὶ προλήνιον ὤρυξα ἐν αὐτῷ καὶ ἔμεινα τοῦ ποιῆσαι σταφυλήν, |103 b| ἐποίησε δὲ ἀκάνθας.

[00550]    Ἀμπελῶνα τὸν λαὸν ὀνομάζει οὕτω γὰρ καὶ ὁ μακάριος ἔφη ∆α υίδ·

[00551]    «Ἄμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῆρας, ἐξέβαλες ἔθνη καὶ κατεφύτευσας αὐτήν», καὶ διὰ τοῦ Ἱερεμίου αὐτὸς ὁ θεός·

[00552]    «Ἐγὼ δὲ ἐφύτευσα ἄμπελον καρποφόρον πᾶσαν ἀληθινήν», καὶ ὁ κύριος ἐν τοῖς εὐαγγελίοις·

[00553]    «Ἀνθρωπός τις ἐφύτευσεν ἀμπελώνα καὶ ἐξέδοτο αὐτὸν γεωργοῖς καὶ ἀπεδήμησεν» , πύργον δὲ τὸν ὀπωροφυ λακίῳ προσεοικότα οὕτω γὰρ αὐτὸν ὠνόμασεν ἄνω , προλήνιον δὲ τὸ θυσιαστήριον.

[00554]    Οὐδὲ γὰρ ἦν ἐκεῖνο ληνὸς ἀλλὰ προλήνιον·

[00555]    ἐν αὐτῷ γὰρ ἑαυτὴν ἡ ἀλήθεια προδιέ γραφεν·

[00556]    ληνοὺς γὰρ νῦν ἔχομεν τὰ θεῖα θυσιαστήρια, ἐν αἷς τῆς ἀληθινῆς ἀμπέλου τὸν μυστικὸν ἀποθλίβομεν οἶνον καὶ τὰ ἐπιλήνια λέγομεν ᾄσματα.

[00557]    Τὸ δὲ σωρὴκ ὁ Σύμμαχος «ἐκλεκτὴν» ἡρμήνευσεν.

[00558]    Ἔχει δὲ ἡ ἑρμηνεία τὸ ἀληθές·

[00559]    ἐκλεξάμενος γὰρ Ἀβραὰμ τὸν πατριάρχην ὁ τῶν ὅλων θεὸς ἐκ τῶν τούτου κλημάτων τὸν ἀμπελῶνα ἐφύτευσεν.

[00560]    Κέρας δὲ τὴν βασιλείαν τροπικῶς ὀνομάζει·

[00561]    ὥσπερ γὰρ τὰ κερασφόρα ζῷα ὅπλον ἔχει τὰ κέρατα, οὕτως ὁ βασιλεὺς τῶν ὑπηκόων ὑπερμαχεῖ.

[00562]    Τόπον δὲ πίονα τὴν Παλαιστίνην καλεῖ·

[00563]    ταύτην γὰρ καὶ ἐν τῷ Νόμῳ ὠνόμασε «γῆν ῥέουσαν

[00664]    μακρῷ καὶ ὡς ζυγοῦ ἱμάντι δαμάλεως τὰς ἀνομίας αὐτῶν.

[00665]    Χαλεπὸν μὲν τὸ ἁμαρτάνειν, τὸ δὲ ἐπιμένειν καὶ αὔξειν τὴν ἁμαρτίαν πολλῷ χαλεπώτερον.

[00666]    Τῶν τοιούτων ἐπὶ τοῦ παρόντος κατηγορεῖ ὡς τοῖς κακοῖς ἐπιμενόντων καὶ μεταμελείᾳ χρῆσθαι μὴ βουλομένων ἀλλὰ καὶ ταῖς προφη τικαῖς ἀντιλεγόντων προρρήσεσιν.

[00667]    Τοῦτο γὰρ διὰ τῶν ἐπιφερομένων ἐδήλωσεν·

[00668]    ^[19Οἱ] λέγοντες·

[00669]    Τὸ τάχος ἐγγι σάτω ἃ ποιήσει ὁ θεός, ἵνα ἴδωμεν, καὶ ἐλθέτω ἡ βουλὴ τοῦ ἁγίου Ἰσραήλ, ἵνα γνῶμεν.

[00670]    Ταῦτα δὲ ἀπιστούντων ἐστὶ καὶ ψεῦδος τῆς προφητείας κατηγορούντων·

[00671]    τὸ δὲ καὶ ψεῦδος τῆς προφητείας κατηγορεῖν νικᾷ πᾶσαν ἀσεβείας ὑπερβολήν.

[00672]    Ἐντεῦθεν ἐπ' ἄλλην κατηγορίαν ἐτρέπετο·

[00673]    ^{[20Οὐαὶ]} οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρόν, οἱ τιθέντες τὸ φῶς σκότος καὶ τὸ σκότος φῶς, οἱ τιθέντες τὸ πικρὸν γλυκὺ καὶ τὸ γλυκὺ πικρόν.

[00674]    Τοιοῦτος δὲ τῶν κολάκων ὁ βίος·

[00675]    ἐπαινοῦσι τοὺς πονηρούς, κωμῳδοῦσι τοὺς ἀγαθούς, πάντα τῆς γαστρὸς ἕνεκα δρῶσιν.

[00676]    Τοιοῦτοι δὲ καὶ οἱ ἄδικοι δικασταί, οἱ δωροδόκοι, οἱ πωλοῦντες τὸ δίκαιον.

[00677]    Κατη γορεῖ καὶ τῶν ἐπὶ σοφίᾳ βρενθυομένων καὶ μὴ πειθομένων τῇ σοφωτάτῃ Ἄννῃ λεγούσῃ·

[00678]    «Μὴ καυχάςθω ὁ σοφὸς ἐν τῇ σοφίᾳ αὐτοῦ.».

[00679]    ^{[21Οὐαὶ]} γάρ φησιν οἱ συνετοὶ ἐν ἑαυτοῖς καὶ ἐνώπιον ἑαυτῶν ἐπιστήμονες.

[00680]    Ἀναλαμβάνει καὶ τὴν τῶν μεθυόντων κατηγορίαν·

[00681]    ^{[22Οὐαὶ]} οἱ |105 a| ἰσχύοντες ὑμῶν οἱ τὸν οἶνον πίνοντες καὶ οἱ δυνάσται οἱ κιρνῶντες τὸ σίκερα.

[00682]    Κατηγορεῖ δὲ τῶν αὐτῶν ὡς ἀρχόντων μέν, ἀδίκως δὲ ἡγουμένων·

[00683]    ^[23Οἱ] δικαιοῦντες τὸν ἀσεβῆ ἕνεκεν δώρων καὶ τὸ δίκαιον τοῦ δικαίου αἴροντες ἀπ' αὐτοῦ.

[00684]    Τῆς γὰρ δίκης τούτῳ τὴν νικῶσαν ὀρεγούσης ψῆφον ὑμεῖς παρανόμως ταύτην ἁρπάζοντες τοῖς ἀδικοῦσι δίδοτε.

[00685]    Μετὰ τὴν κατηγορίαν ἐπιφέρει τῆς τιμωρίας τὴν ἀπειλήν·

[00686]    ^[24∆ιὰ] τοῦτο, ὃν τρόπον καυθήσεται καλάμη ὑπὸ ἄνθρακος πυρὸς καὶ συγκαυθήσεται ὑπὸ φλογὸς ἀνημμένης, ἡ ῥίζα αὐτῶν ὡς χοῦς ἔσται καὶ τὸ ἄνθος αὐτῶν ὡς κονιορτὸς ἀναβήσεται.

[00687]    Τῇ μὲν εὐπρήστῳ ὕλῃ αὐτοὺς ἀπεικάζει, τῷ δὲ πυρὶ τὴν δίκην·

[00688]    ὥσπερ γὰρ ἐκείνην μετὰ τοῦ ἄνθους καὶ τὴν ῥίζαν δαπανηθῆναι·

[00689]    καλεῖ δὲ ῥίζαν μὲν αὐτούς, ἄνθος δὲ τῆς εὐημερίας τὸ πρόσκαιρον.

[00690]    Οὐ γὰρ ἠθέλησαν τὸν νόμον κυρίου Σαβαὼθ ποιεῖν, ἀλλὰ τὸ λόγιον τοῦ ἁγίου Ἰσραὴλ παρώξυναν.

[00691]    Αὐτὸς γὰρ ἐδεδώκει τοῦ νόμου τὰ λόγια.

[00692]    ^[25Καὶ] ἐθυμώθη κύριος Σαβαὼθ ἐπὶ τὸν λαὸν αὐτοῦ καὶ ἐπέβαλε τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπ' αὐτοὺς καὶ ἐπάταξεν αὐτούς·

[00693]    καὶ παρωξύνθη ἐπὶ τὰ ὄρη, καὶ ἐγένετο τὰ θνησιμαῖα αὐτῶν ὡς κοπρία ἐν μέσῳ ὁδοῦ.

[00694]    ∆ιὰ τῶν ὀρῶν τοὺς ἐν τοῖς ὄρεσι παρ' αὐτῶν τιμωμένους ῃ

[00695]    νίξατο δαίμονας.

[00696]    Τῶν δὲ εἰρημένων ἁπάντων ἕνεκα καὶ αὐτὰ τὰ ὄρη καὶ τὰς ὁδοὺς ἐπλήρωσε νεκρῶν κόπρου δίκην ἐπὶ τῆς γῆς ἐρριμμένων κατὰ τὸ ὑπὸ τοῦ ψαλμῳδοῦ εἰρημένον·

[00697]    «Ἐγενήθησαν ὡσεὶ κόπρος τῇ γῇ.».

[00698]    Καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις οὐκ ἀπεστράφη ὁ θυμὸς αὐτοῦ, ἀλλ' ἔτι ἡ χεὶρ αὐτοῦ ὑψηλή.

[00699]    Οὐδὲ γὰρ αὐτοὶ τῆς παρανομίας ἀπέστησαν.

[00700]    Τοῦτο γὰρ καὶ ἐν τοῖς μετὰ ταῦτά φησιν·

[00701]    «Καὶ ὁ λαὸς οὐκ ἀπέστη ἕως ἐπλήγη.».

[00702]    Τὸ δέ·

[00703]    ἡ χεὶρ αὐτοῦ ὑψηλή, ἐκ μεταφορᾶς τέθεικε τῶν ἱμάντι ἢ ῥάβδῳ μαστιγούντων οἰκέτην καὶ τὴν χεῖρα ὑψούντων.

[00704]    ^{[26Τοιγαροῦν]} ἀρεῖ σύσσημον ἐν τοῖς ἔθνεσι τοῖς μακρὰν καὶ συριεῖ αὐτοὺς ἀπ' ἄκρου τῆς γῆς·

[00705]    καὶ ἰδοὺ αὐτοὶ κούφως ἔρχονται.

[00706]    Τοὺς Ῥωμαίους διὰ τούτων ῃ

[00707]    νίξατο·

[00708]    τοὺς γὰρ Βαβυλωνίους καὶ τοὺς Ἀσσυρίους πολλάκις μὲν ἐξ ὀνόματος, πολλάκις δὲ ἀπὸ τοῦ κλίματος προσαγορεύει, ὡς ὅταν λέγῃ·

[00709]    «Ἀπὸ βορρᾶ ἐκκαυθήσεται τὰ κακά», καί·

[00710]    «Τὸν ἀπὸ βορρᾶ ἐκδιώξω ἀφ' ὑμῶν», καί·

[00711]    «Ἐρῶ τῷ βορρᾷ·

[00712]    ἄγε.».

[00713]    ∆ιὰ δὲ τοῦ συριεῖ τὸ δεσποτικὸν ἔδειξε κράτος·

[00714]    καθάπερ γὰρ δεσπότης οἰκέτην συρίζων καλεῖ, ὁ δὲ μετὰ δέους τρέχει πρὸς τὴν ἠχήν, οὕτως ὁ τῶν ὅλων θεὸς νεύει φησὶ καὶ ςυντρέχουσι Ῥωμαῖοι.

[00715]    Εἶτα αὐτῶν τὴν πολεμικὴν ἐμπειρίαν καὶ τὴν ἀνδρείαν καὶ τὴν ἐν στρατείαις διδάςκει κακοπάθειαν·

[00716]    ^[27Οὐ] πεινάσουσιν οὐδὲ κοπιάσουσιν οὐδὲ νυστάξουσιν οὐδὲ κοι μηθήσονται οὐδὲ λύσουσι τὰς ζώνας αὐτῶν ἀπὸ τῶν ὀσφύων αὐτῶν, οὐδὲ μὴ ῥαγῶσιν οἱ ἱμάντες τῶν ὑποδημάτων αὐτῶν.

[00717]    Νικῶσί φησι τῇ πολεμικῇ προθυμίᾳ τὰ πάθη τῆς φύσεως, ἀπωθοῦνται τοῦ ὕπνου τὴν προσβολήν, ἀναπαύλης ἀπολαύειν οὐ βούλονται.

[00718]    Εἶτα τὴν πανοπλίαν αὐτῶν προδιαγράφει·

[00719]    ^[28Ὧν] τὰ βέλη ὀξέα ἐστὶ καὶ τὰ τόξα αὐτῶν ἐντεταμένα·

[00720]    οἱ πόδες αὐτῶν ὡς στερεὰ πέτρα ἐλογίσθησαν, οἱ τροχοὶ τῶν ἁρμάτων αὐτῶν ὡς καταιγίδες·

[00721]    ^{[29ὁρμῶσιν]} ὡς λέοντες καὶ παρεστήκασιν ὡς σκύμνοι λεόντων, καὶ ἐπιλήψεται καὶ βοήσει ὡς θηρίον καὶ ἐκβαλεῖ, καὶ οὐκ ἔσται ὁ ῥυόμενος.

[00722]    Ἀλαλάζειν εἰώθασιν ἐν τοῖς πολέμοις, τοὺς ἀντιπαραταττο μένους τῇ κοινῇ φωνῇ δεδιττόμενοι.

[00723]    Ταύτην τὴν βοὴν βρυχηθμῷ λεόντων ἀπείκασεν·

[00724]    ὥσπερ γὰρ ὁ λέων βρυχώ μενος καὶ τὰ θηρία καὶ τὰ κτήνη φοβεῖ, οὕτως οὗτοι αὐτοβοεὶ τῶν πολεμίων περιγενέσθαι δυνήσονται.

[00725]    ^[30Καὶ] βοήσει δι' αὐτοὺς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ὡς φωνὴ θαλάσ σης κυμαινούσης.

[00726]    Ἐνταῦθα καὶ τὸ πλῆθος ἔδειξε καὶ τοὺς λόχους |105 b| κύμασιν ἐοικότας καὶ τῇ φωνῇ κατακτυ ποῦντας τῶν ἀντιπάλων τὰς ἀκοάς.

[00727]    Καὶ ἐμβλέψονται εἰς τὸν οὐρανὸν ἄνω καὶ εἰς τὴν γῆν κάτω, καὶ ἰδοὺ σκότος σκληρόν, σκότος ἐν τῇ ἀπορίᾳ αὐτῶν.

[00728]    Τότε φησὶν οἱ τῆς κατ' ἐμοῦ μανίας τίνοντες δίκας ἀνα βλέψουσι μὲν εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπικουρίας τινὸς ἀντιβολοῦντες τυχεῖν, ὄψονται δὲ οὐ τὴν πρόνοιάν μου δίκην φωτὸς ἐπιφαι νομένην ἀλλὰ τὴν τιμωρητικὴν δύναμιν ζόφον αὐτῶν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπιφέρουσαν.

[00729]    Ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἐκεῖνα πεπλημμεληκότες ταύτην ἔτισαν τὴν δίκην·

[00730]    ἡμεῖς δὲ τῆς πονηρίας τὴν μίμησιν φύγωμεν, ἵνα καὶ τὴν τῆς τιμωρίας διαφύγωμεν κοινωνίαν καὶ μετὰ παρρησίας ἴδωμεν τὸν δεσπότην Χριστόν, ᾧ καὶ μεθ' οὗ τῷ πατρὶ σὺν <τῷ> ἁγίῳ πνεύματι δόξα πρέπει, τιμὴ καὶ μεγαλοπρέπεια νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

[00731]    Ἀμήν.

[00732]    ^[3] ΤΟΜΟΣ Γʹ

[00733]    ^[61Καὶ] ἐγένετο τοῦ ἐνιαυτοῦ οὗ ἀπέθανεν Ὀζίας ὁ βασιλεὺς εἶδον τὸν κύριον καθήμενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου, καὶ πλήρης ὁ οἶκος τῆς δόξης αὐτοῦ.

[00734]    Ἅπαντα μὲν τὰ προηρμηνευμένα βασιλεύοντος Ὀζίου προεθέσπισεν ὁ προ φήτης, ταῦτα δὲ τὰ νῦν ἀνεγνωσμένα ἐπὶ Ἰωάθαμ ἐθεάσατο, ὃς υἱὸς ὢν Ὀζίου τὴν ἐκείνου διεδέξατο βασιλείαν.

[00735]    Αἰνίττεται δὲ ὁ προφήτης τὴν γεγενημένην παῦλαν τῆς προφητείας διὰ τὴν τοῦ Ὀζίου παρανομίαν.

[00736]    Οὗτος γὰρ ἀπέλαυσε μὲν εὐθὺς βασιλεύσας τῆς τοῦ θεοῦ κηδεμονίας καὶ τῶν τε Ἀλλοφύλων τῶν τε ἄλλων πλησιοχώρων ἐκράτησε πολεμίων·

[00737]    τυφωθεὶς δὲ μετὰ τὴν νίκην καὶ τῆς ἱερωσύνης ἥρπασε τὴν ἀξίαν καὶ τῶν ἀδύτων τοῦ ναοῦ κατατολμήσας προσενεγκεῖν ἐτόλμησε τὸ θυμίαμα, ὃ οὐδὲ πᾶσιν ἐξῆν προσφέρειν τοῖς ἱερεῦσιν·

[00738]    μόνῳ γὰρ εἰσιτητὸν ἦν τῷ ἀρχιερεῖ εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων.

[00739]    Καὶ ἐπειράθη μὲν αὐτὸν ἐπισχεῖν Ἀζαρίας ὁ ἱερεὺς καὶ ἕτεροι σὺν τούτῳ τῆς ἱερω σύνης ἠξιωμένοι·

[00740]    ἐπειδὴ δὲ οὐδὲ τὴν τούτων ἐδέξατο συμβουλήν, φιλάνθρωπον αὐτῷ παιδείαν ὁ δεσπότης ἐπή γαγεν·

[00741]    οὐ γὰρ ἐκέλευσεν αὐτῷ χῆναι τὴν γῆν οὐδὲ πρηστῆρα οὐρανόθεν ἐπήνεγκεν, ἀλλὰ τὴν τοῦ σώματος ἐνήλλαξε χρόαν καὶ τῆς λέπρας αὐτῷ τὴν ἀτιμίαν ἐπέθηκεν.

[00742]    Ταύτην δεξά μενος τὴν παιδείαν παραυτίκα μὲν ἐξελήλυθε τοῦ νεώ, οἴκοι δὲ καθήμενος διὰ Ἰωάθαμ τοῦ παιδὸς διεῖπε τὴν βασιλείαν.

[00743]    Τούτου χάριν ὁ τῶν ὅλων θεὸς χαλεπαίνει μὲν τῷ λαῷ καὶ οὐδεμίαν αὐτοῖς προσφέρει χρησμολογίαν, ἀγανακτεῖ δὲ καὶ κατὰ τοῦ προφήτου σεσιγηκότος καὶ μὴ προσενηνοχότος τὸν ἔλεγχον.

[00744]    Μετὰ μέντοι τὴν ἐκείνου τελευτὴν ταύτην δείκνυσι τῷ προφήτῃ τὴν ὀπτασίαν.

[00745]    Εἰκότως τοίνυν τῆς ἐκείνου μέμνηται τελευτῆς διδάσκων πότε μὲν ἐσίγησε πότε δὲ πάλιν τὴν προφητείαν ἀπέλαβεν.

[00746]    Καὶ λέγ ει τεθεᾶσθαι τὸν κύριον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου καθήμενον καὶ τὸν οἶκον τῆς δόξης πεπληρω μένον.

[00747]    Εἰδέναι δὲ χρή, ὡς οὐκ αὐτὴν εἶδε τοῦ κυρίου τὴν φύσιν·

[00748]    «Θεὸν» γὰρ «οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε·

[00749]    ὁ μονο γενὴς υἱὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρὸς ἐκεῖνος ἐξηγή σατο.».

[00750]    Αὐτοῦ δὲ ἔστι φωνή·

[00751]    «Οὐχ ὅτι τὸν πατέρα τις ἑώρακεν εἰ μὴ ὁ ὢν ἐκ τοῦ θεοῦ, οὗτος ἑώρακε τὸν πατέρα», καί·

[00752]    «Οὐδεὶς οἶδε τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ, οὐδὲ τὸν πατέρα.

[00753]    τις οἶδεν εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ

[00843]    γέγραπται·

[00844]    Ἔδωκεν αὐτοῖς ὁ θεὸς πνεῦμα κατανύξεως, ὀφθαλμοὺς τοῦ μὴ βλέπειν καὶ ὦτα τοῦ μὴ ἀκούειν, ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας.».

[00845]    Τὸ δὲ ἔδωκεν οὐκ ἐνεργητικῶς δεῖ νοεῖν·

[00846]    εἰ γὰρ αὐτὸς ἔδωκε καὶ μὴ βλέπειν ἠνάγκασε, πῶς εὐθύνας εἰσπράττεται;

[00847]    Πῶς ἀπει θοῦντας κολάζει;

[00848]    Οὐκοῦν τὸ ἔδωκεν ἀντὶ τοῦ συνεχώρησε τέθεικεν·

[00849]    ἐριστικῶς γὰρ καὶ φιλονείκως διακειμένους τοῖς οἰκείοις εἴασεν ἀκολουθεῖν λογισμοῖς·

[00850]    αὐτεξούσιον γὰρ πεποίηκε τῶν ἀνθρώπων τὴν φύσιν.

[00851]    ^[12Καὶ] μετὰ ταῦτα μακρυνεῖ ὁ θεὸς τοὺς ἀνθρώπους.

[00852]    Τὸ μακρυνεῖ «μακρὰν ποιήσει» ὁ Σύμμαχος εἴρηκε, τουτέστιν·

[00853]    εἰς αἰχμαλωσίαν ἐκπέμψει αὐτούς.

[00854]    Καὶ πληθυν θήσονται οἱ καταλειφθέντες ἐπὶ τῆς γῆς·

[00855]    ^[13Καὶ] ἔτι ἐπ' αὐτῆς ἐστι τὸ ἐπιδέκατον, καὶ πάλιν ἔσται εἰς προνομὴν ὡς τερέβιν θος καὶ ὡς βάλανος ὅταν ἐκπέσῃ ἐκ τῆς θήκης αὐτῆς.

[00856]    ∆ιὰ τούτων σημαίνει καὶ τὴν προτέραν αὐτῶν καὶ τὴν δευτέραν πολιορκίαν.

[00857]    Οὐεσπαςιανὸς μὲν γὰρ πρῶτος στρατηγῶν αὐτοῖς ἐπεστράτευσεν·

[00858]    εἶτα μετὰ τὴν Νέρωνος τελευτὴν τὸν υἱὸν Τίτον καταλιπὼν αὐτὸς διὰ τὴν βασιλείαν ἀνέ στρεψεν.

[00859]    Ὁ Τίτος τοίνυν τὴν πόλιν πολιορκήσας καὶ τὸν ναὸν ἐμπρήσας καὶ πολλοὺς δορυαλώτους λαβὼν εἰς τὴν Ῥωμαίων ἐπανῆλθε μητρόπολιν.

[00860]    Ἀλλ' οἱ τὰς ἐκείνων διαφυγόντες χεῖρας πάλιν ἐπανῆλθον καὶ τὴν πόλιν ᾤκησαν·

[00861]    πολλῷ δὲ οὗτοι τῶν προτέρων οἰκητόρων ἦσαν ἐλάττους·

[00862]    οὗ δὴ χάριν αὐτοὺς τὸ ἐπιδέκατον ἐκείνων καλεῖ, τουτέστι δεκατημόριον.

[00863]    Ἀλλὰ πάλιν Ἀδριανὸς αὐτοῖς στασιάσασι παντελῆ ἐπήγαγεν ὄλεθρον καὶ αὐτὴν δὲ τῆς πόλεως τὴν προσηγορίαν ἐνήλλαξεν ἐκ τῆς οἰκείας ἐπωνυμίας ταύτην καλεῖσθαι κελεύσας·

[00864]    Αἰλία γὰρ ἐκεῖθεν προσηγορεύθη·

[00865]    Αἴλιος γὰρ ἐπίκλην ὠνομάζετο.

[00866]    Ταῦτα τῷ προφήτῃ δια γορεύων εἶπεν ὁ θεὸς ὅτι πάλιν ἔσται εἰς προνομήν.

[00867]    Καὶ τὴν ἐρημίαν αὐτῆς σημαίνων καὶ τῆς καρδίας τὸ ἄκαρπον καὶ ἀντίτυπον, οὐκ ἀπῄκασε δένδρῳ καρπίμῳ ἀλλὰ τερεβίνθῳ καὶ βαλάνῳ καὶ τούτοις φύλλων ἐστερημένοις.

[00868]    Ἢ κατὰ τὸν Σύμμαχον·

[00869]    «Ἔσται εἰς καταβόσκησιν ὡς δρῦς καὶ ὡς βάλανος, ἥτις ἀποβαλοῦσα τὰ φύλλα ἵσταται μόνη.».

[00870]    Σαφῶς γὰρ διὰ τούτων δεδήλωκεν ὅτι κατεβοσκήθη ὑπὸ ἀλλογενῶν ἀνθρώπων καθάπερ ὑπὸ χοίρων αἱ βάλανοι καὶ μεμένηκεν ἔρημος τῶν ἀγαθῶν ὡς δρῦς καὶ βάλανος καρπῶν καὶ φύλλων γεγυμνωμέναι.

[00871]    Ταῦτα ἐν τῇ βασιλείᾳ Ἰωάθαμ καὶ ἰδὼν καὶ μαθὼν ὁ προφήτης μετὰ γὰρ τὸν Ὀζίαν αὐτὸς ἐβασίλευσεν τὰ ἐπὶ Ἄχαζ λοιπὸν υἱὸς δὲ αὐτὸς τοῦ Ἰωάθαμ γεγενημένα τε καὶ τεθεσπισμένα συγγράφει.

[00872]    Ἀλλ' ὁ μὲν Ἰωάθαμ εὐσεβείας τρόφιμος ἦν, ὁ δὲ Ἄχαζ ἐκ διαμέτρου παράνομός τε ἅμα καὶ δυσσεβής.

[00873]    Οὗ δὴ χάριν τῆς θείας κηδεμονίας οὐκ ἔτυχεν, ἀλλὰ πολέμου συγκροτηθέντος καὶ τοῦ βασιλέως τῶν δέκα φυλῶν παραταξαμένου Φακεὲ δὲ ἦν ὄνομα τούτῳ Ῥομελίου υἱός ἀποβάλλει μὲν ἑκατὸν εἴκοσι χιλιάδας ἐν τῷ πολέμῳ, ἐξανδραποδίζουσι δὲ οἱ νενικηκότες γυναικῶν καὶ παιδίων ἑτέρας χιλιάδας διακοσίας.

[00874]    Ἀλλὰ τοὺς μὲν αἰχμαλώτους Ὠδὴδ ὁ προφήτης ἀφεθῆναι πεποίηκεν ἡ δὲ τῶν |107 b| Παραλειπομένων ἱστορία διδάσκει ταῦτα πρὸς τοὺς νενικηκότας εἰπών·

[00875]    «Ἰδοὺ ὀργὴ τοῦ θεοῦ τῶν πατέρων ὑμῶν ἐπὶ τὸν Ἰούδαν, καὶ παρέδωκεν αὐτοὺς εἰς τὰς χεῖρας ὑμῶν, καὶ ἀπε κτείνατε ἐν αὐτοῖς ἐν ὀργῇ, καὶ ἕως τῶν οὐρανῶν ἔφθασεν.

[00876]    Καὶ νῦν υἱοὺς Ἰούδα καὶ Ἱερουσαλὴμ ὑμεῖς λέγετε κατακτήσασθαι εἰς δούλους καὶ δούλας·

[00877]    Οὐκ ἰδοὺ οὔκ εἰμι μεθ' ὑμῶν, μαρτύρεται κύριος ὁ θεὸς ὑμῶν·

[00878]    πλημμέλεια μεθ' ὑμῶν κυρίῳ τῷ θεῷ ὑμῶν.

[00879]    Καὶ νῦν ἀκούσατέ μου καὶ ἀποστρέψατε τὴν αἰχμαλωσίαν ἣν ῃὅτι ὀργὴ κυρίου ἐφ' ὑμᾶς.».

[00880]    Οὗτος ὁ

[00881]    χμαλωτεύσατε ἀπὸ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν, θαυμάσιος προφήτης καὶ τὴν αἰτίαν ὑποδείξας τῆς ἥττης διὰ γὰρ τὴν ἀσέβειαν παρέδωκεν αὐτοὺς ὀργισθεὶς ὁ θεός καὶ τῆς συγγενείας ἀναμνήσας ἔπεισεν ἀφεῖναι τοὺς δοριαλώτους γεγενημένους.

[00882]    Καὶ ἄλλα δὲ πολλὰ τοιαῦτα πέπονθεν ὁ δυσσεβὴς βασιλεύς·

[00883]    καὶ γὰρ Ἰδουμαῖοι τοὺς πελάζοντας καὶ Ἀλλόφυλοι τοὺς γειτονεύοντας ἐξηνδραπό δισαν.

[00884]    Ὁ δὲ παράνομος βασιλεύς, δέον παρὰ τοῦ θεοῦ τὴν συμμαχίαν αἰτῆσαι, πρὸς τὸν τῶν Ἀσσυρίων κατέφυγε βασιλέα.

[00885]    Ὁ δὲ φιλάνθρωπος δεσπότης καὶ μὴ καλούμενος συμμαχεῖ καὶ καταφρονούμενος προμηθεῖται.

[00886]    Τοῦτο δὴ κἀνταῦθα πεποίηκεν·

[00887]    τοῦ γὰρ Φακεὲ τὸν βασιλέα τῶν Σύρων εἰς συμμαχίαν καλέσαντος καὶ μετ' ἐκείνου τὴν Ἱερουσαλὴμ ἐπὶ πολιορκίᾳ κατειληφότος ἐξεδειματώθη μὲν εἰκότως ὁ ἀνόσιος βασιλεύς, ἔδεισε δὲ καὶ ὁ λαός·

[00888]    ἡ γὰρ πεῖρα τῶν ἤδη συμβεβηκότων ἠνάγκαζεν ὀρρωδεῖν.

[00889]    Οὕτως δὲ αὐτοὺς τὸ δέος κατέσεισεν ὡς ἐοικέναι δένδροις ὑπὸ σφοδροτέρας ἀνέμων προσβολῆς κλονουμένοις.

[00890]    Ὁ δὲ φιλάνθρωπος δεσπότης ταῦτα δρᾶσαι τῷ προφήτῃ παρεκελεύσατο·

[00891]    ^{[73Ἔξελθε]} εἰς συνάντησιν τῷ Ἄχαζ <σὺ> καὶ ὁ καταλειφθεὶς Ἰασοὺβ ὁ υἱός σου πρὸς τῇ κολυμβήθρᾳ τῆς ἄνω ὁδοῦ τοῦ κναφέως.

[00892]    Οὐδαμοῦ μετὰ τοῦ παιδὸς ὁ προφήτης ἐκελεύσθη θεσπίσαι, ἐνταῦθα δὲ μόνον παραλαβεῖν τὸν υἱὸν προσετάχθη, ἐπειδὴ μέλλει τοῦ Ἐμμανουὴλ προαγορεύειν τὴν γέννησιν καὶ τὸν Ἄχαζ διδάσκειν, ὡς διὰ τὸν ἐξ αὐτοῦ τεχθησόμενον τῆς θείας ἀπολαύσεται κηδεμονίας αὐτὸς διὰ τὴν οἰκείαν παρανομίαν τιμωρίας ἄξιος ὤν.

[00893]    ^[4Καὶ] ἐρεῖς αὐτῷ·

[00894]    Φύλαξαι τοῦ ἡσυχάσαι, μὴ φοβοῦ, μηδὲ ἡ ψυχή σου ἀσθενείτω, μηδὲ φοβηθῇς ἀπὸ τῶν δύο ξύλων τῶν δαλῶν τῶν καπνιζομένων τούτων·

[00895]    ὅταν γὰρ ὀργὴ τοῦ θυμοῦ μου γένηται, πάλιν ἰάσομαι.

[00896]    Τὸ φύλαξαι τοῦ ἡσυχάσαι ὁ μὲν Σύμμαχος «φύλαξαι καὶ ἡσύχασον» ἡρμήνευσεν, ὁ δὲ Ἀκύλας «φύλαξαι καὶ ἡσύχαζε», ὁ δὲ Θεοδοτίων «πρόσεχε καὶ ἡσύχαζε».

[00897]    Ἀντὶ τοῦ·

[00898]    Μὴ πολεμήσῃς μηδὲ παρατάξῃ, νικήσεις γὰρ ἡσυχάζων διὰ τὴν ἐμὴν ἀγαθότητα.

[00899]    Ἐγὼ πατάσσω καὶ ἐγὼ ἰῶμαι·

[00900]    καὶ γὰρ τὴν προτέραν παιδείαν διὰ τὴν σὴν ἐπήγαγον παρανομίαν καὶ νῦν ἐπαμύνω διὰ τὸν ἐκ σοῦ τεχθησόμενον.

[00901]    Μὴ τοίνυν δείσῃς τούτους·

[00902]    δαλοῖς γὰρ ἐοίκασι |108 a| κα πνιζομένοις ἀλλ' οὐ φλεγομένοις ἀντὶ τοῦ·

[00903]    φοβοῦσι μέν, οὐ βλάψουσι δέ.

[00904]    ∆αλὸς δέ ἐστιν ἡμιφλεγὲς ξύλον ἔχον μὲν τοῦ πυρὸς τὰ λείψανα, τῆς δὲ φλογὸς ἐστερημένον.

[00905]    Καὶ ὁ υἱὸς τοῦ Ἀρὰμ καὶ ὁ υἱὸς τοῦ Ῥομελίου, ^[5ὅτι] ἐβουλεύσαντο βουλὴν πονηρὰν Ἐφραὶμ καὶ ὁ υἱὸς τοῦ Ῥομελίου κατὰ σοῦ λέγοντες·

[00906]    ^{[6Ἀναβησόμεθα]} εἰς τὴν Ἰουδαίαν καὶ κακώσομεν αὐτὴν καὶ συλλαλήσαντες αὐτοῖς ἀποστρέψομεν αὐτοὺς πρὸς ἡμᾶς καὶ βασιλεύσομεν αὐτοῖς τὸν υἱὸν Ταβεήλ, ^[7τάδε] λέγει κύριος Σαβαώθ·

[00907]    Οὐ μὴ μείνῃ ἡ βουλὴ αὕτη οὐδὲ ἔσται.

[00908]    Καὶ τοὺς ἐκείνων ἐγύμνωσε λογισμοὺς καὶ τὴν ἰδίαν δεδήλωκε ψῆφον·

[00909]    Ἐγὼ γάρ φησι διασκεδάσω τὴν ἐκείνων βουλήν.

[00910]    ^[8Ἀλλ'] ἡ κεφαλὴ Ἀρὰμ ∆αμασκὸς καὶ ἡ κεφαλὴ ∆αμασκοῦ Ῥασήν.

[00911]    Ἀρὰμ τοὺς Σύρους ὀνομάζει·

[00912]    τούτων φησὶ ∆αμασκὸς μητρόπολις·

[00913]    τῆς δὲ ∆αμασκοῦ ὁ βασιλεὺς Ῥασὴν τούτων ἄρχει μόνων, τῆς δὲ Ἱερουσαλὴμ οὐκέτι·

[00914]    τὴν γὰρ τῶν Σύρων αὐτῷ δέδωκε βασιλείαν.

[00915]    Καὶ ἔτι ἑξήκοντα καὶ πέντε ἔτη καὶ ἐκλείψει ἡ βασιλεία Ἐφραὶμ ἀπὸ λαοῦ.

[00916]    Τὴν αἰχμαλωσίαν προλέγει τὴν ὑπὸ Σαλμανάσαρ καὶ Σεναχηρὶμ γενομένην.

[00917]    Πρῶτος μὲν γὰρ ὁ Φουὰ τὸν φόρον ἐπέθηκε, μετ' ἐκεῖνον δὲ Θεγλαφα λασὰρ ἐνίας ἐξηνδραπόδισε πόλεις, εἶτα Σαλμανάσαρ τὰς πλείστας, καὶ τὰς ὑπολειφθείσας Σεναχηρίμ.

[00918]    ^[9Καὶ] ἡ κεφαλὴ Ἐφραὶμ Σομόρων καὶ ἡ κεφαλὴ Σομόρων υἱὸς τοῦ Ῥομελίου.

[00919]    Σομόρων τὴν Σαμάρειαν ἀπὸ τοῦ ὄρους καλεῖ·

[00920]    Σομόρων δὲ ἐκλήθη τὸ ὄρος ἀπὸ τοῦ πρώτου κτησαμένου, ἀπὸ δὲ τοῦ ὄρους ἡ πόλις.

[00921]    Σαμάρεια δέ ἐστιν ἡ νῦν Σεβαστὴ καλουμένη.

[00922]    Λέγει τοίνυν ὅτι τῶν δέκα φυλῶν ἡ Σαμάρεια βασιλεύει, τῆς δὲ Σαμαρείας ὁ τοῦ Ῥομελίου υἱός, καὶ τούτους αὐτοὺς ὑπερβῆναι τοὺς ὅρους οὐ συγχωρήσω.

[00923]    Καὶ τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν εἰδὼς ἐπήγαγεν·

[00924]    Καὶ ἐὰν μὴ πιστεύσητε, οὐδὲ μὴ συνῆτε.

[00925]    Ὁ δὲ Σύμμαχος οὕτως·

[00926]    «Ἐὰν μὴ πιστεύσητε, οὐ διαμενεῖτε», ὁ δὲ Θεοδοτίων·

[00927]    «Ἐὰν μὴ πιστεύσητε, οὐδὲ μὴ πιστευθείητε» τῆς γὰρ πίστεως ἡ σωτηρία καρπός , κατὰ δὲ τοὺς Ἑβδομή κοντα·

[00928]    Οὐ μὴ συνῆτε, ὃ δηλοῖ ὅτι διὰ τῆς πίστεως τῶν θείων ἡ γνῶσις.

[00929]    ^[10Καὶ] προσέθετο κύριος λαλῆσαι τῷ Ἄχαζ λέγων·

[00930]    ^{[11Αἴτησαι]} σεαυτῷ σημεῖον παρὰ κυρίου τοῦ θεοῦ σου εἰς βάθος ἢ εἰς ὕψος.

[00931]    Ἐπειδὴ ἀπιστεῖς τοῖς εἰρημένοις φησὶ καὶ ψεῦδος τὴν ἐμὴν νομίζεις ὑπόσχεσιν, ἐγὼ βεβαιώσω θαυματουργίᾳ τοὺς λόγους.

[00932]    Αἴτησον τοίνυν ὅπερ βούλει σημεῖον εἴτε οὐράνιον εἴτε ἐπίγειον·

[00933]    τοῦτο γὰρ λέγει εἰς βάθος ἢ εἰς ὕψος.

[00980]    δεῖται χρόνων καὶ μέτρων ἡλικίας καὶ τότε μανθάνει τί μὲν ἀγαθὸν τί δὲ πονηρόν·

[00981]    ὁ δὲ Ἐμμανουὴλ εὐθὺς ἀπὸ σπαργάνων ἀπώσατο τὴν τοῦ χείρονος αἵρεσιν.

[00982]    Οὕτω τὸ σημεῖον δεδωκὼς προλέγει τὴν σωτηρίαν·

[00983]    Καὶ καταλειφθήσεται ἡ γῆ ἣν σὺ φοβῇ ἀπὸ προσώπου τῶν δύο βασιλέων.

[00984]    ∆ιὰ τοῦτόν φησι τὸν Ἐμμανουὴλ τεύξῃ τῆς σωτηρίας, ἐπειδὴ τέως ἐν τῷ σῷ γένει ἡ ἀνθρωπεία τούτου πεφύλακται φύσις.

[00985]    Ἐπειδὴ δὲ μικρὸν ὕστερον ἔμελλον ἄλλοι ἐπιέναι πολέμιοι, προλέγει κἀκεῖνα διδάσκων ὡς οὐδὲν ἀγνοεῖ τῶν ὅλων ὁ ποιητὴς ἀλλ' αὐτὸς ἅπαντα πρυτανεύει καὶ πρὸς τὸ συμφέρον ἰθύνει.

[00986]    ∆ιά τοι τοῦτο ἐπήγαγεν·

[00987]    ^[17Ἀλλ'] ἐπάξει ὁ θεὸς ἐπὶ σὲ καὶ ἐπὶ τὸν λαόν σου καὶ ἐπὶ τὸν οἶκον τοῦ πατρός σου ἡμέρας αἳ οὔπω ἥκασιν ἀφ' ἧς ἡμέρας ἀφεῖλεν Ἐφραὶμ ἀπὸ Ἰούδα, τὸν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων.

[00988]    Τὸ δέ·

[00989]    ἀφ' ἧς ἡμέρας ἀφεῖλεν Ἐφραὶμ ἀπὸ Ἰούδα, οὕτως ὁ Σύμμαχος ἡρμήνευσεν·

[00990]    «ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἧς ἀπέστη Ἐφραὶμ ἀπὸ Ἰούδα».

[00991]    Οὕτω δὲ καὶ ὁ Ἀκύλας.

[00992]    ∆ηλοῖ δὲ ὁ λόγος ὅτι, ἀφ' ἧς ἡμέρας ἀπέστησαν αἱ δέκα φυλαὶ τῆς τοῦ Ἰούδα φυλῆς καὶ τῆς ∆αυιτικῆς βασιλείας, τοιαύτη κακοπραγία καὶ δυσημερία οὐ κατέλαβε τὴν τοῦ Ἰούδα φυλήν, οἵαν αὐτὸν ἀπειλεῖ καταλήψεσθαι.

[00993]    Τίς δὲ αὕτη;

[00994]    ὁ βασιλεὺς τῶν Ἀσσυρίων.

[00995]    Καὶ κατὰ τοὺς Ἑβδομήκοντα δὲ τοιαύτας φησὶν ἡμέρας ἐπάξει ἐπὶ σὲ ὁ θεός, οἵας ἡμέρας οὐκ εἶδες ἀφ' ἧς ἡμέρας ἀφεῖλεν ἑαυτὸν ἀπὸ σοῦ ὁ Ἐφραίμ.

[00996]    Τίνες δὲ αὗται;

[00997]    τῶν Ἀσσυρίων ὁ βασιλεὺς ἐν ταύταις ἐπάγων σοι τὰ κακά.

[00998]    Οὐδὲ γὰρ τὸν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων Ἐφραὶμ ἀφεῖλεν,ἀλλ' ὁ θεὸς ἐπάξει τὸν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων καὶ τοιαῦτα διὰ τούτου κακά, οἷα οὐκ εἶδεν ὁ Ἰούδας μετὰ τὸν τοῦ Ἐφραὶμ χωρισμόν.

[00999]    ^[18Καὶ] ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ συριεῖ κύριος μυίαις αἳ κυριεύσουσι μέρους ποταμοῦ Αἰγύπτου, καὶ τῇ μελίσσῃ ἥ ἐστιν ἐν χώρᾳ Ἀσσυρίων.

[01000]    Ἀντὶ δὲ τοῦ αἳ κυριεύσουσιν «ὅ ἐστιν ἐν μέρει ποταμοῦ Αἰγύπτου» ὁ Θεοδοτίων εἴρηκεν·

[01001]    οὕτω δὲ καὶ ὁ Σύμμαχος.

[01002]    Μυίας δὲ τοὺς Αἰγυπ τίους καλεῖ ὡς ἐλάττονα βλάψαντας, μελίττας δὲ τοὺς Ἀσσυρίους·

[01003]    σφοδρότερον γὰρ τῆς μελίττης τὸ κέντρον.

[01004]    Μέμνηται δὲ καὶ τῶν Αἰγυπτίων καὶ τῶν Ἀσσυρίων ἡ τῶν Βασιλειῶν ἱστορία.

[01005]    Φαραὼ γὰρ Νεχαὼ τῶν Αἰγυπτίων ὁ βασιλεὺς καὶ τὸν Ἰωσίαν ἀνεῖλε καὶ τὸν Ἰωάχαζ τὸν τούτου παῖδα τῆς βασιλείας γυμνώσας αἰχμάλωτον ἔλαβε καὶ φόρον τελεῖν κατηνάγκασε τὸν Ἰούδαν·

[01006]    Ἀσσύριοι δὲ πρῶτον μὲν μετὰ τοῦ Σεναχηρὶμ τὰς ἄλλας τῆς Ἰουδαίας ἐξεπόρθησαν πόλεις, μετὰ δὲ ταῦτα σὺν τῷ Ναβουχοδο νόσορ καὶ αὐτὴν ἐπολιόρκησαν τὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ τὸν θεῖον νεὼν ἐνέπρηςαν καὶ τοὺς διαφυγόντας τὸν θάνατον δορυαλώτους ἀνήγαγον.

[01007]    Τοῦτο τὸ πλῆθος διδάσκων ἐπή γαγεν ·

[01008]    ^[19Καὶ] ἐλεύσονται καὶ ἀναπαύσονται πάντες ἐν ταῖς φάραγξι τῆς χώρας καὶ ἐν ταῖς τρώγλαις τῶν πετρῶν καὶ εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς πᾶσαν ῥαγάδα καὶ ἐν παντὶ ξύλῳ.

[01009]    ∆ιὰ τούτων ἁπάντων τὸ πλῆθος τῶν πολεμίων ῃ

[01010]    νίξατο.

[01011]    Προαγορεύει δὲ μετὰ ταῦτα τὴν παντελῆ τῶν |109 b| Ἀσσυρίων κατάλυσιν.

[01012]    Φησὶ γάρ·

[01013]    Ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ξυρήςει κύριος ἐν τῷ ξυρῷ τῷ μεμεθυσμένῳ πέρα<ν> τοῦ ποταμοῦ βασιλέως Ἀσσυρίων τὴν κεφαλὴν καὶ τὰς τρίχας τῶν ποδῶν, ἔτι καὶ τὸν πώγωνα ἀφελεῖ.

[01014]    Ξυρὸν καλεῖ μεμε θυσμένον τὸν τῶν Μήδων καὶ Περσῶν βασιλέα.

[01015]    Οὗτος γὰρ τῆς δίκης γενόμενος ὄργανον τὴν βασιλείαν τῶν Βαβυλωνίων κατέλυσεν·

[01016]    ταύτην γὰρ καλεῖ κεφαλήν.

[01017]    Καὶ τοὺς πόδας ἐγύμνωσε τῶν τριχῶν, τῶν ὑπ' αὐτοῦ στρατευομένων ἀφελὼν τὴν ἀνδρείαν.

[01018]    Ἀφελεῖ δὲ καὶ τοῦ πώγωνος τὴν εὐπρέπειαν ἀντὶ τοῦ·

[01019]    γυναῖκας ἀντὶ ἀνδρῶν δείξει τοὺς πολεμίους.

[01020]    ^[21Καὶ] ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ θρέψει ἄνθρωπος δάμαλιν βοῶν καὶ δύο πρόβατα·

[01021]    ^[22καὶ] ἔσται ἀπὸ τοῦ πλεῖστον ποιεῖν γάλα φάγεται βούτυρον, ὅτι βούτυρον καὶ μέλι φάγεται πᾶς ὁ καταλειφθεὶς ἐπὶ τῆς γῆς.

[01022]    Μετὰ τὴν ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας τοῦ Ναβουχοδονόσορ ἐπάνοδον συνηθροίσθησαν ὅσοι διαπεφεύγασι καὶ πενίᾳ πλείστῃ συμβιοτεύσαντες ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ διέτριβον ἀπὸ θρεμμάτων ὀλίγων τὴν ἀναγκαίαν ποριζόμενοι χρείαν.

[01023]    Τῆς δὲ γῆς μηκέτι γεωργουμένης διὰ τὴν τῶν ἀνδρῶν ἐρημίαν εὐπόρει πόας ἀφθόνου τὰ θρέμματα, ἡ δὲ πλείων τροφὴ πηγάζειν ἐποίει τὸ γάλα·

[01024]    οὗ

[01065]    καὶ ταύτης προτιμῶσι τῆς ∆αμασκοῦ καὶ τῆς Σαμαρείας τὸν βασιλέα καὶ προλέγει τοῦ βασιλέως Ἀσσυρίων τὴν ἔφοδον, λέγει δὲ οὕτω·

[01066]    ^[5Καὶ] προσέθετο κύριος λαλῆσαί μοι ἔτι·

[01067]    ^[6∆ιὰ] τὸ μὴ βούλεσθαι τὸν λαὸν τοῦτον τὸ ὕδωρ τοῦ Σιλωὰμ τὸ πορευόμενον ἡσυχῇ ἀλλὰ βούλεσθαι ἔχειν τὸν Ῥαασὶν καὶ τὸν υἱὸν τοῦ Ῥομελίου βασιλέα ἐφ' ὑμῶν, ^[7διὰ] τοῦτο ἰδοὺ ἀνάγει κύριος ἐφ' ὑμᾶς τὸ ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ τὸ ἰσχυρὸν καὶ τὸ πολύ, τὸν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων καὶ πᾶσαν τὴν δόξαν αὐτοῦ.

[01068]    Ὕδωρ τοῦ Σιλωὰμ οὐ τὸν Ἄχαζ καλεῖ τὸν παράνομον ἀλλὰ τὸν ἐν αὐτῷ κρυπτόμενον βασιλέα τὸν Ἐμμανουὴλ προσαγο ρευθέντα, τὸν δεξάμενον προσηγορίαν Ταχέως σκύλευσον ὀξέως προνόμευσον, περὶ οὗ εἴρηται·

[01069]    «Οὐκ ἐρίσει οὐδὲ κραυγάσει, οὐδὲ ἀκουσθήσεται ἐν ταῖς πλατείαις ἡ φωνὴ αὐτοῦ.».

[01070]    Οὕτω γὰρ καὶ ἐνταῦθα καλεῖται τὸ ὕδωρ τὸ πορευόμενον ἡσυχῇ.

[01071]    Ἐπειδὴ τοίνυν καὶ μετὰ τὴν πρόρρησιν ταύτην προετίμων τὴν τῆς Σαμαρείας καὶ ∆αμασκοῦ βασιλείαν, μάλα δικαίως αὐτοῖς τὸν βαρύτατον ἀπειλεῖ βασιλέα καὶ ποταμῷ ἀπεικάζει μεγίστῳ πλημμυροῦντι.

[01072]    Καὶ ἀναβήσεται ἐπὶ πᾶσαν φάραγγα ὑμῶν καὶ περιπατήσει ἐπὶ πᾶν τεῖχος ὑμῶν ^[8καὶ] ἀφελεῖ ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας ἄνθρωπον ὃς δυνήσεται κεφαλὴν ἆραι ἢ δυνατὸν συντελέσασθαί τι.

[01073]    Καὶ ἔσται ἡ παρεμβολὴ αὐτοῦ ὥστε πληρῶσαι τὸ πλάτος τῆς χώρας σου.

[01074]    Ταῦτα καὶ ἡ τετάρτη τῶν Βασιλειῶν διδάσκει καὶ ἡ δευτέρα τῶν Παραλειπομένων καὶ ὁ προφή της Ἱερεμίας·

[01075]    πάντας γὰρ τοὺς δυνατοὺς ἀπαγαγὼν ὀλίγους τῶν πενήτων τῆς γῆς κατέλιπε γεωργούς.

[01076]    Μεθ' ἡμῶν ὁ θεός·

[01077]    ^{[9Γνῶτε]} ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε, ἐπακούσατε ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς, ἰσχυκότες ἡττᾶσθε.

[01078]    Τὸ μεθ' ἡμῶν ὁ θεὸς «Ἐμμανουὴλ» παρὰ τῷ Ἑβραίῳ κεῖται.

[01079]    Ἐπειδὴτοίνυν τὴν τούτου σύλληψιν καὶ τὸν τόκον προεθέσπισεν ὁ προφήτης, εἰκότως |110 b| ἐπ' αὐτῷ μέγα φρονεῖ καὶ γαυριᾷ κατὰ τῶν πολεμίων καὶ λέγει τοῖς ἤδη νενικη κόσιν Ἰσραηλίταις καὶ Σύροις·

[01080]    Ἐὰν γὰρ πάλιν ἰσχύσητε, πάλιν ἡττηθήσεσθε.

[01081]    ^[10Καὶ] ἣν ἂν βουλὴν βουλεύσησθε δια σκεδάσει κύριος, καὶ λόγον ὃν ἐὰν λαλήσητε οὐ μὴ ἐμμείνῃ ἐν ὑμῖν, ὅτι μεθ' ἡμῶν ὁ θεός.

[01082]    Ταῦτα μὲν οὖν κατὰ τὴν πρόχειρον ἔννοιαν καὶ κατὰ τὴν τῶν προηρμηνευμένων ἀκολουθίαν νοητέον.

[01083]    Ἐπειδὴ δὲ τοὺς τὰς ἐσχατιὰς κατοι κοῦντας ὁ προφήτης ἐκάλεσε καὶ αὐτοῖς προλέγει τὴν ἧτταν, ἀληθέστερον ἄν τις ταῦτα τοῖς ἱεροῖς ἀποστόλοις προσαρμόσειε τὰ ῥήματα.

[01084]    Ἐκεῖνοι γὰρ τὴν οἰκουμένην περινοστοῦντες ἐβόων τό·

[01085]    Μεθ' ἡμῶν ὁ θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε, καταδέξασθε τὴν σωτήριον ἧτταν, ὑποτάγητε τῷ κυρίῳ καὶ ἱκετεύσατε αὐτόν, φύγετε τῶν δαιμόνων τὴν δεσποτείαν καὶ τὴν ἀγαθὴν τοῦ κυρίου δουλείαν ἀσπάσασθε·

[01086]    κἂν γὰρ νῦν ἀντείπητε καὶ τὸν καθ' ἡμῶν τυρεύσητε θάνατον, ἀλλὰ μικρὸν ὕστερον ἡττηθήσεσθε, καὶ τὰς πονηρὰς ὑμῶν βουλὰς διασκεδάσει τῶν ὅλων ὁ κύριος·

[01087]    μεθ' ἡμῶν γὰρ οὗτός ἐστιν.

[01088]    Σαφέστερον δὲ οἱ Τρεῖς ἡρμήνευσαν τὸ χωρίον·

[01089]    «Συναθροίσθητε λαοὶ καὶ ἡττᾶσθε, καὶ ἐνωτίσασθε πάντα τὰ πόρρωθεν τῆς γῆς, περιζώννυσθε καὶ ἡττάσθε καὶ πάλιν ζώννυσθε καὶ ἡττᾶσθε·

[01090]    βουλεύσεσθε βουλὴν καὶ διασκε δασθήσεται, λαλήσετε λόγον καὶ οὐ στήσεται·

[01091]    μεθ' ἡμῶν γὰρ ὁ θεός.».

[01092]    Ταῦτα πᾶσι τοῖς τὴν οἰκουμένην οἰκοῦσιν ὁ προφητικὸς λόγος παρεγγυᾷ ὅτι, κἂν μυριάκις περιζώσωνται καὶ παρατάξωνται κατὰ τῶν ἱερῶν ἀποστόλων, ὕστερον ἡττηθήσονται·

[01093]    ὁ γὰρ Ἐμμανουὴλ ἔχει κατὰ πάντων τὸ κράτος.

[01094]    ^{[11Οὕτως]} λέγει κύριος·

[01095]    Τῇ ἰσχυρᾷ χειρὶ ἀπειθοῦσι καὶ τῇ πορείᾳ τῆς ὁδοῦ τοῦ λαοῦ τούτου λέγοντες·

[01096]    ^[12Μὴ] εἴπητε σκληρόν.

[01097]    Πᾶν γὰρ ὃ ἐὰν εἴπῃ ὁ λαὸς οὗτος σκληρόν ἐστιν.

[01098]    Ὁρῶσί φησι τῆς τοῦ θεοῦ δεξιᾶς τὴν ἰσχὺν καὶ τὰ ὑπὸ ταύτης γιγνόμενα θαύματα καὶ ἀντιλέγουσι τὰ αὐτὰ Ἰουδαίοις τολμῶντες καὶ τὴν ἐκείνων πορείαν μιμούμενοι·

[01099]    καὶ γὰρ Ἰουδαῖοι τοῖς ἱεροῖς παρηγγύων ἀποστόλοις τὸν δεσπότην μὴ κηρύττειν Χριστόν.

[01100]    «Οὐ παραγγελίᾳ» γὰρ ἔλεγον «παρηγγείλαμεν ὑμῖν μὴ λαλεῖν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τούτῳ;

[01101]    καὶ ἰδοὺ πεπληρώκατε τὴν Ἱερουσαλὴμ τῆς διδαχῆς ὑμῶν.».

[01102]    Τοῦτον ἐνταῦθα καλεῖ σκληρὸν ὡς τῇ πονηρᾷ τῶν Ἰουδαίων οὐκ ἀρέσκοντα γνώμῃ.

[01103]    Ἀλλ'

[01191]    ἀλλὰ ταχὺ ποίει, τουτέστι·

[01192]    πίστευσον, ἀκολούθησον, κατὰ τὰς |112 a| θείας ἐντολὰς πολιτεύου.

[01193]    Γαλιλαίαν δὲ τῶν ἐθνῶν καλεῖ ὡς καὶ ἀλλοφύλων ἐθνῶν συγκατοικούντων τοῖς Ἰουδαίοις.

[01194]    ∆ιὰ τοῦτο καὶ ἐν σκότει πορευομένους καὶ σκιᾶς θανάτου χώραν οἰκοῦντας ὀνομάζει τοὺς τῆς χώρας ἐκείνης οἰκήτορας καὶ τοῦ θείου φωτὸς ὑπισχνεῖται τὴν αἴγλην.

[01195]    Οἶμαι δὲ ὅτι καὶ τῶν ἐθνῶν προθεσπίζει τὴν σωτηρίαν·

[01196]    οἱ γὰρ ἐκ τῆς Γαλιλαίας ὁρμώμενοι ἀπόστολοι τὴν τῶν ἐθνῶν ἐνεχειρίσθησαν κλῆσιν·

[01197]    αὐτοῖς γὰρ ὁ κύριος ἔφη·

[01198]    «Μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη.».

[01199]    ^[2<Τὸ>] πλεῖστον τοῦ λαοῦ ὃ κατήγαγες ἐν εὐφροσύνῃ σου εὐφρανθήσεται ἐνώπιόν σου ὡς οἱ εὐφραινόμενοι ἐν ἀμήτῳ καὶ ὃν τρόπον οἱ διαιρούμενοι σκῦλα.

[01200]    Ἐπειδὴ γὰρ οὐχ ἅπαντες τῆς ἀκτῖνος ἐκείνης ἀπέλαυσαν, ἀλλὰ πολλοὶ σφᾶς αὐτοὺς ἑκόντες ἐστέρησαν τοῦ φωτός, οὗτοί φησιν, οὓς εἵλκυσας διὰ τῶν θαυμάτων καὶ εὐφροσύνης ἐνέπλησας, διηνεκῶς ταύτης ἀπολαύσονται τῆς εὐφροσύνης θεριστὰς μιμούμενοι καὶ νικηφόρους στρατιώτας σκῦλα διαιρουμένους.

[01201]    Θερισταὶ δὲ προσηγορεύθησαν καὶ οἱ θεῖοι ἀπόστολοι·

[01202]    «Ὑμᾶς» γάρ φησι «θερίζειν ἀπέστειλα εἰς ὃ ὑμεῖς οὐκ ἐκοπιάσατε», καὶ πάλιν·

[01203]    «Ὁ μὲν θερισμὸς πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι·

[01204]    δεήθητε οὖν τοῦ κυρίου τοῦ θερισμοῦ, ἵνα ἐκβάλλῃ ἐργάτας εἰς τὸν θερισμὸν αὐτοῦ», καὶ ἀλλαχοῦ·

[01205]    «Ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ βλέπετε τὰς χώρας ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμόν.».

[01206]    Καὶ τοῦ διαβόλου δὲ καταλύσας τὴν τυραννίδα τὰ τούτου σκῦλα τοῖς ἀποστόλοις διένειμεν·

[01207]    «Πορευθέντες» γὰρ ἔφη «μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη.».

[01208]    Εὐφραίνονται δέ φησι, ^{[3διότι]} ἀφῄρηται ὁ ζυγὸς ὁ ἐπ' αὐτῶν κείμενος καὶ ἡ ῥάβδος ἡ ἐπὶ τοῦ τραχήλου αὐτῶν.

[01209]    Ζυγὸν δὲ καλεῖ τοῦ διαβόλου τὴν δεσποτείαν καὶ ῥάβδον τὴν ἐκείνου δουλείαν.

[01210]    Τούτων δὲ τοὺς εἰς αὐτὸν πεπιστευκότας ἠλευ θέρωσεν ὁ δεσπότης ἡμῶν Χριστός.

[01211]    Τὴν γὰρ ῥάβδον τῶν ἀπειθούντων διεσκέδασεν ὡς τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἐπὶ Μαδιάμ.

[01212]    Ἀπει θοῦντας καλεῖ οὐ μόνον τοὺς δαίμονας καὶ τὸν ἐκείνων ἄρχοντα ἀλλὰ καὶ τῶν ἀνθρώπων τοὺς ἀντιλέγοντας τῷ κηρύγματι.

[01213]    Τὴν δὲ τούτων δυναστείαν κατέλυσε δι' ὀλίγων τινῶν καὶ τούτων γυμνῶν, καθάπερ πάλαι διὰ τοῦ Γεδεὼν καὶ τῶν τριακοσίων λαμπαδηφόρων τὰς πολλὰς τοῦ Μαδιὰμ κατηκόντισε χιλιάδας.

[01214]    Ὥσπερ γὰρ ἐκείνους ὅπλων δίχα κατέλυσεν, οὕτω τὴν οἰκουμένην ἅπασαν διὰ δυοκαίδεκα κηρύκων μετέβαλε καὶ τούτων οὐχ ὡπλισμένων ἀλλ' ἕνα χιτῶνα ἐνδεδυμένων, ἀνυποδήτων, οὐδὲ ῥάβδον φέρειν κεκελευσμένων.

[01215]    ^[4Ὅτι] πᾶσαν στολὴν ἐπισυνηγμένην δόλῳ καὶ ἱμάτιον μετὰ καταλλαγῆς ἀποτίσουσιν.

[01216]    Οὗτοι δὲ αὐτοὶ οἱ ἀόρατοι δυσμενεῖς οἱ τὸν ἄνθρωπον δι' ἀπάτης γυμνώσαντες τῆς προτέρας δόξης καὶ τῆς θείας εἰκόνος τὴν στολὴν ἀπο δύσαντες αὐτοὶ μὲν δώσουσιν ὧν ἐτόλμησαν δίκας, ἣν δὲ ἔλαβον στολὴν μετὰ καταλλαγῆς ἀποτίσουσιν.

[01217]    Θνητὸν γὰρ τῷ θανάτῳ παραδεδωκότες τοῦ κυρίου τὸ σῶμα ἀθάνατον ἀποδώσουσιν·

[01218]    καὶ ὁ δόλος, ᾧ κατὰ τῶν ἀνθρώπων ἐχρήσαντο, κατὰ τῆς αὐτῶν τραπήσεται κεφαλῆς.

[01219]    Καὶ θελή σουσιν εἰ ἐγενήθησαν πυρίκαυστοι, ^[5ὅτι] παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν καὶ υἱὸς ἐδόθη ἡμῖν.

[01220]    Μεμήνασί φησι καὶ λυττῶσι καὶ τῷ φθόνῳ πυρπολοῦνται τὰς ἡμετέρας θεώμενοι δωρεάς, τὸ παιδίον τὸ δι' ἡμᾶς γεννηθέν, τὸν μονογενῆ τοῦ θεοῦ υἱὸν τὴν ἀνθρωπείαν περικείμενον φύσιν καὶ τὴν ἡμετέραν πραγματευόμενον σωτηρίαν.

[01221]    Οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ.

[01222]    Ἀθλήσας γὰρ καὶ παλαίσας κατέλυσε τὸν ἀντίπαλον.

[01223]    Ὁ δὲ Σύμμαχος καὶ Θεοδοτίων οὕτω τοῦτο ἡρμήνευσαν·

[01224]    «Καὶ ἔσται ἡ παιδεία ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ.».

[01225]    «Παιδεία» |112 b| γὰρ «εἰρήνης ἡμῶν ἐπ' αὐτόν», κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ προφήτου φωνήν, «καὶ αὐτὸς τὰς ἀνομίας ἡμῶν ἔλαβε καὶ τὰς νόσους ἐβάστασε, καὶ τῷ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν.».

[01226]    Καὶ αὐτός ἐστιν «ὁ ἀμνὸς τοῦ θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» καὶ αὐτὸς «ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα».

[01227]    Εἰκότως τοίνυν ἔφασαν·

[01228]    «Ἔσται ἡ παιδεία ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ» ἢ κατὰ τὸν Ἀκύλαν·

[01229]    «Ἐγένετο τὸ μέτρον ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ.».

[01230]    Τῇ γὰρ τοῦ Ἀδὰμ ἀντέταξεν ἁμαρτίᾳ τὴν οἰκείαν δικαιοσύνην.

[01231]    Εἰ δὲ ὑπὸ κατάραν ἐτελοῦμεν ἡμεῖς, κατάρᾳ δὲ καὶ ὁ σταυρὸς ὑπεβέβλητο, τοῦτον δὲ ὁ δεσπότης ἐβάσταξε, ἄρα τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν ἐβάσταξε καὶ οὕτως τὸ τέλος ἡ προφητεία ἐδέξατο.

[01232]    Ἐγενήθη γὰρ «ἡ παιδεία» κατὰ τὸν Θεοδοτίωνα καὶ τὸν Σύμμαχον «ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ».

[01233]    ∆ιδάσκει δὲ ἡμᾶς καὶ τὰς θεοπρεπεῖς αὐτοῦ προσηγορίας ὁ προφητικὸς λόγος·

[01234]    Καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ Τῆς με γάλης βουλῆς ἄγγελος.

[01235]    Τὴν πατρικὴν γὰρ ἡμῖν ἀνήγγειλε βουλὴν κατὰ τὴν αὐτοῦ φωνήν·

[01236]    «Πάντα ὅσα ἤκουσα παρὰ τοῦ πατρός μου δεδήλωκα ὑμῖν.».

[01237]    Θαῦμα σύμβουλος, σὺ θαυμαστός.

[01238]    Οὕτω γὰρ κείμενον ἐν ἐνίοις εὕρομεν ἀντι γράφοις.

[01239]    Οὕτω δὲ καὶ τῷ Ἰακὼβ διαλεγόμενος ἑαυτὸν ὠνόμασεν·

[01240]    «Τί τοῦτο ἐρωτᾷς τὸ ὄνομά μου;

[01241]    καὶ αὐτό ἐστι θαυμαστόν.».

[01242]    Σύμβουλος δὲ καλεῖται ὡς τῆς πατρικῆς βουλῆς κοινωνός, ὡς πάντα εἰδὼς ὅσα ὁ πατήρ.

[01243]    Εἶτα τῶν ὀνομάτων τὸ μεῖζον·

[01244]    Θεὸς ἰσχυρός.

[01245]    Τοῦτο δὲ κακουργήσαντες οἱ περὶ τὸν Ἀκύλαν «ἰσχυρὸς δυνατὸς» ἡρμήνευσαν·

[01246]    κεῖται δὲ παρὰ τῷ Ἑβραίῳ «ἠλγιβώρ», τὸ δὲ ἢλ «θεὸς» καὶ κατὰ τὴν τούτων ἑρμηνείαν·

[01247]    τὸ γὰρ «μεθ' ἡμῶν ὁ θεὸς» Ἐμμανουὴλ κείμενον οὕτως ἡρμήνευ σαν.

[01248]    Ἐξουσιαστής.

[01249]    Ἀντὶ τοῦ·

[01250]    οὐχ ὑπ' ἐξουσίαν ἄλλου τελῶν ἀλλ' αὐτὸς πάντων δεσπόζων.

[01251]    Τοῦτο καὶ τὴν Ἀρείου βδελυρίαν ἐλέγχει·

[01252]    δείκνυσι γὰρ αὐτὸν ὁμότιμον ἀλλ' οὐχ ὑπουργὸν τοῦ πατρός.

[01253]    Ἄρχων εἰρήνης.

[01254]    «Αὐτὸς γάρ ἐστι» κατὰ τὸν ἀπόστολον «ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἓν καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας.».

[01255]    Πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

[01256]    Ὥσπερ γὰρ ὁ Ἀδὰμ τοῦ παρόντος αἰῶνος πατὴρ ὀνομάζεται, οὕτως αὐτὸς τοῦ μέλλοντος.

[01257]    «Εἴ τις» γὰρ «ἐν Χριστῷ» φησι, «καινὴ κτίσις·

[01258]    τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα.».

[01259]    Ἄξω γὰρ εἰρήνην ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας, εἰρήνην καὶ ὑγείαν αὐτῷ.

[01260]    ^{[6Μεγάλη]} ἡ ἀρχὴ αὐτοῦ, καὶ τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον ἐπὶ τὸν θρόνον ∆αυὶδ καὶ ἐπὶ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ, τοῦ κατορθῶσαι αὐτὴν καὶ ἀντιλαβέσθαι αὐτῆς ἐν κρίματι καὶ δικαιοσύνῃ ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν αἰῶνα.

[01261]    Τῷ ∆αυὶδ ὑπέσχετο ὁ Θεὸς ἐκ καρποῦ τῆς ὀσφύος αὐτοῦ θήσειν ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, τούτῳ δὲ ἐπαγγέλλεται βασιλείαν αἰώνιον·

[01262]    «Ὁ γὰρ θρόνος αὐτοῦ» φησιν «ὡς ὁ ἥλιος ἐναντίον μου καὶ ὡς ἡ σελήνη κατηρτισμένη εἰς τὸν αἰῶνα.».

[01263]    Ταύτης τῆς ὑποσχέσεως ἐπὶ τοῦ παρόντος ἐμνημόνευσεν ὑποδείξας ἡμῖν τὸ παιδίον ἐκ τοῦ ∆αυὶδ κατὰ σάρκα γεγενη μένον.

[01264]    Οὕτω καὶ ἐν τῷ ἑβδομηκοστῷ πρώτῳ λέγει Ψαλμῷ·

[01265]    «Ὁ θεός, τὸ κρίμα σου τῷ βασιλεῖ δὸς καὶ τὴν δικαιοσύνην σου τῷ υἱῷ τοῦ βασιλέως, κρίνειν τὸν λαόν σου ἐν δικαιοσύνῃ καὶ τοὺς πτωχούς σου ἐν κρίσει.».

[01266]    Καὶ ἐνταῦθα μὲν λέγει·

[01267]    Ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν αἰῶνα, ἐκεῖ δὲ πάλιν·

[01268]    «Συμπα ραμενεῖ τῷ ἡλίῳ καὶ πρὸ τῆς σελήνης γενεὰς γενεῶν.».

[01269]    Λέγει δὲ αὐτοῦ καὶ τὴν ἀρχὴν μεγίστην καὶ ἀπεριόριστον αὐτοῦ τὴν εἰρήνην.

[01270]    Οὕτω δὲ καὶ ἐν τῷ Ψαλμῷ·

[01271]    «Ἀνατελεῖ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη καὶ πλῆθος εἰρήνης, ἕως οὗ ἀνταναιρεθῇ ἡ σελήνη.».

[01272]    Εἶτα ἐπήγαγεν·

[01273]    Ὁ ζῆλος κυρίου Σαβαὼθ ποιήσει ταῦτα.

[01274]    Ζηλώσας γὰρ καὶ τὴν τῶν δαιμόνων δυναστείαν μιςήσας καὶ τῶν ἀνθρώπων οἰκτείρας τὸ γένος τήνδε τὴν οἰκονομίαν ἐπραγματεύσατο·

[01275]    «Οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ θεὸς τὸν κόσμον ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.».

[01276]    Ἀκήρατον τοί νυν ἣν παρελάβομεν διαφυλάξωμεν πίστιν, ἵνα τῆς αἰωνίου ζωῆς ἀπολαύσωμεν χάριτι |113 a| τοῦ σεσωκότος ἡμᾶς Χριστοῦ, με θ' οὗ τ ῷ πατρὶ ἡ δόξα πρέπει σὺν τῷ παναγίῳ πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

[01277]    Ἀμήν.

[01278]    ^[4] ΤΟΜΟΣ ∆ʹ ^[7]

[01279]    Θάνατον ἀπέστειλε κύριος ἐπὶ Ἰακώβ, καὶ ἦλθεν ἐπὶ Ἰσραήλ.

[01280]    ∆ιηγούμενος ἤδη τὴν κατὰ τῆς Ἱερουσαλὴμ τῶν δέκα φυλῶν ἐπανάστασιν καὶ τὴν κατὰ τοῦτο συμφωνίαν τούτων τε καὶ τοῦ τῆς ∆αμασκοῦ βασιλέως καὶ δείξας τοῦ ∆αυιτικοῦ γένους τὸ ἄμαχον διὰ τὸ ἐν αὐτῷ κρυπτόμενον σπέρμα καὶ προαγορεύσας τούτου τὸν τόκον καὶ μέντοι καὶ τὸν τοῦ τόκου τρόπον, ἀναλαμβάνει πάλιν τὸν κατὰ τοῦ Ἰσραὴλ λόγον.

[01281]    Τὸν δὲ αὐτὸν καὶ Ἰακὼβ καὶ Ἰσραὴλὀνομάζει·

[01282]    καὶ γὰρ ὁ πατριάρχης Ἰακὼβ τὰς δύο ταύτας εἶχε προσηγορίας, τὴν μὲν ὑπὸ τῶν πατέρων τὴν δὲ ὑπ' αὐτοῦ τεθεῖσαν τοῦ τῶν ὅλων θεοῦ·

[01283]    ἀλλὰ τὸ μὲν Ἰακὼβ φυσι κώτερον ἦν ὄνομα, τὸ δὲ Ἰσραὴλ ἐπίθετον ἦν τῆς κατὰ ψυχὴν ἀρετῆς.

[01284]    ∆ηλοῖ τοίνυν ἐνταῦθα ὡς τοῖς δυσσεβεστέροις καὶ οἱ ἐπιεικέστεροι τῆς τιμωρίας κεκοινωνήκασιν.

[01285]    Εἰδέναι μέντοι χρὴ ὡς οἱ Ἄλλοι Ἑρμηνευταὶ «λόγον» εἶπον, οὐ «θάνατον», ἀπεστάλθαι.

[01286]    Ἀλλ' ὅμως οὐκ ἔχει διαφωνίαν ἡ ἑρμηνεία·

[01287]    τὴν γὰρ τῆς τιμωρίας ψῆφον ὠνόμασαν λόγον.

[01288]    ^[8Καὶ] γνώσεται πᾶς ὁ λαὸς τοῦ Ἐφραὶμ καὶ οἱ καθήμενοι ἐν Σαμαρείᾳ ἐφ' ὕβρει καὶ ὑψηλῇ καρδίᾳ λέγοντες·

[01289]    ^{[9Πλίνθοι]} πεπτώκασιν, ἀλλὰ δεῦτε καὶ λαξεύσωμεν λίθους καὶ κόψωμεν συκαμίνους καὶ κέδρους καὶ οἰκοδομήσωμεν ἑαυτοῖς πύργους.

[01290]    Ἐπιτείχισμα κατασκευάσαι κατὰ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐπειράθησαν, σαθρὰν καὶ πλίνθοις πεπτωκυίαις ἴσην τὴν ἐκείνων ὀνομάζοντες βασιλείαν.

[01291]    Τὰς δέ γε συκαμίνους «συκομόρους» ἔφασαν οἱ Λοιποί.

[01292]    Καὶ λίαν εἰκότως·

[01293]    τούτων γὰρ ἡ Παλαι στίνη πεπλήρωται, καὶ ἐκ τῶν ξύλων τῶν τοιούτων ὀροφοῦσι τὰς οἰκίας.

[01294]    ^[10Καὶ] ῥάξει ὁ θεὸς τοὺς ἐπανισταμένους ἐπὶ ὄρος Σιὼν καὶ ἐπὶ Ἱερουσαλὴμ ἐπ' αὐτόν.

[01295]    Οἰκειοῦται ὁ θεὸς τὰ κατὰ τῆς Ἱερουσαλὴμ γινόμενα καὶ ὄλεθρον ἀπειλεῖ τοῖς δι' ἐκείνης αὐτῷ πολεμεῖν πειρωμένοις.

[01296]    Καὶ τοὺς ἐχθροὺς Ἰούδα διασ κεδάσει, ^{[11Συρίαν]} ἀφ' ἡλίου ἀνατολῶν καὶ τοὺς Ἕλληνας ἀφ' ἡλίου δυσμῶν, τοὺς κατεσθίοντας τὸν λαόν μου ὅλῳ τῷ στόματι.

[01297]    Οἱ Ἄλλοι Ἑρμηνευταὶ οὐ τοὺς Ἕλληνας ἀλλὰ»τοὺς Φυλιστιὶμ» ἡρμήνευσαν·

[01298]    οὗτοι δὲ ἦσαν οἱ γειτο νεύοντες Ἀλλόφυλοι.

[01299]    Εἰκὸς δὲ ἦν καί τινας τῶν Ἑλλήνων ἀποίκους μετὰ τῶν Ἀλλοφύλων οἰκεῖν ὡς καὶ Κυπρίους καὶ Καππαδόκας·

[01300]    τοῦτο γὰρ παρὰ τῶν ἄλλων ἐδιδάχθημεν προφητῶν.

[01301]    Λέγει τοίνυν ὡς οὐ μόνον τοῦ Ἰσραὴλ ταῦτα καταψηφίζομαι ἀλλὰ καὶ τοὺς τούτων καταλύω συμμάχους τούς τε πρὸς ἕω τούς τε πρὸς ἑσπέραν οἰκοῦντας.

[01302]    Ἐπὶ τούτοις πᾶσιν οὐκ ἀπεστράφη ὁ θυμὸς αὐτοῦ, ἀλλ' ἔτι ἡ χεὶρ αὐτοῦ ὑψηλή.

[01303]    Μὴ ληγούσης γὰρ τῆς τῶν ἀνθρώπων δυσσεβείας οὐδὲ ἡ τιμωρία δέχεται παῦλάν τινα.

[01304]    Τοῦτο δὲ καὶ διὰ τῶν ἐπιφερομένων δεδήλωκεν.

[01305]    ^[12Καὶ] ὁ λαὸς οὐκ ἀπεστράφη ἕως ἐπλήγη, καὶ τὸν κύριον οὐκ ἐξεζήτησαν.

[01306]    ∆ιὰ τοῦτο οὐκ ἀπεστράφη ὁ θυμός, ἐπειδὴ ὁ λαὸς οὐκ ἀπεστράφη·

[01307]    καὶ διὰ τοῦτο ἡ χεὶρ ὑψηλή, ἐπειδὴ τὸν κύριον οὐκ ἐξεζήτησαν.

[01308]    ^[13Καὶ] ἀφεῖλε κύριος ἀπὸ Ἰσραὴλ κεφαλὴν καὶ οὐράν.

[01309]    Τίνες δὲ αὗται, σαφέστερον λέγει·

[01310]    μέγαν καὶ μικρὸν ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ.

[01311]    Τίς δὲ ὁ μέγας;

[01312]    ^{[14Πρεσβύτην]} καὶ τοὺς τὰ πρόσωπα θαυμάζοντας αὕτη ἡ ἀρχή.

[01313]    Πρόσωπα δὲ θαυμάζοντας τοὺς ἀδίκως κρίνοντας λέγει παρὰ τὸν νόμον τὸν λέγοντα·

[01314]    «Οὐ λήψῃ πρόσωπον δυνάστου.».

[01315]    Εἶτα καὶ τὸ ἄλλο δείκνυσι τάγμα·

[01316]    Καὶ προφήτην |113 b| διδάσκοντα ἄνομα οὗτος ἡ οὐρά.

[01317]    Ἦσάν τινες ψευδοπροφῆται τἀναντία τοῖς προφήταις προαγορεύοντες καὶ ταῖς θείαις προρρήσεσι πιστεύειν μὴ συγχωροῦντες.

[01318]    ^[15Καὶ] ἔσονται οἱ μακαρίζοντες τὸν λαὸν τοῦτον πλανῶντες, καὶ πλανῶσιν ὅπως καταπίωσιν αὐτούς.

[01319]    Τούτους αὐτοὺς λέγει τοὺς τὰ ἡδέα ψευδῶς λέγοντας καὶ μισθοὺς ἁδροὺς καρπουμένους παρὰ τῶν ἀκουόντων.

[01320]    ^[16∆ιὰ] τοῦτο ἐπὶ τοὺς νεανίσκους αὐτῶν οὐκ εὐφρανθήσεται καὶ τοὺς ὀρφανοὺς αὐτῶν καὶ τὰς χήρας οὐκ ἐλεήσει·

[01321]    ὅτι πάντες ἄνομοι καὶ πονηροί, καὶ πᾶν στόμα λαλεῖ ἄδικα.

[01322]    ∆ίκαιον γὰρ τοὺς κοινωνοῦντας ἀλλήλοις τῆς πονηρίας κοινωνῆσαι καὶ τῆς τιμωρίας.

[01323]    Ἐπὶ πᾶσι τούτοις οὐκ ἀπεστράφη ὁ θυμὸς αὐτοῦ, ἀλλ' ἔτι ἡ χεῖρ αὐτοῦ ὑψηλή.

[01324]    Ὥσπερ γὰρ τῇ μετανοίᾳ τῶν ἀνθρώπων ἕπεται ἡ τοῦ δεσπότου φιλανθρωπία, οὕτως ἐπιμενούσης τῆς παρανομίας ἐπιτείνεται ἡ ὀργή.

[01325]    ^[17Καὶ] καυθήσεται ὡς πῦρ ἡ ἀνομία καὶ ὡς ἄγρωστις ξηρὰ καυθήσεται ὑπὸ πυρός.

[01326]    Ἐδίδαξεν ἀκριβῶς ὡς οἱ παρανομοῦντες ἐπισπῶνται τὴν τιμωρίαν.

[01327]    Τὴν γὰρ ἀνομίαν πῦρ ἐκάλεσε καὶ ξηρὰν ἄγρωστιν·

[01328]    καὶ καθάπερ ὁ σίδηρος τὸν ἰὸν τίκτει καὶ ὑπὸ τοῦ ἰοῦ καταναλίσκεται, οὕτως ὁ

[01375]    παρανομούντων καὶ δυσσεβούντων ὁπλίσας, οὗτοι δὲ οὐχ ὡς τῷ θεῷ τῶν ὅλων ὑπουργοῦντες ἔδρων ἃ ἔδρων ἀλλὰ τῇ οἰκείᾳ ῥώμῃ καὶ δυναστείᾳ θαρ ροῦντες κατὰ πάντων ἔχειν ἐφιλονείκουν τὸ κράτος.

[01376]    ∆ιὰ τοῦτο καὶ αὐτοῖς ἔσχατον ὄλεθρον ἀπειλεῖ καὶ τοῦτον διὰ τοῦ οὐαὶ προσημαίνει.

[01377]    Τὴν ὀργήν μου ^[6εἰς] ἔθνος ἄνομον ἀποστελῶ.

[01378]    Τούτους αὐτούς φησιν οἷς τὴν τιμωρητικὴν ἐνεχείρισα ῥάβδον.

[01379]    Καὶ ἐν τῷ ἐμῷ λαῷ συντάξω αὐτῷ τοῦ ποιῆσαι σκῦλα καὶ προνομὴν |114 b| καὶ καταπατεῖν τὰς πόλεις αὐτοῦ καὶ θεῖναι αὐτὰς εἰς κονιορτὸν ὁδῶν.

[01380]    Τὴν πολλὴν ἐρημίαν διὰ τούτων δεδήλωκεν.

[01381]    Εἶτα γυμνοῖ τοῦ βασιλέως τῶν Ἀσσυρίων τοὺς λογισμούς·

[01382]    ^{[7Αὐτὸς]} δὲ οὐχ οὕτως ἐνεθυμήθη καὶ τῇ ψυχῇ οὐχ οὕτως λελόγισται.

[01383]    Οὐκ οἶδέ φησιν ὡς ἐμός ἐστιν ὑπουργὸς καὶ παρ' ἐμοῦ ἔλαβε τῆς τιμωρίας τὴν ἐξουσίαν.

[01384]    Ἀλλ' ἀπαλλάξει ὁ νοῦς αὐτοῦ τοῦ ἀφανίσαι καὶ τοῦ ἐξολοθρεῦσαι ἔθνη οὐκ ὀλίγα.

[01385]    Βεβούλευταί φησι τῇ οἰκείᾳ δυνάμει θαρρῶν πολλῶν ἐθνῶν καταλῦσαι τὴν μνήμην.

[01386]    ^[8Καὶ] ἐὰν εἴπωσιν αὐτῷ·

[01387]    Οὐ σὺ μόνος εἶ ἄρχων, ^[9καὶ] ἐρεῖ·

[01388]    Οὐκ ἔλαβον τὴν χώραν τὴν ἐπάνω Βαβυλῶνος καὶ Χαλάνης, οὗ ὁ πύργος ῳ

[01389]    κοδομήθη;

[01390]    Καὶ ἔλαβον Ἀραβίαν καὶ ∆αμασκὸν καὶ Σαμάρειαν;

[01391]    ^{[10Ὃντρόπον]} ταύτας ἔλαβον, οὕτω καὶ πάσας τὰς χώρας λήψομαι.

[01392]    Τούτοις πρὸς τὸν Ἐζεκίαν ὁ Σεναχηρὶμ τοῖς λόγοις ἐχρήσατο·

[01393]    «Μή σε ἀπατάτω ὁ θεός σου ἐφ' ᾧ σὺ πέποιθας ἐπ' αὐτῷ λέγων·

[01394]    Οὐ μὴ παραδοθῇ Ἱερουσαλὴμ εἰς χεῖρας βασιλέως Ἀσσυρίων.

[01395]    Ἰδοὺ σὺ οὐκ ἤκουσας ἃ πεποιήκασι βασιλεῖς Ἀσσυρίων πάσῃ τῇ γῇ, ὡς ἀπώλεσαν αὐτήν, καὶ σὺ ῥυσθήσῃ;

[01396]    Μὴ ἐρρύσαντο αὐτοὺς οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν οὓς ἀπώλεσαν οἱ πατέρες μου, τήν τε Γοζὰν καὶ Ἄρραν καὶ Ῥαφὲς καὶ υἱοὺς Ἀδὰν οἵ εἰσιν ἐν χώρᾳ Θεσμάθ;

[01397]    Ποῦ εἰσιν οἱ βασιλεῖς Αἰμὰθ καὶ Ἀρφάδ;

[01398]    Καὶ ποῦ ὁ βασιλεὺς τῆς πόλεως Σεφαρίμ, Αἰνὰ καὶ Γαυά;» Ταῦτα μὲν οὖν ἐκεῖνος τῷ βασιλεῖ γεγράφηκεν Ἐζεκίᾳ·

[01399]    ἐνταῦθα δὲ τοῖς λέγουσιν·

[01400]    Οὐ σὺ μόνος εἶ ἄρχων, τὰ ὅμοια εἴρηκεν.

[01401]    Ὀλολύξατε τὰ γλυπτὰ ἐν Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν Σαμαρείᾳ·

[01402]    ^[11ὃν] τρόπον γὰρ ἐποίησα Σαμαρείᾳ καὶ τοῖς χειροποιήτοις αὐτῆς, οὕτω ποιήσω καὶ Ἱερουσαλὴμ καὶ τοῖς εἰδώλοις αὐτῆς.

[01403]    Καὶ ταῦτα τῷ αὐτῷ προσώπῳ συνήρμοσαν οἱ Λοιποὶ Ἑρμηνευταί.

[01404]    Νομίσας γὰρ ὁ ἀλαζὼν ἐκεῖνος καὶ δυσσεβὴς τοῖς ἄλλοις θεοῖς ἐοικέναι τῆς Ἱερουσαλὴμ τὸν θεόν, τοῖς μανικοῖς τούτοις κέχρηται λόγοις, καὶ τῷ Ἐζεκίᾳ δὲ γέγραφεν·

[01405]    Μή σε ἀπατάτω ὁ θεός σου ὅτι ῥύσεται τὴν Ἱερουσαλὴμ ἐκ χειρός μου.

[01406]    ^[12Καὶ] ἔσται ὅταν συντελέσῃ κύριος πάντα ποιῶν ἐν τῷ ὄρει Σιὼν καὶ ἐν Ἱερουσαλήμ, ἐπισκέψεται ἐπὶ τὸν νοῦν τὸν μέγαν τὸν ἄρχοντα τῶν Ἀσσυρίων καὶ ἐπὶ τὸ ὕψος τῆς δόξης τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ.

[01407]    Νοῦν μέγαν τὸν ἀλαζονικὸν λέγει τὸν τὰ ὑπὲρ φύσιν τολμῶντα λογίζεσθαι.

[01408]    Ὕψος δόξης ὀφθαλμῶν τὴν ὑπερβάλλουσαν ὑπερηφανίαν καλεῖ, ᾗ τὸν περὶ τὰ τείχη Ἱερουσαλὴμ ὄλεθρον ἀπειλεῖ.

[01409]    Εἶτα τὸν τῦφον αὐτοῦ διέξεισι καὶ τῶν λόγων καὶ τῶν λογισμῶν.

[01410]    ^{[13Εἶπε]} γάρ·

[01411]    Τῇ ἰσχύι τῆς χειρός μου ποιήσω καὶ τῇ σοφίᾳ τῆς συνέσεώς μου, ἀφελῶ ὅρια ἐθνῶν καὶ τὴν ἰσχὺν αὐτῶν προνομεύσω καὶ σείσω πόλεις κατοικου μένας ^[14καὶ] τὴν οἰκουμένην τῇ χειρί μου καταλήψομαι ὡς νοσσιὰν καὶ ὡσεὶ καταλελειμμένα ῳ

[01412]    ὰ ἀρῶ, καὶ οὐκ ἔστιν |115 a| ὃς διαφεύξεταί με ἢ ἀντείπῃ μοι ἀνοίγων στόμα καὶ στρουθίζων.

[01413]    Ταῦτα καὶ διὰ τῶν πρέσβεων καὶ διὰ τῶν γραμμάτων δεδηλώκει τῷ Ἐζεκίᾳ.

[01414]    Ἀλλ' ὁ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην ὡς καλιὰν νεοττῶν ἁρπάσειν ἐλπίσας καὶ ὡς ῳ

[01415]    ὰ ὑπὸ πτηνῶν πεφευγότων καταλελειμμένα ἀπονητὶ λήψεσθαι, οὗτος δίχα χειρὸς ἀνθρωπείας ἐγυμνώθη τῆς στρατιᾶς.

[01416]    Τὸ μέντοι·

[01417]    ἀνοίγων στόμα καὶ στρουθίζων, ἀπὸ τῆς κρατούσης συνηθείας παρὰ ἀνθρώποις εἴρηται τῇ γραφῇ.

[01418]    Εἰώθαμεν γὰρ λέγειν περὶ τῶν λίαν ἀγωνιώντων·

[01419]    οὐκ ἐτόλμησε γρύξαι.

[01420]    Οἱ δὲ Λοιποί φασιν·

[01421]    «οὐκ ἐτόλμησε τρύσαι.».

[01422]    Τὸ γοῦν·

[01423]    ἀνοίγων στόμα καὶ στρουθίζων, ἀντὶ τοῦ·

[01424]    οὐ μόνον οὐδεὶς ἀντιπαρατάξασθαί μοι τολμήσει ἀλλ' οὐδὲ γρύξαι στρουθοῖς παραπλησίως ἐπιχειρήσει.

[01425]    Πρὸς ταύτην αὐτοῦ τὴν ἀλαζονείαν ὁ τῶν ὅλων θεὸς ἀποκρίνεται·

[01426]    ^[15Μὴ] δοξασθήσεται ἀξίνη ἄνευ τοῦ κόπτοντος ὥστε κόπτειν ἑαυτήν;

[01427]    Ἢ ὑψωθήσεται

[01467]    πᾶσιν ἀνθρώποις δέδωκεν ὁ θεός.

[01468]    Οὕτω περὶ τῆς καινῆς διαθήκης προαγορεύσας ἐπανάγει πάλιν εἰς τὴν προτέραν ἀκολουθίαν τὸν λόγον·

[01469]    ^[24∆ιὰ] τοῦτο τάδε λέγει κύριος Σαβαώθ·

[01470]    Μὴ φοβοῦ ὁ λαός μου οἱ κατοι κοῦντες ἐν Σιὼν ἀπὸ Ἀσςυρίων, ὅτι ἐν ῥάβδῳ πατάξει σε.

[01471]    Ῥάβδον ἐκάλεσεν ἐνταῦθα τὴν μετρίαν παιδείαν·

[01472]    καὶ γὰρ πολλὰς τῶν ὑποκειμένων ἐπολιόρκησε πόλεις.

[01473]    Πληγὴν γὰρ ἐγὼ ἐπάγω ἐπὶ σὲ τοῦ ἰδεῖν ὁδὸν Αἰγύπτου.

[01474]    Καὶ ταύτην δέ σοι τὴν παιδείαν ἐπήγαγον οὐκ ἀδίκως ἀλλὰ τῶν Αἰγυπτιακῶν ἐπιτηδευμάτων σε εἰσπραττόμενος εὐθύ νας·

[01475]    |116 a| ἣν γὰρ παρ' Αἰγυπτίων ἐμεμαθήκεις εἰδωλο λατρείαν, ταύτην διατελεῖς φυλάττων.

[01476]    Ταύτην καὶ ὁ Σύμμαχος ἡρμήνευσε τὴν διάνοιαν·

[01477]    «Ἐν ῥάβδῳ πατάξει σε καὶ τὴν βακτηρίαν αὐτοῦ ἐπαρεῖ ἐπὶ σὲ διὰ τὴν ὁδὸν Αἰγύπτου», τουτέστι διὰ τὴν Αἰγυπτίων μίμησιν·

[01478]    ὁδὸν γὰρ πολλάκις τὸν βίον καλεῖ.

[01479]    ^[25Ἔτι] γὰρ μικρὸν καὶ παύσεταί μου ἡ ὀργὴ ἡ κατὰ σοῦ.

[01480]    Ἐπαγαγών σοι τὴν παιδείαν μεταδώσω καὶ βοηθείας.

[01481]    Ὁ δὲ θυμός μου ἐπὶ τὴν βουλὴν αὐτῶν.

[01482]    Τρέψω δὲ τὴν ὀργήν μου κατὰ τῶν πολεμούντων σοι.

[01483]    ^[26Καὶ] ἐγερεῖ ὁ θεὸς ἐπ' αὐτοὺς μάστιγας κατὰ τὴν πληγὴν Μαδιὰμ ἐν τόπῳ θλίψεως.

[01484]    ∆ύο πληγὰς ἴσμεν τοῦ Μαδιάμ·

[01485]    τὴν μὲν διὰ τοῦ μεγάλου Μωυσέως, τὴν δὲ διὰ τοῦ Γεδεὼν ἐπενεχθεῖσαν αὐτοῖς.

[01486]    Ἀμφότεραι δὲ παράδοξοι, παραδοξοτέρα δὲ ἡ δευτέρα·

[01487]    δίχα γὰρ ὅπλων κατηκοντίσθησαν.

[01488]    Ταύτην δὲ ἔδοσαν καὶ Ἀσσύριοι τὴν δίκην·

[01489]    οὐδενὸς γὰρ οὐ βέλος ἀφέντος, οὐκ ἀκοντίσαντος δόρυ, οὐ χρησαμένου σφενδόνῃ πολλαὶ τῷ θανάτῳ παρεπέμφθησαν μυριάδες.

[01490]    Τοῦτο καὶ ὁ μακάριος ἔφη ∆αυίδ·

[01491]    «Ἀπὸ ἐπιτιμήσεώς σου, ὁ θεὸς Ἰακώβ, ἐνύσταξαν οἱ ἐπιβεβηκότες τοῖς ἵπποις.».

[01492]    Νυσταγμὸν δὲ ἐκάλεσε τοῦ θανάτου τὸ σύντομον.

[01493]    Εἶτα διηγεῖται ὡς βούλεται μὲν μετὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Ἱερουσαλὴμ κατὰ τῆς Αἰγύπτου διὰ τῆς Παραλίας ὁρμῆσαι, οὐ μόνον δὲ ἐκείνης διαμαρτήσεται ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν χερσὶ στερηθήσεται, τοῦ ἐπικειμένου τῇ Ἱερουσαλὴμ συντριβομένου ζυγοῦ.

[01494]    ^{[27Καταφθαρήσεται]} γάρ φησιν ὁ ζυγὸς αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ὤμων ὑμῶν.

[01495]    Ἔπειτα διδάσκει τὸν πλάνον ὃν ὑπομενεῖ φεύγων καὶ εἰς διαφόρους ὁδοὺς σκεδαννύμενος καὶ διερχόμενος τὴν Ἀγγαὶ καὶ τὴν Μαγεδδὼ καὶ τὴν Μαχμὰς καὶ τὴν Γαβαών.

[01496]    Ὅτι ἀγωνιάσει μὲν ἡ Ῥαμὰ τοῦ Σαοὺλ ἡ πόλις καὶ φεύξεται, βλάβην δὲ οὐ δέξεται, καὶ ἡ Γαλὶμ ἵππον γαυριῶντα μιμουμένη κατ' αὐτοῦ χρεμετίσει, ἥ τε Λαϊσὰ καὶ ἡ Ἀναθὼθ καὶ ἡ Μαδεβηνὰ καὶ ἡ Γαβὶρ ἐκπλαγήσονται τὴν ἀθρόαν τῶν πραγμάτων μεταβολήν.

[01497]    Ταῦτα περὶ τῶν ἄλλων εἰρηκὼς ὁ προφητικὸς λόγος τοὺς τὴν Ἱερουσαλὴμ οἰκοῦντας ψυχαγωγεῖ καὶ μένειν καὶ μὴ φεύγειν παρεγγυᾷ·

[01498]    ^{[31Παρακαλεῖτε] [32σήμερον]} ἐν ὁδῷ τοῦ μεῖναι, παρακαλεῖτε τῇ χειρὶ τὸ ὄρος τῆς θυγατρὸς Σιὼν καὶ τοὺς βουνοὺς τοὺς ἐν Ἱερουσαλὴμ καὶ Ἰούδᾳ.

[01499]    Οὕτωταῦτα περὶ τῶν Ἀσσυρίων προθεσπίσας καὶ τὴν παράδοξον τῆς Ἱερουσαλὴμ σωτηρίαν προαγορεύσας τῆς σωτηρίας τὴν αἰτίαν διδάσκει·

[01500]    ^{[33Ἰδοὺ]} δὴ ὁ δεσπότης κύριος Σαβαὼθ συνταράσσει τοὺς ἐνδόξους μετὰ ἰσχύος, καὶ οἱ ὑψηλοὶ τῇ ὕβρει συντριβήσονται καὶ οἱ μετέωροι ταπεινωθήσονται ^[34καὶ] πεσοῦνται οἱ ὑψηλοὶ μαχαίρᾳ, ὁ δὲ Λίβανος σὺν τοῖς ὑψηλοῖς πεσεῖται.

[01501]    Οὐ μόνον φησὶ τοὺς δυναστεύοντας καὶ μέγα φρονοῦντας παραδώσει θανάτῳ, ἀλλὰ καὶ τὴν κρατοῦσαν τῶν εἰδώλων καταλύσει πλάνην.

[01502]    Λίβανον γάρ φησι τὴν πλάνην, ὑψηλὰ δὲ τὰ ἐν τοῖς ὑψηλοῖς τιμώμενα προση γόρευσεν εἴδωλα.

[01503]    Ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῷ Λιβάνῳ πλείστη κατεῖχεν ἐξαπάτη δαιμόνων, ἀπὸ τοῦ μέρους τὸ πᾶν προσηγόρευσεν.

[01504]    ^[111Καὶ] ἐξελεύσεται ῥάβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ῥίζης ἀναβήσεται.

........

[01505]    |116 b| φησι τῆς ῥάβδου τῆς θείας ἀπολαύσεται προμηθείας.

[01506]    Ἄνω μὲν οὖν τὴν ἐκ παρθένου γέννησιν τοῦ Ἐμμανουὴλ προεδήλωσεν, εἶτα τὴν ἐκ πνεύματος ἁγίου ὑπέδειξε σύλληψιν·

[01507]    «Προ σῆλθον» γάρ φησι «πρὸς τὴν προφῆτιν, καὶ ἐν γαστρὶ ἔλαβεν.».

[01508]    Ἐν γὰρ τῇ παρθενικῇ νηδύι τὸ πανάγιον πνεῦμα διέπλασε τὸν τοῦ θεοῦ λόγου ναόν, τὴν τοῦ δούλου μορφήν, ἣν ἐξ αὐτῆς τῆς κυήσεως ὁ θεὸς λόγος ἀναλαβὼν ἥνωσεν ἑαυτῷ.

[01509]    Μετὰ ταῦτα ἔδειξεν ἡμῖν τοῦ τεχθέντος παιδίου τὴν ἀξίαν καὶ τὰς θεοπρεπεῖς αὐτοῦ προσηγορίας ἐδίδαξεν, ὅτι θεὸς ἰσχυρός, ὅτι ἐξουσιαστής, ὅτι ἄρχων εἰρήνης, ὅτι πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

[01510]    Ἐνταῦθα δὲ καὶ τὴν σαρκικὴν αὐτοῦ διδάσκει συγγένειαν ὅτι ἐξ Ἰεσσαὶ κατὰ σάρκα βεβλάστηκεν·

[01511]    πατὴρ δὲ Ἰεσσαὶ τοῦ ∆αυίδ.

[01512]    ^[2Καὶ] ἀναπαύσεται ἐπ' αὐτὸν πνεῦμα τοῦ θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας·

[01513]    ^{[3πνεῦμα]} φόβου θεοῦ ἐμπλήσει αὐτόν.

[01514]    Τῶν μὲν γὰρ προφητῶν ἕκαστος μερικήν τινα ἐδέξατο χάριν, ἐν αὐτῷ δὲ κατῴκησε «πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς», καὶ κατὰ τὸ ἀνθρώπινον δὲ πάντα εἶχε τοῦ πνεύματος τὰ χαρίσματα·

[01515]    «Ἐκ γὰρ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ» κατὰ τὸν θεσπέσιον Ἰωάννην «ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν.».

[01516]    Οὐ κατὰ τὴν δόξαν κρινεῖ οὐδὲ κατὰ τὴν λαλιὰν ἐλέγξει.

[01517]    Οὐ γὰρ προσεῖχε τῇ δυναστείᾳ τῶν γραμματέων καὶ Φαρισαίων, ἀλλὰ μετὰ παρρησίας αὐτῶν τὴν παρανομίαν διήλεγχεν·

[01518]    «Οὐαὶ ὑμῖν» λέγων «γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί» καὶ τὰ ἄλλα ὅσα τοιαῦτα ἃ ῥᾴδιον τοῖς βουλο μένοις ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις κατανοεῖν.

[01519]    ^{[4Ἀλλὰ]} κρινεῖ ἐν δικαιοσύνῃ ταπεινῷ κρίσιν.

[01520]    Τοὺς μὲν γὰρ τῆς τῶν δαιμόνων ἠλευθέρου μανίας, τοὺς δὲ τῆς τῶν παθημάτων ἐπικρατείας ἀπήλλαττε, τοῖς δέ γε πιστεύουσι τὴν ὀνησιφόρον καὶ ζωῆς πρόξενον διδασκαλίαν προσέφερεν.

[01521]    Καὶ ἐλέγξει ἐν εὐθύτητι τοὺς ἐνδόξους τῆς γῆς.

[01522]    Τοῦτο πράως μὲν ἐν τῇ προτέρᾳ ἐπιφανείᾳ πεποίηκε, βασιλικῶς δὲ καὶ ἐξουσιαστικῶς ἐν τῇ δευτέρᾳ ποιήσει τοῖς θείοις ἐγκαθήμενος θώκοις καὶ τὰς δικαίας ψήφους ἐκφέρων.

[01523]    Καὶ πατάξει τὴν γῆν τῷ λόγῳ τοῦ στόματος αὐτοῦ.

[01524]    Τῇ γὰρ θεοπρεπεῖ τῶν ἀποστόλων διδασκαλίᾳ οὐρανὸν τὴν γῆν ἀπειργάσατο, πολλοὺς ἐν ἑκάστῳ ἔθνει τῶν γηίνων ἀποστήσας πραγμάτων καὶ τὴν οὐράνιον ἀσπάςασθαι πολιτείαν παρασκευάσας.

[01525]    Καὶ τῷ πνεύματι διὰ χειλέων ἀνε λεῖ τὸν ἀσεβῆ.

[01526]    Τοῦτο καὶ ὁ θεῖος ἀπόστολος περὶ τοῦ ἀντιχρίστου προείρηκεν·

[01527]    «Τότε» γάρ φησιν «ἀποκα λυφθήσεται ὁ ἄνομος, ὃν ὁ κύριος Ἰησοῦς ἀνελεῖ τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ καὶ καταργήσει τῇ ἐπι φανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ.».

[01528]    Τοῦτο καὶ αὐτὸς οὗτος ὁ προφήτης μετ' ὀλίγα βοᾷ·

[01529]    «Ἀρθήτω ὁ ἀσεβής, ἵνα μὴ ἴδῃ τὴν δόξαν κυρίου.».

[01530]    ^[5Καὶ] ἔσται δικαιοσύνῃ ἐζωσμένος τὴν ὀςφῦν αὐτοῦ καὶ ἀληθείᾳ εἰλημμένος τὰς πλευρὰς αὐτοῦ.

[01531]    Τοῦτο καὶ ὁ μακάριος ∆αυὶδ ἔφη·

[01532]    «Περίζωσαι τὴν ῥομφαίαν σου ἐπὶ τὸν μηρόν σου, δυνατέ, τῇ ὡραιότητί σου καὶ τῷ κάλλει σου καὶ ἔντεινε καὶ κατευοδοῦ καὶ βασίλευε ἕνεκεν ἀληθείας καὶ πραότητος καὶ δικαιοσύνης.».

[01533]    ∆ιὰ τῆς ἀληθείας καὶ τῆς δικαιοσύνης πᾶν εἶδος συμπεριέλαβεν ἀρετῆς·

[01534]    ταύτας αὐτῷ καὶ ἀντὶ περιβολαίου καὶ ἀντὶ ζώνης γεγενῆσθαί φησιν.

[01535]    Εἶτα τῆς |117 a… οἰκονομίας τὰ κατορθώματα λέγει·

[01536]    ^[6Τότε] συμβοσκηθήσεται λύκος μετὰ ἀρνός, καὶ πάρδαλις συναναπαύσεται ἐρίφῳ, καὶ μοσχάριον καὶ λέων καὶ ταῦρος ἅμα βοσκηθήσονται.

[01537]    ∆ιὰ τῶν ἡμέρων καὶ ἀγρίων ζῴων τροπικῶς τῶν ἀνθρωπείων ἠθῶν ἐδίδαξε τὴν διαφοράν.

[01538]    Λύκῳ μὲν γὰρ ἀπεικάζει τὸ ἁρπακτικὸν ἦθος, προβάτῳ δὲ τὸ ἥμερόν τε καὶ πρᾶον καὶ αὖ πάλιν παρδάλει μὲν τὸ ποικί λον κατάστικτον γὰρ τὸ ζῷον , ἐρίφῳ δὲ τὸ ἁπλοῦν τε καὶ ἄκακον·

[01539]    οὕτω λέοντι μὲν τὸ ὑπερήφανον καὶ ἀρχικόν, ταύρῳ δὲ τὸ θρασύ, μοσχαρίῳ δὲ τὸ τούτων ἀπηλλαγμένον.

[01540]    Ἀλλ' ὅμως κατὰ ταὐτὸν αὐτὰ νεμηθήσεσθαι λέγει.

[01541]    Καὶ ὁρῶμεν τῆς προφητείας ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τὸ τέλος καὶ βασιλέας καὶ ὑπάρχους καὶ στρατηγοὺς καὶ στρατιώτας καὶ ἀποχειροβιώτους οἰκέτας τε καὶ προσαίτας τῆς ἱερᾶς κατὰ ταὐτὸν κοινωνοῦντας τραπέζης, τῶν αὐτῶν ἐπαΐοντας λόγων, τῆς αὐτῆς κολυμβήθρας ἀξιουμένους.

[01542]    Καὶ παιδίον μικρὸν ἄξει αὐτούς.

[01543]    Τοὺς γὰρ ἐπὶ δυνάμει γαυριῶντας καὶ ἐπὶ σοφίᾳ βρενθυομένους ἄνθρωπος τῇ κακίᾳ κατὰ τὴν ἀποστολικὴν παραίνεσιν νηπιάζων καὶ τῇ ἁλιευτικῇ ἁπλότητι διακοσμούμενος ἄγει καὶ νέμει.

[01544]    ^[7Καὶ] βοῦς καὶ ἄρκος ἅμα συνβοσκηθήσονται, καὶ ἅμα τὰ παιδία αὐτῶν ἔσονται, καὶ λέων ὡς βοῦς φάγεται ἄχυρα.

[01545]    Ὁρῶμεν δὲ καὶ τούτων τὸ τέλος·

[01546]    πολλοὶ γὰρ πλούτῳ περιρρεόμενοι καὶ ἀφθόνους ἔχοντες τρυφῆς ἀφορμὰς τὴν νηστείαν τῆς χλιδῆς προτιμῶσι καὶ

[01658]    τῆς Ἑλλάδος ἐστράτευσεν.

[01659]    ∆ιὰ τούτων δὲ ἅπαντες δυσσε βείας καὶ παρανομίας ποινὴν εἰσεπράττοντο.

[01660]    ^{[6Ὀλολύζετε·]}

[01661]    ἐγγὺς γὰρ ἡ ἡμέρα κυρίου Σαβαώθ, καὶ συντριβὴ παρὰ τοῦ θεοῦ ἥξει.

[01662]    Πάλιν ἡμέραν κυρίου καλεῖ τὸν τῆς τιμωρίας καιρόν.

[01663]    ^[7∆ιὰ] τοῦτο πᾶσα χεὶρ ἐκλυθήσεται, καὶ πᾶσα ψυχὴ ἀνθρώπου δειλιάσει.

[01664]    Ἀπόχρη γὰρ καὶ ἡ φήμη τῶν πολεμίων τὴν δειλίαν ἐργάσασθαι.

[01665]    ^[8Καὶ] ταραχθήσονται οἱ πρέσβεις, καὶ ὠδῖνες ἕξουσιν αὐτοὺς ὡς γυναικὸς τικ τούσης.

[01666]    Νόμος ἐστὶ τοὺς εἰς πρεσβείαν πεμπομένους ἀδεῶς καὶ λίαν θαρσαλέως τοῦτο ποιεῖν.

[01667]    Ἀλλὰ τηνικαῦτα οὐδὲ τοῦτο δίχα δέους ἐγίγνετο·

[01668]    οὕτως ἅπαντας ἐξεδειμάτωσε τῶν πολεμίων τὸ κράτος.

[01669]    Καὶ συμφοράσουσιν ἕτερος πρὸς τὸν ἕτερον καὶ ἐκστήσονται καὶ τὸ πρόσωπον αὐτῶν ὡς φλὸξ μεταβαλοῦσιν.

[01670]    Τό·

[01671]    ταραχθήσονται οἱ πρέσβεις, ὁ Θεοδοτίων οὕτως ἡρμήνευσεν·

[01672]    «ταραχθήσονται περιοχαί» σημαίνει δὲ τὰς πόλεις , τὸ δέ·

[01673]    συμφοράσουσιν ἕτερος πρὸς τὸν ἕτερον, «ὠδινήσουσιν ἀνὴρ πρὸς τὸν πλησίον αὐτοῦ.».

[01674]    ∆ηλοῖ δὲ ὁ λόγος ὅτι ἀλλήλοις ἐκκαλύ ψουσι τὸ δέος καὶ τὸ τῶν προσώπων κατασβέσουσιν ἄνθος·

[01675]    ὥσπερ γὰρ τὸ πῦρ σβεννύμενον γίνεται κόνις, οὕτω καὶ τὸ εὐανθὲς τῶν προσώπων ἐκ τοῦ δέους μεταβάλλεται χρῶμα.

[01676]    ^{[9Ἰδοὺ]} γὰρ ἡμέρα κυρίου ἔρχεται ἀνίατος θυμοῦ καὶ ὀργῆς θεῖναι τὴν οἰκουμένην ὅλην ἔρημον καὶ τοὺς ἁμαρ τωλοὺς ἀπολέσαι ἐξ αὐτῆς.

[01677]    Οἰκουμένην νῦν τὴν Βαβυλῶνα λέγει καὶ τὰς ὑπ' ἐκείνην τελούσας πόλεις καὶ κώμας.

[01678]    ^[10Οἱ] γὰρ ἀστέρες τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὁ Ὠρίων καὶ πᾶς ὁ κόσμος τοῦ οὐρανοῦ τὸ φῶς αὐτῶν οὐ δώσουσι, καὶ σκοτι σθήσεται τοῦ ἡλίου ἀνατέλλοντος, καὶ ἡ σελήνη οὐ δώσει τὸ φῶς αὐτῆς.

[01679]    Ὥςπερ γὰρ ἡλίου ἀνίσχοντος ἀμβλύνεται μὲν τῆς σελήνης τὸ φῶς, οἱ δὲ ἀστέρες παντελῶς ἀπο κρύπτονται.

[01680]    Οὕτως τῆς ἐμῆς ἐπιφαινομένης δυνάμεως καὶ τοὺς δυσσεβεῖς τιμωρουμένης |119 b| φροῦδος γίνεται τῶν παρὰ ἀνθρώποις βασιλευόντων ἡ περιφάνεια.

[01681]    ^[11Καὶ] ἐντελοῦμαι ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ κακὰ καὶ τοῖς ἀσεβέσι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν.

[01682]    Οὐ γὰρ μόνον τούτους ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους δίκας εἰσπράξομαι τῆς δυσσεβείας.

[01683]    Καὶ ἀπολῶ ὕβριν ἀνόμων καὶ ὕβριν ὑπερηφάνων ταπεινώσω.

[01684]    Οἱ τὸ τῆς ἀλαζονείας εἰσδεχόμενοι πάθος ἀδεῶς παροινοῦσι καὶ προπηλακίζουσιν ἅπαντας.

[01685]    Ἀλλὰ καὶ τὴν εὐπραξίαν αὐτῶν ἀφελῶ καὶ τῆς εὐημερίας γυμνώσας διδάξω τὸ φρόνημα τῇ φύσει μετρεῖν.

[01686]    ^[12Καὶ] ἔσονται οἱ ἐγκαταλελειμμένοι ἔντιμοι μᾶλλον ἢ τὸ χρυσίον τὸ ἄπυρον, καὶ ἄνθρωπος ἔντιμος μᾶλλον ἢ ὁ λίθος ὁ ἐκ Σουφίρ.

[01687]    Ἄπυρον χρυσίον τὸ καὶ δίχα πυρὸς φαινό μενον δόκιμον, τουτέστιν ἄπεφθον, ὃ νῦν οἱ πολλοὶ ὄβρυζον ὀνομάζουσιν·

[01688]    λίθον δὲ ἐκ Σουφὶρ λέγει τὸν τίμιον, ἀπὸ δὲ τοῦ τόπου τὴν προσηγορίαν τέθεικεν.

[01689]    Τούτων τιμιω τέρους φανήσεσθαι λέγει τοὺς μετὰ τὴν τιμωρίαν ὑπολει πομένους ἀνθρώπους.

[01690]    Τοιοῦτος ἦν καὶ Ζοροβάβελ καὶ Ἰησοῦς ὁ τοῦ Ἰωσεδὲκ καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς τῆς ἐπανόδου τετυχηκότες.

[01691]    Ἁρμόττει δὲ ἡ προφητεία διαφερόντως τοῖς μετὰ τὸ σωτήριον κήρυγμα πανταχοῦ πεπιστευκόσιν ἀνθρώ ποις.

[01692]    ^[13Ὁ] γὰρ οὐρανὸς σαλευθήσεται καὶ ἡ γῆ σεισθήσεται ἐκ τῶν θεμελίων αὐτῆς διὰ θυμὸν ὀργῆς κυρίου Σαβαὼθ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ᾖ ἐὰν ἐπέλθῃ ὁ θυμὸς αὐτοῦ.

[01693]    Συναγανακτεῖν δοκεῖ καὶ ἡ κτίσις ἡ ἄψυχος τῷ ποιητῇ·

[01694]    οὐ γὰρ μόνον ἡ γῆ κλονεῖται, ἀλλὰ καὶ οὐρανόθεν πρηστῆρες φέρονται, καὶ σκηπτοὶ καὶ λίθοι χαλάζης σφενδονῶνται, καὶ ἕτερα μυρία παράδοξα γίγνεται δεδιττόμενα τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοῦ θεοῦ σημαίνοντα τὴν ὀργήν.

[01695]    ^[14Καὶ] ἔσονται οἱ ἐγκαταλελειμμένοι ὡς δορκάδιον φεῦγον καὶ ὡς πρόβατον πλανώμενον, καὶ οὐκ ἔσται ὁ συνάγων, ὥστε ἄνθρωπον εἰς τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀποστραφῆναι καὶ ἄνθρωπον εἰς τὴν χώραν αὐτοῦ διῶξαι.

[01696]    Τῶν Ἀσσυρίων ἡττηθέντων οἱ εἰς ἐπικουρίαν ἐληλυθότες ἐτρέποντο εἰς φυγήν, καὶ οἱ μὲν ὡς πρόβατα κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐπλανῶντο, οἱ δὲ τῶν δορκάδων τὴν ὀξύτητα φεύγοντες ἐμιμοῦντο διὰ τὸ δέος τῶν πολεμίων, οὔτε βασιλέως οὔτε στρατηγοῦ στῆναι παρακελευομένου καὶ μάχεσθαι ἢ κοινῇ τὴν ἐνεγκοῦσαν καταλαμβάνειν.

[01697]    ^[15Ὃς] γὰρ ἂν ἁλῷ ἐκκεντηθήσεται, καὶ οἵτινες συνηγμένοι εἰσὶ μαχαίρᾳ πεσοῦνται.

[01698]    Καὶ οἱ στῆναι καὶ πολεμῆσαι πειρώμενοι ὑπὸ τῶν πολεμικῶν ὅπλων δέχονται τῆς ζωῆς τὸ πέρας.

[01699]    ^[16Καὶ] τὰ τέκνα αὐτῶν ἐνώπιον αὐτῶν ῥάξουσι καὶ τὰς γυναῖκας αὐτῶν ἕξουσι καὶ τὰς οἰκίας αὐτῶν προνομεύσουσιν.

[01700]    Ἅπερ δεδράκασι πεί σονται καὶ ὠμαῖς τιμωρίαις παραδοθήσονται, ὠμότητι κατ' ἄλλων χρησάμενοι.

[01701]    Εἶτα ἐπ άγει τὴν τῶν πολεμίων προσηγορίαν·

[01702]    ^{[17Ἰδοὺ]} ἐπεγείρω ὑμῖν τοὺς Μήδους οἳ οὐ λογίζονται ἀργύριον οὐδὲ χρυσίου χρείαν ἔχουσιν.

[01703]    Οὐκ ἀνέξονται χρήματα λαβόντες τὸν πόλεμον καταλῦσαι οὐδὲ φόρον ὑμῖν ἐπιθή σουσιν ἀλλ' ὄλεθρον ἐπάξουσι παντελῆ.

[01704]    ^{[18Τοξεύματα]} νεανίσκων συντρίψουσι καὶ τὰ τέκνα ὑμῶν οὐ μὴ ἐλεή σουσιν, οὐδὲ ἐπὶ τοῖς υἱοῖς σου φείσονται οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν.

[01705]    Τούς τε γὰρ παρ' ὑμῖν ἀριστεύοντας κατακοντίσουσι καὶ τὴν ἄωρον ἡλικίαν ἀφειδῶς κατασφάξουσιν.

[01706]    ^[19Καὶ] ἔσται Βαβυλών, ἣ καλεῖται ἔνδοξος ὑπὸ βασιλέων Χαλδαίων, ὃν τρόπον κατέστρεψεν ὁ θεὸς Σόδομα καὶ Γόμορρα·

[01707]    ^[20οὐ] κατοικηθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα χρόνον.

[01708]    Τῆς προτέρας φησὶ περιφανείας |120 a| γυμνωθήσεται καὶ ἐρημίᾳ παραδοθήσεται παντελεῖ, ὡς Σοδόμοις καὶ Γομόρ ροις τὸ ταύτης ἀπεικάζεσθαι πάθος.

[01709]    Οὐδὲ μὴ εἰσέλθωσιν εἰς αὐτὴν διὰ πολλῶν γενεῶν.

[01710]    Ἐναντία δοκεῖ πως εἶναι τὰ εἰρημένα·

[01711]    τὸ μὲν γὰρ ἀορίστως εἴρηται τὸ δὲ περιωρισ μένως.

[01712]    Ἀλλὰ τὸ μὲν εἰς τὸν αἰῶνα χρόνον μὴ κατοικηθή σεσθαι ἀντὶ τοῦ·

[01713]    οὐκέτι βασιλέων κατοικητήριον ἔσται.

[01714]    Τὸ δέ·

[01715]    οὐ μὴ εἰσέλθωσιν εἰς αὐτὴν διὰ πολλῶν γενεῶν, τουτέστιν οἰκήτορες, ἐπεὶ καὶ νῦν οἰκοῦσιν αὐτὴν ὀλίγοι τινές, οὔτε Ἀσσύριοι οὔτε Χαλδαῖοι ἀλλ' Ἰουδαῖοι.

[01716]    Οὐδὲ μὴ διέλθωσι δι' αὐτῆς Ἄραβες.

[01717]    Ἄραβας λέγει τοὺς παρ' ἡμῖν καλουμένους Σαρακηνούς, οἵτινες ἐμπορίας χάριν φοιτῶντες αὐτόσε τὰς ἀναγκαίας χρείας ἐκόμιζόν τε καὶ ἀντελάμβανον·

[01718]    Ἄραβας δὲ τοὺς Σαρακηνοὺς καὶ οἱ Παλαι στῖνοι καλοῦσιν.

[01719]    Τῆς δὲ τούτων ἐμπορίας καὶ ὁ μακάριος μέμνηται Μωυσῆς·

[01720]    «Ἰδοὺ» γάρ φησιν «Ἰσμαηλῖται ἔμποροι.».

[01721]    Οὐδὲ ποιμένες οὐ μὴ ἀναπαύσωνται ἐν αὐτῇ.

[01722]    Τὴν ὑπερβολὴν τῆς ἐρημίας διὰ τούτων ῃ

[01723]    νίξατο.

[01724]    Εἰ δέ τις καὶ τροπικῶς νοῆσαι βούλεται τὸ ῥητόν, ποιμένας λέγει τοὺς βασιλέας δίκην ποιμνίων τοὺς ὑπηκόους διαναπαύοντας.

[01725]    Ἀλλὰ τούτων πάντων φησὶν ἡ Βαβυλὼν ἐξαπίνης ἔρημος ἔσται.

[01726]    ^[21Καὶ] ἀναπαύςεται ἐκεῖ θηρία.

[01727]    Καὶ τοῦτο δηλοῖ τὸ ἀοίκη τον.

[01728]    Καὶ ἐμπλησθήσονται αἱ οἰκίαι αὐτῶν ἤχων.

[01729]    Ὅταν μηδεὶς ἀνθρώπων ὁ φθεγγόμενος ᾖ μηδὲ ἵπποι χρεμετίζωσι μήτε βόες μυκῶνται μήτε ὄνοι βρομῶνται μήτε ἄλλος τις γίνηται κτύπος, ἠχὴν εἰσδέχονταί τινα μόνην αἱ ἀκοαί·

[01730]    τοῦτο δὲ καὶ ἡμεῖς ὑπομένομεν νύκτωρ ἡσυχίας παντελοῦς γινομένης.

[01731]    Ἢ τοῦτο τοίνυν ὁ λόγος αἰνίττεται ἢ ὅτι διὰ τὴν ἐρημίαν ἀντηχεῖ τοῖς φθεγγομένοις τῶν οἰκιῶν τὰ λείψανα.

[01732]    Καὶ ἀναπαύσονται ἐκεῖ σειρῆνες, καὶ δαιμόνια ἐκεῖ ὀρχή σονται, ^[22καὶ] ὀνοκένταυροι ἐκεῖ κατοικήσουσιν.

[01733]    Ἀσώ ματος μὲν ἡ τῶν δαιμόνων φύσις, ἐξαπατᾶν δὲ τοὺς ἀνθρώ πους εἰωθότες ἀλλόκοτά τινα τούτοις ἐπιδεικνύουσι σχήματα.

[01734]    Ἀπὸ τοίνυν τῆς κατεχούσης παρὰ τοῖς ἀνθρώποις δόξης τέθεικε τὰ ὀνόματα καὶ καλεῖ ὀνοκενταύρους μὲν ἃς οἱ παλαιοὶ μὲν ἐμπούσας οἱ δὲ νῦν ὀνοσκελίδας προσα γορεύουσι, σειρῆνας δὲ τοὺς ταῖς παντοδαπαῖς καταθέλ γοντας ἐξαπάταις.

[01735]    Οἱ μέντοι Λοιποὶ Ἑρμηνευταὶ ἀντὶ τῶν σειρήνων «στρουθοκαμήλους» τεθείκασιν.

[01736]    Καὶ νοσσο ποιήσουσιν ἐχῖνοι ἐν τοῖς οἴκοις αὐτῆς καὶ ἐν τοῖς ναοῖς τῆς σπατάλης αὐτῆς.

[01737]    Καὶ τοῦτο τὸ ζῷον φιλέρημον.

[01738]    Συνῆψε δὲ τῇ ἐρημίᾳ τῆς προτέρας ἀκρασίας τὴν μνήμην, τὸ δίκαιον τῆς τιμωρίας δεικνύς.

[01739]    Ταχὺ ἔρχεται καὶ οὐ χρονιεῖ.

[01740]    Ὀγδοήκοντα γὰρ καὶ ἑκατὸν χρόνοι μέσον ἐγένοντο τῆς προφητείας καὶ τῆς ἐρημίας.

[01741]    Καὶ αἱ ἡμέραι αὐτῆς οὐ μὴ ἐφελκυσθῶσιν.

[01742]    Οὐχ ὑπερβήσον ται τῆς τιμωρίας τὸν ὅρον.

[01743]    Οὕτω ταῦτα περὶ ἐκείνων προαγορεύσας προλέγει καὶ τὴν Ἰουδαίων ἀνάκλησιν.

[01744]    Συνῆπται γὰρ τῇ πανωλεθρίᾳ τῶν Βαβυλωνίων ἡ Ἰουδαίων ἐλευθερία·

[01745]    ἐν τῷ πρώτῳ γὰρ ἔτει τῆς βασιλείας ὁ Κῦρος ἐπανελθεῖν τῶν Ἰουδαίων τοὺς δορυαλώτους ἐκέλευσεν·

[01746]    δῆλον τοίνυν ὡς εὐθὺς καταλύσας τὴν Βαβυλῶνα τούτοις τὴν ἐλευθερίαν ἀπέδωκεν.

[01747]    ^[141Καὶ] ἐλεήσει κύριος τὸν Ἰακὼβ καὶ ἐκλέξεται ἔτι τὸν Ἰσραήλ, καὶ ἀναπαύσονται ἐπὶ τῆς γῆς αὐτῶν, καὶ ὁ γιώρας προστεθήσεται πρὸς αὐτοὺς καὶ προστεθήσεται πρὸς τὸν Ἰακώβ.

[01748]    Γιώρας τῇ Ἑλλάδι φωνῇ ὁ προσήλυτος ἑρμηνεύεται·

[01749]    προσηλύτους δὲ ἐκάλουν Ἰουδαῖοι τοὺς ἐκ τῶν ἐθνῶν προσιόντας |120 b| καὶ τὴν νομικὴν πολιτείαν ἀσπαζομένους.

[01750]    ^[2Καὶ] λήψονται αὐτοὺς ἔθνη καὶ εἰσάξουσιν εἰς τὸν τόπον αὐτῶν, καὶ κατακληρονομήσουσι καὶ πληθυνθήσονται.

[01751]    Συναπέστειλε γὰρ αὐτοῖς ὁ Κῦρος τοὺς μετὰ τιμῆς αὐτοὺς καὶ θεραπείας εἰς τὴν ἐνεγκοῦσαν ἀπάξοντας.

[01752]    Καὶ καταδι ελοῦνται αὐτοὺς οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ ἐπὶ τῆς γῆς τοῦ θεοῦ εἰς δούλους καὶ δούλας.

[01753]    Περιγενόμενοι γὰρ τῶν πλησιοχώρων κατεδουλώσαντο αὐτοὺς καὶ ἐξανδραποδίσαντες δουλεύειν ἠνάγκασαν.

[01754]    Καὶ ἔσονται αἰχμάλωτοι οἱ αἰχμαλωτεύσαντες αὐτοὺς καὶ κυριευθήσονται ὡς κυριεύσαντες αὐτῶν, Βαβυ λώνιοι καὶ πάντες Ἀσσύριοι.

[01755]    ^[3Καὶ] ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ᾗ ἂν ἀναπαύσῃ σε κύριος ἀπὸ τῆς ὀδύνης σου καὶ τοῦ θυμοῦ καὶ τῆς δουλείας σου τῆς σκληρᾶς ἧς ἐδούλευσας αὐτοῖς, ^[4καὶ] λήψῃ τὸν θρῆνον τοῦτον ἐπὶ τὸν βασιλέα Βαβυλῶνος.

[01756]    Ἡ τῶν πραγμάτων μεταβολὴ καὶ λόγων ἐργάζεται μεταβολήν.

[01757]    Προλέγει τοίνυν κἀνταῦθα ὁ θεῖος προφήτης ποίοις μετὰ τὴν ἐλευθε ρίαν καὶ τὴν ἐπάνοδον πρὸς ἀλλήλους χρήσονται λόγοις τῶν Βαβυλωνίων τραγῳδοῦντες τὸν ὄλεθρον.

[01758]    Καὶ ἐρεῖς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ·

[01759]    Πῶς ἀναπέπαυται ὁ ἀπαιτῶν καὶ ἀναπέ παυται ὁ ἐπισπουδαστής;

[01760]    Φόρον ἀπῄτει βαρύτατον πάντας τοὺς ὑπηκόους ὁ Βαβυλώνιος·

[01761]    τῆς δὲ βασιλείας καταλυ θείσης ἀπηλλάγησαν οἱ ἀρχόμενοι τοῦ δασμοῦ.

[01762]    ^{[5Συνέτριψε]} κύριος τὸν ζυγὸν τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ τὸν ζυγὸν τῶν ἀρχόντων, ^{[6πατάξας]} ἔθνος θυμοῦ πληγῇ ἀνιάτῳ, παίων ἔθνος θυμοῦ πληγῇ ἣ οὐκ ἐφείσατο.

[01763]    Ἐπὶ πλεῖον Ἀσσύριοι τῆς οἰκουμένης κρατήσαντες, ἡνίκα κατὰ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων ἐλύττησαν καὶ τὸν θεῖον νεὼν ἐνέπρησαν, τῆς βασιλείας ἐξέπεσον·

[01764]    ἀνίατον γὰρ πληγὴν τὴν κατάλυσιν τῆς βασιλείας ἐκάλεσε καὶ τὴν τῆς βασιλικῆς πόλεως ἐρημίαν.

[01765]    ^{[7Ἀνεπαύσατο]} πεποιθότως πᾶσα ἡ γῆ καὶ βοᾷ μετ' εὐφρο σύνης.

[01766]    Εὐφράνθησαν ἅπαντες τῷ τῶν Βαβυλωνίων ὀλέθρῳ·

[01767]    θηριωδίᾳ γὰρ ὅτι πλείστῃ κατὰ πάντων ἐχρήσαντο.

[01768]    ^[8Καὶ] τὰ ξύλα τοῦ Λιβάνου εὐφράνθησαν ἐπὶ σοί, καὶ αἱ κέδροι τοῦ Λιβάνου ἐροῦσιν·

[01769]    Ἀφ' οὗ σὺ κεκοίμησαι, οὐκ ἀνέβη ὁ κόπτων ἡμᾶς.

[01770]    Λίβανόν τινες ἐνταῦθα τὴν Ἱερουσαλὴμ ῳ

[01771]    ήθησαν ὀνομάζεσθαι·

[01772]    ἐγὼ δὲ οἶμαι τοὺς κατὰ ἔθνος βασιλέας κέδρους κληθῆναι Λιβάνου, τοῦ τῆς βασιλείας ὕψους οὕτω τροπικῶς νοουμένου.

[01773]    ^[9Ὁ] ᾅδης κάτωθεν ἐπικράνθη συναντήσας σοι ἐρχομένου σου.

[01774]    Εἴωθεν ἡ θεία γραφὴ καὶ προσωποποιίᾳ κεχρῆσθαι ὥστε σαφέστερον δεῖξαι τὰ πράγματα.

[01775]    Κἀνταῦθα τοίνυν τὸν θάνατον οὐκ οὐσίαν ὄντα τινὰ ἀλλὰ πρᾶγμα συμβαῖνον ὡς ἐνυπόστατον εἰσάγει, ἔμψυχόν τε καὶ λογικόν, κατὰ τοῦ Βαβυλωνίων βασιλέως ἀγανακτοῦντα.

[01776]    ∆ιήγειρε κατὰ σοῦ γίγαντας πάντας τοὺς ἄρξαντας τῆς γῆς οἳ ἀνέστησαν ἀπὸ τῶν θρόνων αὐτῶν.

[01777]    Πάντες οἱ βασιλεῖς τῶν ἐθνῶν ^{[10πάντες]} ἀποκριθήσονται καὶ ἐροῦσίν σοι.

[01778]    Ἅ παν τας συνήγαγέ φησι τοὺς περιφανεῖς καὶ περιβλέπτους .......................

[01779]    τάς σου καὶ ἐπιτωθάζοντάς σου καὶ λέγοντας·

[01780]    Καὶ σὺ ἑάλως ὥσπερ καὶ ἡμεῖς, ἐν ἡμῖν δὲ κατελογίσθης.

[01781]    ^{[11Κατέβη]} εἰς ᾅδου ἡ δόξα σου καὶ ἡ πολλὴ εὐφροσύνη σου.

[01782]    Ἐλέγχει δὲ διὰ τούτων ὁ προφητικὸς λόγος τὸ ὑπερφυὲς αὐτοῦ καὶ ὑπέρογκον φρό νημα·

[01783]    οὔτε γὰρ ἤλπισε τῷ θανάτῳ παραδοθήσεσθαι, ἀλλ' ἐνόμισεν εἶναι διὰ τὴν πολλὴν δυναστείαν θεός.

[01784]    ∆ιὸ καὶ τὰ λοιπὰ προστέθεικεν·

[01785]    Ὑποκάτω σου στρώσουσι σῆψιν καὶ τὸ κατακάλυμμά σου σκώληξ.

[01786]    Εἰς τὸν οὐρανόν φησιν ἀνελθεῖν προσδοκήσας τῆς γῆς τὸν πυθμένα κατέλαβες καὶ ἀντὶ τῆς πολυτελοῦς ἁλουργίδος ἔχεις τῶν σκωλή κων τὸ κάλυμμα, |121 a| ἀντὶ δὲ τῆς μαλακῆς στρώμνης τὴν σηπεδόνα καὶ τὸν δυσώδη ἰχῶρα.

[01787]    ^[12Πῶς] ἐξέπεσεν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὁ ἑωσφόρος ὁ πρωὶ ἀνατέλλων;

[01788]    Συνετρίβη εἰς τὴν γῆν ὁ ἀποστέλλων πρὸς πάντα τὰ ἔθνη.

[01789]    Ἐπειδὴ τοῖς ἀλαζονικοῖς ἑπόμενος λογισμοῖς εἰς τὸν οὐρανὸν ἤλπισεν ἀναβήσεσθαι, ἑωσφόρον αὐτὸν καλεῖ οὐχ ὡς

[01842]    ἀναιρεθέντων καὶ τῶν ὑδάτων ὡς ἔτυχε φερομένων, πηλοῦ βάραθρον ἀναγκαίως ἐγένετο.

[01843]    Τάδε λέγει κύριος Σαβαὼθ ^{[24λέγων·]}

[01844]    Ὃν τρόπον εἴρηκα οὕτως ἔσται, καὶ ὃν τρόπον βεβούλευμαι οὕτως ἔσται.

[01845]    Καὶ ...............

[01846]    |121 b| οὐδέν με πείσει μὴ ἐπιθεῖναι τοῖς εἰρημένοις τὸ πέρας.

[01847]    ^[25Τοῦ] ἀπολέσαι τοὺς Ἀσσυρίους ἐπὶ τῆς γῆς τῆς ἐμῆς καὶ ἐπὶ τῶν ὀρέων μου, καὶ ἔσονται εἰς καταπάτημα.

[01848]    Καὶ ἐντεῦθεν δῆλον ὡς τοὺς αὐτοὺς καὶ Ἀσσυρίους καὶ Βαβυλωνίους καλεῖ.

[01849]    Πάλιν γὰρ τὸν Ναβουχοδονόσορ καταλιπὼν καὶ τοὺς ἐξ ἐκείνου φύντας καὶ τῆς βασιλείας ἐκπεπτωκότας ἐπὶ τὸν Σεναχηρὶμ ἐπανή γαγε τὸν λόγον·

[01850]    ἡ γὰρ ἐκείνου στρατιὰ πολιορκοῦσα τὴν Ἱερουσαλὴμ τὸν πολυθρύλητον ἐκεῖνον ὑπέμεινεν ὄλεθρον.

[01851]    Καὶ ἀφαιρεθήσεται ἀπ' αὐτῶν ὁ ζυγὸς αὐτῶν, καὶ τὸ κῦδος αὐτῶν ἀπὸ τῶν ὤμων αὐτῶν ἀφαιρεθήσεται.

[01852]    Ζυγὸν τὴν δου λείαν καλεῖ·

[01853]    αὕτη γὰρ τοῖς ὑπηκόοις ζυγοῦ δίκην ἐπίκειται.

[01854]    ^{[26Αὕτη]} ἡ βουλὴ ἣν βεβούλευται κύριος ἐπὶ ὅλην τὴν οἰκουμένην, καὶ αὕτη ἡ χεὶρ <ἡ> ὑψηλὴ ἐπὶ πάντα τὰ ἔθνη.

[01855]    Ἡ γὰρ Ἀσσυρίων καὶ Βαβυλωνίων κατάλυσις τῶν ἐθνῶν ἦν ἁπάντων παραψυχή, ἐπειδὴ κατὰ πάντων τῶν τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Αἴγυπτον οἰκούντων εἶχον τὸ κράτος.

[01856]    Καὶ οἱ τὴν Εὐρώπην δὲ οἰκοῦντες τὴν ἀθρόαν τούτων μανθάνοντες μεταβολὴν ὄνησιν ἐντεῦθεν ἐδέχοντο.

[01857]    ^[27Ἃ] γὰρ ὁ θεὸς ὁ ἅγιος βεβούλευται, τίς διασκεδάσει;

[01858]    Καὶ τὴν χεῖρα αὐτοῦ τὴν ὑψηλὴν τίς ἀποστρέψει;

[01859]    Τοῦτο καὶ διὰ τοῦ μακαρίου Μωυσέως ἔφη·

[01860]    «Ἐγὼ ἀποκτενῶ καὶ ζῆν ποιήσω, πατάξω κἀγὼ ἰάσομαι, καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἐξελεῖται ἐκ τῶν χειρῶν μου.».

[01861]    Ἐνταῦθα συμπεράνας τὴν κατὰ Βαβυλῶνος πρόρρησιν πρὸς τοὺς Ἀλλοφύλους τρέπει τὸν λόγον.

[01862]    Τοὺς δὲ Ἀλλοφύλους Φυλιστιὶμ ἡ Ἑβραία φωνὴ καλεῖ, ἐξελληνιζόμενον δὲ τὸ ὄνομα τὴν Παλαιστίνην δηλοῖ.

[01863]    Τούτους οἱ Ἑβδομήκοντα Ἀλλοφύλους καλοῦσιν ὡς γειτονεύοντας μὲν τοῖς Ἰουδαίοις, ἀλλογενεῖς δὲ ὄντας καὶ κατὰ τὴν συγγένειαν Ἰουδαίοις οὐ κοινωνοῦντας.

[01864]    Φησὶ τοίνυν ὁ προφητικὸς λόγος·

[01865]    ^[28Τοῦ] ἔτους οὗ ἀπέθανεν ὁ Ἄχαζ ὁ βασιλεὺς ἐγενήθη τὸ ῥῆμα τοῦτο.

[01866]    ∆ιὰ τούτων ἐσήμανε τὸν τῆς προφητείας καιρόν.

[01867]    ^[29Μὴ] εὐφρανθείητε πάντες Ἀλλόφυλοι, ὅτι συνετρίβη ὁ ζυγὸς τοῦ παίοντος ὑμᾶς.

[01868]    ∆υσσεβὴς ὁ Ἄχαζ γενόμενος τῆς θείας ἐπικουρίας οὐκ ἔτυχεν.

[01869]    Τούτου χάριν εὐχείρωτος πᾶσι τοῖς πλησιοχώροις ἐγένετο, καὶ οὐ μόνον αὐτὸν αἱ δέκα φυλαὶ μετὰ τῶν Σύρων κατεπολέμησαν, ἀλλὰ καὶ Ἀλλόφυλοι πρὸς τοῖς ἄλλοις πολλὰς αὐτοῦ πόλεις καὶ κώμας διήρπασαν.

[01870]    Ἥσθησαν δὲ ὅμως τούτου μεμαθηκότες τὴν τελευτήν, πάσας ἐλπίσαντες λήψεσθαι τῶν Ἰουδαίων τὰς πόλεις.

[01871]    Τούτοις ὁ προφητικὸς παρακελεύεται λόγος μὴ ἡσθῆναι, ὡς τῆς καταγωνιζομένης αὐτοὺς βασιλείας παντελῶς καταλυθείσης διὰ τὴν τοῦ Ἄχαζ ἀσέβειαν.

[01872]    Ἐκ γὰρ σπέρματος ὄφεων ἐξελεύσεται ἔκγονα ἀσπίδων, καὶ τὰ ἔκγονα αὐτῶν ἐξελεύσονται ὄφεις πετόμενοι.

[01873]    Ὁ θαυ μάσιος Ἐζεκίας εὐσεβὴς γενόμενος καὶ τῆς θείας διὰ τοῦτο ῥοπῆς ἀπολαύσας ἔπαυσε τὴν τῶν Ἀλλοφύλων θρασύτητα.

[01874]    Τοῦτον ἔκγονα ἀσπίδων καλεῖ οὐχ ὡς τὴν ἐκείνων πονηρίαν μιμούμενον ἀλλ' ὡς τοῖς Ἀλλοφύλοις τοιαύτην ἐπενεγκόντα πληγήν.

[01875]    ^[30Καὶ] βοσκηθήσονται πτωχοὶ διὰ κυρίου, πένητες δὲ ἄνθρωποι ἐπ' εἰρήνης ἀναπαύσονται.

[01876]    Οἱ νῦν φησι παρ' ὑμῶν ὡς εὐτελεῖς καταφρονούμενοι Ἰουδαῖοι ὑπὸ τοῦ θεοῦ ποιμανθήσονται καὶ τῶν ἐπιόντων ἀπαλλαγήσονται λύκων καὶ ἐν εἰρήνῃ διατελέσουσιν.

[01877]    Σημαίνει δὲ διὰ τούτων τὴν τῶν Ἀσσυρίων ἀπαλλαγήν.

[01878]    Ἀνελεῖ δὲ λιμῷ τὸ σπέρμα σου καὶ τὸ κατάλειμμά σου ἀνελεῖ.

[01879]    Ἐνδείᾳ σε καὶ λιμῷ κατατήξει καὶ τῷ οἰκτίστῳ παραδώσει θανάτῳ.

[01880]    ∆ιὰ δὲ τούτων τὴν πολιορκίαν σημαίνει τὴν ὑπὸ Βαβυλωνίων γεγενημένην.

[01881]    ∆ηλοῖ δὲ καὶ τὰ ἑξῆς·

[01882]    ^{[31Ὀλολύζετε]} πύλαι πόλεων, κεκραγέτωσαν πόλεις τετα ραγμέναι, οἱ Ἀλλόφυλοι πάντες, ὅτι καπνὸς ἀπὸ βορρᾶ ἔρχεται καὶ οὐκ ἔ<σ>τι τοῦ μεῖναι ἐν τοῖς συντεταγμένοις αὐτοῦ.

[01883]    Αἱ πύλαι οὔτε λογικαί εἰσιν οὔτε ἔμψυχοι·

[01884]    διὰ τῶν πυλῶν τοίνυν τοὺς ἐπὶ τῶν πυλῶν ἑστῶτας καὶ τὰ ἐπιόντα κακὰ θρηνοῦντας αἰνίττεται.

[01885]    Καπνὸν δὲ ἀπὸ βορρᾶ ἐρχό μενον τὸν Ἀσσύριον λέγει, οὗ ἐπιόντος οὐδεὶς ἀντιπαρα τάξεται·

[01886]    τοὺς γὰρ συντεταγμένους διαλύσει τὸ δέος.

[01887]    ^[32Καὶ] τί ἀποκριθήσονται βασιλεῖς ἐθνῶν;

[01888]    Ὅτι κύριος ἐθεμελίωσε τὴν Σιών, καὶ δι' αὐτοῦ σωθήσονται οἱ ταπεινοὶ τοῦ λαοῦ αὐτοῦ.

[01889]    |122 a| Ἀλλὰ πάντων ὑμῶν ἁλισκομένων ἡ Σιὼν ἀπονητὶ περιέσται τῶν πολεμούντων, καὶ δι' αὐτῶν μαθήσεσθε τῶν πραγμάτων ὡς ὁ τῶν ὅλων αὐτῆς κύριος προμηθεῖται καὶ τῶν ἐπιόντων αὐτὴν ἀπαλλάττει κακῶν διὰ τὴν τῶν οἰκητόρων εὐσέβειαν.

[01890]    Οὕτω συμπ εράνας καὶ τῶν Ἀλλοφύλων τὴν πρόρρησιν Μωαβίταις προλέγει τὰ ἐσόμενα·

[01891]    ^{[151Νυκτὸς]} ἀπολεῖται ἡ Μωαβῖτις, νυκτὸς γὰρ ἀπολεῖται τὸ τεῖχος τῆς Μωαβίτιδος.

[01892]    Νύκτα καλεῖ ὡς οἶμαι τῶν συμβησομένων τὴν ἄγνοιαν ἢ τῆς ἀσεβείας τὸν ζόφον.

[01893]    Εἰκὸς δὲ καὶ ἐν νυκτὶ γενέσθαι τὴν τῆς πόλεως ἅλωσιν.

[01894]    Μωαβῖται δὲ ἀπὸ τοῦ Λὼτ τὸ γένος κατάγουσιν·

[01895]    μητρόπολιν δὲ εἶχον τὴν νῦν καλουμένην Χαραχμωβάν.

[01896]    ^{[2Λυπεῖσθε]} ἐφ' ἑαυτοῖς.

[01897]    Ἀπολεῖται δὲ καὶ ∆εβών, οὗ ὁ βωμὸς ὑμῶν ῳ

[01898]    κοδομήθη.

[01899]    ∆εβὼν πόλις ἦν καὶ αὐτὴ ὑπ' ἐκείνην τελοῦσα·

[01900]    Χαμὼς δὲ τῶν Μωαβιτῶν τὸ εἴδωλον ᾧ τὸν βωμὸν ῳ

[01901]    κοδόμησαν.

[01902]    Ἐκεῖ ἀναβήσεσθε κλαίειν, ἐπὶ Ναβαῦ καὶ Μηδαβὰ τῆς Μωαβίτιδος.

[01903]    Πόλεις ἦσαν καὶ αὗται·

[01904]    ἡ δὲ Μηδαβὰ κώμη νῦν ἐστι τῆς Ἀραβίας μεγίστη.

[01905]    Λέγει δὲ αὐτοὺς παρὰ τὸν βωμὸν κλαίειν κωμῳδῶν αὐτῶν τὰς ἀνοήτους θυσίας.

[01906]    Εἶτα ὀλολύζειν παρακελεύεται καὶ τῷ κομμῷ τοὺς βραχίονας αἱμάττειν καὶ τῇ τοῦ σάκκου περιβολῇ δεικνύναι τὸ πένθος καὶ ἐν οἰκίαις καὶ ἐν ἀγυιαῖς ὀλοφύρεσθαι ὡς τῆς Ἐσεβὼν καὶ τῆς Ἐλεηλὰ ἀναστάτων γεγενημένων καὶ μέχρι τῆς Ἰασὰ διαδραμόντος τοῦ θρήνου.

[01907]    ^[4∆ιὰ] τοῦτο ἡ ὀσφῦς τῆς Μωαβίτιδος βοᾷ, ἡ ψυχὴ αὐτῆς γνώσεται, ^[5ἡ] καρδία τῆς Μωαβίτιδος βοᾷ ἐν ἑαυτῇ ἕως Σηγώρ.

[01908]    ∆ιὰ τῆς ὀσφύος τὴν δειλίαν ἐδήλωσε, διὰ δὲ τῆς ψυχῆς καὶ τῆς καρδίας τὸ πένθος.

[01909]    Ἐπειδὴ γὰρ ἡ ὀσφῦς δέχεται τὴν ζώνην, ἡ ἐκείνης λύσις τὴν δειλίαν δηλοῖ, ἐπεὶ καὶ τὴν ἀνδρείαν πάλιν δι' ἐκείνης σημαίνει.

[01910]    «Ζῶσαι» γάρ φησιν «ὡς ἀνὴρ τὴν ὀσφῦν σου», καὶ πάλιν·

[01911]    «Ἔστωσαν ὑμῶν αἱ ὀσφύες περιεζωσμέναι», καὶ ἑτέρωθι·

[01912]    «Ζωσάμενοι τὰς ὀσφύας ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ».

[01913]    Ἕως δὲ τῆς Σηγὼρ ἔφη διελθεῖν τὴν τοῦ θρήνου βοήν.

[01914]    ∆άμαλις γάρ ἐστι τριετής.

[01915]    Τὸ ἄτακτον αὐτῆς διὰ τούτων ῃ

[01916]    νίξατο·

[01917]    θρασεῖα γὰρ καὶ ἄτακτος ἡ τοιαύτη δάμαλις.

[01918]    Ἐπὶ δὲ τῆς ἀναβάσεως τῆς Λουὶθ κλαίοντες ἀναβήσονται πρὸς σὲ ἐν τῇ ὁδῷ Ἀρωνιείμ.

[01919]    Τόπων καὶ ταῦτα ὀνόματα δι' ὧν λέγει παραγίνεσθαι τοὺς τὰ λυπηρὰ προση μαίνοντας.

[01920]    Εἶτα παρακελεύεται αὐτῇ βοᾶν καὶ ὀδύρεσθαι τὸν τῶν πόλεων ὄλεθρον καὶ τὴν τῶν πραγμάτων μεταβολήν, καὶ ὅτι ^[6Τῆς] Νεμερὴξ τὸ ὕδωρ ξηρανθήσεται καὶ ὁ χόρτος πᾶς ἐκλείψει.

[01921]    ∆υνατὸν δὲ καὶ τροπικῶς ταῦτα νοῆσαι καὶ χόρτον χλωρὸν καὶ ὕδωρ ἀναβλύζον τὴν εὐημερίαν καλέσαι·

[01922]    εἰκὸς δὲ καὶ ταῦτα οὕτω συμβῆναι.

[01923]    Εἶτα ἀπειλεῖ καὶ τῶν Ἀράβων τὴν παρεμβολήν·

[01924]    Ἄραβαςδὲ κἀνταῦθα τοὺς Ἰσμαηλίτας καλεῖ.

[01925]    ^{[8Συνῆψε]} γὰρ ἡ βοὴ τοῦ ὁρίου τῆς Μωαβίτιδος τῇ Ἀγαλιίμ, καὶ ὀλολυγμὸς αὐτῆς ἕως τοῦ φρέατος τοῦ Ἐλίμ.

[01926]    Πᾶσά φησι πόλις τὰ οἰκεῖα θρηνήσει κακὰ καὶ οἷά τις συναυλία θρήνων γενήσεται.

[01927]    Ἔπειτα προλέγει τῶν ἀναιρουμένων τὸ πλῆθος·

[01928]    τοσοῦτον γάρ φησιν ἔσται ὡς καὶ τὸ ὕδωρ τὸ Ῥεμμὼν κραθήσεσθαι τῷ αἵματι τῶν Ἀράβων ἐπιόντων καὶ τὸν φόνον ἐργαζο μένων.

[01929]    ^[9Καὶ] ἀρῶ τὸ σπέρμα Μωάβ, καὶ Ἀριὴλ καὶ τὸ κατά λοιπον Ἀδαμά.

[01930]    ^[161] Ἀποστελῶ ὡς ἑρπετὰ ἐπὶ τὴν γῆν.

[01931]    Ἀριὴλ ἡ νῦν καλουμένη Ἀρεόπολις, Ἀδαμὰ δὲ ἄλλη τιςἦν ὁμώνυμος τῇ πάλαι μετὰ τῶν Σοδομιτῶν δεξαμένῃ τὸν ὄλεθρον.

[01932]    Τοὺς ἐκ τούτων αἰχμαλώτους εἰς γῆν κύπτειν ἠναγκασμένους τοῖς ἐπὶ γῆς ἕρπουσιν εἰκότως ἀπείκασεν.

[01933]    Μὴ πέτρα ἔρημός ἐστι τὸ ὄρος τῆς θυγατρὸς Σιών;

[01934]    Οὐκ ἐπετώθαζές φησι τῇ Ἱερουσαλήμ, ὄρος αὐτὴν ἀποκαλοῦσα ξηρόν;

[01935]    Μάθε τοίνυν διὰ τῶν πραγμάτων ὡς ἐκείνη μὲν τοῦ Ἀσσυρίου τὰς χεῖρας διέφυγε, μᾶλλον δὲ τὴν ἐκείνου κατηνάλωσε στρατιάν, σὺ δὲ ^[2ἔσῃ] ὡς πετεινοῦ ἀνιπταμένου νεοσσὸς ἀφῃρημένος.

[01936]    Ὥσπερ γὰρ οἱ τῶν γεγεννηκότων ἔρημοι νεοττοὶ εὐχείρωτοι λίαν εἰσίν, οὕτω καὶ σὺ εὐάλωτος ἔσῃ, τῆς ἐμῆς προνοίας οὐκ ἀπολαύουσα.

[01937]    Ἔπειτα δὲ Ἀρνὼν πλείονα ^{[3βουλεύου·]}

[01938]    μείζοσι γὰρ καὶ σὺ

[02034]    ἅγιον τοῦ Ἰσραὴλ ἐμβλέψονται.

[02035]    Τῇ πείρᾳ γὰρ μεμαθηκότες τὴν τῶν εἰδώλων ἀσθένειαν τὸν τῶν ὅλων θεὸν εἰς συμμαχίαν καλοῦσιν.

[02036]    ^[8Καὶ] οὐ μὴ πεποι θότες ὦσιν ἐπὶ τοῖς βωμοῖς οὐδὲ |124 a| ἐπὶ τοῖς ἔργοις τῶν χειρῶν αὐτῶν, ἃ ἐποίησαν οἱ δάκτυλοι αὐτῶν, καὶ οὐκέτι ὄψονται τὰ δένδρα οὐδὲ τὰ βδελύγματα αὐτῶν.

[02037]    Ἀκριβῶς μαθήσονται ὡς τὰ μέν ἐστιν ἄψυχα φυτά, τὰ δὲ χειροποίητα εἴδωλα ἐκ μὲν τῆς ὕλης τὴν οὐσίαν ἐκ δὲ τῆς τέχνης τὸ εἶδος ἠρανισμένα.

[02038]    Εἶτα προλέγει τὴν τῶν πόλεων ἐρημίαν καὶ παραβάλλει ταύτην τῇ παλαιᾷ ἣν ἐπήγαγον αὐτοὶ τοῖς Ἀμορραίοις καὶ Εὐαίοις τῆς Αἰγυπτίων ἀπαλλαγέντες δουλείας.

[02039]    Καθάπερ γάρ φησιν ὑμεῖς ἐκεῖνα τὰ ἔθνη καταλύσαντες τὰς ἐκείνων διενείμασθε πόλεις, οὕτω νῦν δορυαλώτων ὑμῶν γενομένων ἄλλοι ταύτας οἰκήσουσιν·

[02040]    ᾤκησαν δὲ αὐτὰς οἱ καλούμενοι Σαμαρῖται.

[02041]    Καὶ τὴν αἰτίαν τούτου διδάσκει·

[02042]    ^{[10∆ιότι]} κατέλιπας τὸν θεὸν τὸν σωτῆρά σου καὶ κυρίου τοῦ θεοῦ σου οὐκ ἐμνήσθης.

[02043]    Ἡ ἀχάριστος γνώμη τὰς συμφοράς σοι γεννήσει.

[02044]    ∆ιὰ τοῦτο φυτεύσεις φύτευμα ἄπιστον καὶ σπέρμα ἄπιστον.

[02045]    Τὸν χρόνον ἐνήλλαξε καὶ ἀντὶ τοῦ παρεληλυθότος τὸν μέλλοντα τέθεικεν.

[02046]    Ἐπειδὴ ἀγνώμων φησὶ περὶ τὸν εὐεργέτην ἐγένου, τὴν ἀπιστίαν ἐφύτευσας καὶ τὴν ἀσέβειαν ἔσπειρας.

[02047]    Ἀλλὰ συμβαίνοντας τοῖς φυτοῖς καὶ τοῖς σπέρμασι δρέψῃ καρπούς.

[02048]    Τοῦτο γὰρ ἐπήγαγεν·

[02049]    ^[11Τῇ] δὲ ἡμέρᾳ ᾗ ἐὰν φυτεύσῃς πλανηθήσῃ·

[02050]    τὸ δὲ πρωὶ ἐὰν σπείρῃς, ἀνθήσει εἰς ἀμητόν·

[02051]    καὶ ᾗ ἂν ἡμέρᾳ θερίσῃς, κληρώσῃ, καὶ ὡς πατὴρ ἀνθρώπου κληρώσει τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ.

[02052]    Ἡ μὲν γὰρ πλάνη τῆς τοιαύτης αἰτία σπορᾶς, ἡ δὲ σπορὰ τὸν ἀμητὸν προξενεῖ·

[02053]    ὁ δὲ τοιοῦτος ἀμητὸς καρπός ἐστι τῶν πονηρῶν γεωργῶν, οὐ μόνον αὐτοῖς ἀλλὰ καὶ τοῖς υἱοῖς φυλαττόμενος.

[02054]    ^{[12Οὐαὶ]} πλῆθος ἐθνῶν πολλῶν.

[02055]    Ἀναγκαίως δείκνυσι τοὺς τῆς κακῆς γεωργίας καρποὺς καὶ προτίθησι τῆς προρρήσεως θρῆνον καὶ ἵνα μὴ καὶ τὰ σαφῶς εἰρημένα πλατύνων μηκύνω ἀπεικάζει θαλάττῃ κυμαινούσῃ τῶν πολεμίων τὸ πλῆθος καὶ τοὺς ἐκείνων λόχους τοῖς κύμασιν, αὐτοὺς δὲ τοὺς πολεμουμένους κόνει λεπτοτάτῃ, ἣν τροχὸς ἁμάξης ἐλέπτυνε καὶ σφοδρὸς ἐσκέδασεν ἄνεμος·

[02056]    ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ τοῦ ἀχύρου τὸν χοῦν πάσχειν ὑπὸ τοῦ πνεύματος λέγει.

[02057]    Τούτοις ἔοικε τὰ ὑπὸ τοῦ μακαρίου ∆αυὶδ εἰρημένα·

[02058]    «Οὐχ οὕτως οἱ ἀσεβεῖς, οὐχ οὕτως, ἀλλ' ἢ ὡσεὶ χνοῦς, ὃν ἐκρίπτει ὁ ἄνεμος ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς.».

[02059]    Ταῦτα ταῖς δέκα φυλαῖς καὶ τοῖς τούτων ἐπικούροις προαγορεύσας ∆αμασκηνοῖς, πρὸς τὴν Ἰουδαίαν μεταφέρει τὸν λόγον καί φησιν·

[02060]    ^{[14Αὕτη]} ἡ μερὶς τῶν ὑμᾶς προνομευσάντων καὶ κληρονομία τῶν ὑμᾶς κληρονομησάντων.

[02061]    Προειρήκαμεν δὲ ἤδη ὡς πολλὰς αὐτῶν μυριάδας οὗτοι κατὰ ταὐτὸν γενόμενοι καὶ κατηκόντισαν καὶ αἰχμαλώτους ἀπήγαγον.

[02062]    ^{[181Οὐαὶ]} γῆς πλοίων πτέρυγες ἐπέκεινα ποταμῶν Αἰθιοπίας.

[02063]    Ὁ τῆς ∆αμασκοῦ βασιλ εὺς δείσας τῶν πολεμίων τὴν προσβολὴν Αἰγυπτίους καὶ Αἰθίοπας εἰς συμμαχίαν ἐκά λεσεν·

[02064]    ὀξέως δὲ ταύτης τυχεῖν ἐφιέμενος διὰ θαλάττης τοὺς πρέσβεις ἀπέστειλεν.

[02065]    Πτέρυγας μέντοι τὰ πλοῖα ἐκάλεσεν, ἐπειδήπερ οἱ ἐν τῇ γῇ κατοικοῦντες ἄνθρωποι, ταχέως κατορθῶσαι τὰς προ κει μένας βουλόμενοι χρείας, καθάπερ τισὶ πτεροῖς κεχρημένοι τοῖς πλοίοις τάχιστα καὶ μακρὰν ὁδὸν ἐξανύουσιν.

[02066]    ^[2Ὁ] ἀποστέλλων πρὸς πάντα τὰ ἔθνη ἐν θαλάσσῃ ὅμηρα καὶ ἐπιστολὰς βυβλίνας ἐπάνω τοῦ ὕδατος.

[02067]    Τὰς βυβλίνας «παπυρίνας» ὁ Σύμμαχος καὶ ὁ Θεοδοτίων ἡρμήνευσαν.

[02068]    ∆ηλοῖ δὲ τοὔνομα τὸν χάρτην·

[02069]    ἀπὸ παπύρου γὰρ οὗτος κατα σ κευά ζεται.

[02070]    Ὅ μηρα δὲ τοὺς πρέσβεις ἐκάλεσε τοὺς ἀποσταλέντας πρὸς Αἰγυπτ ίους καὶ Αἰθίο πας·

[02071]    οὕτω γὰρ ὁ Ἀκύλας·

[02072]    «ὁ ἀποστέλλων ἐν θαλάσσῃ πρεσβευτάς».

[02073]    Πορεύσονται γὰρ ἄγγελοι κοῦφοι πρὸς ἔθνος μετέωρον καὶ ξένον, λαὸν χαλεπόν, οὗ ἐπέκεινα ἔθνος ἀνέλπιστον καὶ καταπεπατημένον.

[02074]    Τὸ ἀσθενὲς τῶν Αἰγυπτίων διὰ τούτων ῃΧαλεπὸν μὲν

[02075]    νίξατο.

[02076]    καὶ μετέωρον τοῦτο τὸ ἔθνος ἐκάλεσε τὴν κατὰ τῶν ὑπηκόων σημαίνων βαρύτητα, ἀνέλπιστον δὲ ὡ ς μηδεμίαν ἐλπίδα σωτηρίας τοῖς κατα φεύγουσι παρέχειν δυνάμενον·

[02077]    τὸ δὲ καταπεπατημένον σημαίνει τὸ εὐχεί ρωτον καὶ εὐάλωτον.

[02078]    Τοῦτο

[02114]    ἀνθρωπείαν καλεῖ φύσιν, ἣν ὁ θεὸς λόγος ἀνέλαβεν·

[02115]    γα μικ ὸν γὰρ ὑετὸν ἡ σύλληψις οὐκ ἐδέξατο.

[02116]    Εἶτα διδάσκει τὴν τῆς δεσποτικῆς παρουσίας |125 a| ἐνέργειαν·

[02117]    Καὶ σεισθήσεται τὰ χειροποίητα Αἰγύπτου ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ.

[02118]    Μαρτυρεῖ τῇ προρρήσει τὰ πράγματα·

[02119]    ἔσβεσται γὰρ αὐτῶν ἡ πολύθεος πλάνη, καὶ ὁ ἐπὶ τῆς νεφέλης τῆς κούφης καθήμενος ὑπ' αὐτῶν προσκυνεῖται.

[02120]    Καὶ ἡ καρδία αὐτῶν ἡττηθήσεται ἐν αὐτοῖς.

[02121]    Ἔστιν ἧττα καὶ νίκης ἀμείνων.

[02122]    Ταύτην καὶ ἐν τοῖς πρόσθεν εἰρημένοις καταδέξασθαι τοῖς ἔθνεσιν ὁ προφητικὸς παρηγγύησε λόγος·

[02123]    «Γνῶτε» γὰρ ἔφη «ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε.».

[02124]    Καὶ ἐνταῦθα τοίνυν διδάσκει ὅτι οἱ πάλαι ἀντιλέγοντες καὶ ἀντικρὺ λέγοντες·

[02125]    Οὐκ οἶδα τὸν κύριον, ἡττήθησαν καὶ βοῶσιν·

[02126]    Οἶδα τὸν κύριον.

[02127]    ^{[2Ἐπεγερθήσονται]} Αἰγύπτιοι ἐπ' Αἰγυπτίους, καὶ πολε μήσει ἄνθρωπος τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ καὶ ἄνθρωπος τὸν πλησίον αὐτοῦ·

[02128]    πόλις ἐπὶ πόλιν καὶ νομὸς ἐπὶ νομόν.

[02129]    ^[3Καὶ] ταραχθήσεται τὸ πνεῦμα τῶν Αἰγυπτίων ἐν αὐτοῖς, καὶ τὴν βουλὴν αὐτῶν διασκεδάσω.

[02130]    Τοῦτο καὶ ὁ κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς προηγόρευσεν εὐαγγελίοις·

[02131]    «Ὅτι οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην εἰς τὸν κόσμον ἀλλὰ μάχαιραν, διχάσαι ἄνθρωπον ἀπὸ τοῦ πλησίον αὐτοῦ, υἱὸν ἀπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, θυγατέρα ἀπὸ τῆς μητρὸς αὐτῆς, νύμφην ἀπὸ τῆς πενθερᾶς αὐτῆς.».

[02132]    Τὴν γὰρ τῆς ἀσεβείας ὁμόνοιαν διελὼν δι' αὐτῶν τῶν τῆς ἀσεβείας τροφίμων ἐκήρυξε τὴν ἀλήθειαν·

[02133]    καὶ τὴν βλαβερὰν διασκεδάσας ὁμόνοιαν τὴν ὀνησιφόρον ὁμοφροσύνην εἰσήγαγε καὶ ἀντέταξε τοῖς δυσσεβέσι τοὺς εὐσεβεῖς, τῷ νόμῳ τῆς ἀπιστίας τὸν νόμον τῆς πίστεως.

[02134]    Καὶ ἐπερωτήσουσι τοὺς θεοὺς αὐτῶν καὶ τὰ ἀγάλματα αὐτῶν καὶ τοὺς ἐκ τῆς γῆς φωνοῦντας καὶ τοὺς ἐγγαστριμύθους.

[02135]    Οἱ δὲ ἀπιστοῦντές φησι τὰ μαντεῖα περινοστήσουσι καὶ νεκυίαις χρήσονται καὶ στερνομάντεις καλοῦσι, μηχανάς τινας κατὰ τῆς εὐσε βείας ἐπιζητοῦντες.

[02136]    Ἐγὼ δὲ καὶ ἄλλως αὐτῶν καταμαλάξω τὸ ἀπειθές·

[02137]    ^{[4Παραδώσω]} γάρ φησιν Αἴγυπτον εἰς χεῖρας ἀνθρώπων κυρίων σκληρῶν, καὶ βασιλεῖς σκληροὶ κυριεύσουσιν αὐτῶν.

[02138]    Τὴν Ῥωμαϊκὴν βασιλείαν διὰ τούτων ῃ

[02139]    νίξατο.

[02140]    Ταύτην γὰρ καὶ ἡ τοῦ ∆ανιὴλ προφητεία σίδηρον ἀπεκάλεσεν·

[02141]    ἐκείνῳ γάρ φησι παραπλησίως «λεπτυνεῖ πάντα καὶ δαμάσει».

[02142]    Ἁρμοδίως δὲ καὶ ταύτην τὴν προφητείαν τῇ περὶ τοῦ κυρίου συνῆψε προρρήσει.

[02143]    Αὐγούστου γὰρ βασιλεύοντος ὁ παρ θενικὸς ἐγένετο τόκος.

[02144]    Αὔγουστος δὲ τὴν Αἰγυπτίων βασι λείαν παντελῶς καταλύσας ὑπάρχοις βασιλείας παρέδωκεν.

[02145]    Τάδε λέγει κύριος Σαβαώθ·

[02146]    ^[5καὶ] πίονται Αἰγύπτιοι ὕδωρ τὸ παραθαλάσσιον, ὁ δὲ ποταμὸς ἐκλείψει καὶ ξηραν θήσεται.

[02147]    Προεῖπεν ὁ προφήτης ἐν τοῖς ἔμπροσθεν εἰρημένοις·

[02148]    «Ὅτι πληρωθήσεται ἡ σύμπασα γῆ τοῦ γνῶναι τὸν κύριον, ὡς ὕδωρ πολὺ κατακαλύψει θαλάσσας.».

[02149]    Τοῦτό φησι τὸ ὕδωρ μεταβαλεῖ καὶ τὴν Αἴγυπτον καὶ τοῦτο αὐτοῖς ἔσται πότιμον μόνον·

[02150]    ὃ δὲ πρότερον ἔπινον, τουτέστι τῆς πολυθέου πλάνης τὰ νάματα, ἄποτον ἔσται.

[02151]    Ποταμὸν γὰρ καλεῖ τὴν πλάνην, διώρυγας δὲ τὰς πολυσχεδεῖς αὐτῆς ἀτραπούς.

[02152]    Τοῦτο γὰρ ἐπήγαγεν·

[02153]    ^[6Καὶ] ἐκλείψουσιν οἱ ποταμοὶ καὶ αἱ διώρυγες τοῦ ποταμοῦ, καὶ ξηρανθήσεται πᾶσα συναγωγὴ ὕδατος καὶ πᾶν ἕλος καλάμου καὶ παπύρου.

[02154]    ^[7Καὶ] τὸ ἄχι τὸ χλωρὸν πᾶν τὸ κύκλῳ τοῦ ποταμοῦ καὶ πᾶν τὸ σπειρό μενον διὰ τοῦ ποταμοῦ ξηρανθήσεται ἐν ἀνεμοφθορίᾳ.

[02155]    Μάλα εἰκότως τὴν ἀσέβειαν καλάμῳ καὶ παπύρῳ καὶ χιλῷ ἀπει κάζει χλωρῷ.

[02156]    Ἄκαρπος γὰρ ἡ πλάνη, ἀνεμόφθορα δὲ καὶ τὰ διὰ ταύτης σπειρόμενα κέκληκεν.

[02157]    Ἡ γὰρ τῶν εἰδώλων προσκύνησις οὐδεμίαν μὲν ἀγαθῶν μετουσίαν, κακῶν δὲ φορὰν τοῖς ἀνθρώποις προσφέρει.

[02158]    ^[8Καὶ] στενάξουσιν οἱ ἁλιεῖς καὶ στενάξουσι πάντες οἱ βάλλοντες ἄγκιστρον εἰς τὸν ποταμὸν, καὶ οἱ βάλλοντες σαγήνας καὶ ἀμφιβολεῖς πενθήσουσιν.

[02159]    Ἀμφιβολεῖς καὶ ἁλιέας καὶ ἀγκιστροθηρευτὰς τοὺς τῶν εἰδώλων ἱερέας καλεῖ.

[02160]    Οὗτοι γὰρ παυσαμένης τῆς πλάνης ἔστενον καὶ ὠλοφύροντο τὰς τῆς εὐπορίας οὐκ ἔχοντες ἀφορμάς.

[02161]    Ἐξαπατῶντες γὰρ τὰ πλήθη καὶ οἱονεὶ σαγηνεύοντες, εἰς ἑαυτοὺς τὸν ἐκείνων μετέφερον πλο ῦτον .

[02162]    ^[9Καὶ] αἰσχύνη λήψεται τοὺς ἐργαζομένους τὸ λίνον τὸ σχιστὸν καὶ τοὺς ἐργαζομένους τὴν βύσσον, ^[10καὶ] ἔσονται οἱ ἐργαζόμενοι αὐτὰ ἐν ὀδύνῃ.

[02163]    Τῶν καλουμένων φιλοσόφων τὴν ἐν λόγοις λεπτουργίαν διὰ τούτων αἰνίττεται·

[02164]    καὶ γὰρ οὗτοι διὰ τῆς εὐγλωττίας τῇ πλάνῃ συνήργουν.

[02165]    ∆ιάφορα δὲ καὶ τούτων τὰ δόγματα·

[02166]    διὸ σχιστὸν τὸ λίνον ἐκάλεσεν.

[02167]    Αἰσχύνονται δὲ καὶ οὗτοι τῆς τῶν δογμάτων δυσσεβείας |125 b| ἐλεγχομένης καὶ ἀνιῶνται καταγωνίζεσθαι τὴν ἀλήθειαν οὐκ ἰσχύοντες.

[02168]    Καὶ πάντες οἱ ποιοῦντες τὸν ζῦθον λυπηθήσονται καὶ τὰς ψυχὰς πονήσουσιν.

[02169]    Πόμα ἐστὶν ὁ ζῦθος ἐπινενοημένον, οὐ φυσικόν·

[02170]    καὶ αὐτὸ δὲ ὀξῶδές τε καὶ δυσῶδες καὶ βλάβην, οὐκ ὄνησιν ἐργαζόμενον.

[02171]    Τοιαῦτα δὲ καὶ τῆς ἀσεβείας τὰ δόγματα, οὐκ οἴνῳ προσεοικότα τῷ «εὐφραίνοντι καρδίαν ἀνθρώπου».

[02172]    Εἶτα διδάσκει ὡς καὶ τῆς Τάνεως οἱ ἄρχοντες πόλις δὲ αὕτη πάλαι βασιλεύσασα τῆς Αἰγύπτου ἀνοηταίνοντες αἰσχυνθήσονται καὶ μηχανὴν οὐδεμίαν εἰσενεγκεῖν κατὰ τῶν τῆς εὐσεβείας κηρύκων δυνήσονται.

[02173]    Ἔπειτα τὸ ἀλαζο νικὸν αὐτῶν διελέγχει φρόνημα·

[02174]    ^[11Πῶς] ἐρεῖτε τῷ βασιλεῖ·

[02175]    Υἱοὶ συνετῶν ἡμεῖς, υἱοὶ βασιλέων τῶν ἐξ ἀρχῆς;

[02176]    ^[12Ποῦ] εἰσιν οἱ σοφοί σου;

[02177]    Καὶ ἀναγγειλάτωσάν σοι καὶ εἰπάτω σάν σοι, τί βούλεται κύριος Σαβαὼθ ἐπ' Αἴγυπτον.

[02178]    Οὔτε γὰρ ἀστρολόγοι οὔτε χρησμολόγοι διδάξαι σε τοῦ θεοῦ τὴν οἰκονομίαν δυνήσονται.

[02179]    Πρὸς τούτοις προλέγει καὶ τὴν ἐσομένην τῶν Αἰγυπτίων διαίρεσιν καὶ τὴν βασιλικὴν μετάστασιν·

[02180]    ^{[13Ἐξέλιπον]} οἱ ἄρχοντες Τάνεως, καὶ ὑψώθησαν οἱ ἄρχοντες Μέμφεως, καὶ πλανῶσιν Αἴγυπτον κατὰ φυλάς.

[02181]    ^{[14Κύριος]} γὰρ ἐκέρασεν αὐτοῖς πνεῦμα πλανήσεως.

[02182]    Ἡ ἀλήθεια οὐ πλανᾷ ἀλλὰ τοὺς ἀντικειμένους καὶ ἀντιλέγοντας ἀκυβερνήτους ἐᾷ.

[02183]    Ἐστερη μένοι δὲ οὗτοι τοῦ κυβερνῶντος εἰκότως πλανῶνται.

[02184]    Τοῦτο δὲ καὶ διὰ τῶν ἑξῆς δεδήλωκεν·

[02185]    Καὶ ἐπλάνησεν Αἴγυπτον ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτῶν, ὡς πλανᾶται ὁ μεθύων καὶ ὁ ἐμῶν ἅμα.

[02186]    Ἀντὶ τοῦ·

[02187]    εἴασεν αὐτοὺς ἀκυβερνήτους διὰ τὰ ἔργα αὐτῶν.

[02188]    Καὶ ὁ μεθύων δὲ γνώμῃ τὸ πάθος εἰσδέχεται.

[02189]    Τὴν ὑπερβολὴν δὲ τῆς πλάνης δηλῶν ἀπείκασεν αὐτοὺς ἀκρατεῖ ἀνθρώπῳ πίνοντι κατὰ ταὐτὸν καὶ ἐμοῦντι, ὃν οὐδὲ ὁ ἐμετὸς τοῦ πίνειν ἀφίστησιν.

[02190]    Καὶ γὰρ οὗτοι πολλὰς συμφορὰς διὰ τὴν ἀσέβειαν ὑπομείναντες ἀσεβοῦντες ἐπὶ πλεῖστον διέμειναν, οἱ δὲ προειρημένοι ἄρχοντες τῆς ἐξα πάτης αἴτιοι διάφορα αὐτοὺς δυσσεβείας διδάσκοντες δόγματα.

[02191]    Οἱ μὲν γὰρ κύνα οἱ δὲ λέοντα οἱ δὲ πίθηκον ἐθεοποίουν καὶ οἱ μὲν λύκον οἱ δὲ πρόβατον, τὰ ἐναντία ἀλλήλοις.

[02192]    ∆ιὰ τοῦτο ὁ προφητικὸς ἔφη λόγος·

[02193]    Καὶ πλανῶσιν Αἴγυπτον κατὰ φυλάς.

[02194]    Οὐ τοίνυν ὁ κύριος αὐτοὺς ἐπλάνησεν, ἀλλ' οἱ τούτων διδάσκαλοι·

[02195]    ὁ δὲ κύριος τῆς ἀχαριστίας ἠνέσχετο.

[02196]    ^[15Καὶ] οὐκ ἔσται τοῖς Αἰγυπτίοις ἔργον, ὃ ποιήσει κεφαλὴν καὶ οὐράν, ἀρχὴν καὶ τέλος.

[02197]    Ἀτέλεστά φησιν αὐτῶν τὰ βουλεύματα ἔσται, καὶ σύγχυσις ἀρχόντων καὶ ἀρχομένων γενήσεται.

[02198]    ^[16Ἐν] τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσονται οἱ Αἰγύπτιοι ὡς γυναῖκες ἐν φόβῳ καὶ ἐν τρόμῳ ἀπὸ προσώπου τῆς χειρὸς κυρίου Σαβαὼθ ἣν αὐτὸς ἐπιβαλεῖ αὐτοῖς.

[02199]    Χεῖρα κυρίου τὴν Ῥωμαϊκὴν ἐκάλεσε βασιλείαν, ἧς τὸ δέος τὸ τῶν Αἰγυπτίων κατέλυσε φρόνημα καὶ γυναιξὶν ἐοικότας ἀπέφηνεν.

[02200]    ^[17Καὶ] ἔσται ἡ χώρα τῶν Ἰουδαίων τοῖς Αἰγυπτίοις εἰς φόβητρον·

[02201]    πᾶς ὃς ἐὰν ὀνομάσῃ αὐτὴν αὐτοῖς, φοβηθήσονται διὰ τὴν βουλὴν ἣν βουλεύεται κύριος Σαβαὼθ ἐπ' αὐτήν.

[02202]    Τινές φασι τὰ κατὰ τὸν Σεναχηρὶμ διὰ τούτων σημαίνεσθαι καὶ ὡς τούτων πανταχοῦ μηνυθέντων ἐφοβήθησαν τοὺ ς Ἰουδαίους οἱ Αἰγύπτιοι.

[02203]    Ἀλλ' οὐχ εὑρίσκω τοῦτο οὕτως ἔχον·

[02204]    ἐπεστράτευσαν μὲν γὰρ μετὰ τ αῦτα κατὰ τ ῶν Ἰουδαίων οἱ Αἰγύπτιοι καὶ τὸν Ἰώχας, τὸν τούτων βασιλέα, δορυά λωτον ἤγαγον καὶ ..........

[02205]    τὸν Ἰωσίαν ἀνεῖλον καὶ φόβον τοῖς Ἰουδαίοις ἐπέβαλον.

[02206]    Οἶμαι τοίνυν τὸν προ φήτην προλέγειν ὡς τῆς πλάνης ἀπαλλαγέντες οἱ Αἰγύπτιοι καὶ τὸ ἀποστολικὸν δεξάμενοι κήρυγμα φοβηθήσονται τὴν Ἰουδαίαν γῆν ὡς ἐν αὐτῇ καὶ γεννηθέντος τοῦ τῆς οἰκουμένης σωτῆρος καὶ τὸ σωτήριον ὑπομείναντο ς πάθος καὶ μέντοι καὶ ὡς ἁγιασθεῖσαν καὶ τῷ σταυρῷ καὶ τῷ τάφῳ καὶ τῷ τῆς ἀντι........

[02207]    Τούτ ου χάριν μέχρι καὶ τήμερον Αἰγύπτιοι μετὰ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων εἰς ἐκείνην τὴν χώ ραν συντρέχουσιν .

[02208]    ^[18Τῇ] ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσονται πέντε πόλεις ἐν Αἰγύπτῳ λαλοῦσαι τῇ γλώσσῃ τῇ Χανανίτιδι καὶ ὀμνύουσαι τῷ ὀνόματι κυρίου Σαβαώθ·

[02209]    Πόλις Ἀσεδὲκ κληθήσεται ἡ μία πόλις.

[02210]    Ἀσεδὲκ πόλις δικαιοσύνης ἑρμηνεύεται·

[02211]    καὶ γὰρ ὁ Μελχισεδὲκ κατὰ τὸν θεῖον ἀπόστολον «βασιλεὺς δικαι οσύνης» |126 a| ὀνομάζεται.

[02212]    Χανανίτιδα δὲ γλῶσσαν τὴν Ἑβραΐδα λέγει, ἐπειδὴ τὴν Χαναναίαν εἰσῴκησαν οἱ Ἑβραῖοι.

[02213]    Τινὲς δὲ ταῦτα ἔφασαν γεγενῆσθαι κατὰ τὸν τῶν Μακεδόνων καιρόν, ἀλλ' οὐ συμβαίνει τῇ προφητείᾳ ἡ ἑρμηνεία.

[02214]    Αἰγυπ τίων γὰρ λέγει μεταβολήν, οὐχ Ἑβραίων ἀποικίαν προλέγει.

[02215]    Καὶ ταῦτα τοίνυν τετύχηκε πέρατος μετὰ τὴν τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν.

[02216]    Τὰς δὲ πέντε πόλεις οὐχ ὡρισμένον λέγει τινὰ ἀριθμόν, ἀλλὰ τὸν τέλειον οὕτω ἐκάλεσεν.

[02217]    Πέντε γὰρ καὶ τοῦ ἀνθρώπου αἰσθήσεις·

[02218]    ὄψις ὄσφρησις γεῦσις ἁφή τε καὶ ἀκοή.

[02219]    Εἰ δὲ καὶ ἀριθμόν τις βούλεται ὡρισμένον εἶναι τὸν τῶν πέντε πόλεων ἀριθμόν, οὐδὲ οὕτως ψεῦδος περιθήσει τῷ λόγῳ·

[02220]    ὀλίγοι γὰρ <οἱ> ἐξ ἀρχῆς τὸ σωτήριον δεξάμενοι κήρυγμα, ηὐξήθη δὲ κατὰ μέρος τῆς εὐσεβείας τὰ σπέρματα.

[02221]    Μίαν δὲ πόλιν Ἀσεδὲκ καλουμένην, τουτέστι πόλιν δικαιοσύνης, οὐ μίαν τινὰ ἐξαίρετον λέγει ἀλλ' ἀντὶ τοῦ μίαν ἑκάστην.

[02222]    ^[19Τῇ] ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσται θυσιαστήριον τῷ κυρίῳ ἐν χώρᾳ τῶν Αἰγυπτίων καὶ στήλη πρὸς τὸ ὅριον αὐτῆς τῷ κυρίῳ.

[02223]    Εἰ δὲ τὰ ἐπὶ Ὀνίου γεγενημένα φαῖεν Ἰουδαῖοι προηγορεῦσθαι, τῆς ἀληθείας διαμαρτάνουσιν.

[02224]    Τοῦ γὰρ Νόμου σαφῶς διαγορεύσαντος μὴ χρῆναι πανταχοῦ τῷ θεῷ θύειν, ἕνα δὲ ταῖς θυσίαις ἀφορίσαντος τόπον, παράνομον ἦν ἄντικρυς τὸ ἐν Αἰγύπτῳ γενόμενον.

[02225]    Οὐκ ἂν δὲτὰ παράνομα ὡς ἔννομα ὁ προφητικὸς προηγόρευσε λόγος.

[02226]    ∆ῆλον τοίνυν ὡς θυσιαστήριον τὸ ἡμέτερον λέγει καὶ στήλην τὸν θεῖον νεών.

[02227]    Ἑνικῶς δὲ καὶ οὐ πληθυντικῶς λέγει, ἐπειδὴ καὶ τὴν ἐκκλησίαν πολλάκις τὴν καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἑνικῶς ὀνομάζει «ἥτις ἐστί» φησιν «ἐκκλησία θεοῦ ζῶντος» ὁ θεῖος ἀπόστολος, καί·

[02228]    «Ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν.».

[02229]    Καὶ ἡμεῖς προσευχόμενοι ὑπὲρ τῆς ἁγίας καὶ μόνης καὶ καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας φαμέν.

[02230]    Οὕτω τοίνυν κἀνταῦθα διὰ τοῦ ἑνὸς θυσιαστηρίου τὰ πολλὰ σημαίνει καὶ διὰ τῆς μιᾶς στήλης τοὺς πολλοὺς εὐκτηρίους οἴκους.

[02231]    Ὅτι κεκράξονται πρὸς κύριον διὰ τοὺς θλίβοντας αὐτούς, καὶ ἀποστελεῖ αὐτοῖς κύριος ἄνθρωπον ὃς σώσει αὐτούς, <κρίνων σώσει αὐτούς>.

[02232]    Οὐδὲ τοῦτο ἁρμόζει τῷ Ὀνίᾳ·

[02233]    οὐδὲ τῶν Αἰγυπτίων τὸν θεὸν ἱκετευσάντων οὗτος εἰς τὴν ἐκείνων ἐπικουρίαν ἐπέμφθη ἀλλὰ φεύγων εἰς τὴν Αἴγυπτον ἀπελήλυθεν.

[02234]    Τινὲς μὲν οὖν τῶν ἑρμηνευτῶν τὸν κύριον ἔφασαν διὰ τούτων σημαίνεσθαι, ἐγὼ δὲ ταύτην οὐ προσίεμαι τὴν διάνοιαν·

[02235]    οὐ γὰρ αὐτὸς ἀπεστάλη εἰς Αἴγυπτον ἀλλ' αὐτὸς ἀπέστειλεν ἄνθρωπον·

[02236]    πρὸ δὲ τῶν ἄλλων ὁ μακάριος Μᾶρκος ὁ εὐαγγελιστὴς ἐκείνων ἡγήσατο καὶ τὸν ἱερὸν αὐτῶν διεκόσμησε θρόνον.

[02237]    ^[21Καὶ] γνωστὸς ἔσται κύριος τοῖς Αἰγυπτίοις·

[02238]    καὶ γνώ σονται οἱ Αἰγύπτιοι τὸν κύριον ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ καὶ ποιήσουσι θυσίαν καὶ δῶρον.

[02239]    Ἡμέραν δὲ τὸν καιρὸν καλεῖ, θυσίαν καὶ δῶρον τὴν μυστικὴν λειτουργίαν.

[02240]    Καὶ εὔξονται εὐχὰς τῷ κυρίῳ καὶ ἀποδώσουσιν.

[02241]    Εὐχὰς καλεῖ τὰς ὑποσ χέ σεις , ἃς οἱ πολλοὶ καλοῦσι τάγματα.

[02242]    Τοῦτο καὶ ὁ ψ αλ μῳδὸς δηλοῖ·

[02243]    «Ἀποδώσω σοι τὰς εὐχάς μου, ἃς διέστειλε τὰ χείλη μου καὶ ἐλάλησε τὸ στόμα μου ἐν τῇ θλίψει μου.».

[02244]    Καὶ δηλοῖ τί ἐπηγγείλατο·

[02245]    «Ὁλοκαυτώ ματα μεμυαλωμένα ἀνοίσω σοι μετὰ θυμιάματος καὶ κριῶν, ἀνοίσω σοι βόας μετὰ χιμάρων.».

[02246]    ^[22Καὶ] πατάξει κύριος τοὺς Αἰγυπτίους πληγῇ καὶ ἰάσεται αὐτοὺς ἰάσει, καὶ ἐπιστραφήσονται πρὸς κύριον, καὶ εἰσακούσεται αὐτῶν καὶ ἰάσεται αὐτούς.

[02247]    Πληγὴν λέγει τὴν τῆς βασιλείας ἀφαίρεσιν, ἴασιν δὲ τὴν θείαν ἐπίγνωσιν.

[02248]    Καταλύσας γὰρ αὐτῶν τὴν βασιλείαν ἐδίδαξε τὴν εὐσέβειαν.

[02249]    ^[23Τῇ] ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσται ὁδὸς ἀπὸ Αἰγύπτου πρὸς Ἀσσυρίους, καὶ εἰσελεύσονται Ἀσσύριοι πρὸς Αἴγυπτον, καὶ Αἰγύπτιοι πορεύσονται πρὸς Ἀσσυρίους·

[02250]    καὶ δουλεύ σουσιν Αἰγύπτιοι τοῖς Ἀσσυρίοις.

[02251]    Ἀσσύριοι πάλαι καὶ οἱ Σύροι προσηγορεύοντο.

[02252]    Σημαίνει τοίνυν τὴν ἐπιμιξίαν τὴν μετὰ ταῦτα Σύροις καὶ Αἰγυπτίοις γεγενημένην κατὰ τὴν Αἰγυπτίων ὑποταγήν.

[02253]    Καὶ γὰρ ἐπὶ τῶν ἡμετέρων πατέρων εἰς τὴν Σύρω ν ἐπαρχίαν ἡ ἀρχὴ ἐπιστεύετο·

[02254]    ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ οὗτος, τῇ Σύρων μητροπόλει, καθήμενος Αἰγυπτίοις ...........

[02255]    |126 b| Τὴν πολλὴν τοίνυν τῶν Αἰγυπτίων μεταβολὴν διὰ τούτων ἡ προφητεία δεδήλωκεν.

[02256]    Εἰ δέ τις ταύτην οὐ προσίεται τὴν διάνοιαν, εἰδέναι χρὴ ὡς διάφορα ἐν διαφόροις ἐσόμενα καιροῖς οἱ προφῆται θεσπίζουσιν.

[02257]    Καὶ γὰρ τοῖς Ἰουδαίοις ἄνω προαγορεύσας οὗτος αὐτὸς ὁ προφήτης τοῦ Ἐμμανουὴλ τὴν σωτήριον γέννησιν, συνῆψεν εὐθὺς τὰ κατὰ τὸν Φακεὲ καὶ τὸν Ῥαασίν, ἔφη γάρ·

[02258]    «Καὶ καταλειφθήσεται ἡ γῆ ἣν σὺ φοβῇ ἀπὸ προσώπου τῶν δύο βασιλέων.».

[02259]    Τοῦτο δὲ συνέβη κατ' αὐτὸν τὸν καιρὸν καθ' ὃν τοῦτο ὁ προφήτης ἐθέσπισεν, τὰ δὲ κατὰ τὸν Ἐμμανουὴλ μετὰ πλείονα ἢ ἑξακόσια ἔτη τὸ πέρας ἐδέξατο·

[02260]    συνημμέναι δὲ ὅμως εἰσὶν αἱ προφητεῖαι, καὶ οὐκ ἔστι διορίζον οὐδέν.

[02261]    Οὕτω τοίνυν νοήσομεν καὶ τῆς Αἰγύπτου τὴν πρόρρησιν, ὡς ἐκεῖνα μὲν τὰ τὴν εὐσέβειαν προσημαί νοντα μακροῖς ὕστερον ἐγένετο χρόνοις, τὰ δέ γε κατὰ τοὺς Ἀσσυρίους κατ' ἐκεῖνον τὸν καιρὸν τετύχηκε πέρατος εἰς βεβαίωσιν τῆς μακροτέρας προρρήσεως.

[02262]    Καὶ ὅτι οἱ Αἰγύπτιοι Ἀσσυρίοις ἐπῆλθον Φαραὼ γὰρ Νεχαὼ τοῦτο δέδρακε , καὶ ἡ δευτέρα διδάσκει τῶν Παραλειπομένων καὶ τῶν Βασιλειῶν ἡ τετάρτη.

[02263]    Καὶ Ἀσσύριοι αὐτοῖς ἐπῆλθον, καὶ ἐδούλευσαν τοῖς Ἀσσυρίοις Αἰγύπτιοι, ἐπὶ δὲ τοῦ Ναβουχο δονόσορ τοῦτο συνέβη.

[02264]    ^[24Τῇ] ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσται τρίτος Ἰσραὴλ ἐν τοῖς Ἀσσυρίοις καὶ ἐν τοῖς Αἰγυπτίοις, εὐλογημένος ἐν τῇ γῇ, ^[25ἣν] εὐλόγησε κύριος Σαβαὼθ λέγων·

[02265]    Εὐλογημένος ὁ λαός μου ἐν Αἰγύπτῳ καὶ ἔργον χειρός μου ἐν Ἀσσυρίοις καὶ ἡ κληρονομία μου Ἰσραήλ.

[02266]    Τὴν ἀνάκλησιν τῶν Ἰουδαίων διὰ τούτων δεδήλωκεν.

[02267]    Ὥσπερ γάρ φησι τῆς Αἰγυπτίων αὐτοὺς ἠλευθέρωσα δουλείας, οὕτως αὐτοὺς ἐκ Βαβυλῶνος ἐπανάξω καὶ περιβλέπτους ἐργάσομαι καὶ τὴν εὐλογημένην γῆν οἰκῆσαι παρασκευάσω.

[02268]    Οὗτος γὰρ ὁ λαός μου ὁ ἐν Αἰγύπτῳ τῆς ἐμῆς ἐπικουρίας τυχὼν δείξει μου τὴν ἰσχὺν ἐν Ἀσσυρίοις, τῆς ἐκείνων δι' ἐμοῦ δουλείας ἀπαλλαγείς, καὶ ἔσται μου πάλιν κληρο νομία.

[02269]    Τούτοις ἔτι συνάπτει ὁ προφήτης, ὡς στρατηγοῦ τινος Ἀσσυρίου, Τανάθαν ὀνομαζομένου, τὴν Ἄζωτον κατειληφότος καὶ ἀνάστατον αὐτήν τε καὶ τὴν χώραν πεποιηκότος ἐκελεύσθη παρὰ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων καὶ τὸν ἐκ τριχῶν κατασκευασμένον ἀποδύσασθαι χιτῶνα καὶ γυμνοῖς βαδίσαι ποσὶ καὶ συνάψαι τοῖς λόγοις τὸ σχῆμα καὶ δεῖξαι τῆς προφητείας τῶν λόγων διὰ τῶν ἔργων τὸ ἀληθές.

[02270]    Ἐμοῦ δέ φησι ταῦ τα πεποιηκότος αὐτὸς ὁ κύριος ταῦτα ἔφη ὀργάνῳ τῇ ἐμῇ χρησάμενος γλώττῃ·

[02271]    ^[203Ὃν] τρόπον πεπόρευται ὁ παῖς μου Ἡσαΐας γυμνὸς καὶ ἀνυπόδετος τρία ἔτη, ἔσται σημεῖα καὶ τέρατα τοῖς Αἰγυπτίοις καὶ Αἰθίοψιν·

[02272]    ^[4ὅτι] οὕτως ἄξει βασιλεὺς Ἀσσυρίων τὴν αἰχμαλωσίαν Αἰγύπτου καὶ Αἰθιόπων, νεανίσκους καὶ πρεσβύτας, γυμνοὺς καὶ ἀνυποδέτους, ἀνακεκαλυμμένους τὴν αἰςχύνην Αἰγύπτου.

[02273]    Περιώρισε τρισὶν ἔτεσι τὸν τῶν σημείων καιρὸν τῶν τὸν ἐσόμενον ὄλεθρο ν προδηλούντων καὶ διδάσκει, ὡς κατ' ἐκεῖνο τοῦ προφήτου τὸ σχῆμα πᾶσαν ἡλικίαν τῶν Αἰθιό πων καὶ Αἰγυπτίων γυμνώσαντες οἱ Ἀσσύριοι δορυαλώτους ἀπάξουσιν.

[02274]    ^[5Καὶ] αἰσχυνθήσονται ἡττηθέντες ἐπὶ τοῖς Αἰθίοψιν, ἐφ' οἷς ἦσαν πεποιθότες οἱ Αἰγύπτιοι, οἳ ἦσαν αὐτοῖς εἰς δόξαν.

[02275]    Τῶν Ἀσσυρίων ἐπιόντων τοὺς Αἰθίοπας εἰς συμμαχίαν ἐκάλεσα ν.

[02276]    Καὶ οὗτοι μὲν ἀντελάβον το τῆς βοηθείας, κοινῇ δὲ τὴν ἧτταν ἐδέξαντο.

[02277]    ^[6Καὶ] ἐροῦσιν οἱ κατοικοῦντες ἐν τῇ νήσῳ ταύτῃ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ·

[02278]    Ἰδοὺ ἡμεῖς ἦμεν πεποιθότες τοῦ φυγεῖν εἰς αὐτοὺς εἰς βοήθειαν·

[02279]    καὶ αὐτοὶ οὐκ ἐδύναντο σωθῆναι ἀπὸ βασιλέως Ἀσσυρίων, καὶ πῶς ἡμεῖς σωθησόμεθα;

[02280]    Νῆσον καλεῖ τὴν Αἴγυπτον ὡς θαλαττουμένην τῷ ποταμῷ καὶ ὡς ταῖς διώρυξι κυκλουμένην.

[02281]    Οὗτοί φησι μετὰ τὴν ἧτταν ἐροῦσιν ὅτι μάτην ἐθαρρήσαμεν Αἰθίοψιν, οὐδὲ γὰρ σφίσιν αὐτοῖς ἴσχυσαν ἐπαρκέςαι.

[02282]    Τοῦτο τέλος τῆς Αἰγυπτίων προρρή σεως.

[02283]    Ἐπειδὴ δὲ τῶν Ἀσσυρίων ἐμνήσθη, τῆς Βαβυλῶνος προα γορ εύ ει τὸν ὄλεθρον·

[02284]    ^[21Τὸ] ῥῆμα τῆς ἐρήμου θαλάσ σης.

[02285]    Ἔρημον θάλασσαν τὴν |127 a| Βαβυλῶνα καλεῖ, θάλασσαν μὲν διὰ τὴν προτέραν εὐημερίαν καὶ τῶν οἰκητόρων τὸ πλῆθος κύματα μιμουμένων, ἔρημον δὲ διὰ τὴν ἐπενεχθεῖσαν ὕστερον συμφοράν.

[02286]    Ὡς καταιγὶς δι' ἐρήμου διέλθοι, ἐξ ἐρήμου ἐρχομένη, ἐκ γῆς φοβερᾶς.

[02287]    Ἠθοποιία ἐστὶν ἐκ προσώπου τῆς Βαβυλῶνος λεγομένη.

[02288]    Καλεῖται δὲ καταιγίδα τῶν Περσῶν καὶ Μήδων τὴν στρατιάν, ἣν εὔχεται διελθεῖν καὶ μὴ κατ' αὐτῆς χωρῆσαι.

[02289]    Εἶτα τὸ δέος αὐτῆς γυμνοῖ·

[02290]    Φοβερὸν ^[2τὸ] ὅραμα καὶ σκληρὸν ἀνηγγέλη μοι.

[02291]    Ἀνιαρά φησι καὶ χαλεπὰ προορῶ.

[02292]    Ὁ ἀθετῶν ἀθετεῖ, καὶ ὁ ἀνομῶν ἀνομεῖ.

[02293]    Ἐπ' ἐμοὶ οἱ Ἐλαμῖται,καὶ οἱ πρέσβεις τῶν Περσῶν ἐπ' ἐμὲ ἔρχονται.

[02294]    Ταῦτα ὁ Σύμμαχος οὕτως εἴρηκεν·

[02295]    «Ὁ ἀθετῶν ἀθετεῖται, καὶ ὁ ταλαιπωρίζων ταλαιπωρεῖ.

[02296]    Ἀνάβηθι Ἐλάμ, πολιορκεῖτε Μῆδοι.».

[02297]    Πάλαι φησὶν ἐγὼ ἠθέτουν, νῦν δὲ ἐγὼ ἀθετοῦμαι·

[02298]    πάλαι ἄλλους ἐγὼ ταλαιπώρους ἐποίουν, νῦν δὲ πάσχω ἃ ἔδρων.

[02299]    ∆ικαία ἡ ψῆφος.

[02300]    Ἀνάβηθι τοίνυν Ἐλάμ ἔθνος δὲ τοῦτο Περσικόν , πολιορκεῖτε ὦ Μῆδοι.

[02301]    Νῦν οὖν στενάξω καὶ παρακαλέσω ἐμαυτόν.

[02302]    Παραμυ θεῖται τὸν ὀδυνώμενον ὁ στεναγμός.

[02303]    Οἷον γάρ τις καπνὸς ἐκ τοῦ τῆς ἀθυμίας πυρὸς ἔνδοθεν ἐκ τῆς καρδίας ἐκπέμπεται, εἰκότως τοίνυν ἔφη·

[02304]    Στενάζω καὶ παρακαλέσω ἐμαυτόν.

[02305]    ∆ιὰ τί δ έον στενάζειν;

[02306]    ὅτι ^{[3ἐνεπλήσθη]} ἡ ὀσφῦς μου ἐκλύσεως, καὶ ὠδῖνες ἔλαβόν με ὡς τὴν τίκτουσαν·

[02307]    ἡ γὰρ εὔζωνος πάλαι καὶ γενναία, ἡ κατὰ πάντων τῶν ἐθνῶν στρατεύουσα νῦν τῆς ἰσχύος ἐστέρημαι καὶ ὀδύνην ἔχω μιμουμένην ὠδῖνας.

[02308]    Τίς δὲ τῆς μεταβολῆς ἡ αἰτία;

[02309]    Ἠδίκησα τοῦ μὴ ἀκοῦσαι, ἐσπούδασα τοῦ μὴ βλέπειν.

[02310]    ^[4Ἡ] καρδία μου πλανᾶται, καὶ ἡ ἀνομία με βαπτίζει, ἡ ψυχή μου ἐφέσ τηκεν εἰς φόβον.

[02311]    Οὐκ ἠνεσχόμην φησὶ τῶν τοῦ ∆ανιὴλ συμβολῶν ἐκεῖνος γὰρ ἔλεγε τῷ Ναβουχοδονόσορ·

[02312]    «Βασιλεῦ, ἡ βουλή μου ἀρεσάτω σοι, καὶ ἐν ἐλεημοσύναις ἀπόλουσαι τὰς ἁμαρτίας σου καὶ τὰς ἀνομίας σου ἐν οἰκτιρ μοῖς πενήτων» , εἶδον θαύμα τα μέγιστα καὶ τὸ δέον συνιδεῖν οὐκ ἠθέλησα, τὴν κάμινον ἐκείνην τοὺς γενναίους οὐ κατακαίουσαν ἀθλητάς.

[02313]    Τοῦτο γὰρ λέγει·

[02314]    Ἠδίκησα τοῦ μὴ εἰσακοῦσαι, ἐσπούδασα τοῦ μὴ βλέπειν.

[02315]    Ταῦτα ἐκ προσώπου τῆς Βαβυλῶνος τεθεικὼς ὁ προφήτης δείκνυσι τὸν θεὸν κελεύοντα τοῖς πολεμίοις καταθαρρῆσαι τῆς Βαβυλῶνος·

[02316]    ^{[5Ἑτοιμάσατε]} γάρ φησι τὴν τράπεζαν, σκοπεύσατε τὴν σκοπιάν, φάγετε, πίετε·

[02317]    ἀναστάντες οἱ ἄρχοντες ἑτοιμάσατε θυρεούς.

[02318]    Εἶτα διδάσκει ὡς προσετάχθη στῆσαι κατασκόπους ἔν τινι περιω πῇ καὶ τὸ ὁρώμενον ἀπαγγεῖλαι.

[02319]    Καὶ τοῦτο δράσας εἶδε δύο ἱππεῖς, τὸν μὲν ἐπὶ ὄνου τὸν δὲ ἐπὶ καμήλου ὀ χού μενον.

[02320]    Σημαίνει δὲ διὰ μὲν τῶν ἵππων τὴν ἱππικὴν στρατιάν, διὰ δὲ τῆς ὄνου καὶ τῆς καμήλου τὰ σκευοφόρα ζῷα.

[02321]    ^[7Καὶ] εἶπέ μοί φησιν·

[02322]    Ἀκρόασαι ἀκρόασιν πολλὴν ^[8καὶ] κάλεσον Οὐρίαν εἰς τὴν σκοπιάν·

[02323]    κύριος εἶπεν.

[02324]    Ἡσυχίαν ἄγε φησί, καὶ ἡ μὲν γλῶττα πεπαύ σθω, ἡ δὲ ἀκοὴ ἀκροάσθω.

[02325]    Ἔχε δὲ κοινωνὸν τὸν Οὐρίαν·

[02326]    «Ἐπὶ γὰρ στόματος δύο καὶ τριῶν μαρτύρων σταθήσεται πᾶν ῥῆμα.».

[02327]    Εἶτα ἔστη εἰς σκοπιὰν ὡς πανημέριον καὶ παννύχιον ἔτι τὸ ἀπαγγελησόμενον περιμένων καὶ εἶδέ τινα ἐπὶ ξυνω ρ ίδος ὀχ ούμενον κα ὶ β οῶντα ὡς ^{[9Πέπτωκε]} Βαβυλών, καὶ πάντα τὰ ἀγάλματα αὐτῆς καὶ τὰ χειροποίητα αὐτῆς συνετρίβη εἰς τὴν γῆν.

[02328]    ∆ῆλον δὲ ὡς ἀόρατοι δυνάμεις ἦσαν αἱ ταῦτα διαπορθμεύουσαι.

[02329]    Τούτων ἀκούσας ὁ προφήτης τῶν λόγων οὐκ ἀνέχεται κρύψαι ἀλλὰ τοῖς ὁμοφύ λοις σημαίνει·

[02330]    ^{[10Ἀκούσατε]} οἱ καταλελειμμένοι καὶ ὀδυ νώμενοι, ἀκούσατε ἃ ἤκουσα παρὰ κυρίου Σαβαώθ, ἃὁ θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ ἀνήγγειλεν ἡμῖν.

[02331]    Ἱκανὰ δὲ ἦν ταῦτα τοῖς πιστεύουσιν ἐνθεῖναι ψυχαγωγίαν.

[02332]    Οὕτω τὰ περὶ τῆς Βαβυλῶνος προθεσπίσας καὶ τῇ περὶ Αἰγυπτίων ταῦτα προφητείᾳ συνάψας τὴν σωτηρίαν τῆς Ἰδου μαίας προλέγει.

[02333]    Ἰδουμ αίαν δὲ ἐνταῦθα τοῦ Ἠσαῦ τὸ γένος καλεῖ·

[02334]    Ἐδὼμ γὰρ οὗτο ς ἀπὸ τῆς πυρρᾶς ὠνομάσθη μορφῆς.

[02335]    Ἠ σαῦ δὲ καὶ Ἰακὼβ ἀδελφοί·

[02336]    ἀλλ' ὅμως καίπερ ἐξ Ἀ βραὰμ τὸ γένος κατάγοντες Ἰσραηλῖται καὶ Ἰδουμαῖοι μάλα δυσμενῶς περὶ ἀλλήλους διέκειν το ...............

|127 b| ...

[02337]    τως τὸ προ γονικὸν ἐφύλαξαν μῖσος.

[02338]    Ἀλλὰ ταῦτα σαφέστερον ἐν ταῖς τῶν ἄλλων προφητῶν δεδηλώκαμεν προφητείαις.

[02339]    ^{[11Πρὸς]} ἐμὲ καλεῖ παρὰ τοῦ Σηίρ.

[02340]    Σηὶρ τὸ ὄρος τῶν Ἰδουμαίων καλεῖται·

[02341]    ἐκ δὲ τοῦ Ἠσαῦ καὶ αὐτὸ τὴν προσηγορίαν ἐδέξατο·

[02342]    ἐπειδὴ γὰρ δασὺς ἦν, Σηὶρ ὠνομάσθη, τουτέστι τετριχωμένος.

[02343]    Φύλασσε ἐπάλξεις.

[02344]    Τί ὀλολύζεις;

[02345]    φυλάσσοντι ἀπὸ νυκτὸς ^{[12εἶπον·]}

[02346]    φυλάσσων ἦλθε τὸ πρωὶ καὶ τὴν νύκτα.

[02347]    Ἐπειδὴ γὰρ δεδιότες τοὺς πολεμίους ἠγρύ πνουν καὶ τῷ τείχει προσήδρευον νύκτωρ καὶ μεθ' ἡμέραν φυλάσσοντες καὶ φυλάσσοντες ἐβόων φοβεῖν ταύτῃ τοὺς ἐναντίους νομίζοντες, εἰκότως αὐτοῖς ὁ προφητικὸς λόγος ἐπιτωθάζων φησίν·

[02348]    Φύλασσε τὰς ἐπάλξεις, ἀντὶ τοῦ·

[02349]    Καλῶς ποιεῖς τῆς ἀσφαλείας προμηθούμενος, ἀνθ' ὅτου δὲ ὀλολύζεις φυλάσσων, καὶ οὐ νύκτωρ μόνον ἀλλὰ καὶ μεθ' ἡμέραν·

[02350]    ὅμως ἐὰν <ζητῆτε>, ζητεῖτε·

[02351]    ἐπιστρέψατε, ἔλθετε καὶ παρ' ἐμοὶ οἰκεῖτε ^[13ἐν] τῷ δρυμῷ.

[02352]    Εἰ σωτηρίαν ζητεῖτε, πρὸς ἐμὲ ἔλθετε, μὴ ἑαυτοῖς θαρρεῖτε.

[02353]    Μέμνημαι τῆς τοῦ Ἀβραὰμ συγγενείας·

[02354]    διὰ τοῦτο καταφεύγοντας ὡς ἐν δρυμῷ τινι κατακρύψω καὶ κρείττους ποιήσω τῶν πολεμίων.

[02355]    Μετὰ τοὺς Ἰδουμαίους τοῖς Ἰσμαηλίταις τὰ ἐσόμεναπρολέγει·

[02356]    αὐτοὺς γὰρ Ἄραβας ὀνομάζει.

[02357]    Ἑσπέρας κοιμηθήσονται ἐν τῇ ὁδῷ ∆αιδανίμ.

[02358]    ^[14Εἰς] συνάντησιν διψῶντι φέρετε ὕδωρ, οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ Θαιμάν, ἄρτοις συναντᾶτε τοῖς φεύγουσιν.

[02359]    ∆είκνυσι καὶ τούτους δραπετεύοντας τὸν Ἀσσύριον καὶ παρακελεύεται τοῖς πελάζουσι καὶ ἄρτους παρασχεῖν καὶ ὕδωρ ὡς φεύγουσιν.

[02360]    ∆ιδάσκει δὲ καὶ τῆς φυγῆς τὴν αἰτίαν·

[02361]    πολύ φησι πλῆθος μαχαιροφόρων, πολὺ δὲ καὶ τοξοτῶν.

[02362]    Οὗ δὴ χάριν οἱ πλεῖστοι πεπτώκασιν.

[02363]    ^{[16∆ιότι]} οὕτως εἶπέ μοι κύριος·

[02364]    Ἔτι ἐνιαυτὸς ὡς ἐνιαυτὸς μισθωτοῦ, καὶ ἐκλείψει ἡ δόξα τῶν υἱῶν Κηδάρ, ^[17καὶ] τὸ κατάλοιπον τῶν τοξευμάτων τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἰσχυρῶν Κηδὰρ ἔσται ὀλίγον, ὅτι κύριος ὁ θεὸς Ἰσραὴλ οὕτως ἐλάλησεν.

[02365]    Ἔδειξε τῶν εἰρημένων τὸ ἀληθές, τὸν εἰρηκότα δηλώσας·

[02366]    θεὸς γὰρ οὗτος καὶ κύριος.

[02367]    Τὸν μέντοι Κηδὰρ ἐν τῷ γένει τοῦ Ἰσμαὴλ εὑ ρήκαμεν.

[02368]    Λέγει τοίνυν οὐχ ὅτι παντελῶς τὸ τοιοῦτον καταλυθήσεται γένος, ἀλλ' ὅτι ἡ δόξα κατασβεσθήσεται καὶ ὀλίγοι ἀντὶ πολλῶν ἔσονται.

[02369]    Καὶ τοῦτο ἐγένετο μὲν ἐν τῇ τῶν Ἀσσυρίων προσβολῇ, ηὐξήθησαν δὲ πάλιν τῷ χρόνῳ.

[02370]    Ἀψευδὴς γὰρ ὁ τῷ Ἀβραὰμ ὑποσχόμενος τῶν τοῦ Ἰσμαὴλ ἀπογόνων τὸ πλῆθος.

[02371]    Μετὰ τούτους πρὸς τὴν Ἱερουσαλὴμ ποιεῖται τοὺς λόγους.

[02372]    Καλεῖ δὲ αὐτὴν φάραγγα Σιὼν διὰ τὴν ὑπὸ Ῥωμαίων αὐ τοῖς ἐπενεχθεῖσαν ἐρημίαν·

[02373]    ταύτην γὰρ ἐνταῦθα προ λέγει.

[02374]    ^[221Τί] ἐγένετό σοι νῦν, ὅτι ἀνέβητε πάντες εἰς δώματα ^{[2μάταια;]}

[02375]    Ἐνεπλήσθη ἡ πόλις βοώντων, ἡ πόλις γαυριῶσα.

[02376]    Τί τὸ καινόν φησι, τί τὸ παράδοξον, ὅτι ἡ κατὰ πάντων φρυαττομένη πόλις ταραχῆς τε καὶ θορύβου πεπλή ρωται, ὡς αὐτὰ κα ταλα βεῖν τὰ δώματα καὶ ἄνωθεν περισκοπεῖν τῶν πολεμίων τὸ πλῆθος;

[02377]    Οἱ τραυματίαι σου οὐ τραυματίαι μαχαίρας, οὐδὲ οἱ νεκροί σου νεκροὶ πολέμου.

[02378]    Οὐχ οἱ πολέμιοί φησιν ἰσχυροὶ γεγένηνται κατὰ σοῦ, ἀλλ' ἐγώ σε προὔδωκα διὰ τὴν κατ' ἐμοῦ μανίαν.

[02379]    ∆ιὰ τοῦτο ^[3οἱ] ἄρχοντές σου πεφεύγασιν καὶ ὅ σοι ἑάλ ωσαν ἐπεδήθησαν·

[02380]    καὶ οὐ μόνον οἱ ἄρχοντες ἀλλὰ καὶ τῶν στρα τιωτῶν οἱ ἀριστεύειν εἰω θότες οἱ μὲν ἀπέδρασαν οἱ δὲ ἁλόντες ἐδέθησαν.

[02381]    Ταῦτα προθεσπίσας ὁ προφήτης ἐπάγει ·

[02382]    ^[4∆ιὰ] τοῦτο εἶπον·

[02383]    Ἄφετέ με, πικρῶς κλαύσομαι·

[02384]    μὴ κατισχύσητε παρακαλεῖν με ἐπὶ τὸ σύντριμμα τῆς θυγατρὸς τοῦ γένους μου.

[02385]    Ἀπαραμύθητά φησι τὰ συμβάντα τῇ πόλει κακά.

[02386]    Θυγατέρα δὲ γένους αὐτὴν καλεῖ ὡς ἐξ αὐτῆς καὶ αὐτὸς κατάγων τὸ γένος.

[02387]    ^[5Ὅτι] ἡμέρα ταραχῆς καὶ ἀπω λείας καὶ καταπατήματος καὶ πλανήσεως παρὰ κυρίου Σαβαώθ·

[02388]    ἐν φάραγγι Σιὼν πλανῶνται, ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου πλανῶνται ἐπὶ τὰ ὄρη.

[02389]    Συμφορῶν αὐτοῖς φησιν ἐπέστη καιρός, διὸ δὴ εὐάλωτοι πᾶσιν ἐγένοντο οἱ λί αν ἀκαταφρόνητ οι .

[02390]    ∆ιὰ τοῦτο καὶ τὴν πόλιν καταλιπόντες εἰς τὰ ὄρη πλανῶνται δρ ασμῷ περιποιήσεσθ αι τὴν σωτηρίαν ἐλπίζοντες.

[02391]    ^[6Οἱ] δὲ Ἐλαμῖται ἔλαβον φαρέτρας.

[02392]    Ἐλαμίτας τοὺς Σαμαρίτας καλεῖ·

[02393]    ἐκ γὰρ τῆς Περσικῆς μετῳκίσθησαν χώρας.

[02394]    Ἀπεχθῶς δὲ διακείμενοι |128 a| πρὸς Ἰουδαίους συνεμάχουν κατ' αὐτῶν ἀναγκαίως Ῥωμαίοις.

[02395]    Εἶτα πάσῃ ὁμοῦ τῇ στρατιᾷ παρακελεύεται·

[02396]    Ἀνάβητε ἄνθρωποι ἐφ' ἵππους, καὶ συναγωγὴ παρατάξεως.

[02397]    Τούτων δέ φησι γενομένων·

[02398]    ^[7Καὶ] φάραγγες πλησθήσονται ἁρμάτων, οἱ δὲ ἱππεῖς τὰς πύλας ἐμφράξουσι ^[8καὶ] ἀνακαλύψουσι τὰς πύλας Ἰούδα, τουτέστιν ἀνοίξουσιν.

[02399]    Ἐναντίον δὲ τῷ ἀνοῖξαι τὸ ἐμφράξαι.

[02400]    Ἀμφότερα δὲ ὅμως ἐποίουν·

[02401]    τοὺς μὲν γὰρ πολιορκουμένους ἐκώλυον φεύγειν, τοῖς δὲ πολεμίοις τὰς θύρας ἀνεπετάννυσαν.

[02402]    Καὶ ἐμβλέψονται τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ εἰς τοὺς ἐκλεκτοὺς οἴκους τῆς πόλεως ^[9καὶ] ἀνακαλύψουσι τὰ κρυπτὰ τῶν οἴκων τῆς ἄκρας ∆αυίδ.

[02403]    Πάσας φησὶ μηχανὰς σωτηρίας ἀνερευνήσουσι καὶ τὰς ὑψηλὰς περισκοπήσουσ ιν οἰκίας , ταύτῃ λογιζόμενοι κρείττους ἔσεσθαι τῶν δυσμενῶν, καὶ τὴν ἄκραν ∆αυὶδ καταλήψονται.

[02404]    Π ό λιν δὲ τὴν Σιὼν ὀνομάζει.

[02405]    Καὶ εἶδον ὅτι πλείους εἰσὶ καὶ ἀπέστρεψαν τὸ ὕδωρ τῆς ἀρχαίας κολυμβήθρας εἰς τὴν πόλιν ^[10καὶ] τοὺς οἴκους Ἱερουσαλὴμ ἠρίθμησαν καὶ καθεῖλον τοὺς οἴκους εἰς ὀχύρωμα τείχους τῇ πόλει.

[02406]    Τὰ πλεῖστα τούτων καὶ Ἰώσηπος ἱστορεῖ τὴν Ἰουδαϊκὴν ἱστορίαν συγγράψας.

[02407]    Ὥσπερ γὰρ εἶδον ἀπολλ υμένην τὴν πόλιν, οἱ τῆς στάσεως ἀρχηγοὶ πολλὰς τῶν οἰκιῶν καταλύσαντες τὴν Ἀντωνίαν καὶ τὸν ναὸν ἀσφαλέστερον ῳ

[02408]    κοδόμησαν.

[02409]    ^[11Καὶ] ἐποιήσατε ἑαυτοῖς ὕδωρ ἀναμέσον τῶν δύο τειχῶν ἐσώτερον τῆς ἀρχαίας κολυμβήθρας καὶ οὐκ ἐνεβλέψατε εἰς τὸν ἀπ' ἀρχῆς κτίσαντα αὐτὴν καὶ τὸν ποιήσαντα αὐτὴν πόρρωθεν οὐκ εἴδετε.

[02410]    Οὐδενὸς ἂν τούτων ἐδεήθης, εἰ τὴν ἐμὴν ἐπεκαλέσω ῥοπήν·

[02411]    ἐν ἀκαρεῖ γὰρ ἂν τοὺς πολεμίους ἐσκέδασα.

[02412]    Ἐγκαλεῖ δὲ πρὸς τούτοις ὅτι, δέον πενθεῖν καὶ ὀλοφύρε σθαι καὶ τὸν θεὸν ἱλεοῦσθαι διὰ τὸ μέ γεθος τῶν συμφορῶν, δημοθοινίαις ἐχρῶντο καὶ εὐωχούμενοι διετέλουν ^{[13λέγοντες·]}

[02413]    Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν.

[02414]    Ταῦτα δέ φησιν ἅπαντα καὶ ἑώρα καὶ ἤκουσεν ὁ ἐν ὑψηλοῖς κατοικῶν καὶ τὰ ταπεινὰ ἐφορῶν.

[02415]    ^{[14Ἀνακεκαλυμμένα]} γάρ φησίν ἐστι ταῦτα ἐν τοῖς ὠσὶ κυρίου Σαβαώθ, καὶ οὐκ ἀφεθήσεται ὑμῖν ἡ ἁμαρτία αὕτη, ἕως ἂν ἀποθάνητε, εἶπε κύριος ὁ θεὸς τῶν δυνάμεων.

[02416]    Καὶ ἀληθῶς παγχάλεπόν ἐστι καὶ συγγνώμην οὐκ ἔχον ἀγανακτοῦντος τοῦ δεσπότου τοὺς οἰκέτας τρυφᾶν καὶ τῷ γέλωτι δεικνύναι τὴν καταφρόνησιν.

[02417]    Ἐνταῦθα τοίνυν τὴν τούτου προφητείαν ἐπέρανεν·

[02418]    μετὰ δὲ ταῦτα διδά σκει ὡς ἐκελεύσθησαν ^{[15εἰσελθεῖν]} εἰς τὸ παστοφόριον πρὸς Σομνᾶν τὸν ταμίαν καὶ εἰπεῖν αὐτῷ·

[02419]    ^[16Τί] σοι ὧδε καὶ τί σοί ἐστιν ὧδε, ὅτι ἐλατόμησας σεαυτῷ ὧδε μνημεῖον καὶ ἐποίησας σεαυτῷ ἐν ὑψηλῷ μνημεῖον καὶ ἐλάξευσας σεαυτῷ ἐν πέτρᾳ σκηνήν;

[02420]    Παστοφόρια τοῦ θείου νεὼ τὰς ἐξέδρας εὑρή καμεν ὠνομασμένας τὸν Ἰεζεκιὴλ ἑρμηνεύοντες.

[02421]    ∆ῆλος τοίνυν οὗτός ἐστιν, ὡς ἱερατικὴν λαχὼν ἀξίαν τῆς θείας κατημέλησε λειτουργίας εἰς π λοῦ τον καὶ τρυφὴν τὴν σπουδὴν μεταθείς.

[02422]    Οὗ δὴ χάριν καὶ περίβλεπτον αὐτῷ κατεσκεύασε μνῆμα, ἀοίδιμος ἐντεῦθεν ἔσεσθαι προ σδοκῶν .

[02423]    Ταμίαν δὲ αὐτὸν ἡγοῦμαι καλεῖσθαι ὡς τὰ ἱερὰ σκεύη πεπιστευμένον.

[02424]    Εἶτα αὐτῷ τὸν ὄλεθρον ἀπειλεῖ ·

[02425]    ^{[17Ἰδοὺ]} δὴ κύριος Σαβαὼθ ἐκβαλεῖ ἄνδρα καὶ ἐκτρίψει σε καὶ ἀφελεῖ τὴν στολήν σου ^[18καὶ] τὴν κίδαρίν σου καὶ τὸν στέφανόν σου τὸν ἔνδοξον.

[02426]    Ταῦτα τὸν ἀρχιερατικὸν κόσμον ἐπλήρωσεν.

[02427]    Ἐντεῦθεν δῆλ ον ὅτι τῶν πρώτων ἦν ἱερέων.

[02428]    Καὶ ῥίψει σε εἰς χώραν μεγάλην καὶ ἀμέτρητον, κἀκεῖ ἀποθανῇ.

[02429]    Φασί τινες, ὡς ἥλω φεύγων ὑπὸ τῶν Ἀσσυρίων καὶ δορυάλωτος ἀπήχθη.

[02430]    Καὶ θήσει τὸ ἅρμα σου τὸ καλὸν εἰς ἀτιμίαν καὶ τὸν οἶκον τοῦ ἄρχοντός σου εἰς ἀπώλειαν.

[02431]    ^[19Καὶ] ἀφαιρεθήσῃ ἐκ τῆς οἰκονομίας σου, καὶ ἐκ τῆς στάσεώς σου καθελεῖ σε.

[02432]    Εἶτα δῆλον ποιεῖ τὸν διαδεξάμενον τὴν ἐκείνου τιμήν·

[02433]    ^[20Καὶ] ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ καλέσω τὸν παῖδά μου Ἐλιακὶμ τὸν τοῦ Χελκίου.

[02434]    Τούτου μέμνηται καὶ ἡ κατὰ τὸν Ἐζεκίαν ἱ στορία·

[02435]    οὗτος γὰρ οὐκ ἐνεγκὼν τοῦ Ἀσσυρίου τὴν βλασφημίαν τὴν ἐσθῆτα διέρρηξεν.

[02436]    Τοῦτον ὑπισχνεῖται ἐνδύσειν τὴν στολὴν καὶ τῷ στεφάνῳ τὴν κεφαλὴν δια κοσμή σειν καὶ τὸ κράτος αὐ τῷ καὶ τὴν οἰκονομίαν δώσειν .

[02437]    Ἐπαινεῖ δὲ αὐτὸν ὡς ἠπ ίου πατρὸς φι λο στοργίαν μι μούμενον καὶ τῶν τῆς Ἱερουσαλὴμ οἰκητόρων |128 b| καὶ τῶν περιοίκων ἐπιμελῶς προμηθούμενον.

[02438]    ^[22Καὶ] δώσω τὴν δόξαν ∆αυὶδ

[02497]    δύναμις ἔτεκε καὶ ἐξέθρεψεν.

[02498]    Προσωποποιεῖ δὲ ταῦτα ἡ χάρις τοῦ πνεύματος διδάσκουσα μὴ ἐφ' ἑαυτοῖς μέγα φρονεῖν ἀλλ' εἰδέναι τὸν τῶν ἀγαθῶν χορηγόν.

[02499]    ^[5Ὅταν] δὲ ἀκουστὸν γένηται Αἰγύπτῳ, λήψεται αὐτοὺς ὀδύνη περὶ Τύρου.

[02500]    Ἀπὸ γὰρ τῶν συμφορῶν τοῦ Τύρου οἱ Αἰγύπτιοι σφ ᾶς αὐτοὺς μεριμνήσουσιν.

[02501]    ^{[6Ἀπέλθετε]} εἰς Καρχηδόνα, ὀλολύξατε |129 a| οἱ κατοικοῦντες ἐν τῇ νήσῳ ταύτῃ.

[02502]    Παλαιὰ ἦν Καρχηδονίοις καὶ Τυρίοις φιλία, καὶ τὰ τῆς ἐμπορίας συμβόλαια πρὸς ἀλλήλας αἱ πόλεις ἐποιοῦντο.

[02503]    Οὗ δὴ χάριν καὶ τοῖς Καρχηδονίοις ὀλολύζειν παρακελεύεται.

[02504]    ^[7Οὐχ] αὕτη ἦν ὑμῶν ἡ ὕβρις ἡ ἀπ' ἀρχῆς πρὶν ἢ παραδοθῆναι αὐτήν;

[02505]    ∆ιδάσκει ὁ λόγος τῆς τιμωρίας τὸ δίκαιον.

[02506]    Ὕβρις γάρ, τουτέστι παρανομία καὶ ἀλαζονεία, τῆς πολιορκίας ἡγήσατο.

[02507]    Ἀπάξουσιν αὐτὴν οἱ πόδες αὐτῆς πόρρωθεν εἰς ἀποικίαν.

[02508]    Πόδας αὐτῆς καλεῖ τὴν ὁδὸν αὐτῆς, τουτέστι τῶν βίων τὰ ἐπιτηδεύματα.

[02509]    ∆ιὰ ταῦτα γὰρ ἐγένετο δορυάλωτος.

[02510]    Τοῦτο καὶ ἀλλαχοῦ λέγει ὁ αὐτὸς προφήτης·

[02511]    «Οὐαὶ τῷ ἀνόμῳ, πονηρὰ κατὰ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν αὐτοῦ συμβήσεται αὐτῷ.».

[02512]    ^[8Τίς] ταῦτα ἐβουλεύσατο ἐπὶ Τύρον;

[02513]    Τίς ταύτην κατ' αὐτῆς τὴν ψῆφον ἐξήνεγκεν;

[02514]    Μὴ ἥσσων ἐστὶν ἢ οὐκ ἰσχύει;

[02515]    Ἀντὶ τοῦ·

[02516]    Μὴ μικρὰ πόλις ἐστὶ καὶ ὀλίγην ἔχουσα δύναμιν, οὐκ ἀποχρῶσαν τοῖς πολεμίοις ἀνθίστασθαι;

[02517]    Εἶτα δείκνυσιν αὐτῆς τὴν εὐπραξί αν ·

[02518]    Οἱ ἔμποροι αὐτῆς ἄρχοντες Χαναάν, καὶ οἱ μεταβόλοι αὐτῆς ἔνδοξοι τῆς γῆς.

[02519]    Καὶ μὴν βασιλικωτά τη πόλις ἐστὶ καὶ πολυθρύλητον τῆς οἰκουμένης ἐμπόριον.

[02520]    Τίς τοίνυν ἡ αἰτία τῶν συμφορῶν;

[02521]    ^{[9Κύριος]} Σαβαὼθ ἐβουλεύσατο παραλῦσαι πᾶσαν τὴν ὕβριν τῶν ἐνδόξων καὶ ἀτιμάσαι πᾶν ἔνδοξον ἐπὶ τῆς γῆς.

[02522]    Ἐνδόξους ἐνταῦθα τοὺς ἀλαζόνας καὶ ὑπερηφάνους καλεῖ.

[02523]    Τούτοις γὰρ ἀντιτάσσεται.

[02524]    Οὐ γὰρ τοὺς τῆς ἀρετῆς ἔχοντας κλέος τῆς δόξης γυμνοῖ ἀλλὰ τοὺς τὴν φύσιν ἀγνοοῦντας καὶ ὑπὲρ ταύτην φρονοῦντας.

[02525]    ^{[10Ἐργάζου]} τὴν γῆν σου, καὶ γὰρ πλοῖα οὐκέτι ἔρχεται ἐκ Καρχηδόνος.

[02526]    ^[11Ἡ] δὲ χείρ σου οὐκέτι ἰσχύει κατὰ θάλασσαν παροξύνουσα βασιλεῖς.

[02527]    Παῦσαι ἀπὸ τῆς ἐμπορίας καὶ ἔχου τῆς γεωργίας καὶ ἀντὶ τῆς θαλάσσης ἐργάζου τὴν γῆν.

[02528]    Οὐκέτι γὰρ ἴσως τῆς ἀπὸ θαλάττης ἀφθονίας ἀπολαύσεις οὐδὲ ἐπίφθονος ἔσῃ τοῖς πελάζουσι βασιλεῦσιν.

[02529]    Κύριος Σαβαὼθ ἐντέταλται περὶ Χαναὰν ἀπολέσαι αὐτῆς τὴν ἰσχύν.

[02530]    ^[12Καὶ] ἐροῦσιν·

[02531]    Οὐκέτι μὴ προσθῆτε τοῦ ὑβρίζειν καὶ ἀδικεῖν τὴν παρθένον θυγατέρα Σιδῶνος.

[02532]    Χαναὰν οὐ τὴν φύσιν ἀλλὰ τὸν τρόπον καλεῖ.

[02533]    Καὶ δηλοῖ αὐτὰ τὰ ῥήματα·

[02534]    τῆς γὰρ Τύρου κατηγορῶν κήδεται τῆς Σιδῶνος, ἡ δὲ Σιδὼν π ρω τότοκος τοῦ Χαναάν·

[02535]    «Χαναὰν» γάρ φησιν «ἐγέννησε τὸν Σιδῶνα πρωτότοκον.».

[02536]    Ἄξιον δὲ θαυμάσαι τε κ αὶ ὑμνῆσαι τὴν τοῦ δεσπότου φιλανθρωπίαν, ὅτι τῶν δύο πόλεων, καὶ τῆς Τύρου καὶ τῆς Σιδῶνος, τὴν ἀσέ βειαν καὶ τὴν παρανομίαν ἀσπαζομένων τῆς μὲν κατηγορεῖ τῆς δὲ κήδεται, ἐπειδὴ ἡ μὲν Τύρος ἠδίκ ησεν ἀφορμὴν εἰς ἀλαζονείαν τὴν περιφάνειαν ἔχουσα, ἠδικεῖτο δὲ παρ' αὐτῆς ἡ Σιδών·

[02537]    καὶ οὐκ ἀφεώρα ὁ φ ιλάνθρωπος θεὸς εἰς τὴν αὐτῆς ἀσέβειαν ἀλλ' εἰς ἣν ὑπέμεινεν ἀδικίαν.

[02538]    Καὶ ἐὰν ἀπέλθῃς εἰς Κιτιεῖς, οὐδὲ ἐκεῖ ἀνάπαυσις ἔσται σοι·

[02539]    ^[13καὶ] εἰς γῆν Χαλδαίων, καὶ αὐτὴ ἠρήμωται ὑπὸ τῶν Ἀσσυρίων, οὐδὲ ἐκεῖ ἀνάπαυσις ἔσται σοι, ὅτι πέπτωκε τὸ τεῖχος αὐτῆς, ἐθεμελίωσεν αὐτὴν σιίμ, ἔστησεν ἐπάλξεις αὐτῆς, ἐξήγειραν βάρεις αὐτῆς·

[02540]    ὁ τοῖχος αὐτῆς πέπτωκεν.

[02541]    Ὡς τῶν πολεμίων πανταχόθεν προσβαλόντων καὶ παν το δαπῶν αὐτὴν κυκλωσάντων κακῶν ἐρώτησιν αὐτῇ προσάγει·

[02542]    Ποῦ φησι βεβούλευσ αι ἀπελθεῖν ;

[02543]    εἰ ς Κι τιεῖς, τουτέστιν εἰς Κύπρον;

[02544]    Ἀλλ' οὐδὲ ἐκεῖ παῦλαν εὑρήσεις κακῶν.

[02545]    Ῥᾴδιον γὰρ τοῖς ἔχουσι ν αῦ ν, πρ οσ χρ ησα μένοις δυνάμει κἀκεῖθεν ἀγαγεῖν σε καὶ ἀπαγαγεῖν δορυάλωτον.

[02546]    Ἀλλὰ τὴν Βα βυλῶνα καταλαβεῖν ἐβουλεύσω τῇ ἀρχαίᾳ συγγενείᾳ θαρροῦσα;

[02547]    καὶ γὰρ Νεβρὼδ ὁ ταύτην δείμα ς ἐκ τοῦ Χαναὰν κατάγει τὸ γένος ἀλλὰ καὶ ταύτην ἔρημον εἰργάσατο τῶν οἰκητόρων ὁ δυσσεβὴς καὶ παρά νομος βίος.

[02548]    Τοῦτο γὰρ ὁ λόγος αἰνίττεται λέγων·

[02549]    Ἠρήμωται ὑπὸ τῶν Ἀσσυρίων, τουτέστιν ...

[02550]    αὐτῆς καὶ τῆς οἰκείας δυσσεβείας τε καὶ παρανομίας.

[02551]    Πέπτωκε τὸ τεῖχος αὐτῆς, ἀντὶ τοῦ·

[02552]    ἀσφαλείας πάσης γεγύμνωται.

[02553]    Ἐθεμελίωσεν αὐτὴν σιίμ τὸ σιὶμ γὰρ ὁ Ἀκύλας «ἐξερχομένους» ἡρμ ήνευσεν , ἀντὶ τοῦ·

[02554]    ἄνωθεν ταύτην ἔλαβε τὴν ἀπόφασιν ὥστε γενέσθαι δορυάλωτος.

[02555]    Καὶ ἡνίκα τὰς ἐπάλξεις καὶ τοὺς περιβόλους ἐδέχετο καὶ τὰς ἔνδοθεν οἰκίας, ταύτην εἶχε τὴν ψῆφον.

[02556]    Ὁ δὲ Σύρος τὸ σιὶμ |129b| «δαιμόνια» ἡρμήνευσεν.

[02557]    Καὶ ἔστιν ἀληθὴς ἡ ἑρμηνεία·

[02558]    εὗρον γὰρ παρὰ τούτῳ τῷ προφήτῃ κείμενον τὸ σιίμ, ἔνθα λέγει·

[02559]    «Καὶ συναντήσει δαιμόνια ὀνοκενταύροις»·

[02560]    τοῦτο τὸ σιὶμ οἱ Ἑβδομήκοντα «δαιμόνια» ἡρμήνευσαν.

[02561]    ∆ῆλοι τοίνυν εἰσὶν ἑκόντες αὐτὸ καταλελοιπότες ἐπὶ τῆς Βαβυλῶνος ἀνερμήνευτον, ἵνα μήτις ὑπολάβῃ δαίμονας τῆς πόλεως γεγενῆσθαι δημιουργούς.

[02562]    ∆ῆλον δὲ ὡς τὴν τῆς πονηρίας οἰκοδομίαν ὁ προφητικὸς λόγος τοῖς δαίμοσιν ἀνατίθησι, δι' ἣν καὶ τὴν ἐρημίαν ἡ πόλις ἐδέξατο.

[02563]    Καὶ γάρ, ὅταν ὁ ἀπόστολος λέγῃ·

[02564]    «Ἐγὼ ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θεμέλιον τέθεικα», οὐ λίθους νοοῦμεν ἀλλ' εὐσεβεῖς λόγους.

[02565]    Ὁ μέντοι προφήτης πάλιν τῷ ναυτικῷ τῆς Καρχηδόνος ὀλολύζειν παρεγγυήσας προλέγει καὶ τῆς ἐρημίας τῆς Τύρου τὸν χρόνον·

[02566]    ^{[15Καταλειφθήσεται]} γάρ φησι Τύρος ἑβδομήκοντα ἔτη ὡς χρόνον βασιλέως ἑνός, ὡς χρόνον ἀνθρώ που.

[02567]    Ἀμέτρητος ἡ τοῦ δεσπότου φιλανθρωπία.

[02568]    Αὐτοὶ γὰρ ἐν πολλαῖς ἐξήμαρτον γενεαῖς, αὐτὸς δὲ περιγράφει τὴν τιμωρίαν μακροβίου βασιλέως ἀρχῇ ἢ ἑνὸς ἀνθρώπου ζωῇ.

[02569]    Καὶ ἔσται μετὰ ἑβδομήκοντα ἔτη ἔσται Τύρῳ ὡς ᾆσμα πόρνης.

[02570]    ^{[16Λάβε]} κιθάραν, ῥέμβευσον πόλις πόρνη ἐπιλελησμένη, καλῶς κιθάρισον, πολλὰ ᾆσον, ἵνα σου μνεία γένηται.

[02571]    Τὴν πολλὴν αὐτῆς ἀκολασίαν καὶ ἀκρασίαν ἡ προφητεία διδάσκει·

[02572]    παρακελεύεται γὰρ αὐτῇ τοῖς τῆς εὐημερίας ἐπιτηδεύμασι χρήσασθαι καὶ ἐν αὐτῇ τῇ κακοπραγίᾳ.

[02573]    Εἰρωνικῶς δὲ τοῦτο ποιεῖ διδάσκων τοῦ τοιούτου βίου τὸ βλαβερόν.

[02574]    ^[17Καὶ] ἔσται μετὰ ἑβδομήκοντα ἔτη ἐπισκοπὴν ποιήσει ὁ θεὸς Τύρου, καὶ πάλιν ἀποκατασταθήσεται εἰς τὸ ἀρχαῖον, καὶ ἔσται ἐμπόριον πάσαις ταῖς βασιλείαις τῆς οἰκουμένης ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς.

[02575]    Καὶ ταῦτα καταστέλλει τῶν Ἰουδαίων τὸν τῦφον·

[02576]    ὃν γὰρ ὥρισε χρόνον τῇ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐρημίᾳ, καὶ τῇ Τύρῳ διὰ τὴν πολλὴν δέδωκεν ἀγαθότητα, διδάσκων ὡς οὐκ Ἰουδαίων μόνον ἀλλὰ καὶ τῶν ἐθνῶν ἐστι θεός·

[02577]    «Αὐτοῦ γὰρ ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς.».

[02578]    ^[18Καὶ] ἔσται ἡ ἐμπορία αὐτῆς καὶ ὁ μισθὸς ἅγια τῷ κυρίῳ·

[02579]    οὐκ αὐτοῖς συναχθήσεται οὐδὲ ἀποτεθήσεται, ἀλλὰ τοῖς κατοικοῦσιν ἔναντι κυρίου ἔσται πᾶσα ἡ ἐμπορία αὐτῆς φαγεῖν καὶ πιεῖν καὶ ἐμπλησθῆναι εἰς συμβολὴν μνημόσυνον ἔναντι κυρίου.

[02580]    Τό·

[02581]    εἰς συμβολήν, ὁ μὲν Σύμμαχος καὶ ὁ Θεοδοτίων «εἰς τὸ περιβαλέσθαι» ἡρμήνευσαν, ὁ δὲ Ἀκύλας «ἐσθῆτα».

[02582]    ∆ηλοῖ δὲ ὁ λόγος τὴν πολλὴν ἐπὶ τὰ κρείττω τῆς Τύρου μεταβολήν·

[02583]    τὴν γὰρ παρανόμως καὶ δυσσεβῶς πάλαι πολιτευομένην ἔφη προσοίσειν τῆς ἐμπορίας τὰ κέρδη τοῖς ἐσχολακόσι τῇ τοῦ θεοῦ θερα πείᾳ , ὥστε αὐτοὺς ἐκ τούτων καὶ τῆς τροφῆς τὴν χρείαν καὶ τὴν περιβολὴν ἔχειν.

[02584]    Ταῦτά τινες ἔφασαν μετὰ τὴν ἀπὸ Βαβυλῶνος ἐπάνοδον γεγενῆσθαι, τῶν Τυρίων τοῖς ἐν Ἱεροσολύμοις ἱερεῦσι ταῦτα προσ φερόντων τὰ δῶρα·

[02585]    τινὲς δὲ εἰρήκασι τὸν Γὼγ καὶ Μαγὼγ τὴν Τύρον πεπορθηκότας κατὰ τῆς Ἱερουσαλὴμ ὁρμῆ σαι, εἶτα ἐκεῖ θεηλάτῳ πληγῇ καταλῦσαι τὸν βίον, τὸν δὲ ὑπ' ἐκείνων συναθροισθέντα πλοῦτον ἀνατεθῆ ναι τῷ τῶν ὅλων θεῷ.

[02586]    Ἐγὼ δὲ ὁρῶν τῆς προφη τείας τὸ τέλος πολλῶν οὐ δέομαι λογισμῶν·

[02587]    μάρτυρες γὰρ τῆς ἀληθείας οἱ ὀφθαλμοί.

[02588]    Τὰ γὰρ λαμπρὰ καὶ περίβλεπτα κ αὶ πολυτάλαντα δαιμόνων τε μένη, ἃ οἱ παλαιοὶ τῆς Τύρου κατεσκεύασαν βασιλεῖς, ταῦτα ..................

[02589]    καὶ θείους ἐκ τούτων σηκοὺς οἱ τῆς εὐσεβείας κατεσκεύασαν ἱ ερεῖ ς.

[02590]    Ὁρῶ μεν δὲ καὶ μέχρι τῆς τ ήμερον πολλὰ παρὰ πάντων δῶρα προσφερόμενα τῷ θεῷ, καὶ τὰ κτήματα δέ, ἐξ ὧν οἱ τοῦ θείου ἱερεῖς καὶ τρέ φ ονται καὶ περιβάλλονται, τὰ μέν τινες ἔτι ζῶντες τὰ δὲ τε τελευ τηκότες ἀνέθηκαν τῷ θεῷ.

[02591]    Μαρτυρ εῖ τοίνυν τῇ προφητείᾳ τῶν πραγμάτων ἡ θεωρία.

[02592]    Ὁ μέντοι προφητικὸς λόγος ἐνταῦθα συμπεράνας τῆς Τύρου τὴν πρόρρησιν τὰ πᾶσιν ἀνθρώποις συμβησόμενα προθεσπίζει·

[02593]    ^{[241Ἰδοὺ]} κύριος καταφθείρει τὴν οἰκουμένην καὶ ἐρημώσει αὐτὴν καὶ

[02687]    καθειρχθήσονται τὸ ἀφωρισμένον τοῖς κολαζομένοις χωρίον.

[02688]    ∆ιὰ πολλῶν γενεῶν ἐπισκοπὴ ἔσται αὐτῶν.

[02689]    Πολλῆς γάρ φησι καὶ ἐπὶ πλεῖστον μακροθυμίας ἀπέλαυσαν.

[02690]    ^[23Καὶ] τακήσεται ἡ πλίνθος, τὸ γήινον φρόνημα.

[02691]    Καὶ πεσεῖται τὸ τεῖχος, ἡ νομιζομένη τῶν ἐν δυναστείαις ἀσφάλεια.

[02692]    Καὶ ἐντραπήσεται ἡ σελήνη, καὶ αἰσχυνθήσεται ὁ ἥλιος, τῶν ἀσεβῶν ἡ πολύθεος πλάνη.

[02693]    Ἐπειδὴ γὰρ πᾶσαν τὴν κτίσιν ἐθεοποίησαν, ἀπὸ τῶν λαμπροτάτων μορίων τῆς κτίσεως ὑπέδειξε τὴν παντελῆ τῆς πλάνης κατάλυσιν.

[02694]    Οὐδὲ γὰρ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα λέγει καταισχυνθήσεσθαι τὰ ἄψυχά τε καὶ ἄλογα ἀλλὰ τοὺς ταῦτα θεοποιήσαντας.

[02695]    Ὅθεν ἐπήγαγεν·

[02696]    Ὅτι βασιλεύσει κύριος ἐν Σιὼν καὶ ἐν Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐνώπιον τῶν πρεσβυτέρων αὐτοῦ δοξασθήσεται.

[02697]    Σιὼν καὶ |131 a| Ἱερουσαλὴμ τὴν ἐπουράνιον λέγει.

[02698]    «Προσελη λύθατε» γάρ φησιν ὁ θεῖος ἀπόστολος «Σιὼν ὄρει καὶ πόλει θεοῦ ζῶντος, Ἱερουσαλὴμ ἐπουρανίῳ.».

[02699]    Ἐν ἐκείνῃ τοίνυν τῇ πόλει δεικνυμένης τῆς τοῦ θεοῦ βασιλείας αἰσχυν θήσονται οἱ λατρεύσαντες τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα.

[02700]    Ταῦτα πάλαι προδιδαχθεὶς ὁ προφήτης ὕμνον ὑφαίνει τῷ ταῦτα ποιοῦντι θεῷ καί φησιν.

[02701]    ^{[251Κύριε]} ὁ θεός μου δοξάσω σε, ὑμνήσω τὸ ὄνομά σου, ὅτι ἐποίησας θαυμαστὰ πράγματα, βουλὴν ἀρχαίαν ἀληθινήν.

[02702]    Ἄνωθεν γὰρ ταῦτα προώρισας, νῦν δὲ αὐτὰ διὰ πραγμάτων ἐδήλωσας.

[02703]    Οὕτω καὶ ὁ θεῖος ἀπόστολος·

[02704]    «Τὸ μυστήριόν» φησι «τὸ ἀποκεκρυμμένον ἀπὸ τῶν αἰώνων καὶ ἀπὸ τῶν γενεῶν ἐν τῷ θεῷ τῷ τὰ πάντα κτίσαντι», καὶ πάλιν·

[02705]    «Λαλοῦμεν σοφίαν θεοῦ ἐν μυστηρίῳ, τὴν ἀποκεκρυμμένην, ἣν προώρισεν ὁ θεὸς πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν», καὶ αὖθις·

[02706]    «Ὅτι οὓς προέγνω καὶ προώρισε συμμόρφους τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ», καὶ ὁ κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις·

[02707]    «∆εῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου.».

[02708]    Τοῦτο καὶ ὁ προφήτης ἔφη·

[02709]    Ὅτι ἐποίησας θαυμαστὰ πράγματα, βουλὴν ἀρχαίαν ἀληθινήν.

[02710]    Γένοιτο κύριε, τουτέστι·

[02711]    τῶν εἰρημένων τὸ τέλος.

[02712]    ^[2Ὅτι] ἔθηκας πόλεις εἰς χῶμα, πόλεις ὀχυράς, τοῦ πεσεῖν αὐτῶν τὰ θεμέλια.

[02713]    Ἤλεγξάς φησι καὶ τῶν ἀνθρωπείων πραγμάτων τὸ πρόσκαιρον καὶ τὸ σὸν ἔδειξας κράτος.

[02714]    Ἀσεβῶν πόλις τὸν αἰῶνα οὐ μὴ οἰκοδομηθῇ.

[02715]    Καθολικῶς μὲν ὁ λόγος εἴρηται, δοκεῖ δέ μοι καὶ τὴν Ἱερουσαλὴμ αἰνίττεσθαι κατὰ τὴν τοῦ κυρίου φωνὴν τὴν λέγουσαν·

[02716]    «Οὐ μὴ μείνῃ ὧδε λίθος ἐπὶ λίθον, ὃς οὐ μὴ καταλυθῇ.».

[02717]    ^[3∆ιὰ] τοῦτο εὐλογήσει σε ὁ λαὸς ὁ πτωχός, καὶ πόλεις ἀνθρώπων ἀδικουμένων φοβουμένων σε εὐλογήσουσί σε.

[02718]    Λαὸν πτωχὸν τὸν εὐσεβῆ καλεῖ τὸν μετρίῳ φρονήματι χρώμενον·

[02719]    τοῦτον γὰρ καὶ ὁ κύριος μακαρίζει, «Μακάριοι» λέγων «οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.».

[02720]    ∆ιὰ δὲ τῶν πόλεων τῶν ἀδικουμένων μὲν ὑπ' ἀνθρώπων τὸν δὲ θεὸν φοβουμένων τὴν ἀποστολικὴν πολιτείαν ῃ

[02721]    νίξατο·

[02722]    τούτους γὰρ πάλιν μακαρίζων ὁ κύριος ἔλεγεν·

[02723]    «Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.».

[02724]    ^{[4Ἐγένου]} γὰρ πάσῃ πόλει ταπεινῇ βοηθὸς καὶ τοῖς ἀθυμήσασι δι' ἔνδειαν σκέπη, ἀπὸ ἀνθρώπων πονηρῶν ῥύσῃ αὐτούς·

[02725]    σκέπη διψών των καὶ πνεῦμα ἀνθρώπων ἀδικουμένων.

[02726]    Πᾶσι τὰ κατάλληλα προσφέρει·

[02727]    τοῖς ἀδικουμένοις βοήθειαν, τοῖς ἀθυμοῦσι ψυχαγωγίαν, πᾶσι τοῖς δεομένοις τὴν χρείαν.

[02728]    ^[5Ὡς] ἄνθρωποι ὀλιγόψυχοι διψῶντες ἐν Σιὼν ἀπὸ ἀνθρώπων πονηρῶν οἷς ἡμᾶς παρέδωκας.

[02729]    Ὡς ἐκ τοῦ ἀποστολικοῦ ταῦτα λέγει χοροῦ·

[02730]    ∆ιψῶμεν τὴν ἐπουράνιον Σιὼν καὶ ἀπαλλαγῆναι τῶν δυσσεβῶν ἀνθρώπων ἀντιβολοῦμεν, οἷς ἡμᾶς εἰς γυμνασίαν καὶ δοκιμασίαν ἐξέδωκας.

[02731]    Καύσων ἐν σκέπῃ νέφους κληματίδα ἰσχυρῶν ταπεινώσει.

[02732]    Ταῦτα μετὰ ἀστερίσκων πρόσ κειται.

[02733]    ∆ιδάσκει δὲ ὅτι φλογμὸς ἡλίου μετὰ νέφους γιγνόμενος καὶ τὰς ἰσχυρὰς καὶ τεθηλυίας κληματίδας ξηραίνει.

[02734]    Συνῆπται δὲ ἡ διάνοια τῷ πρὸ τούτου ῥη τῷ .

[02735]    Ὀλιγοψυχοῦμέν φησι καὶ τὴν ἐπουράνιον διψῶμεν Σιών·

[02736]    πολλὰ γὰρ ἡμῖν πανταχόθεν προσβάλλει δεινά, καὶ τὸ μὲν σὸν κρύπτεται φῶς, τὸ δὲ τῶν διωκόντων ἐπικείμενον νέφος ἱκανόν ἐστι δαπανῆσαι τὴν νοτίδα τῆς πίστεως.

[02737]    Τούτοις ἔοικε τὰ ὑπὸ τοῦ θειοτάτου ἀποστόλου εἰρημένα·

[02738]    «Ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος Σατάν, ἵνα με κολαφίζῃ, ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι·

[02739]    καὶ ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν κύριον παρεκάλεσα, ἵνα ἀποστῇ ἀπ' ἐμοῦ.

[02740]    Καὶ εἶπέ μοι·

[02741]    Ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου·

[02742]    ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται», καὶ πάλιν·

[02743]    «Οὐ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, περὶ τῆς θλίψεως τῆς γενομένης ἡμῖν ἐν τῇ Ἀσίᾳ, ὅτι καθ' ὑπερβολὴν ἐβαρήθημεν ὑπὲρ δύναμιν, ὥστε ἐξαπορηθῆναι ἡμᾶς καὶ τοῦ ζῆν.».

[02744]    Ἐντεῦθεν πά λιν ὁ προφήτης προθεσπίζει τὴν δοθεῖσαν τοῖς ἔθνεσι μυστικὴν δωρεάν·

[02745]    ^[6Καὶ] ποιήσει κύριος ὁ θεὸς Σαβαὼθ πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν ἐπὶ τὸ ὄρος τοῦτο πότον λιπασ μάτων, πότον τρυγιῶν·

[02746]    πίονται εὐφροσύνην, πίονται οἶνον, χρίσονται μύρον.

[02747]    ^[7Καὶ] παραδοθήσονται ἐν τῷ ὄρει τούτῳ παραδόσει καὶ καταπίεται ἐν τῷ ὄρει τούτῳ.

[02748]    Ὄρος καλεῖ τῆς θεογνωσίας τὸ ὕψος·

[02749]    τοῦτο γὰρ καὶ ἐν τοῖς προειρημένοις ἐδείξαμεν.

[02750]    Τῶν δὲ τῆς θεογνω σίας μυστηρίων σύμβολα τὰ προειρημένα.

[02751]    Συνῆπται δὲ τούτοις ἡ εὐφροσύνη·

[02752]    τῶν θεοσδότων γὰρ πότ ων τούτων ἅπαντα μεταλήψεσθαι προλέγει τὰ ἔθνη.

[02753]    Καὶ συμφωνεῖ τοῖς ὑπὸ τοῦ δεσπότου πρὸς τοὺς ἱεροὺς |131 b| ἀποστόλους εἰρημένοις·

[02754]    «Πορευ θέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος.».

[02755]    Ταῦτα τὰ ἔθνη καὶ τῷ ὄρει λέγει παραδοθήσεσθαι, τουτέστι τῇ τῆς θεογνωσίας διδασκαλίᾳ.

[02756]    Συμφωνεῖ δὲ τούτοις καὶ τὰ ἑξῆς·

[02757]    Παράδος ταῦτα πάντα τοῖς ἔθνεσιν·

[02758]    ἡ γὰρ βουλὴ αὕτη ἐπὶ πάντα τὰ ἔθνη.

[02759]    Οὐ γάρ, ὥσπερ τὸν νόμον μόνοις δέδωκεν Ἰουδαίοις, οὕτω καὶ τὴν καινὴν διαθήκην μόνοις αὐτοῖς παρέσχεν, ἀλλὰ πᾶσι τοῖς ἔθνεσι τὴν ἐντεῦθεν φυομένην προὔθηκε σωτηρίαν.

[02760]    Εἶτα, ἐπειδὴ συμβαίνει τοὺς ἀγνοοῦντας τὸ τῆς οἰκονομίας μυστήριον καὶ μετὰ τὴν ἀπόλαυσιν τοῦ θείου βαπτίσματος ὁρῶντας κρατοῦντα τὸν θάνατον ἀπιστεῖν τῇ δυνάμει τῆς χάριτος, ἐπήγαγεν·

[02761]    ^{[8Κατέπιεν]} ὁ θάνατος ἰσχύσας.

[02762]    Ἡμεῖς φησι δεδώκαμεν τῷ θανάτῳ τὴν ἰσχὺν διὰ τῆς ἁμαρτίας.

[02763]    Καὶ πάλιν ἀφεῖλεν ὁ θεὸς πᾶν δάκρυον ἀπὸ παντὸς προσώπου·

[02764]    τὸ ὄνειδος τοῦ λαοῦ αὐτοῦ ἀφεῖλεν ἀπὸ πάσης τῆς γῆς·

[02765]    τὸ γὰρ στόμα κυρίου ἐλάλησε ταῦτα.

[02766]    Ἀλλ' ἀγαθότητι κυβερ νῶν τὰ καθ' ἡμᾶς ὁ δεσπότης κατέλυσε μὲν τὸν θάνατον, ἔπαυσε δὲ τὰ ἐπὶ τοῖς τελευτῶσι γιγνόμενα δάκρυα, τῆς ἀναστάσεως δεδωκὼς τὴν ἐλπίδα, καὶ τὰ τῆς ἁμαρτίας περιεῖλεν ὀνείδη.

[02767]    Ταῦτα δὲ οὐκ ἐγώ φησιν ἐφθεγξάμην ἀλλ' αὐτὸς δι' ἐμοῦ τῶν ὅλων ὁ κύριος.

[02768]    ^[9Καὶ] ἐροῦσιν ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ·

[02769]    Ἰδοὺ ὁ θεὸς ἡμῶν, ἐφ' ὃν ἠλπίζομεν καὶ ἠγαλ λιώμεθα, καὶ σώσει ἡμᾶς, οὗτος κύριος, ὑπεμείναμεν αὐτῷ·

[02770]    καὶ ἀγαλλιασόμεθα καὶ εὐφρανθησόμεθα ἐπὶ τῇ σωτηρίᾳ ἡμῶν.

[02771]    ^{[10Ἀνάπαυσιν]} δώσει ὁ θεὸς ἐπὶ τὸ ὄρος τοῦτο.

[02772]    Οἱ τῆς σωτηρίας τετυχηκότες τῶν ἐλπιζομένων ἀγαθῶν τὸ τέλος ὁρῶντες τοῦτον τῷ σεσωκότι τὸν ὕμνον προσφέρουσιν.

[02773]    Οὗτός φησι τῆς ὑπομονῆς ὁ καρπός·

[02774]    εὐφροσύνη καὶ θυμηδία τέλος οὐκ ἔχουσα.

[02775]    Τούτους ἀπὸ τοῦδε τοῦ ὄρους ἐδρεψάμεθα τοὺς καρπούς, τουτέστι τῆς εὐσεβείας.

[02776]    Καὶ καταπατηθήσεται ἡ Μωαβῖτις ἐν τῷ τόπῳ αὐτῆς, ὃν τρόπον πατοῦσιν ἅλωνα ἐν ἁμάξαις·

[02777]    ^[11καὶ] ἀνήσει τὰς χεῖρας αὐτοῦ ὡς ἁπλοῖ ὁ λουόμενος εἰς τὸ κολυμβῆσαι.

[02778]    Τῆς πολυθεΐας τὴν πλάνην καὶ τὸν τούτων διδάσκαλον διὰ τούτων ῃ

[02779]    νίξατο·

[02780]    τοῦτο γὰρ καὶ διὰ τοῦ Βαλαὰμ ἡ χάρις τοῦ πνεύματος προηγόρευσεν·

[02781]    «Ἀνατελεῖ ἄστρον ἐξ Ἰακώβ, καὶ ἐξεγερθήσεται ἄνθρωπος ἐξ Ἰσραὴλ καὶ θραύσει τοὺς ἀρχηγοὺς Μωὰβ καὶ προνομεύσει πάντας τοὺς υἱοὺς Σήθ.».

[02782]    Ἀρχηγοὶ δὲ Μωὰβ Χαμὼς καὶ Βεελφεγὼρ καὶ τἆλλα εἴδωλα·

[02783]    διὰ τούτων τοίνυν τῆς τῶν εἰδώλων πλάνης τὴν παῦλαν δεδήλωκεν·

[02784]    διὰ δὲ τῶν υἱῶν Σὴθ πάντων ἀνθρώπων τὴν σωτηρίαν·

[02785]    ἐκ γὰρ τοῦ Σὴθ ὁ Νῶε κατάγει τὸ γένος, πάντων δὲ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων τῇ τοῦ κατακλυσμοῦ πανωλεθρίᾳ παραδοθέντων ἐκ τούτου πᾶσα τῶν ἀνθρώπων ἡ φύσις ἀνήνθησεν.

[02786]    Τὸν τῆς πλάνης τοίνυν ἔφη δι δάσ καλον καταπατηθήσεσθαι κατὰ τὴν τοῦ κυρίου φωνήν·

[02787]    «Ἰδοὺ δέδωκα ὑμῖν ἐξουσίαν πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ.».

[02788]    Καὶ τῆς ἁμάξης δὲ τῆς τὴν ἅ λωνα λεπτυνούσης σαφέστερον ἡμᾶς ἐν ἑτέρῳ χωρίῳ ὁ αὐτὸς προφήτης ἐδίδαξε τὴν διάνοιαν·

[02789]    «Ἰδοὺ» γάρ φησιν «ἐποίησά σε ὡς τροχοὺς ἁμάξης ἀλοῶντας καινοὺς πριστηροειδεῖς.».

[02790]    Καὶ ὁ νηχόμενος δὲ ἄλλο μὲν οὐδὲν ἐρ γάζεται, προμηθεῖται δὲ τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας·

[02791]    οὕτω τοίνυν καὶ ὁ τῆς πλάνης διδάσκαλος καὶ οἱ τὴν ἐκείνου δεξάμενοι διδασκαλίαν ἐν τῷ μέλλοντι βίῳ τῇ τιμωρίᾳ παραδοθέντες οὐκέτι μὲν ἄλλως τὴν ἀπάτην ἀγρεύουσι, τὸν δὲ οἰκεῖον θρηνοῦσιν ὄλεθρον.

[02792]    Ὃν τρόπον καὶ αὐτὸς ἐταπείνωσεν τοῦ ἀπολέσαι, οὕτως ταπεινωθήσεται <καὶ ταπεινωθήσεται> τὸ ὕψος αὐτοῦ, ἐφ' ᾧ τὰς χεῖρας ἐπέβαλεν·

[02793]    ^[12καὶ] τὸ ὕψος τῆς καταφυγῆς τοῦ τοίχου σου ταπεινώσει, καὶ καταβήσονται ἕως τοῦ ἐδάφους ἕως κόνεως.

[02794]    Ἐταπείνωσεν αὐτ ῶν τὴν φύσιν ἀποστήσας τοῦ ποιητοῦ καὶ τῆς πλάνης τὰς ἀτραποὺς ὑποδείξας.

[02795]    Ταπεινωθήσεται δὲ ἐπαιρ όμενος καὶ ἐλεγχθήσε ται δαίμων ὢν πονηρὸς ἀλλ' οὐ θεός.

[02796]    Τοῦτο γὰρ εἶπεν·

[02797]    ἐφ' ᾧ τὰς χεῖρας ἐπέβαλεν·

[02798]    ἥρπασε γὰρ τὸ μὴ προσῆκον ὄνομα.

[02799]    Καταφυγὴν δὲ τοῦ τοίχου αὐτοῦ καλεῖ τοὺς ὑπ' αὐτοῦ πλανηθέντας·

[02800]    καὶ γὰρ αὐτοὶ τιμωρίᾳ παραδοθήσονται κατὰ τὴν τοῦ κυρίου φωνήν·

[02801]    «Πορεύεσθε» γάρ φησιν «οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ.».

[02802]    ^[261Τῇ] ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ᾄσονται τὸ ᾆσμα τοῦτο ἐπὶ τῆς γῆς Ἰούδα λέγοντες·

[02803]    Ἰδοὺ πόλις ἰσχυρά, καὶ σωτήριον ἡμῶν θήσει τεῖχος καὶ περίτειχος.

[02804]    ^{[2Ἀνοίξατε]} πύλας, εἰσελθέτω δίκαιος λαὸς φυλάσσων δικαιοσύνην καὶ φυλάσσων ἀλήθειαν, ^{[3ἀντιλαμβανόμενος]} ἀληθείας καὶ φυλάσσων |132 a| εἰρήνην τελείαν, ὅτι ἐπὶ σοὶ ^{[4ἠλπίσαμεν]} κύριε ἕως τοῦ αἰῶνος.

[02805]    Ὅτι ὁ θεῖος ἀπόστολος οὐ μόνον τὸν ἐν τῷ φανερῷ ἀλλὰ καὶ τὸν ἐν τῷ κρυπτῷ οἶδεν Ἰουδαῖον, σαφῶς μεμα θήκαμεν.

[02806]    ∆ιδάσκει τοίνυν ὡς τῶν εὐσεβῶν ὁ χορὸς ὁρῶν τὴν τῶν πολεμίων κατάλυσιν ἀνυμνεῖ τὸν εὐεργέτην θεὸν καὶ τῆς εὐσεβοῦς πολιτείας τὸ ἄμαχον δείκνυσι παρακαλεῖ δὲ καὶ τὰς ἐπουρανίους ἀνοιγῆναι πύλας τῷ τῆς δικαιοσύνης τροφίμῳ λαῷ τῷ καὶ τὴν περὶ ἀνθρώπους δικαιοσύνην καὶ τῶν θείων δογμάτων φυλάξαντι τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν πρὸς τὸν θεὸν εἰρήνην ἐντελῶς κτησαμένῳ καὶ ἐπὶ τῆς εἰς αὐτὸν ἐλπίδος βεβαίως ἐρηρεισμένῳ.

[02807]    Ὁ θεὸς ὁ μέγας ὁ αἰώνιος, ^[5ὃς] ταπεινώσας κατήγαγες τοὺς κατοικοῦντας ἐν ὑψηλοῖς·

[02808]    πόλεις ὀχυρὰς καταβαλεῖς καὶ κατάξεις ἕως ἐδάφους, ^[6καὶ] πατήσουσιν αὐτὰς πόδες πραέων καὶ ταπεινῶν ἴχνη.

[02809]    Τοῦτο καὶ ἡ ἁγία παρθένος ὑμνοῦσα ἔλεγεν·

[02810]    «Καθεῖλε δυνάστας ἀπὸ θρόνων καὶ ὕψωσε ταπεινούς.».

[02811]    Οὗτος καὶ τῶν κατὰ τῆς εὐσεβείας μαινομένων πόλεων τὸ θεομάχον φρόνημα καταλύσας τοῖς ἀποστολικοῖς αὐτὰς ὑπέταξεν ἴχνεσι καὶ τοῖς τὴν ἐκείνων διδασκαλίαν ἐκδεξαμένοις.

[02812]    ^{[7Ὁδὸς]} εὐσεβῶν εὐθεῖα, τρίβος εὐσεβῶν <εὐθεῖα>, εὐθεῖα ἐγένετο ἡ ὁδὸς τῶν εὐσεβῶν καὶ παρασκευασμένη·

[02813]    ^[8ἡ] γὰρ ὁδὸς τοῦ κυρίου κρίσις.

[02814]    Ἄνωθεν ταύτην τὴν ὁδὸν ὁ θεὸς τοῖς ἀνθρώποις ὑπέδειξεν.

[02815]    Τοῦτο δὲ καὶ ὁ λόγος ῃ

[02816]    νίξατο·

[02817]    Εὐθεῖα ἡ ὁδὸς τῶν εὐσεβῶν καὶ παρεσκευασμένη.

[02818]    Οὗ δὴ χάριν καὶ διὰ τοῦ Νόμου διδάσκει·

[02819]    «Ὁδῷ βασιλικῇ πορεύσῃ, οὐκ ἐκκλινεῖς δεξιὰ ἢ ἀριστερά.».

[02820]    Ταύτην οἱ τῆς εὐσεβείας ὥδευσαν τρόφιμοι.

[02821]    Ἠλπίσαμεν ἐπὶ τῷ ὀνόματί σου καὶ ἐπὶ τῇ μνείᾳ, ^[9ᾗ] ἐπιθυμεῖ ἡ ψυχὴ ἡμῶν ἐπιθυμίᾳ ψυχῆς.

[02822]    Πάσης μνήμης ἀγαθῆς ἀξιεραστοτέρα ἡμῖν ἡ τοῦ ὀνόματος μνήμη.

[02823]    Τούτοις ἔοικε τὰ ὑπὸ τοῦ μακαρίου ∆αυὶδ εἰρημένα·

[02824]    «Ἀπηνήνατο παρακληθῆναι ἡ ψυχή μου, ἐμνήσθην τοῦ θεοῦ καὶ εὐφράνθην», καὶ πάλιν·

[02825]    «Εὐφρανθήτω καρδία ζητούντων τὸν κύριον.».

[02826]    Ἐπειδὴ δὲ πολλοῖς ὕστερον χρόνοις ταῦτα ἔμελλεν ἔσεσθαι, διδάσκει ὁ προφήτης πόθεν ταῦτα μεμάθηκεν·

[02827]    Ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦμά μου πρὸς σὲ ὁ θεός, διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐπὶ τῆς γῆς.

[02828]    Νύκτα καλεῖ τὸν πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ κυρίου καιρόν, ὄρθρον δὲ τὴν προφητικὴν πρόγνωσιν.

[02829]    Ἡμέρα γὰρ ἡ τῆς θεογνωσίας ἀνατολή.

[02830]    Καὶ γὰρ αὐτὸς ὁ κύριος «φῶς ἀληθινὸν» καὶ ἥλιος δικαιοσύνης ὠνόμασται.

[02831]    Λέγει τοίνυν ὁ προφήτης ὅτι ἔτι νυκτὸς οὔσης ὑπὸ τοῦ σοῦ φωτιζόμενος πνεύματος τῆς σῆς ἡμέρας τὸν ὄρθρον ὁρῶ, οὐδὲ γὰρ αὐτὰ βλέπω τὰ πράγματα ἀλλὰ τὰς τούτων εἰκόν ας .

[02832]    ∆ιὸ δὴ καὶ ὁ κύριος ἔλεγεν·

[02833]    «Πολλοὶ προφῆται καὶ βασιλεῖς δίκαιοι ἐπεθύ μησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε καὶ οὐκ εἶδον.».

[02834]    Καὶ αὐτὰ δέ φησι τὰ προστάγματά σου φωτὸς δίκην ὑποδείκνυσι τὴν εὐθεῖαν ὁδόν.

[02835]    ∆ικαιοσύνην μάθετε οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς.

[02836]    Καὶ διδάσκων τὴν τῆς μαθήσεως εὐκολίαν ἐπήγαγεν·

[02837]    ^{[10Πέπαυται]} γὰρ ὁ ἀσεβής, οὐ μὴ μάθῃ δικαιοσύνην ἐπὶ τῆς γῆς, ἀλήθειαν οὐ μὴ ποιήσῃ.

[02838]    Τῆς γὰρ τοῦ διαβόλου τυραννίδος διὰ τῆς δεσποτικῆς ἐπιφανείας καταλυθείσης ῥᾴων γέγονε τῆς ἀρετῆς ἡ κατόρθωσις.

[02839]    Ἐκεῖνος δὲ οὐδὲν ἐντεῦθεν ἀπώνατο·

[02840]    τὴν γὰρ δικαιοσύνην μαθεῖν οὐκ ἠνέσχετο.

[02841]    ∆ι ὸ ἀρθήτω ὁ ἀσεβής, ἵνα μὴ ἴδῃ τὴν δόξαν κυρίου.

[02842]    Οὐκ ὄψεται γάρ φησι τὸ ἀκήρατον φῶς τὸ τοῖς ἁγίοις ηὐτρεπισ μένον.

[02843]    ^{[11Κύριε,]} ὑψηλός σου ὁ βραχίων καὶ οὐκ ᾔδεισαν, γνόντες δὲ αἰσχυνθήτωσαν.

[02844]    Τοῦτο καὶ ὁ κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ἔφη·

[02845]    «Καὶ τότε ὄψονται τὸ σημεῖον τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ τότε κόψονται πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς.».

[02846]    ∆ῆλον δὲ ὡς οἱ ἐν ἑκάστῳ ἔθνει τοῖς δε σπο τικοῖς κ ηρύ γμασιν ἀπ ι στήσαντες θρηνή σουσι τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν.

[02847]    Ζῆλος λήψεται λαὸν ἀπαί δευτον.

[02848]    Τοὺς Ἰουδαίους αἰνίττεται διὰ ζῆλον δῆθεν τῷ σταυρῷ τὸν κύριον προσηλώσαντας.

[02849]    Τοῦτο καὶ ὁ θεῖός φησιν ἀπόστολος·

[02850]    «Μαρτυρῶ γὰρ αὐτοῖς ὅτι ζῆλον θεοῦ ἔχουσιν ἀλλ' οὐ κατ' ἐπίγνωσιν.».

[02851]    Καὶ νῦν πῦρ τοὺς ὑπεναντίους ἔδεται.

[02852]    Ἐπειδὴ γὰρ τὸ φῶς οὐκ ἐδέξαντο, παραδοθήσονται τῷ πυρὶ καὶ τῷ σκότει.

[02853]    ^{[12Κύριε]} ὁ θεὸς ἡμῶν εἰρήνην δὸς ἡμῖν, πάντα γὰρ τὰ ἔργα ἡμῶν ἀπέδωκας ἡμῖν.

[02854]    ^{[13Κύριε]} ὁ θεὸς ἡμῶν κτῆσαι ἡμᾶς, κύριε ἐκτὸς σοῦ ἄλλον οὐκ οἴδαμεν, τὸ ὄνομά σου ὀνομάζομεν.

[02855]    Τὴν σὴν ἠσπασάμεθα δεςποτείαν.

[02856]    Μὴ ἐκπέ σωμέν σου τῆς προμηθείας·

[02857]    οὐδένα γὰρ ἄλλον ἴσμεν θεόν.

[02858]    Ταῦτα καὶ τὴν τοῦ Ἀρείου καὶ Εὐνομίου διελέγχει παραπληξίαν.

[02859]    Πῶς γὰρ δύνανται λέγειν·

[02860]    Ἐκτὸς σοῦ ἄλλον οὐκ οἴδαμεν, κτιστὸν θεὸν τὸν υἱὸν ὀνομάζοντες;

[02861]    Ἡμεῖς δὲ μίαν οὐσίαν τῆς τριάδος κηρύττοντες ἀληθεύομεν λέγοντες·

[02862]    Ἐκτὸς σοῦ ἄλλον |132 b| οὐκ οἴδαμεν.

[02863]    ^[14Οἱ] δὲ νεκροὶ ζωὴν οὐ μὴ ἴδωσιν.

[02864]    Νεκροὺς καλεῖ τοὺς τοῖς ἀγαθοῖς ἔργοις νενεκρωμένους.

[02865]    Οὕτω γὰρ καὶ ὁ κύριος ἔφη·

[02866]    «Ἄφες τοὺς νεκροὺς θάπτειν τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς.».

[02867]    Οὗτοί φησι τῆς ἀληθοῦς ζωῆς στερηθήσονται·

[02868]    ἐν ὀδύνῃ γὰρ τὸν αἰῶνα διάξουσιν.

[02869]    Οὐδὲ ἰατροὶ οὐ μὴ ἀναστήσουσιν.

[02870]    Θεοῦ γὰρ κολάζοντος τίς ἐπαμῦναι δυνήσεται;

[02871]    ∆ιὰ τοῦτο ἐπήγαγες καὶ ἀπώλεσας αὐτοὺς καὶ ἦρας πᾶν ἄρσεν αὐτῶν.

[02872]    Τό·

[02873]    ἦρας πᾶν ἄρσεν αὐτῶν, ὁ Σύμμαχος «πᾶσαν τὴν μνήμην αὐτῶν» ἡρμήνευσεν, Ἀκύλας δὲ καὶ Θεοδοτίων «πᾶν τὸ μνημόσυνον αὐτῶν».

[02874]    Ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ οἱ Ἑβδομήκοντα διὰ τοῦ ἄρσενος ῃ

[02875]    νίξαντο·

[02876]    διὰ γὰρ τῶν ἀρρένων μᾶλλον ἡ τῶν πατέρων φυλάττεται μνήμη.

[02877]    ^{[15Πρόσθες]} αὐτοῖς κακὰ κύριε, πρόσθες κακὰ τοῖς ἐνδόξοις τῆς γῆς.

[02878]    Εἰς εὐκτικὸν τὸ προαγορευτικὸν ὁ προφήτης μετέβαλε σχῆμα καὶ προλέγει τὸν ὄλεθρον τῶν διωκόντων τοὺς εὐσεβεῖς.

[02879]    ^{[16Κύριε]} ἐν θλίψει ἐμνήσθημέν σου, ἐν θλίψει μικρᾷ ἡ παιδεία σου ἡμῖν.

[02880]    ^[17Καὶ] ὡς ἡ ἐν γαστρί, ἡ ἔγκυος, ἡ ὠδίνουσα ἐγγίζει τοῦ τεκεῖν καὶ ἐπὶ τῇ ὠδῖνι αὐτῆς ἐκέκραγεν, οὕτως ἐγενήθημεν τῷ ἀγαπητῷ σου.

[02881]    ∆είξας τῶν διωκόν των τὴν ταλαιπωρίαν ἐπιδείκνυσι τῶν διωκομένων τὴν ὠφέλειαν.

[02882]    «Ἡ» γὰρ «θλῖψις» κατὰ τὸν μακάριον Παῦλον «ὑπομονὴν κατεργάζεται, ἡ δὲ ὑπομονὴ δοκιμήν, ἡ δὲ δοκιμὴ ἐλπίδα, ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει.».

[02883]    Καὶ ἐνταῦθα δὲ ὁ προφήτης τῆς θλίψεως καρπὸν τοῦ θεοῦ τὴν μνήμην ὑπέδειξεν, ὑπέδειξε δὲ καὶ τὴν ταχεῖαν ἀντίληψιν·

[02884]    τικ το ύσῃ γὰρ παραπλησίως ὀδυνηθέντες διὰ τὸν ἀγαπητόν σου υἱὸν ἀπηλλάγημεν τῆς ὀδύνης.

[02885]    Καὶ ἐπιμένων τῇ τ ροπῇ ἐπή γαγεν·

[02886]    ∆ιὸ τὸν φόβον σου κύριε ^[18ἐν] γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ ἐτέκομεν πνεῦμα σωτηρίας σου, ὃ ἐποίησας ἐπὶ τῆς γῆς.

[02887]    Ἐπειδὴ γὰρ ὠδινούσῃ ἑαυτοὺς ἀπείκασαν γυναικί, ἔδειξαν τὸν τῶν ὠδίνων καρπόν.

[02888]    Πνεῦμα γὰρ σωτηρίας φησὶν ἐτέκομεν, ὃ ἐποίησας ἐπὶ τῆς γῆς, τουτέστιν·

[02889]    ὃ τῇ γῇ ἐδωρήσω.

[02890]    Οὐ γὰρ τὸ πνεῦμα ἐν τῇ γῇ ἐδημιούργησεν, ἀλλὰ διὰ τοῦ πνεύματος ἐν τῇ γῇ τὴν σωτηρίαν εἰργάσατο.

[02891]    Εἰ δὲ ἀντιλέγουσιν οἱ τῷ παναγίῳ

[02933]    περ ιθεὶς τοῖς πιστοῖς πανοπλίαν ἐπήγαγεν·

[02934]    «Ἐπὶ πᾶσιν ἀναλαβόντες τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ πνεύματος, ὅ ἐστι ῥῆμα θεοῦ», καὶ πάλιν·

[02935]    «Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ θεοῦ καὶ ἐνεργὴς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον καὶ διϊκνούμενος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς καὶ πνεύματος.».

[02936]    Οὕτως ὁ θεῖος προφήτης ὑποδείξας ἡμῖν τὸν τῆς συντε λείας καιρὸν καὶ τῶν ἀνόμων τὸν ὄλεθρον καὶ τοὺς τῶν ἁγίων χοροὺς καὶ τὴν παντελῆ τοῦ διαβόλου κατάλυσιν ἐφ' ἑτέραν προφητείαν τὸν λόγον μετέθηκεν·

[02937]    ^{[2Ἀμπελὼν]} καλὸς ἐπιθύμημα αὐτοῦ ἐξάρχειν κατ' αὐτοῦ.

[02938]    Πάλιν ἐνταῦθα τῆς Ἱερουσαλὴμ τὴν πολιορκίαν σημαίνει καὶ τῶν Ἀσσυρίων τὸν ὄλεθρον καὶ προσωποποιίᾳ κεχρημένος αὐτὴν εἰσάγει τὴν πόλιν λέγουσαν ὅτι ἀμπελών εἰμι καλὸς θεὸν ἔχων φυτουργὸν καὶ οὕτως εὐανθής εἰμι καὶ καλός, ὡς πολλοὺς τῆς ἐμῆς ἐφίεσθαι κτήσεως.

[02939]    ^[3Ἐγὼ] πόλις ὀχυρά, πόλις πολιορκουμένη.

[02940]    Οὐδεμίαν φησὶν ἀπὸ τῶν περιβόλων ἀσφάλειαν ἔχω·

[02941]    πάντοθεν γὰρ ὑπὸ τῶν πολεμίων κεκύ κλωμαι.

[02942]    Μάτην ποτιῶ αὐτήν·

[02943]    ἁλώσεται γὰρ νυκτός, ἡμέρας δὲ πεσεῖται·

[02944]    ^{[4τεῖχος]} γὰρ οὐκ ἔστιν, ὃ ἐπελάβετο αὐτῆς.

[02945]    Τό·

[02946]    μάτην ποτιῶ αὐτήν, ὁ Σύμμαχος οὕτως ἡρμήνευσεν·

[02947]    «ἐξαίφνης ποτιῶ αὐτήν», οὕτω δὲ καὶ οἱ Λοιποί.

[02948]    Τουτέστι τὴν π ολι ορκοῦσάν με στρατιάν.

[02949]    Ποτιῶ δὲ αὐτὴν ἐξαίφνης διὰ τῆς ἐμῆς μετανοίας καὶ τῆς σπουδαίας μου προσευχῆς·

[02950]    ἐκείνη γὰρ οὐκ ἔχει τῆς εὐσεβείας τὸ τεῖχος φυλάττον αὐτήν.

[02951]    Οὗ δὴ χάριν καὶ νύκτωρ καὶ δίχα χει ρῶν ἀνθρω πίνων κατακοντίζεται, καὶ μεθ' ἡμέραν οἱ φυγόντες τὸν ὄλεθρον δέξονται.

[02952]    Τίς με θήσει φυλάσσειν καλάμην ἐν ἀγρῷ;

[02953]    ∆ιὰ τὴν πολεμίαν ταύτην ἠθέτηκα αὐτήν.

[02954]    ∆είκνυσιν ὁ προφητικὸς λόγος προσευχομέν ην τὴν πόλιν, τῶν ἀσταχύων ἐστερη μένην καλάμην τῶν πολεμίων τὴν στρατιὰν κειμένην ἰδεῖν.

[02955]    ∆ιὰ ταύτην γάρ φησι τὴν εὐχὴν καὶ τὸ παράδοξον ἐκεῖνο γεγένηται θαῦμα·

[02956]    τοῦτο γὰρ διὰ τῶν ἑξῆς ὁ προφήτης ἐδίδαξεν·

[02957]    Τοίνυν διὰ τοῦτο ἐποίησε κύριος πάντα ὅσα συνέταξεν.

[02958]    Ἠθετηκέναι δὲ λέγεται, ἐπειδὴ τὸν συνήθη δασμὸν οὐ τε τέλεκεν Ἐζεκίας ὁ βασιλεύς.

[02959]    Κατακέκαυμαι, ^{[5βοήσονται]} οἱ κατοικοῦντες ἐν αὐτῇ, τουτέστιν ἐν τῇ στρα τιᾷ.

[02960]    Το ιαύτη αὐτοῖς ἐπενεχθήσεται πληγή.

[02961]    Εἶτα ἀλλήλοις παρακελεύσονται διὰ μετανοίας τὸν θεὸν ἱλεώσασθαι·

[02962]    Ποιήσωμεν εἰρήνην αὐτῷ, εἰρήνην ποιήσωμεν ^[6οἱ] ἐρχόμενοι.

[02963]    Καταλλάξωμέν φησι τὸν δεσπότην, παύσωμεν τὴν καθ' ἡμῶν ἀγανάκτησιν τῇ τοῦ βίου μεταβολῇ.

[02964]    Εἶτα δείκνυται ὁ τῆς μετανοίας καρπός·

[02965]    Τέκνα Ἰακὼβ βλαστήσει, καὶ ἐξανθήσει Ἰσραήλ, καὶ πλησθήσεται ἡ οἰκουμένη τοῦ καρποῦ αὐτοῦ.

[02966]    Οὐ μόνον φησὶ τῆς πολιορ κίας ταύτης ἀπαλλαγήσεσθε, ἀλλὰ καὶ τὸν σωτήριον καρπὸν τῇ οἰκουμένῃ βλαστήσετε.

[02967]    ∆ηλοῖ δὲ διὰ τούτων οὐ μόνον τὸν δεσπότην Χριστόν, ὃς ἐξ αὐτῶν κατὰ σάρκα βεβλάστηκεν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἱεροὺς ἀποστόλους κ αὶ καθόλου |133 b| πάντας τοὺς ἐξ Ἰουδαί ων πεπιστευκότας·

[02968]    διὰ τούτων γὰρ ἡ οἰκουμένη τὴν σωτηρίαν ἐδέξατο.

[02969]    Οὕτω τὰ Ἰουδαίω ν προαγορεύσας προλέγει τὴν τῶν Ἀσσυρίων πληγήν·

[02970]    ^[7Μὴ] ὡς αὐτὸς ἐπάταξε, καὶ αὐτὸς οὕτως πληγήσεται;

[02971]    Ἢ ὡς αὐτὸς ἀνεῖλε, καὶ αὐτὸς οὕτως ἀναιρεθήσεται;

[02972]    Σύ φησι παραταττόμενος καὶ μα χόμενος ἀνεῖλες τῆς Ἱερουσαλὴμ τοὺς περιοίκους·

[02973]    σὲ δὲ οὐκ ἄνθρωποι συμπλεκόμενοι κατακοντί σ ουσιν, ἀλλ' ἀόρατος ἡ μάχη καὶ ἡ νίκη γενήσεται.

[02974]    ^{[8Μαχόμενος]} καὶ ὀνειδίζων ἐξαποστελεῖ αὐτούς.

[02975]    Σὺ μά χῃ καὶ παρατάττῃ καὶ κατὰ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων τὴν γλῶτταν κινεῖς καὶ ἀσθένειαν ὀνειδίζεις τῷ τὰ πάντα πεποιηκότι, ἐγὼ δὲ σιγῶν παρα πέμψω σε θανάτῳ.

[02976]    Οὐ σὺ ἦσθα ὁ μελετῶν τῷ πνεύματί σου τῷ σκληρῷ ἀνελεῖν αὐτοὺς πνεύματι θυμοῦ;

[02977]    ^[9∆ιὰ] τοῦτο ἀφαιρεθήσεται ἡ ἀνομία Ἰακώβ, καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ εὐλογία αὐτοῦ, ὅταν ἀφέλωμαι αὐτοῦ τὴν ἁμαρτίαν.

[02978]    Ἤλπισάς φησιν αὔτανδρον καταλῦσαι τὴν πόλιν·

[02979]    ἀλλὰ τούτου χάριν ἐγὼ τῆς ἐμῆς αὐτοὺς ἀξιώσω προνοίας, οὐκ ἀποβλέπων εἰς τὰ ἐκείνων πλημμελήματα διὰ τὴν σὴν βλασφημίαν.

[02980]    Τοῦτο καὶ διὰ ἑτέρου προφήτου φησὶν ὁ θεός·

[02981]    «Οὐ δι' ὑμᾶς ποιῶ, οἶκος Ἰσραήλ, ἀλλὰ διὰ τὸ ὄνομά μου, ἵνα μὴ βεβηλωθῇ ἐν τοῖς ἔθνεσιν.».

[02982]    Εἰδέναι μέντοι χρὴ ὅτι κυρίως ἡ τῆς ἁμαρτίας ἀφαί ρεσι ς ἁρμόττει τῇ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφανείᾳ, ὡς ἐν τύπῳ δὲ καὶ τότε ἐγένετο.

[02983]    Οὕτω δὲ καὶ τὰ ἐπαγόμενα δι πλῆν ἔχει τὴν προφητείαν·

[02984]    Ὅταν θῶσι πάντας τοὺς λίθους τῶν βωμῶν κατακεκομμένους ὡς κονίαν λεπτήν·

[02985]    καὶ οὐ μὴ μείνῃ τὰ εἴδωλα αὐτῶ<ν>, καὶ τὰ δένδρα αὐτῶ<ν> ἐκκεκομμένα ὥσπερ δρυμός.

[02986]    Ταῦτα καὶ ὁ θαυμάσιος Ἐζεκίας πεποίηκεν·

[02987]    καὶ διδάσκει τῶν Παραλειπομένων ἡ δευτέρα καὶ τῶν Βασιλειῶν ἡ τετάρτη.

[02988]    Ἀλλ' ἐκεῖνος ἐν τῇ Ἱερουσαλὴμ τοῦτο δέδρακε μόνῃ, ὁ δέ γε δεσπότης Χριστὸς τὴν οἰκουμένην τῆς τῶν εἰδώλων ἠλευθέρωσε πλάνης.

[02989]    Οὕ τω προαγορεύσας τὴν γεγενημένην ἐπὶ τοῦ Σενναχηρὶμ τῇ Ἱερουσαλὴμ σωτηρίαν προλέγει καὶ τὴν ἐσομένην ἐπὶ τοῦ Ναβουχοδονόσορ αἰχμαλωσίαν·

[02990]    Μακρὰν ^[10τὸ] κατοι κούμενον ποίμνιον ἀνειμένον ἔσται ὡς ποίμνιον ἐγκαταλε λειμμένον·

[02991]    καὶ ἔσται πολὺν χρόνον εἰς βόσκημα, καὶ ἐκεῖ ἀναπαύσονται.

[02992]    Καὶ μετὰ χρόνον οὐκ ἔσται ἐν αὐτῇ οὐθὲν χλωρὸν ^[11διὰ] τὸ ξηρανθῆναι.

[02993]    Αἰχμάλωτοί φησιν ἀπαχ θή σονται, καὶ ἔρημος αὐτῶν ἡ χώρα ἔσται, ἀλλὰ καὶ πάλιν ἐπανήξουσι καὶ οἰκήσουσιν ἐν αὐτῇ·

[02994]    μετὰ μέ ντοι χρόνον ἄκαρπος ἔσται, καὶ οὐδὲ βλαστήσει χλωρὸν διὰ τὸ ξηραν θῆναι.

[02995]    ∆ηλοῖ δὲ ὁ λόγος τὴν ἐπὶ τοῦ παρ όντος τῶν Ἰουδαίων ἀκαρπίαν·

[02996]    οὐδὲν γὰρ τέθηλε παρ' ἐκείνοις, ἐπειδὴ τὸν τῆς χάριτος ὑετὸν οὐκ εἰσδέχεται.

[02997]    Γυναῖκες ἐρχόμεναι ἀπὸ θέας, δεῦτε·

[02998]    οὐ γὰρ λαός ἐστιν ἔχων σύνεσιν.

[02999]    ∆ιὰ τοῦτο οὐ μὴ οἰκτείρῃ αὐτοὺς ὁ ποιήςας αὐτούς, οὐδὲ ὁ πλάσας αὐτοὺς οὐ μὴ ἐλεήσῃ αὐτούς.

[03000]    Γυναῖκας καλεῖ τὰς τῶν ἐθνῶν πόλεις ἢ τὰς ἐν αὐταῖς ἐκκλησίας τὰς τῆς Ἱερουσαλὴμ θεωμένας τὴν ἐρημίαν, καὶ παρακελεύεται τὴν ἐκείνων ἀπιστίαν φυγεῖν·

[03001]    συνιέναι γὰρ οὐκ ἐθέλουσι τὸ συμφέρον, οὗ δὴ χάριν καὶ συγγνώμης ἐστέρηνται.

[03002]    ^[12Καὶ] ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ συμφράξει κύριος ἀπὸ τῆς διώρυγος τοῦ ποταμοῦ ἕως Ῥινοκορούρων.

[03003]    Τοῦτο οἱ Ἄλλοι Ἑρμη νευταὶ ἔφ ασαν «ἀπὸ ὄρους τοῦ ποταμοῦ ἕως τοῦ χειμάρρου Αἰγύπτου καταπαύσει τὰ ῥεῖθρα.».

[03004]    Οὔτε γὰρ ποταμὸς οὔτε διῶρυξ ἡ ἀσέβεια ἀλλὰ χειμάρρους ἐξ ἐράνου συνιστάμενος καὶ πρόσκαιρον ἔχων τὴν σύστασιν.

[03005]    Ὑμεῖς δὲ συναγάγετε τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ κατὰ ἕνα ἕνα.

[03006]    Τοῖς ἱεροῖς ἀποστόλοις ὁ λόγος παρακελεύεται·

[03007]    αὐτοὶ γὰρ τὰς κατὰ τὴν οἰκουμένην περινοστοῦντες συναγωγὰς πρώτοις Ἰουδαίοις τὸν λόγον ἐκήρυττον καὶ τοὺς τῷ θείω κηρύγματι πειθομένους τῷ δεσπότῃ προσέφερον.

[03008]    ^[13Καὶ] ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ σαλπίσουσι τῇ σάλπιγγι τῇ μεγάλῃ, καὶ ἥξουσιν οἱ ἀπολόμενοι ἐν τῇ χώρᾳ τῶν Ἀσσυρίων καὶ οἱ ἀπολόμενοι ἐν Αἰγύπτῳ καὶ προσκυνή σουσι τῷ κυρίῳ ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ ἅγιον ἐν Ἱερουσαλήμ.

[03009]    Σάλπιγγα μεγάλην ἐκάλεσε τὸ σωτήριον κήρυγμα·

[03010]    τῶν γὰρ τῆς ἀληθείας κηρύκων «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα».

[03011]    Οὗτοι τὰ πλανώμενα συναγαγόντες «πρόβατα ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ», συναγαγόντες δὲ καὶ τὰ «ἄλλα πρόβατα, ἃ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης», μίαν ποίμνην κατεσ κεύασαν τῷ δεσπότῃ καὶ ταύτην νέμουσιν ἐν τῷ ὄρει Σιών , τῆς θεολογίας αὐτοῖς ὑποδεικνύντες τὸ ὕψος.

[03012]    Καὶ τῆς ἄνω Ἱερουσαλὴμ <...

[03013]    > εἰ ὀνομάζοι, οὐκ ἂν ἁμάρτοι τῆς |134 a| ἀληθείας.

[03014]    Συνομολογεῖ δὲ τῷ θείῳ ∆αυὶδ λέγοντι·

[03015]    «Ἀγαπᾷ κύριος τὰς πύλας Σιὼν ὑπὲρ πάντα τὰ σκηνώματα Ἰακώβ.».

[03016]    Ταύτας δὲ ἡμεῖς ἀγαπήσωμεν τὰς πύλας καὶ ταύταις διηνεκῶς προσεδρεύσωμεν, ἵνα δι' ἐκείνων εἰς τὴν τριπόθητον ἐκείνην εἰσέλθωμεν πόλιν χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ' οὗ τῷ πατρὶ ἡ δόξα σὺν πνεύματι ἁγίῳ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

[03017]    Ἀμήν.

[03018]    ^[8] ΤΟΜΟΣ Ηʹ

[03019]    Ἐν τοῖς ἔναγχος ἑρμηνευθεῖσι τὰ κατὰ τὴν Ἱερουσαλὴμ προθεσπίσας καὶ τῶν ἱερῶν ἀποστόλων προαγορεύσας τὸ κήρυγμα, τὰ συμβησόμενα ταῖς δέκα προλέγει φυλαῖς·

[03020]    ^{[281Οὐαὶ]} τῷ στεφάνῳ τῆς ὕβρεως, οἱ μισθωτοὶ Ἐφραίμ.

[03021]    Μισθωτοὺς Ἐφραὶμ τοὺς ἐπικούρους λέγει, τὴν ∆αμασκὸν καὶ τοὺς ἄλλους Σύρους·

[03022]    τούτους γὰρ ἀεὶ κατὰ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐμισθοῦντο.

[03023]    Στέφανον δὲ ὕβρεως τὴν ἀλαζονικὴν καλεῖ αὐτῶν βασιλείαν·

[03024]    καὶ τοῦ θεοῦ γὰρ ἀπέστησαν καὶ κατὰ τῶν ἀδελφῶν ἐφρόνουν μέγα.

[03025]    Οὕτω δὲ καὶ ὁ Σύμμαχος ἔφη·

[03026]    «Οὐαὶ στέφανος ὑπερηφανίας.».

[03027]    Τὸ ἄνθος τὸ ἐκπεσὸν τῆς δόξης ἐπὶ τῆς κορυφῆς τοῦ ὄρους τοῦ παχέος, οἱ με θύοντες ἄνευ οἴνου.

[03028]    Ἄνθος δόξης ἐκπεσὸν τὴν ἐξ <εὐ>ημε ρίας εἰς κακοπραγίαν μεταβολὴν ὠνόμασεν, κορυφὴν δὲ ὄρους παχέος τὸν Ἀσσύριον ἡγοῦμαι καλεῖσθαι διά τε τὸ ὕψος τῆς βασιλείας καὶ τὴν τῆς καρδίας παχύτητα, μέθην δὲ ἄνευ οἴνου τὴν τῶν εἰδώλων μανίαν.

[03029]    ^{[2Ἰδοὺ]} ἰσχυρὸν καὶ σκληρὸν παρὰ κυρίου ὁ θυμὸς κυρίου καὶ ὀργὴ ὡς χάλαζα καταφερομένη οὐκ ἔχουσα σκέπην, βίᾳ καταφερομένη, ὡς ὕδατος πολλοῦ πλῆθος σῦρον χώραν, τῇ γῇ ποιήσει ἀνάπαυσιν ταῖς χερσὶ ^[3καὶ] τοῖς ποσίν.

[03030]    Τοῦ θεοῦ τὴν ὀργὴν ἀπεικάζει χαλάζῃ σφο δρο τάτῃ κατά τινων φερομένῃ σκέπην οὐδεμίαν ἐχόντων καὶ χειμάρρῳ μεγίστῳ πλημμυροῦντι καὶ τὴν παρακειμένην παρασύροντι γῆν καὶ μὴ συγχωροῦντι μήτε τοῖς ποσὶ τῶν ἐμπιπτόντων στῆναι μήτε ταῖς χερσὶ διαν ή ξασθαι.

[03031]    Καὶ καταπατηθήσεται ὁ στέφανος τῆς ὕβρεως, οἱ μισθωτοὶ Ἐφραίμ.

[03032]    Τουτέστιν οἱ ἐπίκουροι αὐτοῦ, ἐφ' οἷς ἐφρόνει μέγα.

[03033]    ^[4Καὶ] ἔσται τὸ ἄνθος τὸ ἐκπεσὸν τῆς ἐλπίδος τῆς δόξης αὐτοῦ ἐπ' ἄκρου τοῦ ὄρους τοῦ ὑψηλοῦ ὡς πρόδρομον σύκου·

[03034]    ὃ ὁ ἰδὼν αὐτό, πρὶν ἢ εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ λαβεῖν αὐτό, θελήσει αὐτὸ καταπιεῖν.

[03035]    Τοῦ Σαλμανάσαρ ἐπελθόντος ταῖς δέκα φυλαῖς καὶ μέντοι καὶ τοῦ Σεναχηρὶμ ὕστερον, διέφυγόν τινες τὸν ἀνδραποδισμὸν ἐν τοῖς ὄρεσι λαθόντες, μετὰ δὲ τὴν τῶν πολεμίων ἀναχώρησιν ἐν μέρει τινὶ τῆς οἰκείας ᾤκησαν χώρας.

[03036]    Ταύτης ἦν καὶ ἡ Γαλιλαία·

[03037]    τῶν δέκα γὰρ ἦν αὕτη φυλῶν·

[03038]    «Χώρα» γάρ φησι «Ζαβουλὼν καὶ γῆ Νεφθαλίμ, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν.».

[03039]    Ἐκ ταύτης ἦν τῆς χώρας ὁ ἱερὸς τῶν ἀποστόλων χορός.

[03040]    Προλέγει τοίνυν ὡς ἀξιέραστοι πᾶσιν ἔσονται ὡς σῦκον πρώιμον ὅπερ λίαν ἐστὶ τοῖς θεωμένοις ἐπέραστον.

[03041]    ^[5Τῇ] ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἔσται κύριος Σαβαὼθ ὁ στέφανος τῆς ἐλπίδος ὁ πλακεὶς τῆς δόξης τῷ καταλειφθέντι τοῦ λαοῦ αὐτοῦ.

[03042]    Τὸν ἀποστολικὸν ὑποδείξας χορὸν τὸν τούτων ὑποδείκνυσι δεσπότην·

[03043]    οὗτος γάρ φησι τὸν τῆς ὕβρεως στέφανον καταλύσας αὐτὸς ἔσται στέφανος δόξης τοῖς καταλειφθεῖσι τοῦ λαοῦ αὐτοῦ.

[03044]    ∆όξα γὰρ τῶν πεπιστευκότων Ἰουδαίων μεγίστη τὸ ἐξ αὐτῶν βλαστῆσαι κατὰ σάρκα τὸν κύριον.

[03045]    ^{[6Καταλειφθήσονται]} γὰρ ἐν πνεύματι κρίσεως ἐπὶ κρίσιν, καὶ ἰσχὺν κωλύων ἀνελεῖν.

[03046]    Αὐτὸς γὰρ κωλύσας ἀναιρεθῆναι πάντας, ἐνίους ἐφύλαξε προορῶν ἅπαντα ὡς θεὸς καὶ κρίνων δικαίως.

[03047]    Τὸ δέ·

[03048]    ἐν πνεύματι κρίσεως ἐπὶ κρίσιν, ταύτην ἔχει τὴν διάνοιαν·

[03049]    καὶ τότε φησὶν ἔκρινεν αὐτοὺς σῶσαι καὶ πάλιν αὐτοὺς ἑτέρᾳ κρίσει φυλάττει.

[03050]    ^{[7Οὗτοι]} γὰρ οἴνῳ πεπλανημένοι εἰσίν·

[03051]    ἐπλανήθησαν διὰ τὸ σίκερα, ἱερεὺς καὶ προφήτης ἐξέστησαν διὰ τὸ σίκερα, κατεπόθησαν διὰ τὸν οἶνον, ἐσείσθησαν ἀπὸ τῆς μέθης τοῦ σίκερα, ἐπλανήθησαν·

[03052]    τοῦτό ἐστι τὸ φάσμα.

[03053]    Τρυφὴν αὐτῶν καὶ ἀσωτίαν κατηγορεῖ καὶ ταύταις τῶν ἄλλων κακῶν ἀνατίθησι τὴν αἰτίαν·

[03054]    τὸ δὲ καὶ χαλεπώτατον, ὅτι καὶ οἱ ἱερεῖς ταύτην τὴν νόσον ἐδέξαντο.

[03055]    Προφήτας δὲ τοὺς ψευδοπροφήτας καλεῖ.

[03056]    Σίκερα δὲ οἱ Λοιποὶ Ἑρμηνευ ταὶ «μέθυσμα» εἰρήκασιν·

[03057]    ἐγὼ δὲ οὐχ ἡγοῦμαι τὸ ἀπὸ τῶν φοινίκων κατασκευαζόμενον πό μα νῦν ὀνομάζεσθαι σίκερα ἀλλὰ τὸν ἡδύσμασι κεκραμένον οἶνον.

[03058]    Τὸ μέντοι φάσμα οὕτως ὁ Θεοδοτίων ἡρμήνευσεν·

[03059]    «Ἠγνόησαν ἐν τῇ μέθῃ, ἠσωτεύθησαν ὑπερόγκως»·

[03060]    καὶ οἱ Ἑβδομήκοντα δὲ διὰ τοῦ φάσματος παραπ αίοντας αὐτοὺς ἀπὸ τῆς μέθης ὑπέδειξαν.

[03061]    ^[8Ἀρὰ] ἔδεται τὴν βουλὴν ταύτην·

[03062]    αὕτη γὰρ ἡ βουλὴ ἕνεκεν πλεονεξίας.

[03063]    Βουλὴν τὴν αἵρεσιν τῆς γνώμης ἐκάλεσεν, ἀρὰν δὲ τὴν τιμωρίαν.

[03064]    ^[9Τίνι] ἀνηγγείλαμεν κακὰ ἢ τίνι |134 b| ἀνηγγείλαμεν ἀγγελίαν;

[03065]    Οἱ ἀπογεγαλακτισμένοι ἀπὸ γάλακτος, οἱ ἀπε σπασμένοι ἀπὸ μαστοῦ.

[03066]    ^{[10Θλῖψις]} ἐπὶ θλῖψιν, προσδέχου <προσδέχου> ἔτι μικρόν·

[03067]    ἐλπὶς ἐπ' ἐλπίδι ἔτι μικρόν.

[03068]    Ἐπειδὴ οἱ διακρίνειν εἰδότες τῶν ἡμετέρων οὐκ ἀκούουσι θεσπισ μάτων, τοῖς ἄρτι τοῦ γάλακτος ἀπαλλαγεῖσι τῶν κακῶν τὰς προρρήσεις προσφέρομεν.

[03069]    Τὸ δέ·

[03070]    ἔτι μικρὸν ἔτι μικρόν, τὴν μετ' ὀλίγον ἐσομένην ἔφοδον τῶν πολεμίων ῃ

[03071]    νίξατο·

[03072]    τὸ δέ·

[03073]    ἐλπὶς <ἐπ'> ἐλπίδι, τὴν ἐπάλληλον τῶν κακῶν προσδοκίαν σημαίνει.

[03074]    ^[11∆ιὰ] φαυλισμὸν χειλέων διὰ γλώσσης ἑτέρας λαλήσουσι τῷ λαῷ τούτῳ ^{[12λέγοντες]} αὐτοῖς·

[03075]    Τοῦτο ἀνάπαυμα τῷ πεινῶντι καὶ τοῦτο σύντριμμα, καὶ οὐκ ἤθελον ἀκούειν.

[03076]    Γλῶσσαν ἑτέραν καλεῖ τὴν παραβολικὴν καὶ τροπικὴν τῶν προφητῶν διδασκαλίαν, φαυλισμὸν δὲ χειλέων τοὺς παρ' αὐτῶν κατὰ τῶν προφητῶν γινομένους ψόγους.

[03077]    Ἐπειδὴ γὰρ τὰ σαφῶς λεγόμενα διέπτυον, συγκε καλυμμένην αὐτοῖς καὶ παραβολικὴν προφητείαν προσέφερον, ἵνα ἐρευνᾶν τὸ τῶν λεγομένων ἀναγκαζόμενοι βάθος τὴν ἐντεῦθεν ὠφέλειαν καρπώσωνται.

[03078]    ^[13Καὶ] ἔσται αὐτοῖς τὸ λόγιον κυρίου·

[03079]    θλῖψις ἐπὶ θλῖψιν, ἐλπὶς ἐπ' ἐλπίδι ἔτι μικρὸν ἔτι μικρόν, ἵνα πορευθῶσι καὶ πέσωσιν εἰς τὰ ὀπίσω καὶ συντριβήσονται καὶ κινδυνεύσουσι καὶ ἁλώσονται καὶ πεσοῦνται.

[03080]    Ἐπειδὴ γὰρ οὐκ ἐβουλή θησάν τινα ὄνησιν ἀπὸ τῶν θείων λογίων καρπώσασθαι, δρέψονται θλῖψιν ἐπὶ θλῖψιν καὶ κακῶν προσδοκίαν διηνεκῆ καὶ τῶν προσδοκωμένων χαλεπῶν τὴν πεῖραν.

[03081]    Οἶμαι δὲ καὶ τοὺς λογισμοὺς αὐτῶν τὸν προφητικὸν αἰνίττεσθαι λόγον·

[03082]    ἤλπιζον γὰρ ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν κακῶν καὶ ἔλεγον πρὸς ἀλλήλους·

[03083]    Ἔτι μικρὸν ἔτι μικρὸν καὶ λύσις ἔσται τῶν ἀλγεινῶν.

[03084]    Τοῦτο δὲ καὶ ὁ Σύμμαχος οὕτως ἡρμήνευσεν·

[03085]    «Οὐκ ἠθέλησαν ἀκοῦσαι, ἀλλ' ἐγένετο αὐτοῖς ὁ λόγος κυρίου ἐντολὴ οὐκ ἐντολή, ἐντολὴ οὐκ ἐντολή, προσδοκία οὐ προσδοκία, προσδοκία οὐ προσδοκία, μικρὸν ἔτι μικρόν.».

[03086]    Τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν διὰ πάντων ῃ

[03087]    νίξατο καὶ τὴν τῆς γνώμης διχόνοιαν·

[03088]    ποτὲ μὲν γὰρ τὰ θεῖα λόγια ὡς ἐντολὴν τοῦ θεοῦ κατεδέχοντο, ποτὲ δὲ αὐτῶν διέπτυον ὡς οὐκ ὄντων θείων.

[03089]    ^[14∆ιὰ] τοῦτο ἀκούσατε λόγον κυρίου, ἄνδρες τεθλιμμένοι καὶ οἱ ἄρχοντες τοῦ λαοῦ τούτου ἐν Ἱερουσαλήμ, ^[15ὅτι] εἴπατε·

[03090]    Ἐποιήσαμεν διαθήκην μετὰ τοῦ ᾅδου καὶ μετὰ τοῦ θανάτου συνθήκας.

[03091]    Συμφωνεῖ καὶ ταῦτα τοῖς προηρμηνευ μένοις·

[03092]    τὴν ἀλαζονείαν γὰρ αὐτῶν καὶ τὴν ἄνοιαν διὰ τούτων ἐλέγχει·

[03093]    ἀεὶ γὰρ ἤλπιζον κρείττους ἔσεσθαι τῶν δεινῶν.

[03094]    Ἀντὶ δὲ τοῦ·

[03095]    ἄνδρες τεθλιμμένοι, οἱ Λοιποὶ Ἑρμηνευταὶ «ἄνδρες χλευασταὶ» τεθείκασιν·

[03096]    κατέπαιζον γὰρ τῶν διὰ τῶν προφητῶν προσφερομένων αὐτοῖς ἀπειλῶν.

[03097]    Τῆς δὲ Ἱερουσαλὴμ οὐχ ὡς ἀληθῶς ἄρχοντας τοὺς τοῦ Ἐφραὶμ ὀνομάζει, ἀλλ' ὡς τοῦτο ἔσεσθαι φαντασθέντας·

[03098]    τοῦτο γὰρ καὶ ἐν τοῖς πρόσθεν ὁ προφήτης ἐδίδαξεν, ὅτι τὴν ∆αυιτικὴν βασιλείαν ἐβουλεύσαντο καταλῦσαι καὶ τὸν υἱὸν Ταβεὴλ βασιλεῦσαι καὶ ὑπηκόους αὐτοὺς ἑαυτῶν καταστῆσαι.

[03099]    Καταιγὶς φερομένη ἐὰν παρέλθῃ, οὐ μὴ ἔλθῃ ἐφ' ἡμᾶς·

[03100]    ἐθήκαμεν γὰρ ψεῦδος τὴν ἐλπίδα ἡμῶν καὶ τῷ ψεύδει σκεπασθησόμεθα.

[03101]    Ἀνδρῶν ἐστι μεμηνότων ταῦτα τὰ ῥήματα καὶ κατ' αὐτῆς τοῦ θεοῦ τῆς δίκης θρασυνο μένων.

[03102]    ^[16∆ιὰ] τοῦτο τάδε λέγει κύριος ὁ θεός·

[03103]    Ἰδοὺ ἐγὼ ἐμβάλλω εἰς τὰ θεμέλια Σιὼν λίθον πολυτελῆ ἐκλεκτὸν ἀκρογωνιαῖον ἔντιμον θεμέλιον εἰς τὰ θεμέλια αὐτῆς, καὶ ὁ πιστεύων ἐπ' αὐτῷ οὐ μὴ καταισχυνθῇ.

[03104]    Ἀνοίας ἐσχάτης εἶναι νομίζω τὸ ταύτην τῷ Ἐζεκίᾳ προσαρμόζειν τὴν προφητείαν·

[03105]    εἰς ἄνθρωπον γὰρ πιστεύειν οἱ θεῖοι ἀπαγορεύουσι λόγοι·

[03106]    «Μὴ πεποίθατε» γάρ φησιν «ἐπὶ ἄρχοντας, ἐπὶ υἱοὺς ἀνθρώπων οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία», καί·

[03107]    «Ἐπικατάρατος ἄνθρωπος ὃς τὴν ἐλπίδα ἔχει ἐπ' ἄνθρωπον», καί·

[03108]    «Ἀγαθὸν πεποιθέναι ἐπὶ κύριον ἢ πεποιθέναι ἐπ' ἄνθρω πον», ἐνταῦθα δὲ ὁ προφητικὸς ἐπαινεῖ λόγος τὸν εἰς τὸν λίθον τοῦτον πιστεύοντα.

[03109]    Ἀκρογωνιαῖος δὲ λίθος ὁ δεσπότης Χριστὸς «ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἕν», ὁ ἐν αὐτῷ τοὺς ἐξ ἐθνῶν καὶ τοὺς ἐξ Ἰσραὴλ συνάψας καὶ ἕνα λαὸν ἀποφήνας.

[03110]    Αὐτὸς δὲ καὶ θεμέλιος κέκληται·

[03111]    «Θεμέλιον γάρ» φησιν «οὐδεὶς ἄλλον δύναται θεῖναι παρὰ τὸ κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός.».

[03112]    Ἐπειδὴ γὰρ ἠπείλουν οἱ

[03210]    πέπονθεν ἅπερ οὐκ ἤλπισεν·

[03211]    καὶ ἐῴκει οὕτω ς τῷ πεινῶντι μὲν καὶ διψῶντι, ὄναρ δὲ ἐσθίοντι καὶ πίνοντι, μετὰ δὲ τὴν ἐγρήγορσιν τῆς ἀπά της α ἰσθα νομένῳ·

[03212]    οὕτω γὰρ κἀκεῖνος μετὰ τὸν ὄλεθρον τῶν πολλῶν μυριάδων αἴσθησιν τῆς οἰκείας ἔσχεν ἀσθενείας.

[03213]    ^{[9Θαυμάσατε]} καὶ ἔκστητε καὶ ἀπατήθητε καὶ ὑπεραπατήθητε καὶ μεθύσθητε οὐκ ἀπὸ οἴνου καὶ κραιπαλήσατε οὐκ ἀπὸ σίκερα οὐδὲ ἀπὸ οἴνου κινούμενοι, ^[10ὅτι] πεπότικεν ὑμᾶς κύριος πνεῦμα κατανύξεως καὶ καμμύσει τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ τῶν ἀρχόντων ὑμῶν καὶ τῶν προφητῶν ὑμῶν τῶν ὁρώντων τὰ κρυπτά.

[03214]    Ἀντὶ τοῦ κατανύξεως «καρώσεως» μὲν ὁ Σύμμαχος τέθεικεν, ὁ δὲ Θεοδοτίων «ἐκστάσεως», ὁ δὲ Ἀκύλας «καταφορᾶς».

[03215]    Τὸν ὄλεθρον τοῦ Ἀσσυρίου θαυμάσαντες Ἰουδαῖοι ἤλπισαν ἀεὶ κρείττους ἔσεσθαι τῶν πολεμούν των.

[03216]    Ταύτην καλεῖ ὁ προφητικὸς λόγος ἀπάτην.

[03217]    Ὁ δὲ θεὸς αὐτοὺς λέγεται καρῶσαι ἢ ἐκστῆσαι, παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα τὴν παράδοξον αὐτοῖς ἐκείνην δωρησάμενος σωτηρίαν.

[03218]    Ἔδει δὲ αὐτοὺς συνειδέναι ὡς φειδοῦς τη νι καῦτα παρέσχον ἀφορμὴν τῇ θείᾳ φιλανθρωπίᾳ μεταμελείᾳ χρησάμενοι.

[03219]    Μετὰ δὲ ταῦτα τὴν ὑπερ βάλλουσαν ἀσπα σάμενοι πονηρίαν οὐκ εἰκότως ἐθάρρουν τῇ θείᾳ φιλανθρωπίᾳ.

[03220]    Ἑαυτοὺς τοίνυν ἠ πάτησαν τῆς θείας οἰκονομίας τὴν σοφίαν οὐκ ἐθελήσαντες συνιδεῖν.

[03221]    Οὗ δὴ χάριν φησίν·

[03222]    ^[11Καὶ] ἔσται ὑμῖν πάντα τὰ ῥήματα ταῦτα ὡς οἱ λόγοι τοῦ βιβλίου τοῦ ἐσφραγισμένου, ὃ ἐὰν δῶσιν αὐτὸ ἀνθρώπῳ ἐπισταμένῳ γράμματα λέγοντες αὐτῷ·

[03223]    Ἀνάγνωθι ταῦτα, καὶ ἐρεῖ·

[03224]    Οὐ δύναμαι ἀναγνῶναι, |136 a| ἐσφράγισται γάρ·

[03225]    ^[12καὶ] δοθήσεται τὸ βιβλίον τοῦτο εἰς χεῖρας ἀνθρώπου μὴ ἐπισταμένου γράμματα καὶ ἐροῦσιν αὐτῷ·

[03226]    Ἀνάγνωθι ταῦτα, καὶ ἐρεῖ·

[03227]    Οὐ δύναμαι ἀναγνῶναι, οὐκ ἐπίσταμαι γράμματα.

[03228]    Τὸ ἀπειθὲς αὐτῶν καὶ ἀντίλο γον καὶ ἀσύνετον διὰ τούτων τῶν λόγων ἐδήλωσεν.

[03229]    Προλέγει δὲ ὅμως καὶ ἕτερόν τι ὁ θεῖος λόγος.

[03230]    Πάλαι γὰρ τὰς περὶ τοῦ κυρίου προρρήσεις οὔτε Ἰουδαῖοι συνορᾶν ἠδύναντο κεκαλυμμένας καὶ οἱονεὶ σφραγίδων ἐντὸς ἀποκειμένας οὔτε τὰ ἔθνη τὰ προφητικὰ μὴ ἐπιστάμενα γράμματα·

[03231]    μετὰ μέντοι τὴν δεσποτικὴν ἐπιφάνειαν ἀφαιρεθεισῶν τῶν σφραγίδων τὰ γὰρ πράγματα μαρτυρεῖ τοῖς λόγοις καὶ πλεῖστοι ἐξ Ἰουδαίων τῶν προρρήσεων ἔμαθον τὴν διάνοιαν καὶ τὰ ἔθνη μεμάθηκε τῆς εὐσεβείας τὰ γράμματα καὶ ἀναγινώσκουσι τὸ βιβλίον, ὃ τοῖς ἀπιστοῦσι τῶν Ἰουδαίων ἐσφραγισμένον ἔτι μεμένηκεν.

[03232]    Πρῶτος δὲ αὐτὸς ὁ κύριος τὰς τῆς προφητ είας περιεῖλε σφραγῖδας·

[03233]    εἰσελ θὼν γὰρ εἰς τὴν συναγωγὴν καὶ λαβὼν τὸν προφήτην Ἡσαΐαν καὶ ἀναγνούς·

[03234]    «Πνεῦμα κυρίου ἐπ' ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με, εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν, κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν» καὶ τὰ ἑξῆς ἐπήγαγεν·

[03235]    «Σήμερον ἐπληρώθη ἡ γραφὴ αὕτη ἐν τοῖς ὠσὶν ὑμῶν.».

[03236]    Ὁ μέντοι προφήτης, μᾶλλον δὲ ὁ τούτου θεός, καὶ ἑτέραν αὐτοῖς ἐπάγει κατηγορίαν·

[03237]    ^{[13Εἶπε]} γάρ φησι κύριος·

[03238]    Ἐγγίζει μοι ὁ λαὸς οὗτος, τῷ στόματι αὐτῶν καὶ ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτῶν τιμῶσί με, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ' ἐμοῦ·

[03239]    μάτην δὲ σέβονταί με διδάσκοντες διδασκαλίας ἐντάλματα ἀνθρώπων.

[03240]    Καὶ ταύτης τῆς μαρτυρίας ὁ κύριος ἐμνημόνευσε τῶν Φαρισαίων κατηγορῶν καὶ διδάσκων ὡς τοῦ θείου νόμου καταφρονοῦντες ἰδίαις ἐχρῶντο νομοθεσίαις.

[03241]    Καὶ ὁ προφήτης δὲ Ἱερεμίας κατηγορεῖ αὐτῶν λέγων·

[03242]    «Ἐγγὺς εἶ τοῦ στόματος αὐτῶν καὶ πόρρω ἀπὸ τῶν νεφρῶν αὐτῶν» <καὶ ὁ μακάριος ∆αυίδ·

[03243]    «Καὶ ἠγάπησαν αὐτὸν ἐν τῷ στόματι αὐτῶν> καὶ τῇ γλώσσῃ αὐτῶν ἐψεύσαντο αὐτῷ.».

[03244]    Αἰνίττεται δὲ διὰ τούτων τῆς ἀρνήσεως τὴν ὀξύτητα·

[03245]    ὥσπερ γὰρ ἡ γλῶσσα πελάζει τοῖς χείλεσιν, οὕτως φησὶ τῇ ὁμολογίᾳ αὐτῶν ἡ ἄρνησις.

[03246]    ^[14∆ιὰ] τοῦτο ἰδοὺ προσθήσω τοῦ μεταθεῖναι τὸν λαὸν τοῦτον καὶ μεταθήσω αὐτοὺς μεταθέσει.

[03247]    Οὐ γὰρ μόνον εἰς Βαβυλῶνα ἀπάξω, ἀλλὰ καὶ εἰς πᾶσαν τὴν οἰκουμένην διασπερῶ.

[03248]    Καὶ ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν αὐτοῦ καὶ τὴν σύνεσιν τῶν <συνετῶν> αὐτοῦ κρύψω.

[03249]    Φροῦδα γὰρ τὰ τῶν Φαρισαίων καὶ γραμματέων·

[03250]    ἀνοίας γὰρ ἦν πλήρης ἡ δοκοῦσα σοφία.

[03251]    ^{[15Οὐαὶ]} τοῖς βαθέως ποιοῦσι

[03297]    μέντοι καὶ ὁ Ἠσαῦ ἐκεῖθεν κατάγει τὸ γένος.

[03298]    Αἰνίττεται τοίνυν ὁ λόγος τὴν τοῦ θεοῦ εὐεργεσίαν καὶ ὅτι οὐ τῇ φύσει προσέχει ὁ δίκαιος κριτὴς ἀλλὰ πίστιν ζητεῖ.

[03299]    Εἰ γὰρ τοῦ Ἀβραάμ φησιν ἠγά πων τὸ γένος, πάντας ἂν τοὺς ἐξ Ἀβραὰμ τῆς ἴσης κηδεμονίας ἠξίωσα·

[03300]    ἐπειδὴ δὲ ἀρετὴν ζητ ῶ , προτετίμηκα τῶν ἄλλων τὸν Ἰακώβ.

[03301]    Τοῦτον δὲ ὑμεῖς ῥίζαν αὐχεῖτε τοῦ γένους.

[03302]    Εἶτα διδάσκει ὁ προφήτης, τίνα τοῦ γένους εἴρηκεν·

[03303]    Οὐ νῦν αἰσχυνθήσεται Ἰακώβ, οὐδὲ νῦν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ μεταβαλεῖ·

[03304]    ^[23ἀλλ'] ὅταν ἴδωσι τὰ τέκνα αὐτῶν τὰ ἔργα μου, δι' ἐμὲ ἁγιάσουσι τὸ ὄνομά μου καὶ ἁγιάζουσι τὸν ἅγιον τοῦ Ἰακὼβ καὶ τὸν θεὸν τοῦ Ἰσραὴλ φοβηθήσονται.

[03305]    ^[24Καὶ] γνώσονται οἱ τῷ πνεύματι πλανώμενοι σύνεσιν, οἱ δὲ γογγύζοντες μαθήσονται ὑπακούειν, καὶ αἱ γλῶσσαι αἱ ψελλίζουσαι μαθήσονται λαλεῖν εἰρήνην.

[03306]    Ἰα κὼ β τοὺς ἐξ Ἰακὼβ καλεῖ.

[03307]    Τούτων δὲ ἀναίδειαν κατηγορεῖ καὶ διδάσκει ὡς πολλὴν δεξάμενοι διδα σκαλ ίαν οὐκ ἐνετράπησαν, μετὰ δὲ τὰς συμφορὰς τὴν ὠφέλειαν ἐδέξαντο·

[03308]    καὶ γὰρ μετὰ τὴν ἀπὸ τῆς Βα βυλῶνος ἐπάνοδον ἀπέστησαν τῆς περὶ τὰ εἴδωλα πλάνης.

[03309]    Ἁρμόττει δὲ κυρίως ἡ προφητεία τοῖς ἐξ αὐ τῶν εἰς τὸν σωτῆρα πεπιστευκόσι Χριστόν·

[03310]    οὗτοι γὰρ ἀληθῶς πρῶτον μὲν ἐγόγγυσαν, ὕστερον δὲ ἐπίστευσα ν.

[03311]    Ἐγόγγυσαν γάρ φησιν «Ἰουδαῖοι λέγοντες·

[03312]    Πῶς δύναται ἡμῖν οὗτος δοῦναι τὴν σάρκα φαγεῖν;» Οἱ δὲ ἐξ αὐτῶν ὕστερον πιστεύσαντες τῆς σωτηρίας ἀπέλαυσαν.

[03313]    Καὶ αἱ γλῶσσαι αἱ ψελλίζουσαι μαθήσονται λαλεῖν εἰρήνην·

[03314]    ἀντὶ γὰρ τῆς βλασφημίας ὑμνῳδίαν προσφέρουσιν.

[

[03315]    Εντεῦ θεν μετα φέρει τὸν λόγ ον εἰς Αἴγυπτον.

[03316]    Τῆς γὰρ Ἱερουσαλὴμ ἐμπρησθείσης καὶ τῶν πλείστων ἀπαχθέντων δορυα λώτων, οἱ λοιποὶ διέφυγον τῶν πολεμίων τὰς χεῖρας <καὶ> κατ' αὐτῶν ἠθροίσθησαν.

[03317]    Ναβουζαρδὰν δὲ τού τοις ὁ ἀρχιμ άγειρος ἄρχοντα ἐδεδώκει τὸν Γοδολίαν.

[03318]    Τοῦτον ὁ Ἰσμαὴλ ἀνεῖ λε τῆς ἡγεμονίας ἐπιθυμή σας.

[03319]    ∆είσαντες οὖν οἱ λοιποὶ φυγεῖν εἰς Αἴγυπτον ἠβουλήθησαν.

[03320]    Τούτους ὁ προ φήτης Ἱερε μίας πολλοῖς χρώμενος λόγοις ἐπισχεῖν ἐπειράθη, ἀλλὰ τῆς ἀπειθοῦς αὐτῶν καὶ ἀτε ράμονος οὐ περιεγένετο γνώμης·

[03321]    κατέλαβον γὰρ τὴν Αἴγυπτον.

[03322]    Τούτοις ὁ θεὸς διὰ τοῦ προ φήτου λέγει ·

[03323]    ^{[301Οὐαὶ]} τέκνα ἀποστάται.

[03324]    Καὶ καλεῖ τέκνα τοὺς πατέρα καλεῖν αὐτὸν οὐκ ἐθέλοντας καὶ τούτους θρηνεῖ φιλόστοργον μητέρα μιμούμενος·

[03325]    θρῆνος γάρ ἐστι τὸ οὐαί.

[03326]    Ἐποιήσατε βουλὴν καὶ |137 a| οὐ δι' ἐμοῦ καὶ συνθήκας οὐ διὰ τοῦ πνεύματός μου τοῦ προσθεῖναι ἁμαρτίας ἐπὶ ἁμαρτίαις.

[03327]    Οὐ κ ἐλάλησε γὰρ αὐτοῖς διὰ τοῦ προφήτου τὸ πανάγιον πνεῦμα, αὐτοὶ δὲ βλασφήμοις κατὰ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων ἐχρήσαντο λόγοις καὶ τετολμήκασιν εἰπεῖν ὡς, ἐξ οὗ τῆς τῶν εἰδώλων ἀπέστη σαν θεραπείας, ταῖς παντοδαπαῖς περιέπεσον συμφοραῖς.

[03328]    ^[2Οἱ] πορευόμενοι καταβῆναι εἰς Αἴγυπτον, ἐμὲ δὲ οὐκ ἐπηρώτησαν τοῦ βοη<θη>θῆναι ὑπὸ τοῦ Φαραὼ καὶ σκεπα σθῆναι ὑπὸ Αἰγυπτίων.

[03329]    Εἶτα δείκνυσι τὸ ἀνόητον τῆς φυγῆς·

[03330]    ^{[3Ἔσται]} γὰρ ὑμῖν ἡ σκέπη Φαραὼ εἰς αἰσχύνην καὶ τοῖς πεποιθόσιν ἐπ' Αἰγυπτίους ὄνειδος.

[03331]    ^[4Ὅτι] εἰσὶν ἐν Τάνει ἀρχηγοὶ αὐτοῦ καὶ ἄγγελοι αὐτοῦ πονηροί·

[03332]    μάτην κοπιάσουσι ^[5πρὸς] λαόν, ὃς οὐκ ὠφελήσει αὐτοὺς εἰς βοήθειαν οὐδ' εἰς ὠφέλειαν ἀλλ' εἰς αἰσχύνην καὶ ὄνειδος.

[03333]    ∆ιαβάλλει τῶν Αἰγυπτίων τοὺς ἄρχοντας ὡς βλάψαι μὲν ἱκανούς, εἰς ὠφέλειαν δὲ ἀδρανεῖς.

[03334]    Προεῖπε δὲ καὶ τῆς καταφυγῆς τὸ ἀκερδές, μᾶλλον δὲ τὸ ἐπονείδιστον.

[03335]    Ἐπιστρατεύσας γὰρ καὶ κατ' ἐκείνων ὁ Βαβυλώνιος καὶ αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐκεῖ καταφυγόντας Ἑβραίους ἐνίκησε καὶ ἀνδραποδίσας ἀπήγαγεν.

[03336]    Παιδευόμεθα τοίνυν ἡμεῖς τὴν ∆αυιτικὴν μελῳδίαν λέγειν·

[03337]    «Ἀγαθὸν πεποιθέναι ἐπὶ κύριον ἢ πεποιθέναι ἐπ' ἄνθρωπον·

[03338]    ἀγαθὸν ἐλπίζειν ἐπὶ κύριον ἢ ἐλπίζειν ἐπ' ἄρχουσιν.».

[03339]    Ταύτῃ γὰρ τῇ ἐλπίδι φραττόμενοι, κἂν ὑπὸ μυρίων κυκλωθῶμεν κακῶν, κρείττους ἐσόμεθα τῶν δεινῶν·

[03340]    «Πάντα» γάρ φησι «τὰ ἔθνη ἐκύκλωσάν με, ἐγὼ δὲ τῷ ὀνόματι κυρίου ἠμυνάμην αὐτούς.».

[03341]    Ὧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ μεγαλοπρέπεια νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

[03342]    Ἀμήν.

[03343]    ὰ

[03344]    ^[9] ΤΟΜΟΣ Θʹ

[03345]    Ἡ ὅρασις τῶν τετραπόδων τῶν ἐν τῇ ἐρήμῳ.

[03346]    Τῆς αὐτῆς ἔχεται διανοίας καὶ ταῦτα·

[03347]    κατηγορεῖ γὰρ τῶν εἰς Αἴγυπτον καταπεφευγότων καὶ τῆς θείας βοηθείας κατα πεφρονηκότων.

[03348]    Ἔρημον δὲ καλεῖ τὴν Ἱερουσαλήμ·

[03349]    ἔρημος γὰρ ἦν τηνικαῦτα, ἀνάστατος ὑπὸ τοῦ Ναβουχοδονόσορ γεγενημένη.

[03350]    Τετράποδα δὲ προσαγορεύει τοὺς τὴν ἀλογίαν νενοσηκότας καὶ τὸν εὐεργέτην καὶ ποιητὴν οὐκ ἐπεγνωκό τας.

[03351]    «Ἄνθρωπος» γὰρ «ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρα συνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς.».

[03352]    Ἐν τῇ θλίψει καὶ ἐν τῇ στενοχωρίᾳ λέων καὶ σκύμνος λέοντος, ἐκεῖθεν καὶ ἀσπίδες καὶ ἔκγονα ἀσπίδων πετομένων, οἳ ἔφερον ἐπὶ ὄνων θησαυροὺς αὐτῶν καὶ ἐπὶ καμήλων τὸν πλοῦτον αὐτῶν πρὸς ἔθνος ὃ οὐκ ὠφελήσει αὐτούς.

[03353]    Καὶ διδάσκων ποῖον τὸ ἔθνος, ἐπήγαγεν·

[03354]    ^{[7Αἰγύπτιοι]} μάταια καὶ κενὰ ὠφελήσουσιν ὑμᾶς.

[03355]    Τὴν πολλὴν αὐτῶν πονηρίαν ὁ προφητικὸς αἰνιττόμενος λόγος οὐ κτήνεσιν ἀλλ' ἰοβόλοις ἀπεικάζει θηρίοις·

[03356]    διὰ γὰρ τοῦ λέοντος καὶ τοῦ σκύμνου δεδήλωκε τὸ θρασύ, διὰ δὲ τῶν ἀσπίδων τὸ πονηρὸν καὶ τὸ πικρόν.

[03357]    ∆ιδάσκει δὲ ὡς διὰ τῶν ἀχθοφόρων ζῴων μετεκόμιζον εἰς τὴν Αἴγυπτον ὅσα τῶν Βαβυλωνίων τὰς χεῖρας διέφυγεν.

[03358]    Καὶ προλέγει μηδεμίαν αὐτοῖς ὠφέλειαν ἐκεῖθεν γενήσεσθαι.

[03359]    Ἀπάγγειλον αὐτοῖς ὅτι ματαία ἡ παράκλησις αὐτῷ αὕτη.

[03360]    Κελεύεται ὁ προφήτης διαμαρτύ ρασθαι ὡς ἀνόνητον τὸ γινόμενον καὶ οὐδεμίαν αὐτοῖς ἢ παραψυχὴν ἢ ὠφέλειαν παρέχον.

[03361]    ^[8Νῦν] οὖν καθίσας γράψον ἐπὶ πυξίων ταῦτα καὶ εἰς βιβλίον ἐγχάραξον αὐτά, ὅτι ἔσται εἰς ἡμέρας ταῦτα εἰς μαρτύριον ἐν καιρῷ καὶ ἐμφανῆ εἰς τὸν αἰῶνα.

[03362]    Τινὲς ῳ

[03363]    ήθησαν ἐπὶ τοὺς Ἀσσυρίους καταπεφευγέναι τοὺς νῦν κατηγορουμένους εἰς Αἴγυπτον, ἀλλ' οὔτε ἡ ἱστορία τοῦτο διδάσκει οὔτε ἡ προκειμένη προφητεία.

[03364]    Ἡ μὲν γὰρ ἱστορία τὰ ἐπὶ Ἱερεμίου τοῦ προφήτου σαφῶς λέγει, ἡ δὲ προφητεία διδάσκει ὡς ὁ τῶν ὅλων θεὸς ἐκέλευσεν ἀνάγραπτον γενέσθαι τὴν πρόρρησιν·

[03365]    ὅτι ἔσται φησὶν εἰς ἡμέρας ταῦτα εἰς μαρτύριον, τουτέστι μετὰ χρόνον ταῦτα πραχθήσεται·

[03366]    γενέσθω τοίνυν ἔγγραφος ἡ μαρτυρία.

[03367]    Ἐδέξατο δὲ τέλος ἡ πρόρρησις μετὰ τεσσαράκοντα καὶ ἑκατὸν ἔτη·

[03368]    τοσαῦτα γὰρ εὑρεθή σεται ἐκ τοῦ πρώτου ἔτους τῆς βασιλείας Ἐζεκίου μέχρι τῆς εἰς Αἴγυπτον φυγῆς ἣ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐγεγόνει.

[03369]    ^[9Ὅτι] λαός ἐστιν ἀπειθής, υἱοὶ ψευδεῖς οἳ οὐκ ἐβούλοντο ἀκούειν τὸν νόμον τοῦ θεοῦ.

[03370]    Σαφῶς αὐτοῖς διαρρήδην ὁ θεῖος Ἱερεμίας ἀπηγόρευσε τὴν φυγήν, καὶ ὁ θεὸς διὰ τοῦ προφήτου παρηγγύησε μεῖναι, ὑπισχνούμ ενος πειθομένοις μὲν σωτηρίαν, ἀπειθοῦσι δὲ τιμωρίαν·

[03371]    καὶ διέμειναν ἀντιλέγοντες.

[03372]    ^[10Οἱ] λέγοντες τοῖς προφήταις·

[03373]    Μὴ |137 b| ἀν αγγέλλετε ἡμῖν, καὶ τοῖς τὰ ὁράματα ὁρῶσιν·

[03374]    Μὴ λαλεῖτε ἡμῖν ὀρθῶς ἀλλὰ λαλεῖτε ἡμῖν λαλίαν καὶ ἀναγγέλλετε ἡμῖν ἑτέραν πλάνησιν ^[11καὶ] ἀποστρέψατε ἡμᾶς ἀπὸ τῆς ὁδοῦ ταύτης καὶ ἀφέλετε ἡμᾶς τὴν τρίβον ταύτην καὶ ἀφέλετε ἡμῶν τὸ λόγιον τοῦ ἁγίου Ἰσραήλ.

[03375]    Ὁ Σύμμαχος ἀντὶ τοῦ·

[03376]    λαλεῖτε ἡμῖν λαλίαν, «λαλεῖτε ἡμῖν λεῖα» τέθεικεν, ὁ δὲ Ἀκύλας «ὀλισθηρά», ὁ δὲ Θεοδοτίων «ὀλισθήματα».

[03377]    Αἰνίττεται δὲ ὁ λόγος, ὡς τὴν πλατεῖαν ὁδεύειν ἐβούλοντο τὴν ἀπάγουσαν εἰς τὴν <ἀπώλειαν καὶ οὐ τὴν τεθλιμμένην τὴν ἀπάγουσαν εἰς τὴν> ζωήν.

[03378]    Ταὐτὸ δὲ τοῦτο σημαίνει καὶ τῶν Ἑβδομήκοντα ἡ ἑρμηνεία·

[03379]    λαλία γὰρ ἡ φιλαργυρία καλεῖται, ὅταν ἡ παρατέλευτος ἔχῃ τὸν τόνον.

[03380]    Τοιοῦτος ἦν Ἀχαὰβ περὶ τοῦ Μιχαίου λέγων·

[03381]    «Μεμίσηκα αὐτόν, ὅτι οὐ λαλεῖ περὶ ἐμοῦ ἀγαθὰ ἀλλ' ἢ κακά.».

[03382]    Τοιαῦτα δὲ καὶ οὗτοι περὶ ὧν ὁ λόγος πρὸς Ἱερεμίαν ἔλεγον τὸν προφήτην·

[03383]    «Τὸν λόγον, ὃν ἀπεκρίθης καὶ ἐλάλησας πρὸς ἡμᾶς τῷ ὀνόματι κυρίου, οὐκ ἀκούσομέν σου, ὅτι ποιοῦντες ποιήσομεν πάντα τὸν λόγον, ὃς ἐξελεύσεται ἐκ τοῦ στόματος ἡμῶν θυμιᾶν τῇ βασιλίσσῃ τοῦ οὐρανοῦ καὶ σπένδειν σπονδάς, καθὰ ἐποιήσαμεν ἡμεῖς καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν καὶ οἱ βασιλεῖς ἡμῶν καὶ οἱ

[03524]    ἐπὶ βοήθειαν, οἱ ἐφ' ἵπποις πεποιθότες καὶ ἅρμα σιν·

[03525]    ἔσται γὰρ πολλὰ ἅρματα καὶ ἔφιπποι εἰς πλῆθος σφόδρα·

[03526]    καὶ οὐκ ἦσαν πεποιθότες ἐπὶ τὸν ἅγιον τοῦ Ἰσραὴλ καὶ τὸν κύριον οὐκ ἐξεζήτησαν.

[03527]    Ἰσχυροτέραν φησὶ τῆς τοῦ βοηθείας τὴν ἵππον ὑπέλαβον, ἐπειδὴ πολλοὺς ἔμαθον παρ' Αἰγυπτίοις ἵπποις καὶ ἅρμασι κεχρημένους.

[03528]    ^[2Καὶ] αὐτὸς σοφὸς ἦγεν ἐπ' αὐτοὺς κακά, καὶ ὁ λόγος |139 a| αὐτοῦ οὐ μὴ ἀθετηθῇ.

[03529]    Ἠπείλησεν αὐτοῖς φησι τιμωρίαν, καὶ ἔσται πάντως ἡ πρόρρησις·

[03530]    ἀψευδὴς γὰρ τῆς ἀληθείας ἡ ψῆφος.

[03531]    Καὶ ἐπαναστήσεται ἐπ' οἴκους ἀνθρώπων πονηρῶν καὶ ἐπὶ τὴν ἐλπίδα αὐτῶν τὴν ματαίαν.

[03532]    Κολάσει γὰρ οὐ μόνον αὐτοὺς ἀλλὰ καὶ τοὺς Αἰγυπτίους εἰς οὓς ἐπεποίθεσαν.

[03533]    Τοῦτο γὰρ ἐπήγαγεν·

[03534]    ^{[3Αἰγύπτιον]} ἄνθρωπον καὶ οὐ θεόν, ἵππων σάρκες καὶ οὐκ ἔστι βοήθεια.

[03535]    ∆έον πιστεύειν θεῷ τοῖς Αἰγυπτίοις ἐθάρρησαν καὶ τῇ ῥώμῃ τῶν ἵππων.

[03536]    Ὁ δὲ κύριος ἐπάξει τὴν μάχαιραν αὐτοῦ ἐπ' αὐτούς, καὶ κοπιάσουσιν οἱ βοηθοῦντες, καὶ πεσοῦνται οἱ βοηθούμενοι, καὶ ἅμα πάντες ἀπολοῦνται.

[03537]    Μάχαιραν τοὺς Βαβυλωνίους καλεῖ·

[03538]    οὗτοι γὰρ τοῖς Αἰγυπτίοις ἐπιστρατεύσαντες καὶ αὐτοὺς καὶ τοὺς πρὸς αὐτοὺς κατα πεφευγότας διέφθειραν Ἰουδαίους.

[03539]    ∆ιὰ τοῦτο καὶ ὁ προφη τικὸς ἔφη λόγος κοπιάσειν μὲν τοὺς βοηθοῦντας τουτέστι τοὺς Αἰγυπτίους , πεσεῖσθαι δὲ τοὺς βοηθουμένους τουτέστι τοὺς Ἰουδαίους.

[03540]    Εἶτα διά τινος παραβολῆς τὴν οἰκείαν αὐτοῖς ἐπιδείκνυσι δύναμιν·

[03541]    καθάπερ γὰρ λέοντος ἐν τοῖς ὄρεσι βρυχωμένου πτήσσει φησὶ τὰ ὑποκείμενα ζῷα, οὕτως τῆς ἐμῆς ἐπιφαι νομένης δυνάμεως καταλυθήσεται τὸ πλῆθος τῶν πολεμίων.

[03542]    ^{[4Οὕτως]} γάρ φησι καταβήσεται κύριος Σαβαὼθ ἐπιστρατεῦσαι ἐπὶ τὸ ὄρος Σιὼν καὶ ἐπὶ τὰ ὄρη αὐτῆς.

[03543]    Εἶτα καὶ ἑτέραν ἐπάγει παραβολήν·

[03544]    ^[5Ὡς] ὄρνεα πετόμενα.

[03545]    Καθάπερ γὰρ τὰ ὄρνεα τῶν οἰκείων ὑπερμαχεῖ νεοττῶν, οὕτως ἐγὼ τῆσδε τῆς πόλεως φροντιῶ.

[03546]    Ταύτην μέντοι τὴν εἰκόνα οὐκ ἐπὶ τῆς δυνάμεως ἀλλ' ἐπὶ τῆς φιλοστοργίας ἔλαβεν·

[03547]    τὰ γὰρ πτηνὰ βούλεται μὲν ἐπαμῦναι τοῖς νεοττοῖς, οὐ δύναται δέ, ὁ δὲ θεὸς καὶ βούλεται καὶ δύναται.

[03548]    Τοῦτο γὰρ διδάσκει καὶ τὰ ἑξῆς·

[03549]    Οὕτως ὑπερασπιεῖ κύριος Σαβαὼθ καὶ ὑπὲρ Ἱερουσαλὴμ ὑπερασπιεῖ καὶ ἐξιλάσεται καὶ περιποιήσεται καὶ ὑπερβήσεται καὶ σώσει αὐτήν.

[03550]    Ἔδειξε διὰ μὲν τοῦ ὑπερασπιεῖ τὴν πατρικὴν φιλοστοργίαν, διὰ δὲ τοῦ ἐξιλάσεται τὴν πολλὴν φιλανθρωπίαν, διὰ δὲ τοῦ περιποιήςεται τὴν κηδεμονίαν, διὰ δὲ τοῦ ὑπερβήσεται τὴν κατὰ τῶν πολεμίων νίκην, διὰ δὲ τοῦ σώσει τὴν ἄρρητον δύναμιν.

[03551]    ^{[6Ἐπιστράφητε]} οἱ τὴν βαθεῖαν βουλὴν βουλευόμενοι καὶ ἄνομον υἱοὶ Ἰσραήλ.

[03552]    Ταῦτα τοίνυν εἰδότες τῶν παρα νόμων ὑμῶν ἀπόστητε λογισμῶν.

[03553]    ^[7Ὅτι] τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἀφαι ροῦνται οἱ ἄνθρωποι τὰ χειροποίητα αὐτῶν τὰ ἀργυρᾶ καὶ τὰ χρυσᾶ ἃ ἐποίησαν αἱ χεῖρες αὐτῶν ἁμαρτίαν.

[03554]    Προλέ γει τὴν ἐσομένην εὐσέβειαν, εἰς τὴν τ ῶν ἐκγόνων μίμησιν καὶ αὐτοὺς διεγείρων.

[03555]    ^[8Καὶ] πεσεῖται Ἀσ<σ>οὺρ οὐ μαχαίρᾳ ἀνδρός, οὐδὲ μάχαιρα ἀνθρώπου καταφάγεται αὐτόν, καὶ φεύξεται οὐκ ἀπὸ προσώπου μαχαίρας·

[03556]    καὶ οἱ νεανίσκοι αὐτοῦ ἔσονται εἰς ἥττημα.

[03557]    Οὔτε γὰρ ἀνθρώποις οὔτε ὅπλοις ὑπουργοῖς χρήσομαι κατ' αὐτοῦ, ἀλλ' ἀόρατον αὐτῷ ἐπάξω τὴν πληγήν.

[03558]    ^{[9Πέτρᾳ]} γὰρ περιληφθήσεται ὡς χάρακι, ὁ δὲ φεύγων ἁλώσεται.

[03559]    Πέτραν καλεῖ τοῦ Ἐζεκίου τὴν πίστιν·

[03560]    ἐκεῖνος γὰρ αὐτὸν ἀφύκτοις κακοῖς περιέλαβεν.

[03561]    Καὶ ἡττη θήσονται φυγῇ οἱ ἄρχοντες αὐτοῦ, λέγει κύριος ὁ ἔχων πῦρ ἐν Σιὼν καὶ κλίβανος αὐτῷ ἐν Ἱερουσαλήμ, ὁ δὲ φεύγων ἁλώσεται.

[03562]    Ταύτην δὲ αὐτῷ τὴν ἀπόφασιν ἐξήνεγκεν ὁ τῶν ὅλων θεός, ὃς καὶ ἐν τῇ Σιὼν ·χο..

[03563]    ότι καὶ ἐκεῖθεν ἐξάπτει κατ' αὐτοῦ οἷόν τινα κλίβανον τὴν τιμωρίαν, ἐπειδήπερ ταύτης ἤλπισε περιέσεσθαι.

[03564]    Ἐντεῦθεν εἰς ἑτέραν πρα γματικὴν προφητείαν μεταφέρει τὸν λόγον καὶ προθεσπίζει τὴν κατὰ σάρκα τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν·

[03565]    Μακάριος ὃς ἔχει ἐν Σιὼν σπέρμα καὶ οἰκείους ἐν Ἱερουσαλήμ.

[03566]    ^{[321Ἰδοὺ]} γὰρ βασιλεὺς δίκαιος βασιλεύσει, καὶ ἄρχοντες μετὰ κρίσεως ἄρξουσιν·

[03567]    μακα ρίζει τοὺς τὴν Σιὼν οἰκοῦντας καὶ αὐτόθι παιδοποιοῦν τας, ποιεῖται δὲ κατη γορίαν τῶν εἰς Αἴγυπτον πεφευγότων.

[03568]    Προλέγει δὲ καὶ τοῦ βασιλέως καὶ

[03618]    διὰ τῶν ἑξῆς·

[03619]    ^{[11Εὐθηνοῦσαι]} ἔκστητε, λυπήθητε αἱ πεποιθυῖαι ἐπὶ πλούτῳ, ἐκδύσασθε, γυμναὶ γένεσθε, περιζώσασθε τὰς ὀσφύας σάκκους ^[12καὶ] ἐπὶ τῶν μαστῶν κόπτεσθε ἐπὶ ἀγρῷ ἐπιθυμήματος καὶ ἐπὶ ἀμπέλῳ γενήματος.

[03620]    Ἐπειδὴ τὴν παρανομίαν οὐκ ὀλοφύρεσθε, τὰς διὰ ταύτην ὑμῖν ἐπαγομένας τιμωρίας θρηνεῖτε.

[03621]    ^[13Ἐν] τῇ γῇ τοῦ λαοῦ μου ἄκανθα καὶ χόρτος ἀναβήσεται, καὶ ἐκ πάσης οἰκίας ἀρθήσεται εὐφροσύνη.

[03622]    Καὶ ταῦτα τῆς ἐρημίας δηλωτικά.

[03623]    Πόλις πλουσία.

[03624]    Ἀντὶ τοῦ·

[03625]    πάλαι.

[03626]    ^{[14Οἶκοι]} ἐγκαταλελειμμένοι, τουτέστιν·

[03627]    ἔσονται.

[03628]    Πλοῦτον πόλεως ἀφήσουσιν, οἴκους ἐπιθυμήματος.

[03629]    Τοὺς γὰρ πολε μίους ὁρῶντες πάντων προτιμήσουσι τὴν φυγήν.

[03630]    Καὶ ἔσονται αἱ κῶμαι σπήλαια ἕως αἰῶνος, εὐφροσύνη ὄνων ἀγρίων, βοσκήματα ποιμένων.

[03631]    Αὗται αἱ κῶμαι μέχρι καὶ τήμερον μεμενήκασιν ἔρημοι.

[03632]    Ἐνίων τὰ μὲν ὀνόματα εὑρίσκομεν ἐν τῇ γρ αφῇ, αὐτῶν δὲ τὰ ἴχνη μόνα παρ' ἐνίων ὁρᾶται.

[03633]    ^[15Ἕως] ἂν ἔλθῃ ἐφ' ὑμᾶς πνεῦμα ἀφ' ὑψηλοῦ, καὶ ἔσται ἡ ἔρημος ὡς ὁ Χερμέλ, καὶ ὁ Χερμὲλ εἰς δρυμὸν λογισθήσεται.

[03634]    Τὴν οὐρανόθεν ἐπιφοιτήσασαν χάριν μετὰ τὴν τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἀνάληψιν ὁ λόγος δεδήλωκεν·

[03635]    μετὰ γὰρ ἐκείνην τὴν δωρεὰν |140 a| ἡ μὲν πάλαι ἔρημος τουτέστι τὰ ἔθνη ἡ προφητικὸν ἄροτρον οὐ δεξαμένη τοῦ Καρμήλου τὴν εὐκαρπίαν ἐδέξατο.

[03636]    Κάρμηλον δὲ τροπικῶς τὴν πάλαι Ἰουδαίοις ἐπανθήσασαν ὠνόμασε χάριν.

[03637]    Ἰουδαῖοι δὲ πάλαι ἤνθουν ἐν προφήταις καὶ δικαίοις καὶ ἱερεῦσι, νῦν δὲ τῶν δρυμῶν τὴν ἀκαρπίαν μεμίμηνται.

[03638]    Ταύτην δὲ τὴν μεταβολὴν κἀν τοῖς προηρμηνευμένοις δεδήλωκεν.

[03639]    ^[16Καὶ] ἀναπαύσεται ἐν τῇ ἐρήμῳ κρίμα, τουτέστιν·

[03640]    ἐν τοῖς ἔθνεσιν.

[03641]    Καὶ δικαι οσύνη ἐν τῷ Καρμήλῳ κατοικήσει.

[03642]    Ἐν τοῖς αὐτοῖς·

[03643]    τὴν γὰρ ἔρημον ὠνόμασε Κάρμηλον.

[03644]    ^[17Καὶ] ἔσται τὰ ἔργα τῆς δικαιοσύνης εἰρήνη.

[03645]    Εἰρη νεύει γὰρ πρὸς θεὸν ὁ ταῖς θείαις ἑπόμενος ἐντολαῖς.

[03646]    Καὶ κρατήσει ἡ δικαιοσύνη ἀνάπαυσιν.

[03647]    Τῆς γὰρ δικαιο σύνης καὶ τῆς πρὸς θεὸν εἰρήνης καρπὸς ἡ τῶν κακῶν τῶν παρόντων ἀπαλλαγὴ καὶ ὁ ἄλυπος βίος καὶ φροντίδων ἀπηλλαγμένος.

[03648]    Καὶ πεποιθότες ὦσιν ἕως τοῦ αἰῶνος.

[03649]    Βέβαιον γὰρ τῶν εἰς τὸν θεὸν πεπιστευκότων τὸ φρόνημα.

[03650]    ^[18Καὶ] κατοικήσει ὁ λαός μου ἐν πόλει εἰρήνης καὶ ἐν πόλεσιν ἀμεριμνίας καὶ ἐν οἴκοις πεποιθήσεως, καὶ ἀναπαύ σονται μετὰ πλούτου.

[03651]    Πόλιν εἰρήνης τὴν ἐν τοῖς οὐρανοῖς λέγει·

[03652]    «Ἡ γὰρ ἄνω» φησὶν «Ἱερουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστίν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ πάντων ἡμῶν.».

[03653]    Πόλεις δὲ ἀμεριμνίας καὶ τὰς διαφόρους λέγει μονάς·

[03654]    «Πολλαὶ» γάρ φησι «μοναὶ παρὰ τῷ πατρί μου.».

[03655]    Ἔχουσι δὲ καὶ τὸν πλοῦτον τὸν ἄσυλον·

[03656]    «Θησαυρίζετε» γάρ φησιν «ὅπου σὴς καὶ βρῶσις οὐκ ἀφανίζει οὔτε κλέπται διορύττουσι καὶ κλέπτου σιν.».

[03657]    ^[19Ἡ] δὲ χάλαζα ἐὰν καταβῇ, οὐκ ἐφ' ὑμᾶς ἥξει.

[03658]    Καὶ κατὰ τὸν παρόντα δὲ βίον κρείττους διὰ τῆς ἐμῆς ἐπικουρίας τῶν πολεμούντων γενήσεσθε.

[03659]    Καὶ ἔσονται οἱ ἐνοικοῦντες ἐν τοῖς δρυμοῖς πεποιθότες ὡς ἐν τῇ πεδινῇ.

[03660]    ∆ρυμὸν τὰ ἔθνη προσηγόρευσε τὰ ἄκαρπα πάλαι καὶ πεδινὴν τὴν Ἰουδαίαν ὡς πάλαι καρποφοροῦσαν.

[03661]    Προλέγει τοίνυν ὡς ἀδεῶς τῆς ἀληθ είας οἱ κήρυκες καὶ μεταξὺ τῶν ἐθνῶν πολιτεύσονται.

[03662]    Εἰ δὲ καὶ κατὰ τὸ ῥητὸν βούλεταί τις τὸ χωρίον νοῆσαι, ὁράτω τοὺς ἐν ταῖς κορυφαῖς τῶν ὀρῶν ἀσκητάς, μόνους μὲν ἐνδιαιτωμένους ταῖς ἀκρωρεί αις , μᾶλλον δὲ θαρροῦντας ἢ τοὺς τὰς μεγίστας πόλεις οἰκοῦντας τῷ πλήθει τῶν οἰκητόρων.

[03663]    ^{[20Μακάριος]} ὁ σπείρων ἐπὶ πᾶν ὕδωρ, οὗ βοῦς καὶ ὄνος πατεῖ.

[03664]    Τὴν μίαν ἐκκλησίαν τὴν ἐξ ἐθνῶν καὶ Ἰουδαίων συνειλεγμένην ὁ λόγος ῃ

[03665]    νίξατο.

[03666]    Ἀκάθαρτος γὰρ κατὰ νόμον ὁ ὄνος, τοιαῦτα δὲ ἦν καὶ τὰ ἔθνη πρὸ τῆς τοῦ σωτῆρος ἐπιφανείας·

[03667]    καὶ καθαρὸς δὲ κατὰ νόμον ὁ βοῦς, διὸ καὶ ὑπὲρ τοῦ ἀρχιερέως καὶ ὑπὲρ τοῦ λαοῦ προσεφέρετο.

[03668]    Καλεῖ τοίνυν ὄνον μὲν τοὺς ἐξ ἐθνῶν, βοῦν δὲ τοὺς ἐξ Ἰουδαίων πεπιστευκότας, ὕδωρ δὲ τὸ λυτήριον τῶν ἁμαρτημάτων καὶ καθαρτήριον τῶν ψυχῶν, τὸ πανάγιον βάπτισμα, σπόρον δὲ τὸν διδασκαλικὸν λόγον.

[03669]    Ἐπειδὴ δὲ τὰ εἰρημένα ὑπέσχετο, πολλὰς δὲ τῆς ἀληθείας οἱ κήρυκες ὀδύνας ὑπέμενον ἐξελαυνόμενοι καὶ διωκόμενοι καὶ μαστιγούμενοι καὶ μυ ρία θανάτων ὑπομέ νοντες εἴδη, διὰ τῆς προφητικῆς αὐτοῦ γλώττης ὁ δεσπότης ψυχαγωγεῖ·

[03670]    ^{[331Οὐαὶ]} ὁ ταλαιπωρῶν ὑμᾶς, ὑμᾶς δὲ οὐδεὶς ποιεῖ ταλαιπώρους.

[03671]    Οἱ διώκοντες ὑμᾶς φησιν ἄθλιοί εἰσι καὶ τρισάθλιοι, ὑμεῖς δὲ μακάριοι·

[03672]    οἱ μὲν γὰρ ἀδικοῦσιν, ὑμεῖς δὲ οὐκ ἀδικεῖσθε.

[03673]    Τοῦτο καὶ ὁ μακάριος ἔφη Παῦλος·

[03674]    «Ἐν παντὶ θλιβόμενοι ἀλλ' οὐ στενοχωρού μενοι, ἀπορούμενοι οὐκ ἐξαπορούμενοι, διωκόμενοι ἀλλ' οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ' οὐκ ἀπολλύμενοι.».

[03675]    Καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς οὐκ ἀθετεῖ.

[03676]    Τοῦτο καὶ ἐν τοῖς θείοις εὐαγγελίοις ἔφη πρὸς αὐτοὺς ὁ δεσπότης·

[03677]    «Ὁ δεχόμενος ὑμᾶς ἐμὲ δέχεται καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς οὐχ ὑμᾶς ἀθετεῖ ἀλλὰ τὸν ἀποστείλαντα ὑμᾶς.».

[03678]    Ἁλώσονται γὰρ οἱ ἀθετοῦντες καὶ παραδοθήσονται, καὶ ὡς σὴς ἐφ' ἱματίῳ οὕτως ἡττηθήσονται.

[03679]    Ταῦτα δὲ ὁ Σύμμαχος οὕτως ἡρμήνευσεν·

[03680]    «Ὅταν συντελέσῃς ταλαιπωρίζων, ταλαιπωρηθήσῃ·

[03681]    ὅταν κοπιάσῃς ἀθετῶν, ἀθε τ<ηθ>ήσῃ.».

[03682]    Ἀντὶ τοῦ·

[03683]    Καθ' ἑαυτὸν τὸ ξίφος ὠθεῖς καί, τῷ πλησίον εἰ ὀ ρύττεις βόθρον, σαυτὸν ἐμβαλεῖς.

[03684]    Καὶ ὥσπερ τὸ ἱμάτιον τίκτει τὸν σῆτα καὶ ὑπὸ τοῦ σητὸς κατεσθίεται, οὕτω καὶ ὑμεῖς ὑπὸ τῆς πονηρίας ἣν ἐτέκετε καταναλωθήσ εσθε.

[03685]    Ἡμεῖς δὲ ταῦτα |140 b| με μαθηκότες τὴν μὲν τούτων ὁδὸν καταλίπωμεν, τῶν δὲ προφητῶν καὶ ἀποστόλων τὸν βίον ζηλώσωμεν, ἵνα σὺν αὐτοῖς τῶν ἐπηγγελμένων ἀπο λαύσωμεν ἀγαθῶν χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ τὰς ἐπ αγγε λίας δεδωκότος Χριστοῦ, μεθ' οὗ τῷ πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ πνεύματι δόξα πρέπει καὶ τιμὴ καὶ μεγαλοπρέπεια νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

[03686]    Ἀμήν.

[03687]    ^[10] ΤΟΜΟΣ Ιʹ

[03688]    ^{[2Κύριε]} ἐλέησον ἡμᾶς, ἐπὶ σοὶ γὰρ πεποίθαμεν.

[03689]    Προθεσπίσας ὁ προφήτης καὶ τῶν Ἀσσυρίων τὴν ἔφοδον καὶ τὸν ὄλεθρον καὶ τὴν μετὰ ταῦτα τῶν Ἰουδαίων αἰχμαλωσίαν καὶ τὴν τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐρημίαν, εἶτα τὴν ἐπάνοδον καὶ τὰ μετὰ τὴν ἐπάνοδον γεγενημένα καὶ τὴν τῶν ἐθνῶν ἐκλογὴν καὶ τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀποβολὴν καὶ τὰ τῶν ἀποστόλων κηρύγματα, τὴν ὑπὲρ τῶν Ἰουδαίων ἱκετείαν προσφέρει ὀλοφυρόμενος αὐτῶν τὴν ἀπιστίαν καὶ τὴν ἐντεῦθεν προσγε νομένην αὐτοῖς ἀπώλειαν·

[03690]    τοῦτο γὰρ καὶ διὰ τῶν ἑξῆς δεδήλωκεν.

[03691]    Ἐγενήθη τὸ σπέρμα τῶν ἀπειθούντων εἰς ἀπώ λειαν, ἡ δὲ σωτηρία ἡμῶν παρὰ σοῦ ἐν καιρῷ θλίψεως.

[03692]    Κέκληκε δὲ αὐτοὺς οὐ μόνον ἀπειθοῦντας ἀλλὰ καὶ σπέρμα ἀπειθούντων, ἐπειδὴ καὶ αὐτοὺ καὶ οἱ πατέρες τὴν αὐτὴν ἐσχήκασι γνώμην.

[03693]    ^[3∆ιὰ] τὴν φωνὴν τοῦ φόβου σου ἐξέστησαν λαοί, καὶ ἀπὸ τῆς ὑψώσεώς σου διεσπάρη τὰ ἔθνη.

[03694]    Τότε μὲν ἐν τῷ κατὰ τοὺς Ἀσσυρίους θαύματι τοῦτο ἐγένετο, χρόνῳ δὲ ὕστερον τὰ ἀποστολικὰ θαύματα καὶ εἰς θαῦμα το ύτους διήγειρε καὶ τὴν κακὴν διεῖλεν ὁμόνοιαν·

[03695]    δίκην γὰρ μαχαίρας ὁ θεῖος λόγος διεῖλεν υἱὸν ἀπὸ πατρὸς καὶ θυγατέρα ἀπὸ μητρός.

[03696]    ^[4Νῦν] δὲ συναχθήσεται τὰ σκῦλα ὑμῶν ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου, ὃν τρόπον ἐάν τις συναγάγῃ ἀκρίδα·

[03697]    ὡς ἀπὸ βοθύνων οὕτως ἐμπαίξουσιν ὑμῖν.

[03698]    Τὴν πολλὴν εὐκολίαν τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος ἔδειξεν.

[03699]    Καθάπερ γάρ φησιν εὐπετές ἐστιν ἀκρίδας συναγαγεῖν, οὕτως ἐκεῖνοι τοὺς γενομένους σκῦλα τοῦ διαβόλου καὶ συλλέξουσι καὶ τῷ σωτῆρι προσοίσουσιν.

[03700]    Τὸ δὲ ἐμπαίξουσι παρ' οὐδενὶ τῶν Ἄλλων εὕρομεν Ἑρμηνευτῶν.

[03701]    Αἰνίττεται δὲ ὁ λόγος ὡς οἶμαι τὴν ἀποστολικὴν μεγαλοφ ροσύν ην, δι' ἣν παντὸς τοῦ δήμου τῶν Ἰουδαίων κατ<ὰτ>αὐτὸν κατεφρόνουν.

[03702]    Οὕτως ὁ μακάριος Στέφανος ἐβόα ·

[03703]    «Σκληροτράχηλοι καὶ ἀπε ρίτμητοι τῇ καρδίᾳ καὶ τοῖς ὠσίν, ὑμεῖς ἀεὶ τῷ πνεύματι τῷ ἁγίῳ ἀντιπίπτετε, ὡς οἱ πατέρες ὑμῶν καὶ ὑμεῖς», οὕτω τὸ ἱερὸν ζεῦγος τῶν ἀποστόλων Πέτρος καὶ Ἰωάννης ἔλεγον·

[03704]    «Πειθαρχεῖν δεῖ θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις.».

[03705]    ^{[5Ἅγιος]} ὁ θεὸς ὁ κατοικῶν ἐν ὑψηλοῖς.

[03706]    Ὑψηλοὺς τοὺς μεταρσίους λέγει τὴν διάνοιαν·

[03707]    τούτους γὰρ οἰκητήριον ἀπειργάσατο θεῖον.

[03708]    ∆ιὸ καὶ ὁ θεῖος ἔλεγε Παῦλος·

[03709]    «Οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς θεοῦ ἐστε καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν;» Ἔχεται τοίνυν τῆς ἀκολουθίας ὁ προφητικὸς λόγος·

[03710]    ὑποδείξας γὰρ τοὺς ἱεροὺς ἀποστόλους, οἰκητήριον αὐτοὺς καλεῖ τοῦ τῶν ὅλων θεοῦ.

[03711]    Ἐνεπλήσθη Σιὼν κρίσεως καὶ δικαιοσύνης.

[03712]    Τὰς κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐκκλησίας Σιὼν καλεῖ, ὡς πολλάκις προαπε δείξαμεν.

[03713]    Εἰ δὲ καὶ τὴν Ἱερουσαλήμ τις ἐνταῦθα σημαίνεσθαι βούλεται, ἔχει καὶ οὕτως ἡ προφητεία τὸ ἀληθές·

[03714]    πολλαὶ γὰρ ἐν αὐτῇ μυ ριά δες ἐπίστευσαν·

[03715]    καὶ μάρτυς ὁ μέγας Ἰάκωβος ταύτας ὑποδεικνὺς καὶ λέγων·

[03716]    «Θεωρεῖς ἀδελφέ, πόσαι μυριάδες εἰσὶ τῶν πεπιστευκότων Ἰουδαίων, καὶ πάντες ζηλωταὶ τοῦ νόμου ὑπάρχουσιν.».

[03717]    Οὗ δὴ χάριν καὶ ὁ προφητικὸς ἐπήγαγε λόγος·

[03718]    ^[6Ἐν] νόμῳ παραδοθήσονται.

[03719]    Τουτέστι τῇ καινῇ διαθήκῃ·

[03720]    τοῦτο γὰρ οἱ Τρεῖς Ἑρμηνευταὶ δεδηλώκασιν.

[03721]    Ὁ μὲν γὰρ Θεοδοτίων ἔφη<·

[03722]    «Καὶ ἔσται πίστις ὁ καιρός σου», ὁ δὲ Σύμμαχος>·

[03723]    «Καὶ ἔσται πίστις τοῦ καιροῦ σου», ὁ δὲ Ἀκύλας.

[03724]    «Καὶ ἔσται πίστις οἱ καιροί σου.».

[03725]    Τὰς δὲ τρεῖς ἑρμηνείας παρέθηκα, ἵνα τῆς διανοίας δείξω τὴν συμφωνίαν·

[03726]    καὶ οἱ Ἑβδομήκοντα τοιγαροῦν νόμον τὴν καινὴν ἐκάλεσαν διαθήκην, ἣν οἱ Λοιποὶ «πίστιν» ὠνόμασαν.

[03727]    Ἐν θησαυροῖς ἡ σωτηρία ἡμῶν.

[03728]    Ἐν ἐλπίσι γὰρ τοῖς ἁγίοις ἀπόκειται τὰ ἀγαθά.

[03729]    ∆ιά τοι τοῦτο καὶ ὁ θεῖος ἀπόστολος βοᾷ·

[03730]    «Τῇ γὰρ ἐλπίδι ἐσώθημεν·

[03731]    ἐλπὶς δὲ βλεπομένη οὐκ ἔστιν ἐλπίς·

[03732]    ὃ γὰρ βλέπει τις, τί καὶ ἐλπίζει;

[03733]    Εἰ δὲ ὃ οὐ βλέπομεν ἐλπίζομεν, δι' ὑπομονῆς ἀπεκδεχό μεθα», καὶ πάλιν·

[03734]    «Ἡ ζωὴ ἡμῶν κέκρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ θεῷ».

[03735]    Ἐκεῖ σοφία καὶ ἐπιστήμη καὶ εὐσέβεια πρὸς κύριον·

[03736]    οὗτοί εἰσι θησαυροὶ δικαιοσύνης.

[03737]    Οἱ γὰρ ταῦτα μεμαθηκό τες τῶν μελλόντων ἀπολαύσουσιν ἀγαθῶν.

[03738]    Σοφίαν δὲ καὶ ἐπιστήμην καὶ εὐσέβειαν καλεῖ τὴν τοῦ δεσπότου διδ ασκαλίαν·

[03739]    καὶ γὰρ ὁ θεῖος ἀπόστολός φησιν·

[03740]    «Ἐδόθη ἡμῖν σοφία ἀπὸ θεοῦ, δικαιοσύνη τε καὶ |141 a| ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωσις.».

[03741]    ^{[7Ἰδοὺ]} δὴ ἐν τῷ φόβῳ ὑμῶν αὐτοὶ φοβηθήσονται·

[03742]    οὓς ἐφοβεῖσθε, φοβηθήσονται ἀφ' ὑμῶν.

[03743]    Καὶ τῆσδε τῆς προφη τείας θεωροῦμεν τὸ τέλος·

[03744]    καὶ γὰρ Ἰουδαίων καὶ Ἑλλήνων οἱ πάλαι τὰς ἐκκλησίας διώκοντες ταύτας δεδίασι καὶ πεφρίκασιν·

[03745]    καὶ οἱ πάλαι δὲ τοῖς ἀνθρώποις φοβεροὶ δαίμονες νῦν τῆς εὐσεβείας τοὺς τροφίμους δειμαίνουσιν.

[03746]    Ἄγγελοι ἀποσταλήσονται ἀξιοῦντες εἰρήνην, πικρῶς κλαίον τες·

[03747]    ^{[8ἐρημωθήσονται]} γὰρ αἱ τούτων ὁδοί.

[03748]    ∆ιέφθειρεν ὁ δεσπότης Χριστὸς διὰ τῶν τῆς εὐσεβείας κηρύκων καὶ αὐτὰς τῆς τῶν εἰδώλων πλάνης τὰς ἀτραπούς·

[03749]    ἐκ βάθρων γὰρ ἀνέσπασε τὰ τῶν δαιμόνων τεμένη.

[03750]    Καὶ αὐτοὶ δὲ οἱ πάλαι θεοποιούμενοι δαίμονες παρὰ τὰς τῶν ἁγίων μαρτύρων μαστιγούμενοι θήκας πικρῶς ὀλοφύρονται.

[03751]    Οὕτω καὶ αὐτὸν ἐνανθρωπήσ αντα τὸν θεὸν λόγον ἱκέτευον λέγοντες·

[03752]    «Τί ἡμῖν καὶ σοὶ Ἰησοῦ υἱὲ τοῦ θεοῦ;

[03753]    Ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;

[03754]    Ἐπίτρεψον ἡμῖν ἀπελθεῖν εἰς τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων.».

[03755]    Πέπαυται ὁ φόβος τῶν ἐθνῶν, καὶ ἡ πρὸς τούτους διαθήκη αἴρεται, καὶ οὐ μὴ λογίσησθε αὐτοὺς ἀνθρώπους.

[03756]    Τοῦτο πάλιν οἱ Τρεῖς οὕτως ἡρμήνευσαν·

[03757]    «Ἐπαύσατο διοδεύων τρίβον, διεσκέδασε διαθήκην, ἀπώσατο πόλεις, οὐκ ἐλογίσατο ἀνθρώπους.».

[03758]    Ἐπειδὴ γὰρ εἶπεν ἀνατετράφθαι τὰς ἐπιβλαβεῖς ἀτραπούς, ἐπέμεινε διδάσκων ὡς ἀπέστησαν τῶν τρίβων ἐκείνων οἱ πάλαι διοδεύοντες καὶ τὴν πρὸς τὰ εἴδωλα διαθήκην ἐσκέδασαν.

[03759]    Καὶ οἱ Ἑβδομήκοντα δὲ ταὐτὸ τοῦτο σημαίνουσιν, ὅτι ἐπαύσατο ὁ μάταιος τῶν ἐθνῶν φόβος, τοὺς δὲ τῇ πλάνῃ προστετηκότας οὐδὲ τοῖς ἀνθρώποις συναριθμοῦσιν.

[03760]    ^{[9Ἐπένθησεν]} ἡ γῆ, οἱ τὰ γήινα φρονοῦντες.

[03761]    Ἠσχύνθη ὁ Λίβανος, τῶν εἰδώλων ἡ τυραννίς.

[03762]    Ἕλη ἐγένετο ὁ Ἀσηρών.

[03763]    Τ ῶν ὑπὸ νόμον τὴν ἀκαρπίαν διὰ τούτων ῃ

[03764]    νίξατο·

[03765]    τῆς γὰρ αὐτῶν χώρας ὁ Ἀσηρών.

[03766]    Φανερὰ ἔσται ἡ Γαλιλαία καὶ ὁ Κάρμηλος.

[03767]    Κάρμηλον πολλάκις τὴν ἔρημον προσηγό ρευσε, τοῦτο αὐτῇ τὸ ὄνομα τεθεικὼς μετὰ τὴν <τῶν> πραγμάτων μεταβολήν.

[03768]    Τῇ δὲ Γαλιλαίᾳ καὶ ἤδη προείρηκε τὰ ἀγαθά·

[03769]    «Γαλιλαία» γὰρ «τῶν ἐθνῶν, ὁ λαὸς ὁ καθή μενος ἐν σκότει, εἶδε φῶς μέγα.».

[03770]    Τί δὲ οὕτω περιφανὲς ἐγένετο καὶ περίβλεπτον;

[03771]    οἱ ἐκ τῆς Γαλιλαίας ἀπόστολοι.

[03772]    ^[10Νῦν] ἀναστήσομαι, λέγει κύριος, νῦν δοξασθήσομαι, νῦν ὑψωθήσομαι, ^[11νῦν] ὄψεσθε, νῦν αἰσθήσεσθε.

[03773]    Πάλαι