TERTULLIANUS
Lexicum Proprium seu 'Concordances' - Opera Omnia - Verbum 'Dei' [1605]
This html page belongs to www.documentacatholicaomnia.eu and has been written by CDO program. Copyright by Cooperatorum Veritatis Societas and GSM
| Ad Martyres | Reditus in Auctori Indicem |
| [0624A] | Vocati sumus ad militiam Dei vivi jam tunc, cum in sacramenti verba respondimus. |
| [0628A] | Nemo non etiam hominis caussa [0628A] pati potest, quod in caussa Dei pati dubitat. |
| [0622A] | Judicia denique non proconsulis, sed Dei sustinet. |
| Ad Nationes | Reditus in Auctori Indicem |
| [0576A] | Et tragici quidem aut comici pepercerunt, ut non aerumnas ac poenas dei praefarentur? |
| [0606A] | Longum foret recensere etiam de illis quos in sidera sepelistis, et audaciter dei. |
| [0574A] | Dei vero, qui magis tributarii, magis sancti, imo qui magis sancti magis tributarii. |
| [0582B] | Igitur Dei voluntate, ut tanta seculo macula exprobraretur, spiritus dei de die concutit: tempora cum aetate respondent, aliquid et oculi de lineamentis recordantur, proprietates nonnullae in corpore recensentur. |
| [0608A] | Et dei urbis. |
| [0577D] | Viderint nunc liniamenta, dum una sit qualitas; viderit [0577D] forma, dum ipsum sit dei corpus. |
| [0576B] | Plane religiosiores estis in gladiatorum cavea, ubi super sanguinem humanum, super inquinamenta poenarum, proinde saltant dei vestri, argumenta et historias nocentibus erogandis, aut in ipsis dei nocentes [0576C] puniuntur. |
| [0590C] | Sint ergo et animalia, quia mobilia per se, etiam mobilia per se, quia non per alium; tamen illa non statim Dei, quia animalia, ita nec ideo, quia per se mobilia; aut quid vetat universa animalia, ut mobilia per se, deos haberi? |
| [0594C] | Mundiores erunt regum et principum comites quam summi Dei? |
| [0599C] | Scortum haec meritorium fuit, sive dum Romuli nutrix, et ideo lupa, quia scortum; sive dum Herculis amica est, et jam mortui Herculis, id est, jam dei. |
| [0585D] | Nunc de deis vestris, miserandae nationes, congredi vobiscum defensio nostra desiderat, provocans ipsam conscientiam vestram, ad censendum, an vere dei, ut vultis, an falso, ut scire non vultis. |
| [0598A] | Quare cum communes dei, quam physico, quam in mythico comprehendantur, actum est jam de istis speciebus. |
| [0589A] | [0589A] Item, an dei essent? |
| [0591C] | Quod si materia non est, quia sic et [0591C] appellatio praescribit, quomodo quae sunt in materia, id est elementa, dei habebuntur, cum membra a corpore alig. |
| [0571C] | Ubi tunc, non dicam contemptores deorum Christiani, sed ipsi dei vestri, quos clade illa posteriores loca, oppida approbant, in quibus nati, morati, sepulti sunt, etiam quae condiderunt? |
| [0601A] | Parcite, dei impudentes, luctantibus sponsis nemo intervenit. |
| [0576B] | Famosum et diminutum caput imago cujuslibet dei vestit. |
| [0589C] | An ostensuri sumus, deos nullo modo videri posse, qui de elementis nati dicuntur, ut jam hinc praejudicatum sit, deos elementa non esse, cum qui de elementis nati dicuntur, Dei non sunt; aeque demonstrando, orta deos non esse, ad illam agnatorum speciem praestruemus recte non esse defendi, quorum parentes, id est elementia dei non sunt. |
| [0590A] | Itaque quod mundi erit, hoc elementis adscribetur, coelo dico et terrae et sideribus et igni, quae deos et deorum parentes adversus negatam generationem Dei et nativitatem frustra credi proposuit Varro. |
| [0589C] | An ostensuri sumus, deos nullo modo videri posse, qui de elementis nati dicuntur, ut jam hinc praejudicatum sit, deos elementa non esse, cum qui de elementis nati dicuntur, Dei non sunt; aeque demonstrando, orta deos non esse, ad illam agnatorum speciem praestruemus recte non esse defendi, quorum parentes, id est elementia dei non sunt. |
| [0589C] | His ita expeditis, videmus physicum istud ad [0589C] hoc subornatum, ut deos elementa contendat, cum his etiam alios deos natos alleget; Dei enim nonnisi de deis nascerentur. |
| [0599A] | Si veredi parentum in coelo sedent, cur non potius Argivi juvenes dei habiti, quod matrem, ne in sacris piaculum committeret, plus quam humano more jugales provexerunt? |
| [0576B] | Plane religiosiores estis in gladiatorum cavea, ubi super sanguinem humanum, super inquinamenta poenarum, proinde saltant dei vestri, argumenta et historias nocentibus erogandis, aut in ipsis dei nocentes [0576C] puniuntur. |
| [0593B] | Sed Dei non serviunt; ea igitur, quae serviunt, Dei non sunt. |
| [0593B] | Sed Dei non serviunt; ea igitur, quae serviunt, Dei non sunt. |
| [0582B] | Igitur Dei voluntate, ut tanta seculo macula exprobraretur, spiritus dei de die concutit: tempora cum aetate respondent, aliquid et oculi de lineamentis recordantur, proprietates nonnullae in corpore recensentur. |
| [0598A] | Si enim dei ut bulbi seliguntur, qui non seliguntur, reprobi pronuntiantur. |
| [0607B] | Si dei isti conferendi in pote. |
| [0608A] | Videri possit, quod laesis potius dei sanctum est? |
| [0577A] | Quare nescio, ne plus de vobis dei vestri quam de nobis querantur. |
| [0591A] | Interpretationis ejus astutia, verisimilius est non a cursu et motu θεους dictos, sed de appellatione veri dei mutuatum, uti quos aeque deos excudissetis, θεους cognominaretis. |
| Ad Uxorem | Reditus in Auctori Indicem |
| [1277B] | Idem mox legi succurrere habebat, Dei sermo circumcisionem inducens spiritalem. |
| [1297A] | Moratur Dei ancilla cum laribus alienis, et inter illos omnibus honoribus daemonum, omnibus [1298A] solemnibus regum, incipiente anno, incipiente mense, nidore thuris agitabitur. |
| [1294A] | Gentilem enim observando gentilia exhibebit, [1294A] formam, exstructionem, munditias saeculares, blanditias turpiores, ipsa etiam matrimonii secreta maculosa; non ut penes sanctos officia sexus cum honore ipsius necessitatis tanquam sub oculis Dei modeste et moderate transiguntur. |
| [1293A] | Sanguine Dei. |
| [1303A] | In Ecclesia Dei pariter utrique, pariter in convivio Dei, pariter in angustiis, in persecutionibus, in refrigeriis; neuter alterum celat, neuter alterum vitat, neuter alteri gravis est; libere aeger visitatur, indigens sustentatur; eleemosynae sine tormento, sacrificia sine scrupulo, quotidiana diligentia sine impedimento; non furtiva signatio, non trepida gratulatio, non muta [1304A] benedictio; sonant inter duos psalmi et hymni, et mutuo provocant, quis melius Deo suo cantet. |
| [1292B] | Dei autem gratia illud sanctificat, quod invenit. |
| [1291A] | Ostendit jam in matrimonio agentem mulieris infidelis, mox gratia Dei conversum, perseverare cum uxore debere, scilicet propterea, ne quis fidem consecutus putaret sibi devertendum esse ab aliena jam et extranea quodammodo foemina. |
| [1299A] | Audiat sane, audiat aliquid de scena, de taberna, de ganea; quae Dei mentio? |
| [1285A] | [1285A] Nobis continentia ad instrumentum aeternitatis demonstrata est a Domino salutis, ad testimonium fidei, ad commendationem carnis istius exhibendae superventuro indumento incorruptibilitatis ad sustinendam novissime voluntatem Dei. |
| [1287A] | Regem saeculi, pontificem maximum, rursus nubere nefas est: quantum Deo sanctitas placet, cum illam etiam inimicus affectat, non utique ut alicujus boni affinis, sed ut Dei Domini placita cum contumelia affectans! |
| [1286A] | Quantum fidei detrahant, quantum obstrepant sanctitati nuptiae secundae, disciplinae Ecclesiae, praescriptio Apostoli declarat, cum digamos non sinit praesidere, cum viduam allegi in ordinem nisi univiram non concedit: aram enim Dei mundam proponi oportet. |
| [1280A] | Sed utraque repudianda est a servis Dei, qui et luxuriae et ambitioni renuntiamus. |
| [1300A] | Ita facilius hujusmodi lucrifiunt, in quos Dei gratia consuetudinem fecit. |
| [1284A] | Durum plane et arduum satis continentia sanctae foeminae post viri excessum Dei caussa, cum gentiles Satanae suo et virginitatis et viduitatis sacerdotio perferant? |
| [1282B] | Igitur sive carnis, sive saeculi, sive posteritatis gratia nubetur, nihil ex istis necessitatibus Dei servis: [1283A] ut non satis habeam semel alicui earum succubuisse, et uno matrimonio omnem concupiscentiam hujusmodi expiasse. |
| [1285A] | Super haec enim recogites moneo, neminem non ex Dei voluntate de saeculo duci, si ne folium quidem ex arbore sine Dei voluntate dilabitur. |
| [1303A] | In Ecclesia Dei pariter utrique, pariter in convivio Dei, pariter in angustiis, in persecutionibus, in refrigeriis; neuter alterum celat, neuter alterum vitat, neuter alteri gravis est; libere aeger visitatur, indigens sustentatur; eleemosynae sine tormento, sacrificia sine scrupulo, quotidiana diligentia sine impedimento; non furtiva signatio, non trepida gratulatio, non muta [1304A] benedictio; sonant inter duos psalmi et hymni, et mutuo provocant, quis melius Deo suo cantet. |
| [1291A] | Caeterum manifestum est scripturam istam eos fideles designare, qui in matrimonio gentili inventi a Dei gratia fuerint, secundum verba ipsa: Si quis, inquit, fidelis uxorem habet infidelem. |
| [1301A] | Difficile in domo Dei dives, ac si quis est, difficile caelebs. |
| [1281B] | Haec procul a fidelibus, quibus nulla cura tolerandae vitae, nisi si diffidimus de promissis Dei, et cura et providentia: qui lilia agrestia vestit, qui volatilia coeli nullo ipsorum labore pascit, qui prohibet de crastino victuque vestituque curari; spondens, scire se, quid cuique servorum suorum opus sit: non quidem monilium pondera, non vestium taedia, non gallicos multos, nec germanicos bajulos, quae nuptiarum gloriam accendunt; sed sufficientiam, quae modestiae et pudicitiae apta est. |
| [1285A] | Igitur defuncto per Dei voluntatem viro, etiam matrimonium Dei voluntate defungitur; quid tu restaures, cui finem Deus posuit? |
| [1287A] | Non tantum virginibus datum opinor, licet in illis integritas solida et tota sanctitas de proximo visura sit faciem Dei. |
| [1293A] | Extranei hominis admissio minus templum Dei violat, minus membra Christi cum membris adulterae commiscet? |
| [1285A] | Igitur defuncto per Dei voluntatem viro, etiam matrimonium Dei voluntate defungitur; quid tu restaures, cui finem Deus posuit? |
| [1300A] | Sensit magnalia, [1300A] vidit experimenta, scit meliorem factam; sic et ipse Dei candidatus est timore. |
| [1284B] | Haec diabolus praecipit, et auditur: provocat nimirum Dei servos continentia suorum, quasi ex aequo contineant etiam gehennae sacerdotes. |
| [1285A] | Super haec enim recogites moneo, neminem non ex Dei voluntate de saeculo duci, si ne folium quidem ex arbore sine Dei voluntate dilabitur. |
| [1282A] | Nimirum necessaria soboles servo Dei. |
| Adversus Gnosticos Scorpiace | Reditus in Auctori Indicem |
| [0150A] | XIII, 4-7) omnibus potestatibus subjici, quia non sit potestas nisi a Deo, quia non sine caussa gladium gestet, et quia ministerium sit Dei; sed et ultrix, inquit, in iram ei qui [0150B] malum fecerit. |
| [0148B] | I, 3, 4), gloriemur in vobis in Ecclesiis Dei pro tolerantia vestra et fide, in omnibus persecutionibus et pressuris, quibus sustinetis ostentamen justi judicii Dei, ut digni habeamini regno ejus, pro quo et patimini. |
| [0150B] | XXII, 21) quae sunt Caesaris, Caesari, et quae Dei, Deo; solius autem Dei homo. |
| [0126A] | Secundum haec et in Deuteronomio (VI): Audi, Israel, Dominus Deus tuus unus est, et: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex totis viribus tuis; et rursus: Ne obliviscaris Domini Dei tui, qui te eduxit de terra Aegypti et domo servitutis. |
| [0128B] | Sed et deinceps [0128B] omne os Prophetarum ejusdem Dei vocibus sonat, eamdem legem suam eorumdem praeceptorum instauratione cumulantis, nec aliud primum tam principaliter denuntiantis, quam ab omni factura atque cultura idolorum cavere; ut per David: Dei nationum argentum et aurum; oculos habent, nec vident; aures habent, nec audiunt; nares habent, nec odorantur; os, nec loquuntur; manus, nec contrectant; pedes, nec ingrediuntur. |
| [0130A] | Nunc enim de Dei voluntate compungimur, et ingeminat scorpius plagam, hanc negans, hanc accusans voluntatem, ut aut alium Deum insinuet, cujus haec non sit voluntas; aut nostrum nihilominus destruat, cujus talis sit voluntas; aut omnino neget voluntatem Dei, si ipsum negare [0130B] non poterit. |
| [0150B] | XXII, 21) quae sunt Caesaris, Caesari, et quae Dei, Deo; solius autem Dei homo. |
| [0128C] | Sequitur enim ut has definitiones Dei adversus superstitiones, tam evictas quam etiam vindicatas probem, quoniam ex his tota martyriorum ratio constabit. |
| [0128B] | Sed et deinceps [0128B] omne os Prophetarum ejusdem Dei vocibus sonat, eamdem legem suam eorumdem praeceptorum instauratione cumulantis, nec aliud primum tam principaliter denuntiantis, quam ab omni factura atque cultura idolorum cavere; ut per David: Dei nationum argentum et aurum; oculos habent, nec vident; aures habent, nec audiunt; nares habent, nec odorantur; os, nec loquuntur; manus, nec contrectant; pedes, nec ingrediuntur. |
| [0147B] | Exinde victori cuique promittit nunc arborem vitae, et mortis veniam secundae: nunc latens manna cum calculo candido, et nomine ignoto: nunc ferreae virgae potestatem, et stellae matutinae claritatem: nunc albam vestiri, nec deleri de libro vitae, et columnam fieri in Dei templo, in nomine Dei et Domini, et Jerusalem coelestis inscripta, nunc residere cum Domino in throno ejus, quod aliquando Zebedaei filiis [0147C] negabatur. |
| [0152A] | XXI, 13, 14); fidentes scilicet, passiones ad voluntatem Dei pertinere. |
| [0126A] | Sustineant Evangelia paulisper, dum radicem eorum ex primo Legem; dum inde [0126A] elicio Dei voluntatem, unde et ipsum recognosco. |
| [0136B] | Possum dicere cum Sophia Dei: Christus est qui se tradidit pro delictis nostris. |
| [0130B] | Nos autem de Deo alibi dimicantes, et de reliquo corpore haereticae cujusque doctrinae, nunc in unam speciem congressionis certas praeducimus lineas, non alterius Dei, quam Israelis, eam defendentes voluntatem, quae martyriis locum fecerit, tam ex praeceptis prohibitae semper, quam ex judiciis punitae idololatriae. |
| [0147B] | Exinde victori cuique promittit nunc arborem vitae, et mortis veniam secundae: nunc latens manna cum calculo candido, et nomine ignoto: nunc ferreae virgae potestatem, et stellae matutinae claritatem: nunc albam vestiri, nec deleri de libro vitae, et columnam fieri in Dei templo, in nomine Dei et Domini, et Jerusalem coelestis inscripta, nunc residere cum Domino in throno ejus, quod aliquando Zebedaei filiis [0147C] negabatur. |
| [0150B] | Dei ergo ministra est tibi in bonum. |
| [0138A] | Caeterum, pati oportebat omnem Dei praedicatorem atque cultorem qui ad idololatriam provocatus negasset obsequium, secundum illius quoque rationis statum, qua et praesentibus tunc et posteris deinceps commendari [0138B] veritatem oportebat, pro qua fidem diceret passio ipsorum defensorum ejus; quia nemo voluisset occidi, nisi compos veritatis. |
| [0136B] | XI, 32), cognovit sensum Dei? |
| [0138A] | Nam et Danielem nullius praeter Dei supplicem, et idcirco a Chaldaeis delatum ac depostulatum, statim utique conclusa et usitata feritas leonum devorasset, si Darii digna praesumptio de Deo falli debuisset. |
| [0125A] | XVIII, 7), inde pigmenta sunt; si lacte et melle promissio Dei manat, hoc sapiunt quae illuc faciunt. |
| [0135C] | Et tamen ausim [0135C] dicere, si et homo regnum Dei, si homo certam salutem, si et homo secundam regenerationem. |
| [0135A] | Sed respice compensationem: cum caro et anima dependitur, quibus in homine carius nihil est; alterum manus Dei, alterum flatus; ipsa dependi in profectu, quorum est profectus; ipsa erogari, quae lucrifiant; eadem pretia, quae et merces. |
| [0146C] | Si dedecoramini in nomine Christi, beati estis, quoniam gloria et Dei spiritus requiescit in vobis, dum ne quis vestrum patiatur, ut homicida, aut fur, [0147A] aut maleficus, aut alieni speculator. |
| [0137B] | Et utique qui spiritu Dei agebantur, ab ipso in martyria dirigebantur, ut et jam patiendo quae et praedicassent. |
| [0136A] | Super summos autem muros confisa dicit, cum quidem secundum Isaiam hic exclamat: Ego Dei sum; et hic vociferatur: In nomine Jacob; et alius scribit, In nomine Israelis (Is. |
| [0152B] | Quod si jam tunc Prodicus aut Valentinus [0152B] assisteret, suggerens, non in terris esse confitendum apud homines; minus vero, ne Deus humanum sanguinem sitiat, nec Christus vicem passionis, quasi et ipse de ea salutem consecuturus exposcat; statim audisset a servo Dei, quod audierat a Domino diabolus: Recede, Satana, scandalum [0153A] mihi es; scriptum est: Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies (Matt. |
| [0130C] | Habes igitur Dei mei voluntatem: occursum est [0131A] huic plagae. |
| [0129A] | Amissuri enim erant in judicium sibi vera ornamenta aurium, Dei voces. |
| [0127C] | Ut interficerentur omnes incolentes eam, et devotamenta fierent universa ejus, et colligerentur omnia spolia ejus in omnes exitus ejus, et igni cremarentur cum omnibus vasis suis, et cum omni populo in conspectu Domini Dei. |
| [0148C] | Persuasum enim habemus, quod neque mors, neque vita, neque virtus, neque sublimitas, neque profundum, neque alia conditio poterit nos a dilectione Dei separare, quae est in Christo Jesu Domino nostro. |
| [0135B] | Haec tu remedia, consilia, judicia, spectacula etiam Dei atrocitatem judicabis? |
| [0133B] | [0133B] Sed si certaminis nomine Deus nobis martyria proposuisset, per quae cum adversario experiremur, ut a quo libenter homo elisus est, eum jam constanter elidat, hic quoque liberalitas magis, quam acerbitas Dei praeest. |
| [0148B] | I, 3, 4), gloriemur in vobis in Ecclesiis Dei pro tolerantia vestra et fide, in omnibus persecutionibus et pressuris, quibus sustinetis ostentamen justi judicii Dei, ut digni habeamini regno ejus, pro quo et patimini. |
| [0136C] | Et Latio ad hodiernum Jovi media in urbe humanus sanguis ingustatur; nec quisquam retractat, aut non rationem praesumit aliquam, aut inaestimabilem Dei sui voluntatem. |
| [0130A] | Nunc enim de Dei voluntate compungimur, et ingeminat scorpius plagam, hanc negans, hanc accusans voluntatem, ut aut alium Deum insinuet, cujus haec non sit voluntas; aut nostrum nihilominus destruat, cujus talis sit voluntas; aut omnino neget voluntatem Dei, si ipsum negare [0130B] non poterit. |
| [0126B] | XI, 27), si audieritis praecepta Domini Dei vestri, quaecumque ego praecipio vobis hodie, et non erraveritis de via, quam mandavi vobis, ut abeuntes serviatis diis aliis, quos non scitis. |
| [0148B] | VIII, 17): Quod si filii, et haeredes; haeredes quidem Dei, cohaeredes vero Christi: siquidem compatimur , uti et cum illo glorificemur. |
| Adversus Hermogenem | Reditus in Auctori Indicem |
| [0207B] | XX), cum revelatio filiorum dei redemerit conditionem a malo, utique vanitati subjectam (Rom. |
| [0211B] | Porro si Dei erit utrumque, videbitur Deus etiam mali auctor: Deus autem ut bonus, auctor mali non erit; si materiae utrumque, videbitur materia etiam boni matrix; mala autem in totum materia boni non erit matrix; si utriusque erit, utrumque; in hoc quoque comparabitur Deo materia, et partes erunt ambo, ex aequo mali ac boni adfines; aequari autem Deo materia non debet, ne duos deos efficiat; si alterum alterius, utique Dei bonum, et materiae malum; neque malum Deo, neque materiae bonum adscribitur: et bona autem et mala Deus, de materia faciendo, cum ea facit. |
| [0228A] | Igitur ut concludam, aut materiam tunc significavit Moyses cum scribit: Et tenebrae super abyssum, et spiritus Dei super aquas ferebatur: aut cum hae species alibi postea demonstrantur factae a Deo, debuerunt aeque demonstrari ex materia, quam Moyses praemiserat, factae: aut si species istas, et non materiam significavit Moyses, ubi materia demonstrata sit quaero. |
| [0212C] | Quis enim scit quae sunt Dei, et quae in ipso, nisi spiritus qui in ipso (I Cor. |
| [0236A] | Dehinc subjicis: Stetit autem in Dei compositionem, et inapprehensibilem habuit conditum motum, prae tarditate inconditi motus. |
| [0213B] | Si vero Sophia eadem Dei sermo est sensu sophia, et sine quod factum est nihil (Joan. |
| [0202A] | Quid Deo reliquit amplius, ut non totum Dei, materiae dedisse videatur? |
| [0201A] | Nam, etsi sunt qui dicuntur dei sive in coelo, sive in terra, nomine; caeterum, unus Deus pater, ex quo omnia [0201B] (I Cor. |
| [0199B] | Dei nomen dicimus semper fuisse apud semetipsum, et [0199C] in semetipso, Dominum vero non semper: diversa enim utriusque conditio. |
| [0233A] | Et hic a lineis tuis excidisti, quibus circa personam Dei usus es, praescribens Deum illam non ex semetipso fecisse, quia in partes venire non posset qui sit aeternus et manens in aevum, ac per hoc immutabilis et indivisibilis. |
| [0210B] | Caeterum, si ideo malum non ex nihilo, ne Dei fiat, de cujus arbitrio videbitur, sed ex materia, ut ipsius sit, de cujus substantia erit factum: et hic, ut dixi, auctor mali habebitur Deus, qui cum eadem virtute et [0210C] voluntate debuisset omnia bona ex materia protulisse, aut tantum bona, non omnia tamen bona, protulisset etiam mala; utique aut volens esse mala, si poterat efficere ne essent; aut non valens efficere omnia bona, si voluit et non fecit: dum nihil intersit per infirmitatem Dominus auctor mali extiterit, an per voluntatem. |
| [0202B] | Nam et dei crimus, si meruimus illi esse de quibus praedicavit: Ego dixi: Vos Dei estis; et, stetit Deus in ecclesia deorum (Ps. |
| [0224B] | Sic et sequentia conjecturam Hermogenis instruere videbuntur: Et tenebrae super abyssum, et spiritus Dei super aquas ferebatur (Gen. |
| [0203B] | In qua omnia Dei propria recensentur, satis praejudicant de reliqua comparatione. |
| [0203B] | Atque adeo, cum ea [0203B] quae propria Dei vindicamus, semper fuisse, sine initio, sine fine, et primum fuisse, et solum, et omnium auctorem, materiae quoque competant; quaero quid diversum et alienum a Deo, ac per hoc privatum materia possederit, per quod Deo non comparetur? |
| [0215A] | Si enim per Sophiam Dei omnia facta sunt; et coelum ergo et terram Deus faciens in [0215B] principio, id est initio, in Sophia sua fecit. |
| [0201A] | Hoc si Dei est proprium, quia etsi alii adscribatur, jam non erit Dei proprium, sed commune cum eo cui et adscribitur. |
| [0235B] | Atquin, si commune aliquid habebat cum Deo, non desiderabat exornari ab ipso, pars scilicet Dei per communionem. |
| [0201A] | Quis enim alius Dei census, quam aeternitas? |
| [0227B] | Cum ergo et eas species probamus a Deo factas, etsi in Genesi tantummodo nominantur sine factitationis mentione, respondebitur fortasse ex diverso: Plane factas eas, sed ex materia: ut stylus quidem Moysi, Et tenebrae super abyssum, et spiritus Dei super aquas ferebatur, materiam sonet: caeterae vero Scripturae, quae ex materia factae sint species, in disperso demonstrent. |
| [0202A] | Non statim materiam comparari Deo, si quid Dei habeat, quia non totum habendo non concurrat in plenitudinem comparationis? |
| [0201B] | Si alius habuerit, tot jam erunt dei, quot habuerint quae dei sunt. |
| [0212A] | Unici Dei status hanc regulam vindicat: non aliter unici, nisi quia solius: non aliter solius, nisi quia nihil cum illo: sic et primus erit, quia omnia post illum: sic omnia post illum, quia omnia ab illo: sic ab illo, quia ex nihilo, ut illi quoque Scripturae ratio constet: Quis cognovit sensum Domini? |
| [0214B] | Jam nunc, si principalia Dei opera coelum et terra sunt, quae ante omnia Deus fecit suorum esse proprie principium, quae priora sunt facta, merito sic praefatur Scriptura: In principio fecit Deus coelum et terram (Gen. |
| [0202B] | Quale est autem, cum confitetur ille aliquid cum Deo habere, et vult solius Dei esse quod materiam non negat habere? |
| [0224B] | Atquin singillatim definiens tenebras, abyssum, spiritum Dei, aquas, nihil confusum, nec in confusione incertum aestimari facit tam divisa relatio [0224C] certorum et distinctorum elementorum. |
| [0238A] | Vides ergo quemadmodum operatione Dei universa consistunt, valentia facientis terram, intelligentia parantis orbem, et sensu extendentis coelum: non adparentis solummodo, nec adpropinquantis, sed adhibentis tantos animi sui nisus, sophiam, valentiam, sensum, sermonem, spiritum, virtutem: quae illi non erant necessaria, si adparendo tantummodo et adpropinquando profectus fuisset. |
| [0211B] | Porro si Dei erit utrumque, videbitur Deus etiam mali auctor: Deus autem ut bonus, auctor mali non erit; si materiae utrumque, videbitur materia etiam boni matrix; mala autem in totum materia boni non erit matrix; si utriusque erit, utrumque; in hoc quoque comparabitur Deo materia, et partes erunt ambo, ex aequo mali ac boni adfines; aequari autem Deo materia non debet, ne duos deos efficiat; si alterum alterius, utique Dei bonum, et materiae malum; neque malum Deo, neque materiae bonum adscribitur: et bona autem et mala Deus, de materia faciendo, cum ea facit. |
| [0213B] | I, 3), sicut et dispositum sine sophia, quale est ut filio Dei sermone unigenito et primogenito aliquid fuerit praeter Patrem antiquius: et hoc modo utique generosius, nedum quod innatum nato fortius, et quod infectum facto validius? |
| [0201A] | Hoc si Dei est proprium, quia etsi alii adscribatur, jam non erit Dei proprium, sed commune cum eo cui et adscribitur. |
| [0202B] | Materiae autem proprium facit quod cum Deo habet: aut si a Deo accepit, quod est Dei, ordinem dico aeternitatis, potest credi et habere illam cum Deo aliquid, et deum illam non esse. |
| [0228A] | Sed dum illam Hermogenes inter colores suos invenit (inter Scripturas enim Dei invenire non potuit, satis est quod omnia et facta a Deo constat, et ex materia non constat: quae etiam si fuisset, ipsam quoque a Deo factam credidissemus, quia nihil [0228B] innatum praeter Deum praescribentes, obtineremus. |
| [0213B] | Si enim intra Dominum quod ex ipso et in ipso fuit, sine initio non fuit: Sophia scilicet ipsius ex indenata et condita, ex quo in sensu Dei ad opera mundi disponenda coepit agitari: multo magis non capit sine initio quicquam fuisse quod extra Dominum fuerit. |
| [0198A] | Praeterea pingit illicite, nubit assidue; legem Dei in libidinem defendit, in artem contemnit; bis falsarius, et cauterio et stylo; totus adulter, et praedicationis et carnis siquidem etnubentium contagio foetet, nec ipse apostolicus Hermogenes in regula perseveraverit. |
| [0236B] | Si in bonum reformata est, utique de malo reformata est; Et si [0236B] per compositionem Dei cessavit a natura mali, natura cessavit ergo, et mala fuit natura ante compositionem, et desinere potuit a natura post reformationem. |
| [0213B] | Agnoscat ergo Hermogenes [0213B] idcirco etiam Sophiam Dei natam et conditam praedicari, ne quid innatum et inconditum praeter solum Deum crederemus. |
| [0201B] | VIII, 5): quo magis apud nos solius Dei esse debeat, quod Dei proprium est: et, ut dixi, jam non proprium esset, quia alterius esset. |
| [0221A] | Proinde et de homine: Et fecit Deus hominem: ad imaginem Dei fecit illum (Ibid. |
| [0202B] | Nam et dei crimus, si meruimus illi esse de quibus praedicavit: Ego dixi: Vos Dei estis; et, stetit Deus in ecclesia deorum (Ps. |
| [0203A] | Cum proponit salvo Dei statu fuisse materiam; vide ne ei reddatur a nobis, proinde salvo statu materiae fuisse Deum, communi tamen statu amborum. |
| [0202B] | Ergo, inquis, nec nos [0202B] habemus Dei aliquid. |
| [0213C] | Quia quod ut esset nullius [0213C] eguit auctoris, multo sublimius erit eo quod, ut esset, aliquem habuit auctorem: proinde, si malum quidem innatum est, natus autem sermo Dei: Eructavit enim, inquit, sermonem optimum (Ps. |
| [0231B] | Nam sicut nec corporalem nec incorporalem infers materiam, ita nec bonam nec malam allegas: et proinde superargumentans: « Si enim, [0231B] inquis, esset bona quae semper hoc fuerat, non desideraret compositionem Dei: si esset natura mala, non accepisset translationem in melius: nec quicquam compositionis suae applicuisset illi Deus tali natura: in vacuum enim laborasset. |
| [0205B] | Si vero materia non et ipsius, qua malum Dei non est: de alieno ergo usus, aut precario usus est, qua egens ejus; aut et injuria, qua praevalens ejus. |
| [0201B] | VIII, 5): quo magis apud nos solius Dei esse debeat, quod Dei proprium est: et, ut dixi, jam non proprium esset, quia alterius esset. |
| [0201B] | Si alius habuerit, tot jam erunt dei, quot habuerint quae dei sunt. |
| [0237A] | Hic est Dei dextera et manus ambae per quas operatus est ea [0237B] quae molitus est (Is. |
| Adversus Judaeos | Reditus in Auctori Indicem |
| [0626A] | Et utique sacramentum passionis ipsius figurari in praedicationibus oportuerat; quantoque incredibile, tanto magis scandalum futurum, si nude praedicaretur; quantoque magnificum, tanto magis obumbrandum, ut difficultas intellectus gratiam Dei quaereret. |
| [0611A] | Quis enim omnibus regnare potuisset, nisi Christus Dei Filius? |
| [0636C] | Quia nullus omnino hominum nativitatis Christi fuit conscius in conceptu, cum virgo Maria verbo Dei praegnans inveniretur, Et quia tolleretur a terra vita ejus (Ibid. |
| [0600A] | Igitur in hac generali et primordiali Dei lege, quam in arboris fructu observari Deus sanxerat, omnia praecepta legis posterioris specialiter indita fuisse cognoscimus, quae suis temporibus edita germinaverunt Ejusdem est enim postea subdocere legem, qui ante praemiserat praeceptum, quoniam et ipsius est erudire postea qui ante justos formare instituerat. |
| [0622A] | Constabit autem utrumque nomen in Christo Dei, in quo invenitur etiam Jesus appellatus. |
| [0640B] | V, 6) Dei patris nuncupatus est. |
| [0642A] | Denique et thronus in aevum magis Christo Dei filio competit, quam Salomoni, temporali scilicet regi, qui soli Israel regnavit. |
| [0599A] | Nisi enim omnibus eam dedisset, nullo pacto ad eam etiam proselytos ex gentibus accessum habere permitteret: sed, ut congruit bonitati Dei et aequitati ipsius, utpote plasmatoris generis humani, omnibus gentibus eamdem legem dedit: quam certis et statutis temporibus observari praecepit, quando voluit, et per quos voluit, et sicut voluit. |
| [0621B] | Licuit [0621B] ergo et Christo Dei in Psalmis sine bellicis rebus ensem sermonis Dei praecingi figurato, cui praedicta tempestivitas congruat cum gratia labiorum, quem tunc cingebatur super femur apud David, quando venturus in terras ex Dei patris decreto nuntiabatur: Et deducet, inquit, te magnitudo dexterae tuae (Psal. |
| [0602A] | Melchisedech quoque summi Dei sacerdos (Gen. |
| [0600B] | Unde intelligimus Dei legem etiam ante Moysen, nec in Horeb tantum, aut in Sina et in cremo, sed antiquiorem primum in paradiso, post patriarchis, atque ita et Judaeis certis temporibus reformatam; [0600C] ut non jam ad Moysi legem ita attendamus, quasi ad principalem legem, sed ad subsequentem, quam certo tempore Deus et gentibus exhibuit, et repromissam per prophetas in melius reformavit, et praemonuit futurum ut, sicuti certo tempore data est lex per Moysen, ita temporaliter observata et custodita credatur: nec adimamus hanc Dei potestatem, pro temporum conditione legis praecepta reformantem [0601A] in hominis salutem. |
| [0604A] | Unde intelligimus et priorem circumcisionem tunc datam cessaturam, et novam legem, non talem qualem jam dederat patribus processuram, annuntiari, sicut Esaias praedicavit dicens, quod in novissimis diebus manifestus futurus esset mons Domini, et domus Dei super vertices montium: et exaltabitur, inquit, super colles, venient super illum omnes gentes, et ambulabunt multi, et dicent: Venite, ascendamus in montem Domini, et in domum Dei Jacob (Is. |
| [0642A] | II, 7, 8); nec poteritis in istam praedicationem magis David filium Salomonem vindicare, quam Christum Dei filium dicere; nec terminos terrae David filio promissos, qui intra unicam Judaeam regnavit, quam Christo filio Dei, qui totum jam orbem Evangelii sui radiis inluminavit. |
| [0626B] | XXXVII, 28), ob Dei gratiam, sicut et Christus ob Israel, a fratribus venumdatus, a Juda cum traditur. |
| [0605A] | LXXVII) manna cibatus, satisque beneficiis Deo obligatus, Domini et Dei sui oblitus est, dicens ad Aaron: Fac nobis deos qui nos praecedant: Moyses enim ille, qui nos ejecit de terra Aegypti, dereliquit nos, et quid illi acciderit nescimus (Exod. |
| [0599C] | Denique, si Dominum Deum suum dilexissent, contra praeceptum ejus non fecissent: si proximum diligerent, id est semetipsos, [0599C] persuasioni serpentis non credidissent; atque ita in semetipsos homicidium non commisissent, excidendo de immortalitate, faciendo contra Dei praeceptum; a furto quoque abstinuissent, si de fructu arboris clam non degustassent (Gen. |
| [0637B] | III, 1, 3), qui aedificat Ecclesiam Dei templum, et civitatem sanctam, et domum Domini. |
| [0598B] | Quod cum ex monilibus foeminarum et annulis virorum aurum fuisset igne conflatum, et processisset eis bubulum caput, huic figmento universus Israel, relicto Deo honorem dederunt, dicentes: Hi sunt dei qui nos ejecerunt de terra Aegypti. |
| [0628B] | Quid novum, si non est de filio Dei, dicit: Filius natus est nobis, cujus imperium factum est super humerum ipsius (Ibid. |
| [0621B] | Licuit [0621B] ergo et Christo Dei in Psalmis sine bellicis rebus ensem sermonis Dei praecingi figurato, cui praedicta tempestivitas congruat cum gratia labiorum, quem tunc cingebatur super femur apud David, quando venturus in terras ex Dei patris decreto nuntiabatur: Et deducet, inquit, te magnitudo dexterae tuae (Psal. |
| [0597B] | Hoc enim sat esse, posse gentes admitti ad Dei legem, ne Israel adhuc superbiat, quod gentes velut stillicidium situlae, aut pulvis ex area deputentur (Is. |
| [0637B] | Nam exinde destitit apud illos Dei gratia. |
| [0604A] | Unde intelligimus et priorem circumcisionem tunc datam cessaturam, et novam legem, non talem qualem jam dederat patribus processuram, annuntiari, sicut Esaias praedicavit dicens, quod in novissimis diebus manifestus futurus esset mons Domini, et domus Dei super vertices montium: et exaltabitur, inquit, super colles, venient super illum omnes gentes, et ambulabunt multi, et dicent: Venite, ascendamus in montem Domini, et in domum Dei Jacob (Is. |
| [0606B] | Denique adeo non in vacatione sabbati, id est diei septimi, haec solemnitas celebranda est, ut Jesus Nave, eo tempore quo Hiericho civitatem depellebat, praeceptum sibi a Deo diceret, uti populo mandaret, ut sacerdotes arcam testamenti Dei septem diebus circumferrent in circuitu civitatis; atque ita septimi diei circuitu peracto; sponte ruerent muri civitatis (Jos. |
| [0621B] | Per volantia utique Dei praecepta, minantes traductionem uniuscujusque cordis, compungentes et transfigentes conscientiam quamque. |
| [0602A] | XIV, 18) incircumcisus, et non sabbatizans, ad sacerdotium Dei allectus est. |
| [0606C] | Nec dubium est opus servile eos operatos, cum praedas belli agerent ex Dei praecepto. |
| [0599B] | Primordialis lex est enim data Adae et Evae in paradiso, quasi matrix omnium praeceptorum Dei. |
| [0635C] | Indubitate non recipiendo Christum, fontem aquae vitae: lacus contritos coeperunt habere, id est synagogas in dispersiones gentium, in quibus jam Spiritus sanctus non immoratur, ut in praeteritum in templo commorabatur ante adventum Christi, qui est verum Dei templum. |
| [0631B] | Et introierunt, et steterunt in proximis altaris aerei, et claritas Dei Israel ascendit a Cherubin quae fuit super ea [0631C] in subdival domus. |
| [0599C] | III, 6), nec a conspectu Domini Dei sui sub arbore delitescere gestissent (Ibid. |
| [0599C] | Nec falsum asseveranti diabolo participes efficerentur, credendo ei quod similes Dei essent [0600A] futuri (Ibid. |
| [0600B] | Unde Abraham amicus Dei deputatus (Is. |
| [0624C] | Quasi populus qui justitiam fecerit, et judicium Dei non dereliquerit (Isa. |
| [0601A] | Denique, qui contendit et sabbatum adhuc observandum quasi salutis medelam, circumcisionem octavi diei propter mortis comminationem, doceat in praeteritum justos sabbatizasse aut circumcidisse, et sic amicos Dei effectos. |
| [0623B] | I, 23), sed et agnum Dei demonstrando (Ibid. |
| [0623C] | Et requiescet super illum spiritus Dei, et spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et virtutis , spiritus agnitionis et pietatis, spiritus Dei timoris implebit illum (Is. |
| [0623B] | Sic igitur utrumque nomen competit Christo Dei, ut et Jesus appellaretur. |
| [0605A] | Et ideo nos, qui non populus Dei retro, facti sumus populus ejus, accipiendo novam legem supra dictam, et novam circumcisionem ante praedictam. |
| [0621A] | Videamus ergo an alius sit ensis ille, cujus est alius actus, id est Dei sermo divinus, bis acutus (Hebr. |
| [0597B] | Nam occasio quidem defendendi etiam gentibus sibi divinam gratiam, habuit hinc praerogativam, quod sibi vindicare Dei legem instituerit homo ex gentibus, nec de prosapia Israelitum judaeus. |
| [0604A] | Denique, ex hac domo Dei [0604B] Jacob, etiam legem novam processuram sequentibus verbis annuntiat Esaias dicens: De Sion enim exiet lex, et verbum Domini ex Hierusalem, et judicabit inter gentes (Is. |
| [0642A] | II, 7, 8); nec poteritis in istam praedicationem magis David filium Salomonem vindicare, quam Christum Dei filium dicere; nec terminos terrae David filio promissos, qui intra unicam Judaeam regnavit, quam Christo filio Dei, qui totum jam orbem Evangelii sui radiis inluminavit. |
| [0621B] | Licuit [0621B] ergo et Christo Dei in Psalmis sine bellicis rebus ensem sermonis Dei praecingi figurato, cui praedicta tempestivitas congruat cum gratia labiorum, quem tunc cingebatur super femur apud David, quando venturus in terras ex Dei patris decreto nuntiabatur: Et deducet, inquit, te magnitudo dexterae tuae (Psal. |
| [0640B] | Sed Jesus iste Christus Dei patris summus sacerdos qui primo adventu suo humana forma et passibilis venit in humilitate usque ad passionem; ipse etiam effectus hostia per omnia pro omnibus nobis, qui post resurrectionem suam indutus podere, sacerdos in aeternum (Ps. |
| [0622B] | XXXIII, 20): et ideo constat ipsum Dei filium Moysi esse locutum, et dixisse ad populum: Ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam, id est populi, qui te custodiat in itinere, et introducat [0622C] in terram quam praeparavi tibi; intende illi, [0623A] et audi eum, et ne inobaudiens fueris ei: non enim celavit te quoniam nomen meum super illum est (Exod. |
| [0622B] | Nam qui ad Moysen loquebatur, ipse erat Dei filius, qui et semper videbatur. |
| [0634A] | Et alio loco sic per prophetam dicitur: Regem cum claritate videbitis, id est Christum facientem [0634A] virtutes in gloria Dei patris, et oculi vestri videbunt terram de longinquo (Is. |
| [0595B] | Primum autem etiam gentibus gratiam Dei vindicat, posse eas ad Dei legem admitti comprobans. |
| [0637C] | V, 2) usque ad adventum Christi, curando invaletudines ab Israel, desiit a beneficiis deinde, cum ex perseverantia furoris sui nomen Domini per ipsos blasphemaretur; sicut scriptum est: [0637C] Propter vos nomen Dei blasphematur in gentibus (Is. |
| [0623C] | Et requiescet super illum spiritus Dei, et spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et virtutis , spiritus agnitionis et pietatis, spiritus Dei timoris implebit illum (Is. |
| [0600B] | Unde Melchisedech sacerdos Dei summi (Gen. |
| [0620B] | Adversus regem autem Assyriorum, adversus diabolum, qui ad hoc se regnare putat, si sanctos a religione Dei deturbat. |
| [0595B] | Primum autem etiam gentibus gratiam Dei vindicat, posse eas ad Dei legem admitti comprobans. |
| [0600C] | Unde intelligimus Dei legem etiam ante Moysen, nec in Horeb tantum, aut in Sina et in cremo, sed antiquiorem primum in paradiso, post patriarchis, atque ita et Judaeis certis temporibus reformatam; [0600C] ut non jam ad Moysi legem ita attendamus, quasi ad principalem legem, sed ad subsequentem, quam certo tempore Deus et gentibus exhibuit, et repromissam per prophetas in melius reformavit, et praemonuit futurum ut, sicuti certo tempore data est lex per Moysen, ita temporaliter observata et custodita credatur: nec adimamus hanc Dei potestatem, pro temporum conditione legis praecepta reformantem [0601A] in hominis salutem. |
| [0603B] | Haec igitur Dei providentia [0603C] fuit dandi circumcisionem Israel in signum unde dignosci posset, cum adveniret tempus quo meritis suis supra dictis in Hierusalem admitti prohiberetur: quod et quia futurum erat, nuntiabatur, et quia factum videmus, recognoscimus. |
| Adversus Marcionem | Reditus in Auctori Indicem |
| [0342C] | Multo liberius atque simplicius egerunt Pseudoprophetae, adversus Creatorem [0342C] in sui dei nomine venientes. |
| [0485A] | Quod si templum Dei quis vitiaverit, vitiabitur, utique a Deo templi. |
| [0444B] | Sed Marcion aliorsum cogit, scilicet utramque mercedem Creatoris, sive tormenti, sive refrigerii apud inferos, determinat eis positam [0444B] qui Legi et Prophetis obedierint, Christi vero et Dei sui coelestem definit sinum et portum. |
| [0420A] | Etiam adjicit, ut eis qui illos non recepissent, dicerent: Scitote tamen appropinquasse regnum Dei. |
| [0399B] | Et eritis filii Dei. |
| [0515B] | Novum autem et nove natum ex virgine, Dei spiritu: ut reconciliet ambos Deo; et Deo, quem utrumque genus offenderat, et Judaicum et Gentile; In uno corpore, inquit, cum interfecisset inimicitiam in eo per crucem. |
| [0297B] | Quae ad sugillationem angeli, [0297B] non ad illius principis proprie pertinere manifestum est, eo quod nemo hominum in paradiso Dei natus sit; ne ipse quidem Adam, translatus potius illuc: nec cum Cherub positus in monte sancto Dei, id est, in sublimitate coelesti, de qua Satanam Dominus quoque decidisse testatur; nec inter lapides igneos demoratus, inter gemmantes siderum ardentium radios, unde etiam quasi fulgur dejectus est Satanas. |
| [0292C] | Denique, et bonitas Dei a primordio operum perspecta, persuadebit nihil a deo mali evenire potuisse, et libertas hominis recogitata se potius ream ostendet, quod ipsa commisit. |
| [0288B] | Quis denique dignus incolere Dei opera, quam ipsius imago et similitudo? |
| [0389A] | IX, 18): Avertantur peccatores in inferos, omnes nationes quae Dei obliviscuntur, quoniam non in finem oblivioni habebitur mendicus: tolerantia pauperum non peribit in finem. |
| [0353C] | III, 1, 2) enim Dominus sabaoth a Judaea, et ab Hierusalem inter caetera, et prophetam, et sapientem architectum; Spiritum scilicet Sanctum, qui aedificat Ecclesiam, templum scilicet et domum et civitatem Dei: nam exinde apud illos destitit Dei gratia. |
| [0328C] | IV, 20), Christus Dominus, qui ab initio vicarius Patris in Dei nomine et auditus sit et visus; scimus ipsius voces ejusmodi fuisse jam tunc Israeli exprobrantis, quae in illum commissuri praedicabantur: Dereliquistis Dominum, et in iram provocastis Sanctum Israel (Is. |
| [0307C] | Innocens autem et purus corde, qui non accepit in vanum [0307C] nomen Dei, et non juravit ad proximum suum in dolo, iste accipiet benedictionem a Domino, et misericordiam a Deo salutificatore suo (Ps. |
| [0458C] | Sic et vos, cum videbitis haec fieri, scitote in proximo esse regnum Dei. |
| [0516A] | Infert enim Apostolus: Ut nota fiat principatibus et potestatibus, in supercoelestibus, per Ecclesiam, multifaria sapientia Dei. |
| [0423C] | Ita non proficient argumenta in fidem Dei alterius, quae Creatori competere possunt; quia quae non competent Creatori, haec poterunt in fidem proficere Dei alterius. |
| [0351B] | II, 12): Et erit, inquit, in novissimis diebus manifestus mons Domini; utique sublimitas Dei; et aedes Dei super summos montes; utique Christus, catholicum Dei templum, in quo Deus colitur, constitutum super omnes eminentias virtutum et potestatum: Et venient ad eum universae nationes; et ibunt multi, et dicent: Venite, ascendamus [0351C] in montem Domini, et in aedem Dei Jacob; et annuntiabit nobis viam suam, et incedemus in ea. |
| [0441A] | Didicit ergo usque ad Joannis tempora, atque ita exinde processit annuntiare regnum Dei dicens: Lex et Prophetae usque ad Joannem, ex quo regnum Dei annuntiatur. |
| [0515A] | Si autem conversationi Israelis, quae est in religione Dei Creatoris, et testamentis, et promissioni, et ipsi Deo eorum, proximi sumus facti in Christo, ridiculum satis, si nos alterius Dei Christus de longinquo admovit Creatori. |
| [0287B] | Quid enim tam bonum, quam notitia et fructus Dei? |
| [0309C] | Arcam vero circumferre, neque quotidianum opus videri potest, neque humanum; sed et rarum, et sacrosanctum, et ex ipso tunc Dei praecepto utique divinum. |
| [0450A] | Simul et caetera dubitatione liberavit, manifestando unius esse et Dei nomen et optimi, et vitam aeternam, et thesaurum in coelo, et semetipsum; cujus praecepta supplendo et conservavit et auxit: secundum Michaeam quoque hoc loco recognoscendus, dicentem (Mich. |
| [0371C] | Nam et Prophetam meminerat sanctum Dei praedicasse, et Jesum nomen Dei esse in filio Nave. |
| [0379A] | Si patris hominis, negas [0379A] Dei filium; si et Dei, Herculem de fabula facis Christum; si matris tantum hominis, meum concedis; si neque matris hominis, ergo nullius hominis est filius, et necesse est mendacium admiserit, qui se quod non erat dixit. |
| [0319D] | Librum hunc tertium adversus Marcionem scripturus DE CHRISTO, imprimis Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, praescribit, tum quod praecedentibus libris determinatum sit, alium Deum non credendum quam Creatorem; tum quod probetur apostolicarum et haereticarum ecclesiarum recensu, nullam mentionem alterius Dei aut Christi agitatam ante scandalum Marcionis. |
| [0463C] | XXIII) enim illum ad Pilatum onerare coeperunt, quod se regem diceret; Christum sine dubio Dei Filium, sessurum ad Dei dexteram. |
| [0241D] | Verum autem hominem fuisse, omnia ostendunt quae de eo in Evangeliis scripta leguntur, videlicet et tetigisse, et tactum ab aliis fuisse; scriptum est enim tangendo infirmos eos liberasse, a peccatrice tactos ejus pedes ac perfuso unguento delibutos, nec non passum, mortuum, et spiritum ab eo emissum, et post resurrectionem se carnem et ossa habere demonstrasse, jubendo ut eum tangerent et palparent; alioquin, si veram non habuisset carnem, nec passus, nec mortuus fuisset, propterea nec resurrexisset; proinde inanis est fides nostra, inanis et praedicatio apostolorum, qui falsi Dei testes invenirentur. |
| [0353C] | III, 1, 2) enim Dominus sabaoth a Judaea, et ab Hierusalem inter caetera, et prophetam, et sapientem architectum; Spiritum scilicet Sanctum, qui aedificat Ecclesiam, templum scilicet et domum et civitatem Dei: nam exinde apud illos destitit Dei gratia. |
| [0382B] | Ecce legem tui quoque Dei impugnas: Nuptias non conjungit, conjunctas non admittit, neminem tinguit nisi coelibem aut spadonem, morti aut repudio baptisma servat. |
| [0485B] | In totum enim praescriptum a nobis erit, nulla illum sententia uti potuisse ejus Dei, quem destruere deberet, si non illi doceret. |
| [0241C] | Cur enim non etiam Dei phantasma [0241D] portavit? |
| [0297A] | Ex qua die conditus es, cum Cherub posui te in monte sancto Dei; fuisti in medio lapidum igneorum; fuisti invituperabilis in diebus tuis, ex qua die conditus es, donec inventae sunt laesurae tuae . |
| [0428A] | Quis est tam similis Dei mei Christus, nisi ipsius? |
| [0519C] | Sed nos enim invisibilem dicimus Patrem Christi, scientes Filium semper retro visum, si quibus visus est in Dei nomine, ut imaginem ipsius: ne quam et hinc differentiam scindat Dei visibilis et invisibilis, cum olim Dei nostri sit definitio (Exod. |
| [0519C] | Eam enim et sic constabit esse, quae prior mundum replevit, illius scilicet Dei Evangelio, qui et haec cecinit de praedicationibus ejus (Ps. |
| [0254C] | Primo, supercilio stuporem suum aedificant Marcionistae, quod novum deum proferant, quasi nos veteris Dei pudeat. |
| [0393B] | VIII, 12) Moyses: Ne, inquit, cum manducaveris, et repletus fueris, et domos magnas aedificaveris, pecoribus [0393B] et bubus tuis multificatis , et pecunia et auro, exaltetur cor tuum, et obliviscaris Domini Dei tui. |
| [0407B] | In quantum ergo et Creator scisset eam, et substantiae ejus, si fuisset; in tantum quia nulla fuit, non alium daemones sciebant, quam Dei sui Christum. |
| [0445B] | Imo, inquit, nostri Dei monela de coelo, non Moysen et prophetas jussit audiri, sed Christum: Hunc audite. |
| [0508A] | Spe gaudentes; utique Dei: Bonum est enim (Ps. |
| [0357B] | Non est, inquit, aliud, sed aedes Dei, et haec porta coeli. |
| [0390A] | Videbimus et contraria ista, an Christo praeministrentur: interim quod esurientibus saturitatem repromittit, Dei creatoris est. |
| [0407A] | Cujus autem Dei Filium Jesum legio testata est? |
| [0447A] | Igitur, [0447A] quoniam ipse erat authenticus pontifex Dei Patris, inspexit illos secundum legis arcanum, significantis Christum esse verum disceptatorem et elimatorem humanarum macularum. |
| [0499D] | Haec [0499D] autem non utique de Evangelio Dei ignoti abscondendo minabatur. |
| [0515A] | Si autem conversationi Israelis, quae est in religione Dei Creatoris, et testamentis, et promissioni, et ipsi Deo eorum, proximi sumus facti in Christo, ridiculum satis, si nos alterius Dei Christus de longinquo admovit Creatori. |
| [0448A] | Non venit, inquit, regnum Dei cum observatione; nec dicunt, Ecce hic, ecce illic; Ecce enim regnum Dei intra vos est (Luc. |
| [0354B] | Satis vane, si haec non propter eum passi sunt, qui propter se passuros pronuntiarat, sed propter Christum Dei alterius. |
| [0448A] | Non venit, inquit, regnum Dei cum observatione; nec dicunt, Ecce hic, ecce illic; Ecce enim regnum Dei intra vos est (Luc. |
| [0440B] | Alienum enim debet esse a servis Dei, quod injustum est. |
| [0373B] | Itaque spiritus nequam, quasi ex forma jam prioris exempli cum testimonio excedebant vociferantes: Tu es Filius Dei. |
| [0481C] | Quoniam Judaei signa desiderant, qui jam de Deo certi esse debuerant; et Graeci sapientiam quaerunt; qui suam scilicet, non Dei sapientiam sistunt. |
| [0373B] | Cujus Dei, vel hic pareat. |
| [0299C] | Atenim, ut malum postea erupit, atque inde jam [0299C] coepit bonitas Dei cum adversario agere, aliud quoque negotium eadem illa justitia Dei nacta est jam secundum adversionem dirigendae bonitatis, ut seposita libertate ejus, qua et ultro Deus bonus pro meritis cujusque pensetur, dignis offeratur, indignis denegetur, ingratis auferatur; proinde omnibus aemulis vindicetur. |
| [0409A] | Dimittit discipulos ad praedicandum Dei regnum (Luc. |
| [0482A] | Quid infirmum Dei fortius homine, nisi nativitas et caro Dei? |
| [0344A] | Nam et a vobis proinde diversitas defendenda est, sicut a nobis repugnanda est: quia nec vos probare poteritis, alterius Dei venisse Christum, nisi eum longe alium demonstraveritis a Christo Creatoris; nec nos eum Creatoris vindicare, nisi talem eum ostenderimus, qualis constituitur a Creatore. |
| [0378C] | Habebit enim virum, ut virgo non sit; et habendo virum, duos patres faciet, Deum et hominem, ei qui et Dei et hominis esset filius. |
| [0485A] | Nisi si structorem se terreni operis Deus profitebatur, ut non de Christo suo significaret, [0484D] qui futurus esset fundamentum credentium in eum, super quod prout quisque superstruxerit, dignam scilicet [0485A] vel indignam doctrinam, si opus ejus per ignem probabitur, si merces illi per ignem rependetur, Creatoris est; quia per ignem judicatur vestra superaedificatio, utique sui fundamenti, id est sui Christi: nescitis quod templum Dei sitis, et in vobis inhabitet spiritus Dei? |
| [0427A] | VIII): Digitus Dei est hoc; quod significaret etiam modicum, validissimum tamen. |
| [0347C] | Quid novi, si non de Filio Dei dicit? |
| [0438A] | VI, 10): Aure audientes et non audientes, vocationem scilicet Dei; qui pertinentissime ad hanc parabolam per Hieremiam (Jerem. |
| [0331C] | II, 4) antichristos pronuntiavit, negantes Christum in carne venisse; et tamen non ut alterius Dei jus constituerent, quia et de isto notati fuissent; sed quoniam incredibile praesumpserant Deum carnem. |
| [0244D] | Imo etiam minutiora animalia aut juvare aut laedere; et nec aquam Dei creatoris reprobari a deo Marcionis, qua suos abluit: nec oleum, quo suos unguit: nec panem, quo ipsum corpus suum repraesentat (hoc est praesens ostendit) in sacramentis. |
| [0503A] | Quid et non parsurum se peccatoribus comminatur, lenissimi Dei praedicator? |
| [0296A] | Quod si ita se habent, omnis jam Dei dispositio de mali exprobratione purgatur. |
| [0503C] | Etiam adjiciens: Scimus autem judicium Dei secundum veritatem esse; et iram ipsam probavit, ex qua venit judicium pro veritate, et veritatem rursus ejusdem Dei confirmavit, cujus iram probavit probando judicium. |
| [0519C] | Sed nos enim invisibilem dicimus Patrem Christi, scientes Filium semper retro visum, si quibus visus est in Dei nomine, ut imaginem ipsius: ne quam et hinc differentiam scindat Dei visibilis et invisibilis, cum olim Dei nostri sit definitio (Exod. |
| [0256A] | Sed quoniam animadverto in quibusdam ad formam Creatoris provocari oportere omnis Dei novi et retro ignoti probationem, hoc ipsum ratione fieri a nobis prius commendare debebo, quo constantius utar rationis editae patrocinio. |
| [0260A] | Nam, etsi credunt plerique in illum, [0260A] non statim ratione credunt, non habentes Dei pignus, opera ejus, Deo digna. |
| [0476D] | Non ergo per mundialium elementorum derogationem [0476D] a Deo eorum avertere cupiebat; etsi dicendo supra: Si ergo his qui non natura sunt Dei servitis; physicae, [0477A] id est, naturalis superstitionis elementa pro Deo habentis sugillabat errorem, nec sic tamen elementorum Deum taxans. |
| [0334B] | Igitur non admissus ad consortium exemplorum Creatoris, ut alienorum et suas habentium caussas, velim edas et ipse consilium Dei tui, quo Christum suum non in veritate carnis exhibuit. |
| [0448A] | Quod si in praecepto est Dei regnum, propone igitur contra, secundum nostras antitheses, Moysen, et una sententia est. |
| [0322C] | Satis etenim praejudicatum est, Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, cum determinatum est, alium Deum non credendum praeter Creatorem, quem adeo Christus praedicaverit, et deinceps Apostoli non alterius Christum annuntiaverint, quam ejus Dei, quem Christus praedicavit, id est Creatoris, ut nulla mentio alterius Dei, atque ita nec alterius Christi agitata sit ante scandalum [0322D] Marcionis. |
| [0252A] | Porro, si neutrum ex duobus altero distat, jam ut ambo summa magna, qua dei ambo, neutrum plus [0252B] altero praestat, nullam rationem numeri sui ostendunt, praestantiam non habentes. |
| [0507A] | Salio et hic amplissimum abruptum intercisae Scripturae; sed apprehendo testimonium perhibentem Apostolum Israeli quod zelum Dei habeant, sui utique, non tamen per scientiam. |
| [0507A] | Deum enim, inquit, ignorantes, et suam justitiam sistere quaerentes, non subjecerunt se justitiae Dei. |
| [0326C] | III, 18); non tamen ut sapam de petris, aut defrutum de rupibus speres: et terram audimus lacte et melle manantem; non tamen ut de glebis credas te unquam placentas et samias coacturum: quia nec statim aquilicem et agricolam os Dei repromisit, dicens (Is. |
| [0296A] | Hoc ipsum ergo potuit adflatus Dei admittere. |
| [0283A] | Et vero Dei bonitatem ac rationem hominis hoc requisivisse, ut constitueretur homo liberi arbitrii; utpote cum nec boni nec mali merces jure ei pensaretur, qui aut bonus aut malus necessitate fuisset inventus, non voluntate: VII. |
| [0294C] | Quoquo tamen, inquis, modo substantia Creatoris delicti capax invenitur, cum adflatus Dei, id est anima, in homine deliquit. |
| [0294B] | [0294B] Nam etsi angelus qui seduxit, sed liber et suae potestatis qui seductus est; sed imago et similitudo Dei, fortior angelo; sed adflatus Dei generosior spiritu materiali, quo angeli constituerunt. |
| [0350B] | Quin et aedem Dei magis Christus aedificaturus esset, hominem scilicet sanctum, in quo potiore templo inhabitaret Dei Spiritus et in Dei Filium magis Christus habendus esset, quam Salomon filius David. |
| [0289B] | Agnosce igitur bonitatem Dei nostri interim, vel hucusque ex operibus bonis, ex benedictionibus bonis, ex indulgentiis, ex providentiis, ex legibus et praemonitionibus bonis et benignis. |
| [0332D] | Nam sicut illi, qui dicebant resurrectionem mortuorum non esse, revincuntur ab Apostolo ex resurrectione Christi; ita, resurrectione Christi non consistente, aufertur et mortuorum [0332D] resurrectio, atque ita inanis est fides nostra, inanis est praedicatio Apostolorum, inveniuntur autem etiam falsi testes Dei, quod testimonium dixerint [0333A] quasi resuscitaverit Christum, quem non resuscitavit, et sumus adhuc in delictis, et, qui in Christo dormierunt, perierunt, sane resurrecturi, sed phantasmate forsitan, sicut et Christus. |
| [0481B] | Cumque et hic adjicit, quare: Quoniam in Dei sapientia non intellexit mundus per sapientiam Deum , boni duxit Deus per stultitiam praedicationis salvos facere credentes. |
| [0488C] | Certe de quo subjicit: Vir enim non debet caput velare, cum sit Dei imago. |
| [0475C] | Denique, alterius Dei fides, ad formam Dei alterius non potest admitti, ut credentes justitiae deputet, ut justos vivere faciat, ut nationes filios fidei dicat: totum hoc ejus est, apud quem ante jam notum est sub eadem Abrahae mentione, dum ipso sensu revincatur. |
| [0317C] | Quaecunque autem ut indigna reprehenditis, deputabuntur in Filio, et viso, et audito, et congresso, arbitro [0317C] Patris et ministro, miscente in semetipso hominem et Deum; in virtutibus, Deum; in pusillitatibus, hominem; ut tantum homini conferat, quantum Deo detrahit: totum denique Dei mei penes vos dedecus, sacramentum est humanae salutis. |
| [0253C] | Ego dixi: Vos dii estis; nec tamen idcirco eis competat possessio summi magni, quia dei cognominentur, ita nec Creatori. |
| [0410A] | Totum hunc ordinem Christi circa illum Dei hominem, qui oblatos sibi viginti hordeaceos panes cum populo distribui jussisset, et minister ejus proinde comparata multitudine et pabuli mediocritate, respondisset: Quid ergo hoc dem in conspectu centum hominum? |
| [0500B] | Igitur si Christus persona Creatoris dicentis, Fiat lux; et Christus, et Apostoli, et Evangelium, et velamen et Moyses, et tota series secundum testimonium clausulae Creatoris est Dei hujus aevi, certe non ejus qui nunquam dixit: Fiat lux. |
| [0504B] | Propter vos nomen Dei blasphematur. |
| [0430B] | Igitur quoniam hypocrisim eorum taxarat, utique celantem occulta cordis, et incredulitatis secreta superficialibus officiis obumbrantem; quae clavem agnitionis habens, nec ipsa introiret, nec alios sineret; ideo adjicit: Nihil autem opertum, quod non patefiet; et nihil absconditum, quod non dignoscetur; ne quis existimet illum Dei ignoti retro et occulti, revelationem et adagnitionem intentare, cum subjiciat etiam quae inter se mussitarent vel tractarent, scilicet super ipso dicentes: Hic non expellit daemonia nisi in Beelzebule, in apertum processura, et in ore hominum futura, ex Evangelii promulgatione. |
| [0310A] | Qui vero arcam sabbatis circumtulerant, impune gesserunt: non suum enim opus, sed Dei, ex praecepto scilicet ipsius, administraverant. |
| [0513C] | Et: Excaecati sunt famuli Dei. |
| [0516C] | Si enim Creator cogniturus erat quandoque occultum illud Dei superioris sacramentum, et ita Scriptura habebat: Occulti Deo, qui omnia condidit; sic inferre debuerat: Ut nota fiat illis multifaria sapientia Dei, tunc et potestatibus et principatibus cujuscumque Dei, cum quibus sciturus esset Creator. |
| [0448B] | Hoc erit, Non hic, nec illic; ecce enim intra vos est regnum Dei. |
| [0322C] | Satis etenim praejudicatum est, Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, cum determinatum est, alium Deum non credendum praeter Creatorem, quem adeo Christus praedicaverit, et deinceps Apostoli non alterius Christum annuntiaverint, quam ejus Dei, quem Christus praedicavit, id est Creatoris, ut nulla mentio alterius Dei, atque ita nec alterius Christi agitata sit ante scandalum [0322D] Marcionis. |
| [0297C] | Quem tamen et praedamnando testatus est ab institutionis forma libidine propria conceptae ultro malitiae exorbitasse; et commeatum operationibus ejus admetiendo, rationem bonitatis suae egit; eodem consilio et homo eadem arbitrii libertate elideret inimicum, qua succiderat illi; probans suam, non Dei culpam; et ita salutem digne per victoriam recuperaret, et diabolus amarius puniretur ab eo, quem [0297D] eliserat ante devictus; et Deus tanto magis bonus [0298A] inveniretur, sustinens hominem gloriosiorem in paradisum, ad licentiam decerpendae arboris vitae jam de vita regressurum. |
| [0340C] | Si tuus Christus est, ergo et ipse bellator est; si bellator non est, machaeram intentans allegoricam, licuit ergo et Christo Creatoris in Psalmo, sine bellicis rebus, ensem sermonis Dei praecingi figurato, cui [0341A] supradicta tempestivitas congruat, et gratia labiorum; quem tunc jam cingebatur super femur apud David, quandoque missurus in terram. |
| [0413C] | In spiritu enim homo constitutus, praesertim cum gloriam Dei conspicit; vel cum per ipsum Deus loquitur, necesse est excidat censu, obumbratus scilicet virtute divina; de quo inter nos et psychicos quaestio est. |
| [0243A] | Haec autem omnia a Deo fuerunt praestituta, ut istis legalibus disciplinis occurrentibus ubique, ne ulli momento vacarent a Dei respectu. |
| [0516C] | Si enim Creator cogniturus erat quandoque occultum illud Dei superioris sacramentum, et ita Scriptura habebat: Occulti Deo, qui omnia condidit; sic inferre debuerat: Ut nota fiat illis multifaria sapientia Dei, tunc et potestatibus et principatibus cujuscumque Dei, cum quibus sciturus esset Creator. |
| [0351C] | II, 12): Et erit, inquit, in novissimis diebus manifestus mons Domini; utique sublimitas Dei; et aedes Dei super summos montes; utique Christus, catholicum Dei templum, in quo Deus colitur, constitutum super omnes eminentias virtutum et potestatum: Et venient ad eum universae nationes; et ibunt multi, et dicent: Venite, ascendamus [0351C] in montem Domini, et in aedem Dei Jacob; et annuntiabit nobis viam suam, et incedemus in ea. |
| [0245B] | Stetisse itaque semper fidem in Creatorem et in Christum ejus, non modo sub apostolis, sed et in apostolicis Ecclesiis: apud quas Christus, non alterius dei quam Creatoris ostenditur. |
| [0270B] | Quod si post apostolorum tempora, adulterium veritas passa est circa Dei regulam, ergo jam apostolica traditio nihil passa est in tempore suo circa Dei regulam, et non alia agnoscenda erit traditio apostolorum, quam quae hodie apud ipsorum Ecclesias editur. |
| [0295A] | Sic et adflatus, cum imago sit spiritus, non potest ita imaginem Dei comparare, ut quia veritas, id est spiritus, id est Deus, sine delicto est, ideo et adflatus, id est imago, non debuerit admisisse delictum. |
| [0524A] | Aut si de eis dictum, qui in adventu Dei deprehensi in carne deputari habebunt, quid facient qui primi resurgent? |
| [0368B] | Certe enim totum quod elaboravit, etiam antitheseis praestruendo, in hoc [0368B] cogit, ut Veteris et Novi Testamenti diversitatem constituat; proinde Christum suum a Creatore separatum, ut Dei alterius, ut alienum legis et prophetarum. |
| [0463B] | Et tamen adhuc eis manum porrigens: Abhinc, inquit, erit Filius hominis sedens ad dexteram virtutis Dei. |
| [0391B] | Porro, in quantum non congruisset Christo Marcionis assertio Prophetarum, ad quorum venerat destructionem; in tantum congruit Christo Creatoris sugillatio in insectatores Prophetarum, quos in omnibus adimplebat; vel quia magis Creatoris est delicta patrum filiis exprobare, quam ejus Dei, qui nec propria cujusque castigat. |
| [0522D] | Quod si in effigie et imagine, qua Filius Patris vere Dei praedicatus est, etiam in effigie et imagine hominis, qua filius hominis, vere hominem inventum, nam et inventum ratione posuit, id est [0523A] certissime hominem: quod enim invenitur, constat esse. |
| [0457A] | Sed ne audeas argumentari apostolos, ut alterius Dei praecones, a Judaeis vexatos; memento prophetas quoque eadem a Judaeis passos, tamen non alterius Dei apostolos fuisse, quam Creatoris. |
| [0506B] | XV, 50); Caro et sanguis regnum Dei consequi non possunt; non substantiam damnans, sed opera ejus: quae, quia possunt non admitti a nobis in carne adhuc positis, non ad reatum substantiae, sed ad conversationis [0506C] pertinebunt. |
| [0519A] | Aut enim ambo et Dei, si ambo jam diaboli; aut qui Deus hic et non diabolus, sicut nec diabolus Deus. |
| [0516B] | Et quo competebat praetendere ignorantiam creatoris extranei, et longa separatione discreti, cum domestici quoque superioris Dei nescissent? |
| [0357B] | Christum Dominum enim viderat, templum Dei, et portam eumdem, per quem aditur coelum. |
| [0253B] | Non est autem Dei desinere de statu suo, id est: de summo magno. |
| [0385B] | Opus autem salutis et incolumitatis, non est hominis, sed Dei proprium. |
| [0295B] | In hoc erit imago minor veritate, et adflatus spiritu [0295B] inferior, habens illas utique lineas Dei, qua immortalis anima, qua libera et sui arbitrii, qua praescia plerumque, qua rationalis, capax intellectus et scientiae: tamen et in his imago, et non usque ad ipsam vim divinitatis; sic nec usque ad integritatem a delicto; quia hoc soli Deo cedit, id est veritati; et hoc solum imagini non licet. |
| [0494A] | Ante solem manebit nomen ejus, ante solem enim Sermo Dei, id est Christus. |
| [0308A] | Pauca ista de tantis scripturis Creatoris intulimus, et nihil puto jam ad testimonium Dei optimi deest, quod satis et praecepta bonitatis, et promissa consignant. |
| [0332B] | Eversum est igitur totum Dei opus. |
| [0441C] | Nam quoniam in Esaia jam tunc Christus, Sermo scilicet et spiritus Creatoris, Joannem praedicarat, vocem clamantis in deserto, parare viam Domini, in hoc venturum ut Legis et Prophetarum ordo exinde cessaret, per adimpletionem, [0441C] non per destructionem, et regnum Dei a Christo annuntiaretur; ideo subtexuit, facilius elementa transitura, quam verba sua; confirmans hoc quoque, quod de Joanne dixerat, non praeteriisse. |
| [0482A] | Quid est autem stultum Dei sapientius hominibus, nisi crux et mors Christi? |
| [0511B] | Quis autem est homo delicti, filius perditionis, [0511B] quem revelari prius oportet ante Domini adventum, extollens se super omne quod Deus dicitur, et omnem religionem; confessurus in templo Dei et Deum se jactaturus? |
| [0340B] | I, 16), ensem describit ex ore Dei prodeuntem, bis acutum, praeculum; quem intelligi oportet (Eph. |
| [0322A] | Quod vane fieret, si propter Christum Dei alterius id paterentur, qui ab aemulis illius, nempe potestatibus Creatoris, in crucem actus esset; neque enim potuit Creator [0322B] ulcisci, nisi suum Christum. |
| [0315B] | Quod si descensum quoque Dei irrides, quasi aliter non potuerit perficere judicium, nisi descendisset; vide ne tuum aeque Deum pulses. |
| [0503C] | Aliud est, si veritatem Dei alterius in justitia detentam Creator iratus ulciscitur. |
| [0453A] | Quae erunt Dei? |
| [0432A] | Sed enim optimi et non judicis Dei Christus: Quis me, inquit, judicem constituit super vos? |
| [0510D] | Cum enim ad ultionem venturum scribat Apostolus Dominum exigendam de eis qui Deum ignorent, et qui non obaudiant Evangelio, quos ait poenam luituros, exitialem, aeternam a facie Domini, et a gloria valentiae ejus; sequitur ut flammam ignis inducat, scilicet veniens ad puniendum; ita et [0510D] in hoc, nolente Marcione, crematoris Dei Christus [0511A] est, et in illo Creatoris est, quod etiam de ignorantibus Dominum ulciscitur, id est de ethnicis. |
| [0466B] | Caeterum, non existimarent eum Creatoris; et cum Creatoris existimaretur, non sustinuisset hanc de se existimationem, si non is esset qui existimabatur: aut ipse erit auctor erroris, et praevaricator veritatis adversus Dei optimi titulum. |
| [0474C] | Ejus ergo Dei erit fides in qua vivet justus; cujus et lex, in qua non justificatur operarius. |
| [0319B] | Aufer titulum Marcionis et intentionem atque propositum operis ipsius, et nihil aliud praestat quam demonstrationem ejusdem Dei optimi et judicis: quia haec duo in solum Deum competunt. |
| [0275C] | Erat et illud perfectae bonitatis, ut homo liberatus [0275C] in fidem Dei optimi, statim eximeretur de domicilio atque dominatu dei saevi. |
| [0279A] | Aliud est, si eadem dei tui perversitate, quem non times, observas, qua et ille [0279B] quod non vindicat, prohibet. |
| [0355A] | Imo, inquis, spero ab illo quod et ipsum faciat ad testimonium diversitatis regnum Dei aeternae et coelestis [0355B] possessionis. |
| [0322C] | Satis etenim praejudicatum est, Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, cum determinatum est, alium Deum non credendum praeter Creatorem, quem adeo Christus praedicaverit, et deinceps Apostoli non alterius Christum annuntiaverint, quam ejus Dei, quem Christus praedicavit, id est Creatoris, ut nulla mentio alterius Dei, atque ita nec alterius Christi agitata sit ante scandalum [0322D] Marcionis. |
| [0509C] | Ergo incumbit Marcioni exhibere hodie apud Ecclesiam suam exinde spiritum dei sui qui non sit exstinguendus, et prophetias quae non sint nihili habendae. |
| [0407C] | Sed enim, quia mentiti non erant, quia Deum abyssi et [0407C] suum cognoverant, ita eum se et ipse confirmavit quem adcognoverunt daemones, Jesum judicem et ultoris Dei Filium. |
| [0325B] | Nam cum intueor dominum ejus, tanto aevo patientissimum acerbissimi Creatoris annuntiantis interea in homines Christum suum, quacumque id [0325B] ratione fecit, tam revelationem quam intercessionem suam differens, eadem ratione dico illum patientiam debuisse Creatori, in Christo quoque suo dispositiones suas exsecuturo, ut perfecta et expleta omni operatione aemuli Dei, et aemuli Christi, tunc et ipse proprias dispositiones superduceret. |
| [0471A] | Quod si Creator quidem vetera cessura promisit, novis scilicet orituris; Christus vero tempus distinctionis istius ( Lex et Prophetae usque ad Joannem) terminum in Joanne statuens inter utrumque ordinem, desinentium exinde veterum et incipientium novorum; necessarie et Apostolus in Christo post Joannem revelato vetera infirmat, nova vero confirmat, atque ita non alterius Dei fidem curat quam Creatoris, apud quem et vetera decessura praedicabantur. |
| [0325A] | Dedignatus, opinor, est imitari ordinem Dei nostri, ut displicentis, ut cum maxime revincendi. |
| [0509B] | Hunc autem locum, salva alterius, id est plenioris sanctitatis praelatione, tractaverim, continentiam et virginitatem nuptiis anteponens, sed non prohibitis; destructores enim Dei nuptiarum, non sectatores castitatis retundo. |
| [0373B] | Proinde enim Christus ab hominibus, non a spiritibus immundis, volebat se Filium Dei agnosci. |
| [0504D] | Cujus Dei gratia, si non cujus et lex? |
| [0291B] | Oportebat igitur imaginem [0291B] et similitudinem Dei, liberi arbitrii et suae potestatis institui, in qua hoc ipsum, imago et similitudo Dei deputaretur; arbitrii scilicet libertas et potestas: in quam rem ea substantia homini accommodata est, quae hujus status esset, adflatus Dei, utique liberi et suae potestatis. |
| [0286B] | VIII, 18), paradisi gratia et familiaritas Dei, per quam omnia Dei cognovisset, si obedisset: quid mirum si redhibitus materiae suae, et in ergastulum terrae laborandae relegatus, in ipso opere prono et devexo ad terram, usurpatum ex illa spiritum mundi universo generi suo tradidit, dumtaxat animali et haeretico, non recipienti quae sunt Dei? |
| [0267A] | Interim satis erit ad praesentem gradum ita occurrere, ut ostendam Christum Jesum non alterius Dei circumlatorem, quam Creatoris; et quidem paucis. |
| [0257C] | Animae enim a primordio conscientia Dei dos est; eadem nec alia et in Aegyptiis, et in Syris et in Ponticis. |
| [0507B] | Quid enim deliquerant, si justitiam Dei sui adversus eum sistebant, quem ignorabant? |
| [0487B] | Adeo omnium Deum Creatorem facit, a quo et mundus, et vita, et mors; quae alterius Dei esse non possunt. |
| [0290B] | Liberum et sui arbitrii et suae potestatis invenio hominem a Deo institutum, nullam magis imaginem et similitudinem Dei in illo animadvertens, quam ejusmodi status formam. |
| [0346A] | Et utique vel maxime sacramentum istud figurari in praedicatione oportebat, quanto incredibile, tanto magis scandalo futurum, si nude praedicaretur; quantoque magnificum, tanto magis obumbrandum, ut difficultas intellectus gratiam Dei quaereret. |
| [0519A] | Non ideo enim interdixerat illius arbusculae gustum, ne Dei fierent, sed ne de transgressione morerentur. |
| [0502B] | Si etiam jubet ut mundemus nos ab inquinamento carnis et sanguinis, non substantium capere regnum Dei, si et virginem sanctam destinat Ecclesiam assignare Christo, utique ut sponsam sponso; non potest imago [0502C] conjungi inimico veritatis rei ipsius. |
| [0296A] | VI, 2), si in Dei lege constiterit, quod in primordio noluit. |
| [0493B] | At in Christum conveniet ordo Melchisedech, quoniam quidem Christus proprius et legitimus Dei antistes, praeputiati sacerdotii pontifex, tum in nationibus constitutus, a quibus magis suspici habebat, cognituram se quandoque circumcisionem, et Abrahae gentem, cum ultimo venerit, acceptatione et benedictione dignabitur. |
| [0306C] | [0306C] Sed et in ipsis commerciis vitae et conversationis humanae domi ac foris, adusque curam vasculorum omnifariam distinxit, ut istis legalibus disciplinis occurrentibus ubique, ne ullo momento vacarent a Dei respectu. |
| [0453C] | Quia de aevo venturo quaerebatur, in quo neminem nubere definiturus, praestruxit, hic quidem nubi, ubi sit et mori; quos vero dignatus sit Deus, illius aevi possessione et resurrectione a mortuis, neque nubere, neque nubi; quia nec morituri jam sint, cum similes angelorum sint , Dei et resurrectionis filii facti. |
| [0511A] | Porro de ethnicis exigere poenas, qui Evangelium forte non norint, non est Dei ejus qui naturaliter sit ignotus, nec usquam nisi in Evangelio sit revelatus, non omnibus scibilis. |
| [0271A] | Erat enim jam et mors, et aculeus mortis delictum, et ipsa malitia Creatoris; adversus quam subvenire deberet alterius dei bonitas, primae huic regulae divinae bonitatis occurrens, si se naturalem probaret, statim succurrens, ut caussa coepit. |
| [0509A] | Quam autem sanctitatem nostram voluntatem Dei dicat, ex contrariis quae prohibet, agnosceres. |
| [0344A] | Facienda est denique jam hinc inter nos certa ista et justa praescriptio, et utrique parti necessaria, quia determinatum sit, nihil omnino commune esse debere alterius dei Christo cum Christo Creatoris. |
| [0336A] | Turpissimum scilicet Dei, etiam vera, nativitas. |
| [0441A] | Didicit ergo usque ad Joannis tempora, atque ita exinde processit annuntiare regnum Dei dicens: Lex et Prophetae usque ad Joannem, ex quo regnum Dei annuntiatur. |
| [0325C] | Alterum vero jamdudum debuerat traduxisse, alterum nondum; ne illum quidem tamdiu saevientem sustinuisse; istum vero adhuc [0325C] quiescentem inquietasse, circa ambos excidens ab optimi Dei titulo, certe varius et ipse et incertus; tepidus scilicet in Creatorem, et calidus in Christum, et vanus utrobique. |
| [0407B] | Quia saevi Dei filium eum fecerant? |
| [0371C] | I, 35): Propterea, quod in te nascetur vocabitur sanctum, Filius Dei, et vocabis nomen ejus Jesum. |
| [0372A] | Si quasi ex parte mentitum, quod cum Jesum quidem et sanctum Dei, sed Creatoris existimasset, injustissime [0372B] increpuit hoc sentientem, quod sciebat sentiendum, et hoc non existimantem, quod ignorabat existimandum, alium Jesum, et alterius Dei sanctum. |
| [0369B] | Indignum denique ut Romulus quidem ascensus sui in coelum habuerit Proculum affirmatorem, Christus vero Dei descensus de coelo suo sui non invenerit annuntiatorem; quasi non sic et ille ascenderit iisdem mendacii scalis, [0369C] sicut et iste descendit. |
| [0427A] | Hoc et Christus ostendens, commemorator, non obliterator vetustatum, scilicet suarum, virtutem Dei digitum Dei dixit non alterius intelligendam, [0427B] quam ejus apud quem hoc erat appellata. |
| [0503C] | Etiam adjiciens: Scimus autem judicium Dei secundum veritatem esse; et iram ipsam probavit, ex qua venit judicium pro veritate, et veritatem rursus ejusdem Dei confirmavit, cujus iram probavit probando judicium. |
| [0399B] | XV, 2): Dimittes omne debitum quod tibi proximus debet, et fratrem tuum non [0399B] reposces: quoniam remissio Domini Dei tui invocata est. |
| [0509A] | Quid enim tam acerbum, si alterius Dei praedicatorem Christum interemerunt, qui sui Dei prophetas contrucidaverunt? |
| [0441B] | XLIII, 19) praedicari a Creatore; si et Joannes antecursor et praeparator ostenditur viarum Domini, Evangelium [0441B] superducturi, et regnum Dei promulgaturi; et ex hoc jam quod Joannes venit, ipse erit Christus, qui Joannem erat subsecuturus, ut antecursorem; et si desierunt vetera, et coeperunt nova interstite Joanne, non erit mirum quod ex dispositione est Creatoris, ut aliunde magis probetur, quam ex Legis et Prophetarum in Joannem occasu, et exinde ortu, regnum Dei. |
| [0291A] | Oportebat dignum aliquid esse, quod Deum cognosceret: quid tam dignum prospici posset, quam imago Dei et similitudo? |
| [0315A] | Haec erit ignorantia Dei nostri, quae ideo simulabitur, ne delinquens homo, quid sibi agendum [0315B] sit, ignoret. |
| [0469A] | Quamobrem, Pontice nauclere, si nunquam furtivas merces vel illicitas in acatos tuas recepisti; si nullum omnino onus avertisti vel adulterasti, cautior utique et fidelior in Dei rebus, edas velim nobis quo symbolo susceperis apostolum Paulum? |
| [0341C] | Dei enim nomen, quasi naturale divinitatis, potest in omnes communicari quibus divinitas vindicatur, sicut et idolis, dicente Apostolo (I Cor. |
| [0351B] | II, 12): Et erit, inquit, in novissimis diebus manifestus mons Domini; utique sublimitas Dei; et aedes Dei super summos montes; utique Christus, catholicum Dei templum, in quo Deus colitur, constitutum super omnes eminentias virtutum et potestatum: Et venient ad eum universae nationes; et ibunt multi, et dicent: Venite, ascendamus [0351C] in montem Domini, et in aedem Dei Jacob; et annuntiabit nobis viam suam, et incedemus in ea. |
| [0283A] | Neque propterea Deo id imputandum, quod afflatus Dei sit anima quae delinquit; quia habet quidem anima illas lineas Dei qua immortalis, qua libera sui arbitrii, qua praescia plerumque, qua rationalis; [0283B] tamen et in his imago dumtaxat Dei, non usque ad ipsam vim divinitatis. |
| [0286A] | Quoniam, sicut sapientia mundi stultitia est penes Deum, ita et sapientia Dei stultitia est penes mundum. |
| [0466C] | Quae locutus non alterius [0466C] se Dei esse probat, sed ejusdem Dei. |
| [0313B] | Imo nec justitiae, inquam, poenitebit Deum, et superest jam agnoscere quid sit poenitentia Dei. |
| [0356B] | Haec ratio regni terreni, post cujus mille annos, intra quam aetatem concluditur sanctorum resurrectio, pro meritis maturius vel tardius resurgentium, tunc et mundi destructione, et judicii conflagratione commissa, demutati in atomo in angelicam substantiam, scilicet per illud incorruptelae superindumentum, transferemur in coeleste regnum, de quo nunc sic ideo retractatur, quasi non praedicato apud Creatorem, ac per hoc, alterius Dei Christum probante, a quo primo et solo sit revelatum. |
| [0341B] | Si proinde commune est apud vos Christi nomen, quemadmodum et Dei, ut sicut utriusque Dei filium Christum competat dici, sic utrumque patrem Dominum, certe ratio huic argumentationi [0341C] refragabitur. |
| [0403A] | Praecursore enim jam functo officio, praeparata via Domini, ipse erat intelligendus, cui praecursor ministraverat, Major quidem omnibus natis mulierum, sed non ideo subjecto ei, qui minor fuerit in regno Dei; quasi alterius sit Dei regnum, in quo modicus quis major erit Joanne; alterius [0403B] Joannes, qui omnibus natis mulierum major sit. |
| [0471C] | Vacante autem quaestione, ultro omnibus agnoscentibus [0471C] discedendum sibi esse ab ordine Creatoris per fidem Dei alterius, nulla Apostolo materia competisset, id tam presse docendi, quod ultro fides ipsa dictasset. |
| [0427C] | Et [0427C] Dominus: Imo, beati qui sermonem Dei audiunt, et faciunt. |
| [0516C] | Si enim Creator cogniturus erat quandoque occultum illud Dei superioris sacramentum, et ita Scriptura habebat: Occulti Deo, qui omnia condidit; sic inferre debuerat: Ut nota fiat illis multifaria sapientia Dei, tunc et potestatibus et principatibus cujuscumque Dei, cum quibus sciturus esset Creator. |
| [0240D] | Nam et dexteram, et oculos, et pedes Dei legimus; non ideo tamen humanis comparabuntur, quia de appellatione sociantur. |
| [0471A] | Amplectimur etenim omnem illam legis veteris abolitionem, ut et ipsam de Creatoris venientem dispositione, sicut saepe jam in isto ordine tractavimus, de praedicata novatione a prophetis Dei nostri. |
| [0418A] | Nam sicut ad salutem vocat, quem non recusat, vel etiam quem ultro vocat; ita in perditionem damnat quem recusat: Illi autem caussato patris sepulturam, cum respondet: Sine, mortui sepeliant mortuos suos, tu autem vade, et annuntia regnum Dei; utramque legem Creatoris manifeste confirmavit, et de sacerdotio in Levitico prohibentem sacerdotes supremis etiam parentum interesse: Super omnem, inquit (Levit. |
| [0463A] | Et cur non magis passurus esset, si alterius Dei, ac per hoc, adversarium Creatoris manifestasset? |
| [0310C] | Sed animus simplex et Deum metuens offerentium ea quae a Deo habebant, et pabuli et suavis olentiae gratia apud Deum deputabatur, non quae fiebant exigentis, sed illud propter quod fiebant, ob honorem scilicet Dei. |
| [0405A] | Quis autem dubitaret natum, quem videret hominem, quem audisset filium se hominis professum, quem de conspectu omnis humanae qualitatis dubitarent Deum, aut filium Dei credere? |
| [0329A] | Et adeo non qua alterius Dei, Christum aversati persecutique [0329B] sunt; sed qua solummodo hominem, quem planum in signis, et aemulum in doctrinis existimabant, ut et ipsum hominem qua suum, id est judaeum, sed judaismi exorbitatorem et destructorem, deduxerint in judicium, et suo jure punierint, alienum scilicet non judicaturi. |
| [0457C] | Sic et vos cum videritis omnia haec fieri, scitote appropinquasse regnum Dei. |
| [0240B] | Item caetera bona, per quae opus bonum currit bonae severitatis, sive ira, sive aemulatio, sive saevitia, Dei videlicet volitiones, quas nos hisce vocibus significamus, omnes tamen humanas a [0240C] Deo passiones procul ablegantes. |
| [0323A] | Primo, quia et ipse Dei sui Filius, hoc enim ordinis fuerat, ut ante Pater Filium profiteretur, quam Patrem Filius; et ante Pater de Filio testaretur, quam Filius de Patre. |
| [0431B] | Aut si et per haec severitatem ejus infuscat, non remissuri blasphemiam, et occisuri etiam in gehennam, superest ut et illius diversi Dei impune et Spiritus blasphemetur, et Christus negetur, et nihil intersit de cultu ejus, deve contemptu; et sicut de contemptu nulla poena, ita et de cultu nulla speranda sit merces. |
| [0254A] | Ita ego non nomini Dei, nec sono, nec notae nominis hujus, summum magnum in Creatore defendo, sed ipsi substantiae, cui nomen hoc contingit. |
| [0357A] | Et evangelium vestrum quoque habet: Quaerite primum regnum Dei, et haec adjicientur vobis (Luc. |
| [0270B] | Quod si post apostolorum tempora, adulterium veritas passa est circa Dei regulam, ergo jam apostolica traditio nihil passa est in tempore suo circa Dei regulam, et non alia agnoscenda erit traditio apostolorum, quam quae hodie apud ipsorum Ecclesias editur. |
| [0295B] | Et alias autem, non omne quod Dei erit, deus habebitur: ut expostules Deum et adflatum, id est vacuum a delicto, quia Dei sit adflatus. |
| [0518C] | An sicut duo Dei, ita et duo diaboli, et pluraliter potestates et munditenentes? |
| [0244C] | Proinde, cum Dei sint omnia, si nihil creavit, [0244D] deum non esse quem Marcion statuit. |
| [0372B] | Si quasi ex parte mentitum, quod cum Jesum quidem et sanctum Dei, sed Creatoris existimasset, injustissime [0372B] increpuit hoc sentientem, quod sciebat sentiendum, et hoc non existimantem, quod ignorabat existimandum, alium Jesum, et alterius Dei sanctum. |
| [0352C] | Nam neque praedicaret alterius Dei ordinem, quem ignorabat, ut vultis; neque exprobrasset, quod ipse curasset. |
| [0290B] | Neque enim facie et corporalibus lineis, tam variis in genere humano, ad uniformem Deum expressus est; sed in ea substantia, quam ab ipso Deo traxit, id est animae, ad formam Dei respondentis, et arbitrii sui libertate et potestate signatus est. |
| [0306B] | Sed illam Dei industriam sentiat, qua populum pronum in idololatriam et transgressionem, ejusmodi officiis religioni suae voluit adstringere, quibus superstitio saeculi agebatur, ut ab ea avocaret illos, sibi jubens fieri quasi desideranti, ne simulacris faciendis delinqueret. |
| [0463B] | CIX) David, sedentem ad dexteram Dei. |
| [0427A] | Adeo nec illi in Beelzebule ejiciebant; sed, ut diximus, in virtute Creatoris: quam ut intelligi faceret, subjungit: Quod si ego in digito Dei expello daemonia, ergone appropinquavit in vos regnum Dei? |
| [0270C] | Igitur, cum omnibus modis constet alium deum in regula sacramenti istius non fuisse a Christo usque ad Marcionem, quam Creatorem, satis jam et probatio nostra munita [0270C] est, qua ostendimus notitiam dei haeretici ex Evangelii et Legis separatione coepisse, et definitio superior instructa est: non esse credendum deum quem homo de suis sensibus composuerit, nisi plane prophetes, id est non de suis sensibus. |
| [0496C] | Hoc enim dico, fratres, quia caro et sanguis regnum Dei non possidebunt; opera scilicet carnis et sanguinis, quibus et ad Galatas (Gal. |
| [0426B] | Amicus autem etiamsi offendit, magis Creatoris est homo, quam Dei Marcionis. |
| [0428C] | Sic et oluscula decimantes, vocationem autem et dilectionem Dei praetereuntes objurgat. |
| [0519C] | Sed nos enim invisibilem dicimus Patrem Christi, scientes Filium semper retro visum, si quibus visus est in Dei nomine, ut imaginem ipsius: ne quam et hinc differentiam scindat Dei visibilis et invisibilis, cum olim Dei nostri sit definitio (Exod. |
| [0440C] | Tunc enim videretur ita dixisse, si eos in Creatorem, non in mammonam infideles notando, per Creatoris mentionem distinctiones fecisset Dei alterius, non commissuri suam veritatem infidelibus Creatoris. |
| [0265A] | O Deum majorem, cujus tam magnum opus non potuit inveniri, quam in homine dei minoris! |
| [0311B] | Sed Dei boni non erat, nondum merentes praedamnare. |
| [0295B] | Et alias autem, non omne quod Dei erit, deus habebitur: ut expostules Deum et adflatum, id est vacuum a delicto, quia Dei sit adflatus. |
| [0466C] | Quae locutus non alterius [0466C] se Dei esse probat, sed ejusdem Dei. |
| [0506A] | Ob hoc igitur missum Filium in similitudinem carnis peccati, ut peccati carnem simili substantia redimeret, id est carnea, quae peccatrici carni similis [0506A] esset, cum peccatrix ipsa non esset, nam et haec erit Dei virtus, in substantia pari perficere salutem. |
| [0486A] | Sed cum eum damnat dedendum Satanae, damnatoris Dei praeco est. |
| [0457A] | Sed ne audeas argumentari apostolos, ut alterius Dei praecones, a Judaeis vexatos; memento prophetas quoque eadem a Judaeis passos, tamen non alterius Dei apostolos fuisse, quam Creatoris. |
| [0414A] | Caeterum, si sic nescit quasi errans, eo quod putaret illorum esse Christum: ergo jam constat et supra Petrum interrogatum a Christo, quem se existimarent ut de Creatoris dixisse, Tu es Christus; quia si tunc alterius Dei illum cognovisset, hic quoque non errasset. |
| [0471C] | Si item nullius novi Dei exerit mentionem, quod nusquam magis fecisset, quam in ista materia, ut rationem scilicet ablegandae Legis unica hac et sufficientissima definitione proponeret novae divinitatis, apparet quomodo scribat: Miror vos tam cito transferri, ab eo qui vos vocavit in gratiam, ad aliud evangelium: ex conversatione aliud, non ex religione; ex disciplina, non ex divinitate. |
| [0297A] | In persona enim principis Sor, ad diabolum pronuntiatur: Et factus est sermo Domini ad [0296D] me, dicens: Filii hominis, sume planctum super principem Sur; et dices ei : Haec dicit Dominus: Tu resignaculum similitudinis (qui scilicet integritatem [0297A] imaginis et similitudinis resignaveris), plenus sapientia , corona decoris (hoc ut eminentissimo angelorum, ut archangelo, ut sapientissimo omnium), in deliciis paradisi Dei tui natus es (illic enim ubi Deus in secunda animalium figurae formatione angelos fecerat). |
| [0297C] | Ex quo enim, inquit, apparuerunt [0297C] laesurae tuae: illi eas reputans, quibus scilicet laesit hominem ejectum a Dei obsequio: et ex illo deliquit, ex quo delictum seminavit; atque ita exinde negotiationis, id est, malitiae suae multitudinem exercuit; delictorum scilicet et sensuum, non minus et ipse liberi arbitrii institutus, ut spiritus. |
| [0297B] | Quae ad sugillationem angeli, [0297B] non ad illius principis proprie pertinere manifestum est, eo quod nemo hominum in paradiso Dei natus sit; ne ipse quidem Adam, translatus potius illuc: nec cum Cherub positus in monte sancto Dei, id est, in sublimitate coelesti, de qua Satanam Dominus quoque decidisse testatur; nec inter lapides igneos demoratus, inter gemmantes siderum ardentium radios, unde etiam quasi fulgur dejectus est Satanas. |
| [0317A] | Nam et profitemur Christum semper egisse in Dei Patris nomine; ipsum ab initio conversatum; ipsum congressum cum Patriarchis et Prophetis, Filium Creatoris, Sermonem ejus, quem ex semetipso proferendo filium fecit, et exinde omni dispositioni suae voluntatique praefecit; diminuens illum modico citra angelos, sicut apud David scriptum est (Ps. |
| [0269C] | Caeterum, si quasi novum Deum praedicans, veteris Dei legem cupiebat excludere, quare de deo quidem novo nihil praescribit, sed de vetere lege solummodo, nisi quoniam, fide manente in Creatorem, sola lex ejus concessare debebat? |
| [0296B] | Si delictum hominis, non erit Dei, quod est hominis: nec idem habendus est delicti auctor qui invenitur interdictor, imo et condemnator. |
| [0333A] | In ista quaestione, qui putaveris opponendos esse nobis angelos Creatoris, quasi et illi in phantasmate putativae utique carnis egerint apud Abraham et Loth, et tamen vere sint et congressi, et pasti, et operati quod mandatum eis fuerat; primo, non admitteris ad ejus Dei exempla, quem destruis: nam et quanto meliorem et perfectiorem Deum inducis, tanto non competunt illi ejus exempla, quo, nisi diversus in totum, non erit omnino melior atque perfectior. |
| [0286B] | VIII, 18), paradisi gratia et familiaritas Dei, per quam omnia Dei cognovisset, si obedisset: quid mirum si redhibitus materiae suae, et in ergastulum terrae laborandae relegatus, in ipso opere prono et devexo ad terram, usurpatum ex illa spiritum mundi universo generi suo tradidit, dumtaxat animali et haeretico, non recipienti quae sunt Dei? |
| [0332A] | Cur enim non etiam Dei phantasma portaverit? |
| [0489A] | Si [0489A] vero propter angelos Dei alterius, quid veretur, si nec ipsi Marcionitae foeminas appetunt? |
| [0293A] | Tenens enim gravitatem et fidem Dei boni, sed rationalibus institutionibus ejus vindicandas, nec illud miraberis, quod Deus non intercesserit adversus ea quae noluit evenire, ut conservaret ea quae voluit. |
| [0484B] | Sed vis adhuc gloriam nostram Dei tui esse, et apud eum in occulto fuisse, et quare adhuc eodem et Deus instrumento et Apostolus nititur? |
| [0379A] | Si patris hominis, negas [0379A] Dei filium; si et Dei, Herculem de fabula facis Christum; si matris tantum hominis, meum concedis; si neque matris hominis, ergo nullius hominis est filius, et necesse est mendacium admiserit, qui se quod non erat dixit. |
| [0506A] | Non enim magnum, si spiritus Dei carnem remediaret; sed si caro consimilis peccatrici, dum caro est, sed non peccati. |
| [0299C] | Atenim, ut malum postea erupit, atque inde jam [0299C] coepit bonitas Dei cum adversario agere, aliud quoque negotium eadem illa justitia Dei nacta est jam secundum adversionem dirigendae bonitatis, ut seposita libertate ejus, qua et ultro Deus bonus pro meritis cujusque pensetur, dignis offeratur, indignis denegetur, ingratis auferatur; proinde omnibus aemulis vindicetur. |
| [0371C] | Sicut ergo quem ignorabat, nullo modo poterat Jesum et sanctum Dei agnoscere; ita, quem norat, agnovit. |
| [0497B] | Aliud igitur facta per demutationem, tunc consequetur Dei regnum; jam non caro nec sanguis, sed quod illi corpus Deus dederit. |
| [0423D] | Quid enim mirum si non viderant res Dei ignoti, et tanto post aevo revelati? |
| [0294A] | Neque enim ad vivendum solummodo produxerat hominem, ut non ad recte vivendum, in respectu scilicet Dei legisque ejus. |
| [0292B] | Tota ergo libertas arbitrii in utramque partem concessa est illi, ut sui dominus constanter occurreret, et bono sponte [0292B] servando, et malo sponte vitando: quoniam et alias positum hominem sub judicio Dei, oportebat justum illud efficere de arbitrii sui meritis, liberi scilicet. |
| [0340C] | Quod si Joannem agnitum non vis, habes communem magistrum Paulum, praecingentem lumbos nostros veritate et lorica justitiae, et calciantem nos praeparationem Evangelii pacis, non belli: assumere [0340C] jubentem scutum fidei, in quo possimus omnia diaboli ignita tela extinguere; et galeam salutaris, et gladium spiritus, quod est, inquit, Dei sermo. |
| [0341B] | Si proinde commune est apud vos Christi nomen, quemadmodum et Dei, ut sicut utriusque Dei filium Christum competat dici, sic utrumque patrem Dominum, certe ratio huic argumentationi [0341C] refragabitur. |
| [0496C] | V, 19-21) scribens, abstulit Dei regnum, solitus et alias substantiam [0496D] pro operibus substantiae ponere; ut cum dicit, Eos qui in carne sunt, Deo placere non posse; quando enim placere Deo poterimus, nisi dum in carne hac sumus? |
| [0244A] | Sed illam Dei industriam sentiat qua populum pronum in idololatriam et transgressionem, ejusmodi officiis religioni suae voluit adstringere, quibus superstitio saeculi agebatur, ut ab ea avocaret illos (6). |
| [0408A] | Et cui credibile, ut mulier nullius adhuc Dei conscia, nullius adhuc novae legis initiata, [0408B] legem inrumperet eam cui adhuc tenebatur? |
| [0398A] | Nam etsi natura bonum et malum notum est, non tamen Dei disciplina: qua cognita, tunc demum convenientia voluntatis et facti ex fide, ut sub metu Dei agitur. |
| [0269A] | I, 7), ipse demonstrat adulterium illud Evangelii, non ad alterius Dei et Christi fidem transferendam, sed ad disciplinam Legis conservandam, habuisse intentionem; reprehendens scilicet illos circumcisionem vindicantes, et observantes tempora, et dies et menses et annos judaicarum caeremoniarum (Gal. |
| [0298B] | Ita prior bonitas Dei, secundum naturam; severitas posterior, secundum caussam. |
| [0396B] | Sed hoc est Dei optimi, et tantum boni, patientiae injuriam facere, violentiae januam pandere, [0396C] probos non defendere, improbos non coercere, Omni petenti te, dato; utique indigenti: vel tanto magis indigenti, si etiam et abundanti. |
| [0275C] | Erat et illud perfectae bonitatis, ut homo liberatus [0275C] in fidem Dei optimi, statim eximeretur de domicilio atque dominatu dei saevi. |
| [0415C] | Caeterum, Dei faciem (jam audierat) nemo homo videbit me , et vivet (Exod. |
| [0270A] | Ipsa enim dei novitas atque diversitas abstulisset non modo quaestionem veteris et alienae legis, verum omnem ejus mentionem. |
| [0241A] | Ut vero mali originem detegat, humani libertatem arbitrii constituit Tertullianus, dicens: In quo hoc ipsum imago et similitudo Dei deputaretur, arbitrii scilicet libertas et potestas. |
| [0472A] | Est autem Evangelium etiam Dei novi, quod vis, tunc ab Apostolo defensum. |
| [0352B] | Annon vel maxime, inquit, ut alterius Dei praedicatores? |
| [0374A] | IV, 42), aliis civitatibus annuntiare regnum Dei. |
| [0481A] | Ait crucem Christi stultitiam esse perituris, [0481A] virtutem autem et sapientiam Dei, salutem consecuturis. |
| [0239D] | Primo itaque loco Dei unitatem et singularitatem ostendit, cum impossibile evincat duo dari suprema entia: qui enim duo potuit admittere, idem et plura; [0240A] post duo enim multitudo, unione jam excussa, numerus autem divinitatis summa ratione constare debet. |
| [0519A] | Fortasse detulit aliquam Dei superioris intentionem, quod ipse ab archangelo passus est, et quidem mentito. |
| [0440C] | Si et adjicit: Scit autem Deus corda vestra; illius Dei vim commemorabat, qui lucernam se pronuntiabat, scrutantem renes et corda. |
| [0436C] | De sequenti plane similitudine vereor, ne forte alterius Dei regno portendat. |
| [0311A] | Vestra dicendo, quae secundum libidinem suam, non secundum religionem Dei celebrando, sua jam, non Dei, fecerant, conditionalem idcirco et rationalem demonstravit recusationem eorum quae administranda praescripserat. |
| [0392B] | Tunc, si Vae Creatoris est, quod in divites spectat, ergo Christus non est divitibus offensus, sed Creator; et ratas habet Christus divitum causas, superbiam dico, et gloriam, et saeculi studia, et Dei incuriam, per quae Vae merentur a [0392C] Creatore. |
| [0262A] | Placebit [0262A] tibi vel hoc opus Dei nostri, quod tuus dominus ille Deus melior adamavit; propter quem in haec paupertina elementa de tertio coelo descendere laboravit; cujus caussa in hac cellula Creatoris etiam crucifixus est. |
| [0463C] | Ut quia oblique ostenderat se per Scripturas Filium Dei intelligendum, sic senserint, Ergo tu Dei es Filius, quod te non vis aperte dicere; aeque ita et ille, Vos dicitis, confirmative respondit; et adeo sic fuit pronuntiatio ejus, ut perseveraverint in eo, quod pronuntiatio sapiebat. |
| [0514B] | Ad summam subjungens: Sicut et caeteri; qui utique filii Dei non sunt. |
| [0392C] | Si Deo Marcionis adscribetur benedictio in mendicos, ejusdem imponetur et maledictio in divites; et erit par jam Creatoris, tam bonus quam et judex; nec erit jam discrimini locus, quo duo Dei fiunt; sublatoque discrimine, supererit unum Deum renuntiari Creatorem. |
| [0294C] | Quidam enim de graeco interpretantes, non recogitata differentia, nec curata proprietate verborum, pro adflatu, spiritum ponunt, et dant haereticis occasionem spiritum Dei delicto [0295A] infuscandi, id est ipsum Deum; et usurpata jam quaestio est. |
| [0292B] | Igitur, si et bonitas et ratio Dei invenitur circa libertatem arbitrii concessam homini, non oportet, omissa prima definitione bonitatis atque rationis quae ante omnem tractatum constituenda est, post factis praejudicare non ita Deum instituere debuisse quia aliter quam Deum deceret evasit; sed dispecto quia [0292C] ita debuerit instituere, salvo eo quod dispectum est, caetera explorare. |
| [0504A] | Ergo et Evangelium et Christus illius sunt, cujus et lex et natura, quae per Evangelium et Christum vindicabuntur, adeo illo judicio Dei quod et supra, secundum veritatem. |
| [0504B] | Ergo qua defendenda reveletur de coelo ira, nonnisi a Deo irae; ita et hic sensus pristino cohaerens, in quo judicium Creatoris edicitur, non potest in alium Deum referri, qui nec judicat, nec irascitur; sed in illum, cujus dum haec sunt, judicium dico et iram, etiam illa ipsius sint necesse est, per quem haec habent transigi, Evangelium et Christus, et ideo vehitur in transgressores Legis, docentes non furari, et furantes, ut homo [0504B] Dei legis, non ut Creatorem ipsum his modis tangens, qui et furari vetans, fraudem mandaverit in Aegyptios auri et argenti, quemadmodum et caetera in illum retorquent. |
| [0272C] | Nego rationalem bonitatem dei Marcionis, jam hoc primo, quod in salutem processerit hominis alieni. |
| [0398A] | Nam etsi natura bonum et malum notum est, non tamen Dei disciplina: qua cognita, tunc demum convenientia voluntatis et facti ex fide, ut sub metu Dei agitur. |
| [0376B] | Si enim bonus perseveravit, nunquam destructor erit legis, nec Dei alterius habebitur, cessante legis destructione per quam alterius Dei vindicatur. |
| [0427A] | Apud Pharaonem enim venefici illi adhibiti adversus Moysen, virtutem Creatoris digitum Dei appellaverunt (Exod. |
| [0371B] | Scio qui scis, sanctus Dei. |
| [0291B] | Oportebat igitur imaginem [0291B] et similitudinem Dei, liberi arbitrii et suae potestatis institui, in qua hoc ipsum, imago et similitudo Dei deputaretur; arbitrii scilicet libertas et potestas: in quam rem ea substantia homini accommodata est, quae hujus status esset, adflatus Dei, utique liberi et suae potestatis. |
| [0372A] | Adeo judicis et ultoris, et ut [0372A] ita dixerim, saevi Dei Filium agnoverat Jesum, non optimi illius et perdere et punire nescientis. |
| [0244C] | Neque vero illi patrocinari nomen Dei, etiam aliis permissum in Scripturis; quia idcirco eis non competit possessio summi magni. |
| [0376B] | Si enim bonus perseveravit, nunquam destructor erit legis, nec Dei alterius habebitur, cessante legis destructione per quam alterius Dei vindicatur. |
| [0427C] | Quia et retro sic rejecerat matrem aut fratres, dum auditores et obsecutores Dei praefert. |
| [0385C] | Nam et illud opus Dei erat, quod ipse praeceperat, et quod propter animas disposuerat hominum suorum, in discrimine belli constitutas. |
| [0282D] | In primis autem docet bonitatem Dei Creatoris aeternam esse, IV. |
| [0258B] | Igitur et hoc ex forma Creatoris expostulo, Deum ex operibus cognosci debuisse, alicujus proprii sui mundi, et hominis, et saeculi: quando etiam error orbis proptereat deos praesumpserit, quos homines interdum confitetur, quoniam aliquid ab unoquoque prospectum videtur utilitatibus et commodis vitae: ita et hoc ex forma Dei creditum est, divinum esse instituere vel demonstrare quid aptum et necessarium sit rebus humanis. |
| [0351B] | II, 12): Et erit, inquit, in novissimis diebus manifestus mons Domini; utique sublimitas Dei; et aedes Dei super summos montes; utique Christus, catholicum Dei templum, in quo Deus colitur, constitutum super omnes eminentias virtutum et potestatum: Et venient ad eum universae nationes; et ibunt multi, et dicent: Venite, ascendamus [0351C] in montem Domini, et in aedem Dei Jacob; et annuntiabit nobis viam suam, et incedemus in ea. |
| [0427A] | Adeo nec illi in Beelzebule ejiciebant; sed, ut diximus, in virtute Creatoris: quam ut intelligi faceret, subjungit: Quod si ego in digito Dei expello daemonia, ergone appropinquavit in vos regnum Dei? |
| [0440C] | Non potest quasi alius dixisse de alterius [0440C] Dei gratia. |
| [0418B] | Puto autem et devotioni et sacerdotio destinabat, quem praedicando regno Dei imbuerat. |
| [0270C] | Nihil retractare oportebat, hoc enim cuneo veritatis omnis extruditur haeresis, cum Christus non alterius dei quam Creatoris circumlator ostenditur. |
| [0497C] | Et ideo recte Apostolus: Caro [0497C] et sanguis regnum Dei non consequentur; demutationi illud adscribens, quae accedit resurrectioni. |
| [0376A] | Argumenta enim figurata utpote prophetatae legis adhuc in suis imaginibus tuebatur, quae significabant hominem quondam peccatorem, verbo mox Dei emaculatum, offerre debere munus Deo apud templum, orationem scilicet et actionem gratiarum apud Ecclesiam, per Christum Jesum catholicum Patris sacerdotem. |
| [0284B] | Item etiam juramentum Dei per semetipsum, et verba illa ad Moysen, Sine me, et indignatus ira disperdam illos. |
| [0244A] | Sed in ipsis commerciis vitae et conversationis humanae domi ac foris, ad usque curam vasculorum omnifariam distinxit, ut istis legalibus disciplinis occurrentibus ubique, ne ulli momento vacarent a Dei respectu. |
| [0295A] | Nam et ideo homo imago Dei, id est spiritus: Deus enim spiritus. |
| [0510A] | Atque ita constabit Apostolus de quibus dixerit, de eis scilicet quae futura erant in Ecclesia ejus dei, qui dum est, spiritus quoque ejus operatur, et promissio celebratur. |
| [0503B] | Piget de Lege adhuc congredi, qui toties probaverim concessionem ejus nullum argumentum praestare diversi Dei, in Christo praedicatam scilicet, et repromissam in Christum apud Creatorem, quatenus et ipse Apostolus legem plurimum videtur excludere (Rom, I, II, III, V, VI, VII). |
| [0498A] | Proinde si pater potest dici sterilis Dei nullius magis nomine quam Creatoris; misericordiarum tamen pater idem erit, qui misericors, et miserator, et misericordiae plurimus est dictus: habes apud Jonam (Jon. |
| [0371C] | Nam et Prophetam meminerat sanctum Dei praedicasse, et Jesum nomen Dei esse in filio Nave. |
| [0283A] | Neque propterea Deo id imputandum, quod afflatus Dei sit anima quae delinquit; quia habet quidem anima illas lineas Dei qua immortalis, qua libera sui arbitrii, qua praescia plerumque, qua rationalis; [0283B] tamen et in his imago dumtaxat Dei, non usque ad ipsam vim divinitatis. |
| [0423C] | Ita non proficient argumenta in fidem Dei alterius, quae Creatori competere possunt; quia quae non competent Creatori, haec poterunt in fidem proficere Dei alterius. |
| [0250C] | Deo non ita: aliud enim Deus, aliud quae Dei. |
| [0270C] | Accedamus igitur jam hinc ad ipsam Dei personam, vel potius umbram et phantasma, secundum Christum [0271A] ipsius, per idque examinetur per quod Creatori praefertur. |
| [0437A] | Foris scilicet, ubi erunt exclusi, ostio cluso ab eo: ergo erit poena, a quo fit exclusio in poenam, cum videbunt justos introeuntes in regnum Dei, se [0437B] vero detineri foris. |
| [0480B] | Evangelizator enim bonorum, id est, gratiae Dei, paci eam praeferendam sciebat. |
| [0374A] | Ergo si nec ille alium Deum ediderat, nec illi noverant praeter Creatorem, ejusdem Dei regnum portendebat, quem solum sciebat notum eis qui audiebant. |
| [0484A] | IV, 34), spiritus nequam sciebat eum sanctum Dei esse, et Jesum vocari, et in perditionem eorum venisse. |
| [0427A] | Hoc et Christus ostendens, commemorator, non obliterator vetustatum, scilicet suarum, virtutem Dei digitum Dei dixit non alterius intelligendam, [0427B] quam ejus apud quem hoc erat appellata. |
| [0519C] | Invisibilis Dei imaginem ait Christum. |
| [0286B] | VIII, 18), paradisi gratia et familiaritas Dei, per quam omnia Dei cognovisset, si obedisset: quid mirum si redhibitus materiae suae, et in ergastulum terrae laborandae relegatus, in ipso opere prono et devexo ad terram, usurpatum ex illa spiritum mundi universo generi suo tradidit, dumtaxat animali et haeretico, non recipienti quae sunt Dei? |
| [0475B] | Hoc est ergo quod dico, ejus Dei fidem esse, cujus est forma gratiae fidei. |
| [0507C] | Inde ergo exclamatum est: O profundum divitiarum et sapientiae Dei! |
| [0500C] | Caeterum, jam non erit alterius Dei gloria, ideoque [0500D] nec virtus, sed magis dedecus et infirmitas, cujus eminentiam fictilia et quidem aliena ceperunt. |
| [0509A] | Denique, si alterius Dei Christum, alterius prophetas peremerunt, aequavit impietates, non exaggeravit. |
| [0483A] | Creator autem tam ipse notus, quam et sacramenta ejus; palam scilicet decurrentia apud Israel; sed de significantiis obumbrata, in quibus sapientia Dei delitescebat inter perfectos, narranda suo in tempore, proposita vero in proposito Dei ante saecula. |
| [0470C] | Sive enim Christus jam alium Deum revelaverat, sequebatur etiam apostoli testatio; vel [0470C] ne non ejus Dei apostolus haberetur, quem Christus revelaverat; et quia non licebat abscondi ab apostolo, qui jam revelatus fuisset a Christo. |
| [0499A] | Quid ad apostolum Christi alterius, si Dei sui sacramenta Judaei non intelligebant, nisi quia velamen cordis illorum ad caecitatem, qua non perspexerant Christum, Moysi pertinebat? |
| [0463B] | Itaque ex isto dicto et Scripturae comparatione illuminati quem se vellet intelligi: Ergo, inquiunt, tu Dei Filius es? |
| [0438A] | Ecce invitatio Dei. |
| [0492A] | Cadere ergo dicimus corpus in terram per mortem, sicut et res ipsa testatur, ex Dei lege; corpori enim dictum est (Gen. |
| [0249C] | Cum de isto conveniat apud omnes (nemo enim negabit Deum summum magnum quid esse, nisi qui poterit Deum imum, modicum quid, e contrario pronuntiare, ut Deum neget auferendo quod Dei est), quae erit jam conditio ipsius summi magni? |
| [0291B] | Oportebat igitur imaginem [0291B] et similitudinem Dei, liberi arbitrii et suae potestatis institui, in qua hoc ipsum, imago et similitudo Dei deputaretur; arbitrii scilicet libertas et potestas: in quam rem ea substantia homini accommodata est, quae hujus status esset, adflatus Dei, utique liberi et suae potestatis. |
| [0463C] | Caeterum, alio eum titulo gravassent, incerti an Filium Dei se dixisset, nisi Vos dicitis sic pronuntiasset, hoc se esse quod dicerent. |
| [0342C] | Sed nec effectum consilii hujus invenio, cum facilius ant suum crediderint Christum, aut planum potius aliquem, quam alterius dei Christum, sicut Evangelium probabit. |
| [0389C] | Nam etsi putas Creatoris quidem terrenas promissiones fuisse, Christi vero coelestes; bene quod coelum nullius alterius usque adhuc Dei apparet, nisi cujus et terra: bene quod Creator vel minora promisit, ut facilius illi et de majoribus credam, quam qui nunquam de minoribus prius fidem liberalitatis suae struxit. |
| [0265B] | Regrediar necesse est ad originem quaestionis Dei ignoti, ut caeteros quoque ramulos ejus excutiam. |
| [0487A] | Sed, etsi sunt, qui dicuntur Dei, sive in coelis, sive in terris; apparet quomodo dixerit, non quasi vere sint, qui dicantur quando non sint: de idolis enim coepit, de idolothytis [0487B] disputaturus: Scimus quod idolum nihil sit. |
| [0283C] | Justitiam proinde esse, atque adeo bonitatem Dei, quae severitas videatur ; XVI. |
| [0487C] | Legem igitur [0487C] opponit Creatoris ingratis, quam destruebat: sui enim Dei nullam talem habebat. |
| [0382C] | Olim hanc statuimus destinationem pristinorum a Creatore potius repromissam, a Christo exhiberi, sub unius et ejusdem Dei auctoritate, cujus sint et vetera et nova. |
| [0523B] | Haec ac si stercora existimat, prae comparatione agnitionis Christi, non prae [0523B] rejectione Dei Creatoris, habens justitiam, non suam jam quae ex Lege, sed quae per ipsum, scilicet Christum, ex Deo. |
| [0286A] | Ut ininvestigabilia judicia ejus, utique Dei judicis, et ininvestigabiles viae ejus! |
| [0489B] | Christum enim in floris figura ostendit oriturum ex virga profecta de radice Jesse, id est virgine generis David filii Jesse, in quo Christo consistere haberet tota substantia spiritus; non quasi postea obventura illi, qui semper spiritus Dei fuerit, ante carnem quoque; ne ex hoc argumenteris prophetiam ad eum Christum pertinere, qui ut homo tantum ex solo censu David, postea consecuturus sit Dei sui spiritum. |
| [0497B] | Oportet enim corruptivum hoc (tenens utique carnem suam dicebat Apostolus) induere incorruptelam, et mortale hoc immortalitatem; ut scilicet habilis substantia efficiatur regno Dei. |
| [0288A] | [0288A] Igitur, cum cognoscendo Deo hominem prospexisset bonitas Dei ipsius, etiam hoc praeconio suo addidit, quod prius domicilium homini commentata est, aliquam postmodum molem maximam, postmodum et majorem, ut in magna tamquam in minore proluderet atque perficeret: et ita de bono Dei, id est de magno, ad optimum quoque ejus, id est ad majus habitaculum promoveretur. |
| [0490A] | Alii fides in eodem spiritu; hic erit spiritus religionis et timoris Dei. |
| [0319D] | Librum hunc tertium adversus Marcionem scripturus DE CHRISTO, imprimis Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, praescribit, tum quod praecedentibus libris determinatum sit, alium Deum non credendum quam Creatorem; tum quod probetur apostolicarum et haereticarum ecclesiarum recensu, nullam mentionem alterius Dei aut Christi agitatam ante scandalum Marcionis. |
| [0522C] | Plane de substantia Christi putant et hic Marcionitae suffragari Apostolum sibi, quod phantasma carnis fuerit in Christo, cum dicit, quod in effigie Dei constitutus, non rapinam existimavit pariari Deo; sed exhausit semetipsum, accepta effigie servi, non veritate; et in similitudine hominis, non in homine; et figura inventus homo, non substantia, id est non carne: quasi non et figura, et similitudo, et effigies substantiae quoque accedant. |
| [0360C] | XVII Lucae, de verbis Domini diversis, leprosis decem curatis, et interrogatione Pharisaeorum de regno Dei. |
| [0453A] | Reddite quae Caesaris Caesari, et quae sunt Dei Deo. |
| [0318C] | Multos saevitia Dei mei absumpsit? |
| [0490D] | Exhibeat itaque Marcion Dei sui dona, aliquos prophetas, qui tamen non de humano sensu, sed de Dei spiritu sint locuti, qui et futura [0491A] praenuntiarint, et cordis occulta traduxerint. |
| [0342C] | Nec enim si nos per Dei gratiam intellectum consecuti sacramentorum ejus, hoc quoque nomen agnoscimus Christo destinatum, ideo et Judaeis, quibus adempta est sapientia, nota erit res. |
| [0490D] | Exhibeat itaque Marcion Dei sui dona, aliquos prophetas, qui tamen non de humano sensu, sed de Dei spiritu sint locuti, qui et futura [0491A] praenuntiarint, et cordis occulta traduxerint. |
| [0271A] | Et utique erunt regulae certae ad examinandam Dei bonitatem. |
| [0463C] | Unde autem probabis interrogative, et non ipsos confirmative pronuntiasse: Ergo tu Filius Dei es? |
| [0441A] | Quasi non et nos limitem quemdam agnoscamus Joannem constitutum inter vetera et nova, ad quem desineret judaismus, et a quo inciperet christianismus: non tamen ut ab alia virtute facta sit sedatio Legis et Prophetarum, et initiatio Evangelii, in quo est Dei regnum, Christus ipse. |
| [0339C] | Sic et Babylon etiam, apud Joannem nostrum, romanae Urbis figura est; proinde magnae, et regno superbae, et sanctorum Dei debellatricis. |
| [0283A] | Id ipsum etiam exigere Dei gravitatem, fidem et patientiam: VIII. |
| [0463C] | Ut quia oblique ostenderat se per Scripturas Filium Dei intelligendum, sic senserint, Ergo tu Dei es Filius, quod te non vis aperte dicere; aeque ita et ille, Vos dicitis, confirmative respondit; et adeo sic fuit pronuntiatio ejus, ut perseveraverint in eo, quod pronuntiatio sapiebat. |
| [0265B] | Nunc in isto articulo ab ignoti Dei quaestione deducto, satis constitit tam nihil illum condidisse, quam debuisse condidisse, uti cognosceretur ex operibus; quia, si fuisset, cognosci debuisset, et utique a primordio rerum: Deum enim non decuisset latuisse. |
| [0319D] | Neque vero sufficere, quod se Filium Dei probaturus esset per documenta virtutum; tum quod temerariam signorum fidem ipse Christus ostendat, etiam apud pseudoprophetas facillimam, tum quod Creator jam [0320D] ante illum, et per famulos suos virtutes sit operatus. |
| [0287A] | Possunt autem discipuli Marcionis recognoscentes bonitatem Dei nostri, dignam quoque Deo agnoscere per eosdem titulos, per quos indignam ostendimus in deo illorum. |
| [0294B] | [0294B] Nam etsi angelus qui seduxit, sed liber et suae potestatis qui seductus est; sed imago et similitudo Dei, fortior angelo; sed adflatus Dei generosior spiritu materiali, quo angeli constituerunt. |
| [0463C] | XXIII) enim illum ad Pilatum onerare coeperunt, quod se regem diceret; Christum sine dubio Dei Filium, sessurum ad Dei dexteram. |
| [0508C] | Possum dicere: Quid ad apostolum Dei alterius, et quidem optimi, qui nec suorum delicta damnare dicatur, quique et ipse prophetas eosdem destruendo quodammodo perimat? |
| [0436B] | Simile est regnum Dei, inquit, grano sinapis, quod accepit homo, et seminavit in horto suo. |
| [0483A] | Creator autem tam ipse notus, quam et sacramenta ejus; palam scilicet decurrentia apud Israel; sed de significantiis obumbrata, in quibus sapientia Dei delitescebat inter perfectos, narranda suo in tempore, proposita vero in proposito Dei ante saecula. |
| [0436C] | Quale est enim ut lenissimi Dei regnum significet semen, quod etiam judicii fervor lacrymosa austeritate subsequitur? |
| [0507B] | Atquin exclamat: O profundum divitiarum et sapientiae Dei, et investigabiles [0507C] viae ejus! |
| [0484C] | Quid illi etiam cum exemplis Dei nostri? |
| [0429B] | Invehitur et in doctores ipsos legis, quod onerarent alios importabilibus oneribus, [0429B] quae ipsi ne digito quidem aggredi auderent: non Legis onera sugillans quasi detestator ejus; quomodo enim detestator, qui cum maxime potiora legis praetereuntes incusabat, eleemosynam et vocationem et dilectionem Dei, ne haec quidem gravia, nedum decimas rutarum, et munditias catinorum? |
| [0497C] | Si Deus commune vocabulum factum est vitio erroris humani, quatenus plures dei dicuntur atque creduntur in saeculo, benedictus tamen Deus Domini nostri [0497D] Jesu Christi Pater non alius quam Creator intelligetur, qui et universa benedixit, habes Genesim [0498A] (Gen. |
| [0403A] | Praecursore enim jam functo officio, praeparata via Domini, ipse erat intelligendus, cui praecursor ministraverat, Major quidem omnibus natis mulierum, sed non ideo subjecto ei, qui minor fuerit in regno Dei; quasi alterius sit Dei regnum, in quo modicus quis major erit Joanne; alterius [0403B] Joannes, qui omnibus natis mulierum major sit. |
| [0350B] | Quin et aedem Dei magis Christus aedificaturus esset, hominem scilicet sanctum, in quo potiore templo inhabitaret Dei Spiritus et in Dei Filium magis Christus habendus esset, quam Salomon filius David. |
| [0381C] | Sed et Christus rejecisset Joannis disciplinam, ut Dei alterius; et discipulos defendisset, ut merito aliter incedentes, aliam scilicet et contrariam initiatos divinitatem. |
| [0463B] | Cujus Dei, nisi quem solum noverant? |
| [0483A] | Aut probet Dei [0483B] sui saecula Marcion, ostendat et mundum ipsum, in quo saecula deputentur, vas quodammodo temporum, et signa aliqua, vel ortum eorum. |
| [0283B] | Neque propterea Deo id imputandum, quod afflatus Dei sit anima quae delinquit; quia habet quidem anima illas lineas Dei qua immortalis, qua libera sui arbitrii, qua praescia plerumque, qua rationalis; [0283B] tamen et in his imago dumtaxat Dei, non usque ad ipsam vim divinitatis. |
| [0385A] | VI, 7) observant pharisaei, si medicinas sabbatis ageret, ut accusarent eum: certe qua sabbati destructorem, non qua novi Dei professorem; fortasse enim hunc solum articulum ubique ingeram, alium Christum nusquam praedicatum. |
| [0500B] | Persona autem Dei, Christus Dominus. |
| [0321C] | Multo minus nomen Jesu, quem Judaei non exspectant, et Christo Creatoris competit, eo quod nihil commune esse debeat Christo alterius Dei cum Christo Creatoris. |
| [0283C] | Denique totum ordinem Dei bonitatis ex ejus misericordia in errantes, patientia in non resipiscentes, et praestantia in merentes. |
| [0481A] | Sed et cur apud Dominum optimum, et profusae misericordiae, alii salutem referunt, credentes crucem virtutem et sapientiam Dei esse; alii perditionem, quibus Christi [0481B] crux stultitia reputatur, si non Creatoris est aliquam et populi et humani generis offensam detrimento sapientiae atque prudentiae multasse? |
| [0488B] | Magnum argumentum Dei alterius, permissio omnium obsoniorum, adversus Legem; quasi non et ipsi confiteamur Legis onera dimissa, sed ab eo qui imposuit, qui novationem repromisit; ita et cibos qui abstulit, reddidit, quod et a primordio praestitit. |
| [0371A] | Alioquin non stuperent, sed horrerent; nec mirarentur, sed statim aversarentur destructorem Legis et Prophetarum; et utique in primis alterius Dei praedicatorem: quia nec potuisset adversus Legem et Prophetas docere. |
| [0485A] | Nisi si structorem se terreni operis Deus profitebatur, ut non de Christo suo significaret, [0484D] qui futurus esset fundamentum credentium in eum, super quod prout quisque superstruxerit, dignam scilicet [0485A] vel indignam doctrinam, si opus ejus per ignem probabitur, si merces illi per ignem rependetur, Creatoris est; quia per ignem judicatur vestra superaedificatio, utique sui fundamenti, id est sui Christi: nescitis quod templum Dei sitis, et in vobis inhabitet spiritus Dei? |
| [0466A] | Tot fere laterensibus uti solebat, in duobus testibus consistens Dei Sermo. |
| [0476C] | Itaque, ut certum esset nos filios Dei esse, misit Spiritum suum in corda nostra, clamantem, Abba, Pater. |
| [0492B] | Tanto magis enim probabitur carnis resurrectio, quanto Christum ejus Dei ostendero, apud quem creditur carnis resurrectio. |
| [0488B] | Caeterum, si quis alius Deus fuisset destructor Dei nostri, nihil magis suos prohibuisset, quam de copiis adversarii vivere. |
| [0240A] | Deinde divinae justitiae in malorum punitione necessitatem ostendit, ad malos coercendos et ad avertenda peccata, quae contra Dei mandatum et voluntatem admittuntur [0240B] (lib. |
| [0500B] | Unde et apostoli supra: Qui est imago, inquit, Dei. |
| [0283C] | Nec minus etiam legales quasque disciplinas, ne illi momento vacarent a Dei respectu; XX. |
| [0522C] | Numquid ergo et hic qua in effigie eum Dei collocat? |
| [0240D] | Prior bonitas Dei secundum naturam, severitas posterior secundum caussam (cap. |
| [0258A] | Quia Dei hoc est, omnia illius esse et omnia ad illum pertinere: vel ne statim audiret a nobis: Quid ergo illi cum extraneis? |
| [0407A] | Sine dubio cujus tormenta et abyssum noverant, et timebant, nec enim videntur posse ignorasse adhuc quod novi et ignoti Dei virtus operaretur in terris; quia verisimile [0407B] non est Creatorem ignorasse. |
| [0482A] | Quid infirmum Dei fortius homine, nisi nativitas et caro Dei? |
| [0522C] | Bene autem quod et alibi Christum imaginem Dei invisibilis appellat. |
| [0491A] | Si haec omnia facilius a me proferuntur, et utique conspirantia regulis et dispositionibus et disciplinis Creatoris, sine dubio Dei mei erit et Christus, et Spiritus, et Apostolus. |
| [0500C] | Nam si gloria Dei est in fictilibus vasis tantum thesauri haberi; vasa autem fictilia Creatoris sunt; ergo et gloria Creatoris est, cujus vasa eminentiam virtutis Dei sapiunt, et virtus ipsa. |
| [0463B] | Cujus Dei, nisi quem in psalmo meminerant dixisse filio suo: Sede ad dextram meam? |
| [0346A] | Joseph et ipse in Christum figuratus, nec hoc solo ( ne demorer cursum) quod persecutionem a fratribus passus est, et venumdatus in Aegyptum, ob Dei gratiam, sicut et Christus a Judaeis carnaliter fratribus venumdatus, a Juda cum traditur. |
| [0427B] | Merito igitur applicuit ad parabolam fortis illius armati, quem validior alius oppressit, principem daemoniorum, quem Beelzebulem et Satanam supra dixerat, significans digito Dei oppressum, non Creatorem ab alio Deo subactum. |
| [0482C] | II et III) per haec omnia ostendit, cujus Dei sapientiam loquatur inter perfectos: ejus scilicet qui sapientiam sapientium abstulerit, et prudentiam prudentium irritam fecerit; qui infatuaverit sapientiam mundi, stulta eligens ejus, et disponens in salutem. |
| [0350B] | Quin et aedem Dei magis Christus aedificaturus esset, hominem scilicet sanctum, in quo potiore templo inhabitaret Dei Spiritus et in Dei Filium magis Christus habendus esset, quam Salomon filius David. |
| [0448A] | Quis non ita interpretabitur, intra vos est, id est in manu, in potestate vestra, si audiatis si faciatis Dei praeceptum? |
| [0291A] | Bonitas Dei et ratio ejus huic quoque instituto patrocinabuntur, in omnibus conspirantes apud Deum nostrum. |
| [0500C] | Nam si gloria Dei est in fictilibus vasis tantum thesauri haberi; vasa autem fictilia Creatoris sunt; ergo et gloria Creatoris est, cujus vasa eminentiam virtutis Dei sapiunt, et virtus ipsa. |
| [0488A] | Dic mihi, a Creatore alterius quidem ignoti Dei hominibus exempla sunt facta? |
| [0433B] | Quaerite enim, inquit, regnum Dei, et haec vobis adjicientur. |
| [0333C] | Caeterum, et aliis haereticis definientibus carnem illam in angelis ex carne nasci debuisse, si vere fuisset humana, certa ratione respondemus, qua et humana vere fuerit, et innata: humana vere, propter Dei veritatem, a mendacio et fallacia extranei, [0334A] et quia non possent humanitus tractari ab hominibus, nisi in substantia humana; innata autem, quia solus Christus in carnem ex carne nasci habebat, ut nativitatem nostram nativitate sua reformaret, atque ita etiam mortem nostram morte sua dissolveret, resurgendo in carne, in qua natus est, ut et mori posset. |
| [0478A] | Utique manifestavit et christianismi generositatem in filio Abrahae ex libera nato allegoriae habere sacramentum, sicut et judaismi servitutem legalem in filio ancillae; atque ita ejus Dei esse utramque dispositionem, apud quem invenimus utriusque dispositionis [0478B] delineationem. |
| [0512C] | Alterius autem Dei, quod initium, id est unde, cujus opus nullum? |
| [0307A] | Ad hoc beneficium, non onus legis adjuvandum, etiam Prophetas eadem bonitas Dei ordinavit, docentes Deo digna: Auferre nequitias de anima, discere benefacere, exquirere judicium, judicare pupillo, et justificare viduam, dirigere quaestiones, fugere improborum contactum, dimittere conflictam in integram, dissipare scripturam injustam (Is. |
| [0286A] | Utique intellectus et scientiae, quas ei nemo monstravit: nisi forte isti censores divinitatis, dicentes: Sic non debuit Deus; et sic magis debuit: quasi cognoscat aliquis quae sint in Deo, nisi spiritus Dei. |
| [0497A] | Quod si in nomine carnis opera, non substantiam carnis jubemur exponere; operibus ergo carnis, non substantiae carnis, in nomine carnis denegatur Dei regnum. |
| [0497A] | Quale autem, ut si anima auctrix operum carnis merebitur Dei regnum, per expiationem eorum quae in corpore admisit, corpus ministrum solummodo, in damnatione permaneat? |
| [0317B] | XXXIII, 20): Deum nemo videbit, et vivet; Patrem invisibilem determinans, in cujus auctoritate et nomine ipse erat Deus, qui videbatur Dei Filius. |
| [0311A] | Vestra dicendo, quae secundum libidinem suam, non secundum religionem Dei celebrando, sua jam, non Dei, fecerant, conditionalem idcirco et rationalem demonstravit recusationem eorum quae administranda praescripserat. |
| [0474B] | De caetero pergat Apostolus, negans ex operibus Legis justificari hominem, sed ex fide, ejusdem tamen Dei, cujus et Lex. |
| [0419C] | Regnum Dei, neque novum neque inauditum, [0420A] sic quoque confirmavit, dum illud jubet adnuntiari appropinquasse. |
| [0258B] | Denique, si universitas Creatoris est, jam nec locum video dei alterius. |
| [0424A] | Quae autem fuisset felicitas eorum qui tunc videbant, quae alii [0424A] merito vidisse non poterant, si non erant consecuti repraesentationem eorum quae nunquam praedicarant, nisi quoniam poterant vidisse, qui Dei sui res quas etiam praedicaverant, non tamen viderant? |
| [0428C] | Cujus Dei vocationem et dilectionem, nisi cujus et rutam et mentam, ex forma Legis de decimis offerebant? |
| [0470B] | Neque enim versimile est, ut avertens a judaismo, non pariter ostenderet in cujus Dei fidem averteret: quia nemo transire posset a Creatore, nesciens ad quem transeundum sibi esset. |
| [0404B] | Quoquo tamen nomine comminatur ablationem, non erit ejus Dei qui nescit comminari, quia non novit irasci. |
| [0283B] | Imo vero omne justitiae opus bonitati Dei procurare, quippe cum timor judicii ad bonum, non ad malum, conferat: XIV. |
| [0475C] | Denique, alterius Dei fides, ad formam Dei alterius non potest admitti, ut credentes justitiae deputet, ut justos vivere faciat, ut nationes filios fidei dicat: totum hoc ejus est, apud quem ante jam notum est sub eadem Abrahae mentione, dum ipso sensu revincatur. |
| [0424C] | Ergo non ex dilectione Dei tui consequetur vitam aeternam Marcionites, sicut longaevam dilector Creatoris. |
| [0284A] | Neque etiam similitudinum prohibitarum legi refragari aenei serpentis, aut Cherubin et Seraphin aureas effigies, quae longe diversas habebant caussas ab idololatria, de qua, vetans similitudinem fieri, subjicit: Non adorabitis, neque servietis eis; fuisse enim etiam rationalem Dei institutionem sacrificiorum (avocantis ab idolis), quae tamen rursus rejecerit. |
| [0515C] | Hoc itaque adnuntiante pacem iis qui prope, et iis qui longe, accessum consecuti simul ad Patrem, jam non sumus peregrini, nec advenae, sed concives sanctorum, sed domestici Dei; utique ejus, a quo supra ostendimus alienos fuisse nos, et longe constitutos. |
| [0520B] | Aut si haec pseudapostoli nostri et judaici evangelizatores de suo intulerint, et ad plenitudinem Dei sui Marcion qui nihil condidit: caeterum, quale est ut plenitudinem Creatoris, aemulus et destructor ejus, in suo Christo habitare voluerit? |
| [0441B] | XLIII, 19) praedicari a Creatore; si et Joannes antecursor et praeparator ostenditur viarum Domini, Evangelium [0441B] superducturi, et regnum Dei promulgaturi; et ex hoc jam quod Joannes venit, ipse erit Christus, qui Joannem erat subsecuturus, ut antecursorem; et si desierunt vetera, et coeperunt nova interstite Joanne, non erit mirum quod ex dispositione est Creatoris, ut aliunde magis probetur, quam ex Legis et Prophetarum in Joannem occasu, et exinde ortu, regnum Dei. |
| [0271C] | Igitur, cum constet in primordio cessasse bonitatem Dei illius (non enim a primordio liberavit hominem), et voluntate potius eam quam infirmitate cessasse, jam voluntas suppressae bonitatis finis invenietur malignitatis. |
| [0448A] | Sed nec Pharisaei possunt videri de alterius Dei regno consuluisse Dominum, quando venturum sit, quamdiu alius a Christo editus Deus non erat, nec ille de alterius regno respondisse, quam de cujus consulebatur. |
| [0288A] | [0288A] Igitur, cum cognoscendo Deo hominem prospexisset bonitas Dei ipsius, etiam hoc praeconio suo addidit, quod prius domicilium homini commentata est, aliquam postmodum molem maximam, postmodum et majorem, ut in magna tamquam in minore proluderet atque perficeret: et ita de bono Dei, id est de magno, ad optimum quoque ejus, id est ad majus habitaculum promoveretur. |
| [0286A] | Cui et Apostolus condicet: O profundum divitiarum et sophiae Dei! |
| [0286A] | Mundi autem habentes spiritum, non agnoscentes in sapientia Dei per sapientiam Deum (I Cor. |
| [0423C] | XLII): quoniam ipse erat, qui positus a Patre illuminatio Nationum annuntiabatur, utique Deo illuminandarum etiam Israelis, utique per agnitionem Dei pleniorem. |
| [0283C] | Deinde ad antitheses veniens Marcionis, etiam ad bonitatem Dei pertinere probat talionis poenam, ciborum immundorum prohibitionem, et sacrificiorum onera; XIX. |
| [0441B] | XL, 8) Esaias, Dei nostri manet in aevum. |
| [0521A] | Cujus ingeniis tam longe abest veritas nostra, ut et iram Dei excitare formidet, et omnia illum ex nihilo protulisse confidat, et carnem eamdem restituturum repromittat, et Christum [0521B] ex vulva virginis natum non erubescat, ridentibus philosophis et haereticis et ethnicis ipsis. |
| [0385C] | I, 13), hominum ea deputans, non sua, quae sine Dei timore celebrat populus plenus delictis, labiis Deum diligens [0386A] non corde; suis sabbatis, id est, quaecumque disciplina ejus agerentur, alium statum fecit, quae per eundem postea propheten (Is. |
| [0322A] | Quippe cum non alterius, sed ejusdem Dei praedicatores Apostolos, et eadem cum Christo passuros tam ipsos, quam omnes fideles, prophetatum sit. |
| [0353A] | Ipsa est enim littera Graecorum Tau, nostra autem T, species crucis, quam portendebat futuram in frontibus nostris apud veram et catholicam Hierusalem, in qua fratres Christi, filios scilicet Dei, gloriam Patri Deo relaturos, psalmus vigesimus primus (Ps. |
| [0504C] | X, 16): Circumcidemini duricordiam vestram; ejus erit spiritus [0504C] circumcidens cor, cujus et litera metens carnem ejus; et Judaeos qui in occulto, cujus et Judaeus in aperto; quia nec Judaeum nominare vellet Apostolus, non Judaeorum Dei servum. |
| [0503B] | Itaque et hic cum dicit: Non enim me pudet Evangelii; virtus enim Dei est in salutem omni credenti, Judaeo et Graeco, quia justitia Dei in eo revelatur, ex fide in fidem; sine dubio et Evangelium et salutem justo Deo deputat, non bono, ut ita dixerim, secundum haeretici distinctionem, transferenti ex fide Legis in fidem Evangelii; suae utique [0503C] Legis, et sui Evangelii. |
| [0286A] | Sed nos scimus stultum Dei sapientius hominibus, et invalidum Dei validius hominibus (I Cor. |
| [0503B] | Itaque et hic cum dicit: Non enim me pudet Evangelii; virtus enim Dei est in salutem omni credenti, Judaeo et Graeco, quia justitia Dei in eo revelatur, ex fide in fidem; sine dubio et Evangelium et salutem justo Deo deputat, non bono, ut ita dixerim, secundum haeretici distinctionem, transferenti ex fide Legis in fidem Evangelii; suae utique [0503C] Legis, et sui Evangelii. |
| [0456B] | XLIV, 5) demonstravit: Hic dicet: Ego Dei sum, et clamabit in nomine Jacob, et alius inscribetur in nomine Israelis. |
| [0286B] | II, 14), stultitiam existimavit Dei legem, ut quam observare neglexit: ideoque non habendo fidem, etiam quod videbatur habere ademptum est illi (Matth. |
| [0483C] | Sed quia subjicit de gloria nostra, quod eam nemo ex principibus hujus aevi scierit: caeterum, si scissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent; argumentatur haereticus, quod principes hujus aevi Dominum, alterius scilicet Dei Christum, cruci confixerint, ut et hoc in ipsum recidat Creatorem. |
| [0505A] | Nisi si Creator ideo legem [0505A] intercalavit, ut negotium procuraret gratiae Dei alterius, et quidem aemuli, ne dixerim ignoti; ut quemadmodum apud ipsum regnaverat peccatum in mortem, ita et gratia regnaret in justitia in vitam per Jesum Christum, adversarium ipsius. |
| [0317A] | An hae sunt pusillitates, quae jam praejudicare debebunt Christum, humanis passionibus objectum, ejus Dei esse, cui humanitates exprobrantur a vobis? |
| [0503C] | Cujus Dei ira? |
| [0287C] | Atque ita carens et ordine initii et modo temporis, de immensa et indeterminabili aetate censebitur, nec poterit repentina vel obventitia et provocatitia reputari, non habens unde reputetur, id est aliquam temporis speciem; sed et aeterna, et Deo ingenita, et perpetua praesumenda, ac per hoc Deo digna, suffundens jam hinc bonitatem dei Marcionis, non dico initiis et temporibus, sed ipsa malitia creatoris posteriorem, si tamen malitia potuit a bonitate committi. |
| [0504C] | Tunc lex, nunc justitia Dei per fidem Christi. |
| [0251A] | Hoc si ita, quomodo uteris ejus rei exemplo ad Dei comparationem, quae, dum ad comparationem accedit, amittitur? |
| [0302C] | Hoc itaque omnis providentia Dei censuit, quod jam audierat. |
| [0471B] | Porro, si omnino alium Deum ab Apostolo audissent, ultro utique scissent abscedendum sibi esse a lege ejus Dei quem reliquissent, alium secuti. |
| [0377A] | XXXV, 2), populus sublimitatem Domini, et gloriam Dei. |
| [0507A] | Quod zelo quidem Dei agerentur, sed non per scientiam; ignorantes scilicet eum, dum dispositiones ejus in [0507B] Christo ignorant consummationem legi statuturo, atque ita suam justitiam tuentur adversus illum. |
| [0372A] | Si quasi mentitum in totum, ergo non fuit Jesus, nec Dei sanctus omnino. |
| [0286A] | Sed nos scimus stultum Dei sapientius hominibus, et invalidum Dei validius hominibus (I Cor. |
| [0340B] | VI, 17) sermonem divinum, bis acutum duobus Testamentis, Legis et Evangelii; acutum sapientia, infestum diabolo; armantem nos adversus hostes spiritales nequitiae et concupiscentiae omnis, amputantem etiam a carissimis ob Dei nomen. |
| [0385B] | XII, 16), omne opus in ea, nisi quod fiet omni animae id est in caussa animae liberandae; quia opus Dei etiam per hominem fieri potest in salutem animae, a Deo tamen, quod facturus fuerat et Christus homo, quia et Deus. |
| [0380A] | Nam cum Judaei solummodo hominem ejus intuentes, necdum et Deum certi, qua Dei quoque Filium, merito retractarent non posse hominem delicta dimittere, sed Deum solum, cur non secundum intentionem eorum de homine eis respondit (Luc. |
| [0371C] | [0371C] Quid autem jam tale ediderat novae divinitatis, per quod posset alterius Dei sanctus intelligi? |
| [0489B] | Christum enim in floris figura ostendit oriturum ex virga profecta de radice Jesse, id est virgine generis David filii Jesse, in quo Christo consistere haberet tota substantia spiritus; non quasi postea obventura illi, qui semper spiritus Dei fuerit, ante carnem quoque; ne ex hoc argumenteris prophetiam ad eum Christum pertinere, qui ut homo tantum ex solo censu David, postea consecuturus sit Dei sui spiritum. |
| [0350C] | Sed et a [0350C] Christo misericordia Dei non abscessit; Salomoni vero etiam ira Dei accessit post luxuriam et idololatriam. |
| [0383B] | Porro, destruere deberet, si alterius Dei esset, nec quisquam miraretur facientem quod illi congruebat. |
| [0425B] | Proinde nec Christus ante orationis notitiam discipulo contulisset, quam Dei ipsius. |
| [0345A] | XC, [0345A] 2), spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et vigoris, spiritus agnitionis et pietatis, spiritus timoris Dei. |
| [0254A] | Nam et ipsa idola gentium dei vulgo; sed deus nemo ea re qua deus dicitur. |
| [0350C] | Sed et a [0350C] Christo misericordia Dei non abscessit; Salomoni vero etiam ira Dei accessit post luxuriam et idololatriam. |
| [0368C] | Hinc et nostra praescriptio, qua defigimus, nihil Christo Dei alterius commune esse debere cum Creatore: caeterum, Creatoris pronuntiandum, si administraverit dispositiones ejus, si impleverit prophetias ejus, si adjuverit leges ejus, si repraesentaverit promissiones ejus, si restauraverit virtutes ejus, si sententias reformaverit, si mores, si proprietates expresserit. |
| [0507D] | Plane novi Dei praecepta [0508A] videamus. |
| [0253B] | Tentabis ad haec de nomine Dei concutere retractatum, [0253C] ut passivo, et in alios quoque permisso, quia scriptum sit (Ps. |
| [0323C] | Non fuit, inquis, ordo ejusmodi necessarius, quia statim se et Filium, et missum, et Dei Christum rebus [0324A] ipsis esset probaturus per documenta virtutum. |
| [0308C] | Quid judicabis, optimi Dei elector? |
| [0373C] | Ergo timendi Dei Filium confitebantur, occasionem habitura non cedendi, si non timendi. |
| [0405C] | Meritorum scilicet conditione, non ex primorum negatione; in semetipso docens, qui patrem aut matrem aut fratres praeponeret verbo Dei, non esse (Matth. |
| [0507C] | Haec si Marcion de industria non erasit, quid apostolus ejus exclamat, nullas intuens divitias Dei tam pauperis et egeni quam qui nihil condidit, nihil praedicavit, nihil denique habuit, ut qui in aliena descendit? |
| [0499B] | Caeterum, quomodo auferetur velamentum Creatoris in Christo Dei alterius, cujus sacramenta velasse non potuit Creator, ignoti videlicet ignota? |
| [0474A] | Si haec quoque intelligi ex hoc postulant, id quoque nemo dubitavit, ejus Dei et Christi praedicatorem Paulum, cujus legem, quamvis excludens, interim tamen pro temporibus admiserat, statim amoliendam si novum Deum protulisset. |
| [0354B] | Atquin Christum, inquam, alterius Dei dicit, a Creatoris virtutibus et potestatibus, ut ab aemulis in crucem actum. |
| [0497A] | Et tamen non utique carni defendimus Dei regnum, sed resurrectionem substantiae suae, quasi januam regni per quam aditur. |
| [0475A] | Neque enim quia Creator pronuntiavit: Maledictus omnis in ligno suspensus; ideo videbitur alterius Dei esse Christus, et idcirco a Creatore jam tunc in lege maledictus. |
| [0489B] | Dehinc species ejus enumerat: Spiritus sapientiae et intelligentiae, spiritus consilii et valentiae, et spiritus agnitionis et religionis; spiritus eum replebit timoris Dei. |
| [0449B] | Alterius Dei nec templum, nec oratores, nec judicium invenio penes Christum, nisi Creatoris. |
| [0312B] | Bene igitur quod praemisit optimi Dei titulum, patientissimi scilicet super malos, et abundantissimi misericordiae et miserationis super agnocentes et deplangentes delicta sua, quales tunc Ninivitae. |
| [0509A] | Quid enim tam acerbum, si alterius Dei praedicatorem Christum interemerunt, qui sui Dei prophetas contrucidaverunt? |
| [0509A] | Ergo ejusdem Dei Christus et prophetae. |
| [0291B] | Habes igitur et bonitatem Dei agnoscere ex dignatione, et rationem ex dispositione. |
| Adversus Marcionem Libri Quinque | Reditus in Auctori Indicem |
| [1065C] | Omnia mactentur pecora, grex omnis in aras Decremet, ut veniam vel peccati expiet unus: [1065C] Nequaquam Domini sapiens maculata figura, Tam vili pretio caro foeda paravit honores; Sed spes et promissa fides mortalibus olim, Haec operata tulit, magnae rationis imago, Praemeditata Patris, nimia pietate parata Venturum Christum terris, hominemque futurum; Quem visum Joannes, baptismi primus apertor, Et vatum socius, necnon et apostolus ingens, Praecursor missus certus, testisque fidelis, Augustus vita, sublimi laude notatus, Olim pascha Dei, verum quaerentibus agnum, Ostendit tandem venisse, piacula facti Qui delicta suo multorum sanguine solvat, Pro reprobis probus, et charus, pro vilibus unus, Corpore homo vitaque Deus, mactatus ut agnus, [1065D] Acciperet nos et nobis se effunderet ipsum. |
| [1073C] | Aemulus Ezechias, populi corrector inertis, Oblitis legem qui restauravit iniquis, Haec olim mandata Dei prior omnia jussit, Qui precibus bellum, non ferri cuspide solvit. |
| [1062B] | Caussa potest pietati nulla resistere sanctae; Ne major sit caussa mali, quam summa potestas, Ut cognoscat homo jam nunc Dei munere salvus, Mortalis quondam, nunc inviolabile et ingens Vestitus lumen, vivus cum corpore totus, Immensum virtute Deum, pietate perennem, Per Christum regem, per quem via lucis aperta est; Et jam luce nova, jam dono plenus utroque, Fructibus et vivae paradisi laetus amoenis Laudet in aeternum coelesti dives in aula. |
| [1056A] | Turba prophetarum tectis sapientia verbis Spiritu deque Dei praesaga voce loquentum Publice non audens Dominum maledicere nude, Secreto ingenio sperans se posse latere; Tandem lux animae carnis captiva tenetur, Desperatorum certat spes fortior hoste, Ipse figurator, renovator corporis ipse; Gloria vera Patris, Dei Filius, unicus Auctor, Judex et Dominus venit, rex inclytus orbis, Oppressis veniam dare promptus, solvere vinctos, Cujus amicitia auxilio, patientia poenae, Et Deus et renovatus homo miscetur in unum. |
| [1056A] | Turba prophetarum tectis sapientia verbis Spiritu deque Dei praesaga voce loquentum Publice non audens Dominum maledicere nude, Secreto ingenio sperans se posse latere; Tandem lux animae carnis captiva tenetur, Desperatorum certat spes fortior hoste, Ipse figurator, renovator corporis ipse; Gloria vera Patris, Dei Filius, unicus Auctor, Judex et Dominus venit, rex inclytus orbis, Oppressis veniam dare promptus, solvere vinctos, Cujus amicitia auxilio, patientia poenae, Et Deus et renovatus homo miscetur in unum. |
| [1057A] | [1056C] Omnia cum revocata videt quae ceperat ipse [1057A] Cladis in interitum, mersam jam surgere carnem, In coelos hominem devicta morte levari, Signari populos, effuso pignore sancto, Mirandae virtutis opus, invisaque facta; Audit extremas flammarum in gurgite poenas A Domino sibi perpetuas, tenebrasque paratas, Irrevocata Dei sententia, nudus, inermis, Damnatus, victus, periturus morte perenni, Jam reus, et nullam veniam se certus habere; Protinus extremum nefas ausus, spargere passim Auribus horrendum verbum, neque voce loquendum Abjectos a plebe Dei, sine luce vagantes, Inventos sine mente viros, terrena sequentes, Aggressus pravi pravos docet esse magistros. |
| [1057A] | [1056C] Omnia cum revocata videt quae ceperat ipse [1057A] Cladis in interitum, mersam jam surgere carnem, In coelos hominem devicta morte levari, Signari populos, effuso pignore sancto, Mirandae virtutis opus, invisaque facta; Audit extremas flammarum in gurgite poenas A Domino sibi perpetuas, tenebrasque paratas, Irrevocata Dei sententia, nudus, inermis, Damnatus, victus, periturus morte perenni, Jam reus, et nullam veniam se certus habere; Protinus extremum nefas ausus, spargere passim Auribus horrendum verbum, neque voce loquendum Abjectos a plebe Dei, sine luce vagantes, Inventos sine mente viros, terrena sequentes, Aggressus pravi pravos docet esse magistros. |
| [1062A] | Quae sic caussa invida vitae Impedit aut prohibet Dei dona capessere carnem, Cumque sua socia conjunctam vivere semper? |
| [1069A] | [1069A] Ergo caro et sanguis Dei regno digna negatur, Tamquam sit Paulus proprie de carne locutus. |
| [1063A] | Supremum nefas, in tantum dementia mersos Abruptos homines, Numen sine fine tremendum Dividere in partes; Christi sublimia facta Falsa laude sequi, culpareque gesta priora, Innumerata Dei miracula, visa nec umquam, Ante nec audita, contentaque corde nec ullo. |
| [1071A] | Gente sequente Est Abraham, cujus gnatos vos esse negatis, Qui primus, genere et patria et genitore relicto, Voce Dei suasus, secessit in extera regna, [1071B] Tanto Dei meruit sublimis dignus honore, Gentibus ut pater et populis credentibus esset. |
| [1071B] | Gente sequente Est Abraham, cujus gnatos vos esse negatis, Qui primus, genere et patria et genitore relicto, Voce Dei suasus, secessit in extera regna, [1071B] Tanto Dei meruit sublimis dignus honore, Gentibus ut pater et populis credentibus esset. |
| [1071C] | Dux populi Moses, qui limina regia liquit, Spernens divitias florentes tempore parvo, Maluit adflictus populi portare labores Subnixa cervice, minis non territus ullis, Quam sibi delicias multasque remittere poenas, Pro magnaque fide, pro tanto mirus amore, Armatus virtute Dei magnalia gessit: Percussit gentem plagis, terramque reliquit, confundit regem durum, populumque reducit; Calcavit fluctus, hostes demersit in undis; Fecit aquam dulcem per lignum, semper amaram, Cum Christi populo manifeste multa locutus, Cujus de facie lux et nitor ore refulsit; [1071D] Acceptam legem per paucos fudit in orbem, [1072A] Exempla implicita propriorum certa laborum, Percussit petram, jussus quoque flumina fudit; Extenditque manus, ut signo vinceret hostem. |
| [1076C] | Sed peccatorum vacuam sine mente catervam, Qui promissa Dei, dubia spe, corde locarunt, Praesentis vitae misera dulcedine victos, Debita servitio capitis sua culpa subisset, Si legem plebi peccati caussa jugabit. |
| [1080A] | Ipse Dei templum verum, non ante dicatum, Namque suo socios homines sibi sanguine fecit Atque sacerdotes voluit sui corporis esse, Ipse patris summi perfectus jure sacerdos. |
| [1081B] | Foederis hinc etiam novi inenarrabilis auctor, Discipulus Joannes animas pro nomine passas Testatur tali sese vidisse sub ara, Clamantes Dei vindictam pro caede potentis; Isthic interdum requies; sub corpore terrae In parte ignota quidam locus exstat apertus, [1081C] Luce sua fretus, Abrahae sinus iste vocatur, Altior a tenebris, longe semotus ab igne, Altior a tenebris, longe semotus ab igne, Sub terra tamen: haec ara vocatur ahena, In qua velamen pullum memoravimus esse; Dividit haec partes ambas, unaque recludit [1082A] Dissitam ab aeterna, cultura et temporis usu. |
| [1088B] | Filius ipse Dei dum carnis membra requirit, Jam praetextatus palmarum sustinet ictus, Conspuitur vultus, spinis innexa corona Compungit caput, et ligno suffigitur ipse, Potatur scriblita et fel miscetur aceto, Dividitur vestis, sortes mittuntur in illa; Quod rapuit sibi quisque tenet; caligine multa, Exspirante Deo tacite de corpore carnis, In tenebris tremefacta dies cum sole refugit; [1088C] Bis fuit una dies, mediam nox atra coperuit: A fundamentis montes agitantur in orbem, Commota est tellus, patuere sepulchra piorum, Cunctaque quem norunt, passum timuere videre. |
| [1089A] | Filius ipse Dei, charissimus ipse minister: Hinc genus, hinc et nomen habet, hinc denique regnum, [1089B] De Domino Dominus, fluvius de fonte perenni, Hic patribus sanctis parens ab origine mundi, Teste Deo, quicumque Deum vidisse fatetur. |
| [1082A] | Interius templum, populum de nomine Christi Coelesti cultu, ipsa Dei mandata sequentem (Personae hic propriae vere non umbra ligatur), Perfectis rebus completum tradidit ordo. |
| [1074B] | Esaias, locuples vates, cui fontes aperti, Tam manifesta fides, verbum Dei ore profudit, Largaque per Christum Patris est promissa voluntas, [1074C] Praetestata viam vitae atque probata per ipsum est: Quem populus sectum ligno sine labe repertum, Immeritum demens crudeli morte peremit. |
| [1070A] | Non aliud corpus dari, sed prius illud inermem Undique regno Dei lato circumdari totum, Momento aspectus oculi mutabitur, inquit, Ut rufae cerae facies dispanditur herba, Et mutat proprium candenti sole colorem: Sic eadem caro fulgenti de gloria sumens, Gaudebit semper gaudens et morte carebit, Devictum clamans crudelem corporis hostem, Glutitam mortem, fortis victoria Christus, [1070B] Ingentes Deo summa ferens ad sidera laudes. |
| [1062B] | Ergo Dei aptavit ars et sapientia corpus, Quod cupit, his fieri; deest hoc virtute reduci? |
| [1064B] | Cujus facta, simul dictis conjuncta, fideles Illi, Matthaeus, Marcus, Lucasque, Joannes, Conscripsere, mera, non extera verba locuti, Spiritu sancta Dei, tanto praesente magistro. |
| [1087B] | Haec mandata Dei transgressi, sorde reperti Optabant, veniamque fera de morte petebant; Exspectata diu merito venere, sed illis Qui prius audita, at nunc agnovere reperta, Hoc det vera manus Christi, Pater ipse Creator Semper ab aeterno manet, et pia voce requirit; Quodque figuravit, fovet atque figurat et armat, Et jam despectum victor sua luce revestit, Ut maneat virtutis opus cum laude perenni. |
| [1084B] | Nos igitur, quos tanta Dei perfudit honestas, Veraque doctoris coelestia verba magistri Instituere bonis, recta et monumenta dedere, Semper honoremus Dominum, sine fine canamus, Gaudentes puraque fide certaque salute (Nati vero Deo nutrimur pane perenni) [1084C] Aeternam toto sperantes pectore vitam. |
| Adversus Praxeam | Reditus in Auctori Indicem |
| [0181A] | Si Messiam qui dicitur Christus, Filium utique [0181A] se, non Patrem demonstravit, qui et alibi Christus Dei Filius, non Pater dictus est. |
| [0194C] | Ita, et si spiritus Dei [0194D] quid pati posset in Filio, quia tamen non in Patre pateretur, sed in Filio, Pater passus non videretur. |
| [0184B] | Post haec autem Martha Filium Dei eum confessa, non magis erravit, quam Petrus (Matth. |
| [0189A] | [0189A] Nempe, inquiunt, Filius Dei Deus est, et virtus Altissimi Altissimus est. |
| [0193B] | [0193B] Nam exinde eo jure quo utrumque nomen unius est, id est Dei Filii, etiam alterum sine altero ejusdem est. |
| [0180B] | Quo dicto utriusque personae constituit distinctionem, et Filii in terris, quem Petrus agnoverat Dei Filium, et Patris qui in coelis, qui Petro revelaverat quod Petrus agnoverat Dei Filium Christum. |
| [0173B] | Et ideo quoniam Sermonem Dei Deum dixerat, ne adjuvaret adversariorum praesumptionem, quasi Patrem ipsum vidisset, ad distinguendum inter invisibilem Patrem, et Filium visibilem, superdicit ex abundanti, Deum nemo vidit unquam (Joan. |
| [0194D] | Sed sufficit nihil spiritum Dei passum suo nomine; quia si quid passus est, in Filio quidem passus est, [0195A] in quo erat et Pater, cum Filius pateretur in carne; quia hoc retractatum. |
| [0183C] | Ipsum scilicet esse, de quo interrogabant, id est Christum Dei. |
| [0160A] | Hoc ut firmum non sit, alia me argumenta deducunt ab ipsa Dei dispositione, qua fuit ante mundi constitutionem, adusque Filii generationem. |
| [0195B] | Sed haec vox carnis et [0195B] animae, id est hominis, non Sermonis, nec spiritus, id est non Dei, propterea emissa est, ut impassibilem Deum ostenderet, qui sic Filium dereliquit, dum hominem ejus tradidit in mortem. |
| [0180B] | Quo dicto utriusque personae constituit distinctionem, et Filii in terris, quem Petrus agnoverat Dei Filium, et Patris qui in coelis, qui Petro revelaverat quod Petrus agnoverat Dei Filium Christum. |
| [0166A] | Dei enim posse, velle est; et non posse, nolle; quod autem voluit, et potuit, et ostendit. |
| [0161A] | Quid enim sapientius ratione Dei, sive sermone? |
| [0196B] | Nos credimus testimonio Dei, quo testatus est de Filio [0196C] suo: Qui filium non habet, nec vitam habet (I Joan. |
| [0169B] | Et: Stetit Deus in ecclesia deorum; ut si homines, per fidem filios Dei factos, deos Scriptura pronuntiare non timuit, scias illam multo magis vero et unico Dei Filio Dei nomen jure contulisse. |
| [0184A] | Et ne putarent ideo se illum lapidare debere, quasi se Deum ipsum, id est Patrem voluisset intelligi; quia dixerat, Ego et Pater unum sumus, qua Filium Dei Deum ostendens, non qua ipsum Deum. |
| [0190B] | Sed haec injectio eorum ex praetractatis jam retusa est, quod Sermo Dei, vel spiritus Dei et virtus Altissimi dictus sit, quem Patrem faciunt. |
| [0189A] | Dicens autem Spiritus Dei, etsi Spiritus Dei Deus, tamen non directo Deum nominans, portionem totius intelligi voluit, quae cessura erat in Filii nomen. |
| [0180B] | Hoc eum Nathanael statim sensit, sicut et alibi Petrus: Tu es Filius Dei. |
| [0175A] | Ediscebat autem, ut nobis fidem sterneret, ut facilius crederemus Filium Dei descendisse in saeculum, si et retro tale quid gestum cognosceremus. |
| [0189A] | Hic spiritus Dei, idem erit Sermo. |
| [0183B] | Et interrogatus a Judaeis, si ipse esset Christus (utique Dei, nam usque in hodiernum Judaei Christum Dei, non ipsum Patrem sperant, quia nunquam Christus Pater scriptus est venturus): Loquor, inquit, vobis, et non creditis. |
| [0195C] | Hunc videt Stephanus cum lapidatur, adhuc stantem ad dexteram Dei, ut [0196A] exinde sessurum, donec (Ps. |
| [0190C] | [0190C] «Ecce, inquiunt, ab angelo praedicatum est: Propterea quod nascetur Sanctum, vocabitur Filius Dei; caro itaque nata est, caro utique erit Filius Dei. |
| [0169C] | Si enim una persona et Dei et Domini in Scripturis inveniretur, merito Christus non esset admissus ad nomen Dei et Domini. |
| [0162A] | XXXIII, 6): Sermone ejus coeli confirmati sunt, et spiritu ejus omnes vires eorum; utique eo spiritu qui sermoni inerat: apparet unam eamdemque vim esse nunc in nomine Sophiae, nunc in appellatione Sermonis; quae initium accepit viarum in Dei opera; et quae coelum confirmavit; per quam omnia facta sunt, et sine qua nihil factum est (Joan. |
| [0162C] | In qua effigie Dei? |
| [0169B] | Nos enim qui et tempora et caussas Scripturarum per Dei gratiam inspicimus, maxime Paracleti, non hominum discipuli, duos quidem definimus, Patrem et Filium, et jam tres cum Spiritu sancto, secundum rationem oeconomiae, quae facit numerum: [0169C] ne, ut vestra perversitas infert, Pater ipse credatur natus et passus; quod non licet credi, quoniam non ita traditum est. |
| [0158A] | Itaque duos et tres jam jactitant a nobis praedicari, se vero unius Dei cultores praesumunt, quasi non et unitas irrationaliter collecta, haeresim faciat; et trinitas rationaliter expensa, veritatem constituat. |
| [0181C] | Adeo semper Filius erat in Dei et Regis et Domini, et Omnipotentis, et Altissimi nomine. |
| [0189A] | Dicens autem Spiritus Dei, etsi Spiritus Dei Deus, tamen non directo Deum nominans, portionem totius intelligi voluit, quae cessura erat in Filii nomen. |
| [0190C] | [0190C] «Ecce, inquiunt, ab angelo praedicatum est: Propterea quod nascetur Sanctum, vocabitur Filius Dei; caro itaque nata est, caro utique erit Filius Dei. |
| [0188C] | Caeterum ut alia Evangelia non interponam, quae de nativitate Dominica idem confirmant, sufficit eum qui nasci habebat ex virgine, ab ipso annuntiari angelo, Filium Dei determinatum: Spiritus Dei superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit te: propterea quod nascetur ex te [0188D] sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. |
| [0155B] | Nam iste primus ex Asia hoc genus perversitatis intulit Romae; homo et alias inquietus, insuper de jactatione martyrii inflatus, ob solum et simplex et breve carceris taedium; quando et si corpus suum tradidisset exurendum, nihil profecisset, dilectionem Dei non habens (I Cor. |
| [0189C] | Christum se Dei a Petro agnitum non negat. |
| [0170A] | Caeterum, si ex conscientia qua scimus Dei nomen et Domini et Patri et Filio et Spiritui convenire, deos et dominos nominaremus, extinxissemus faces nostras etiam ad martyria timidiores, quibus evadendi quoque [0170B] pateret occasio jurantibus statim per deos et dominos, ut quidam haeretici, quorum dii plures. |
| [0155A] | Excidit sibi coluber, quia Jesum Christum post baptisma Joannis tentans, ut Filium Dei aggressus est; [0155A] certus filium Deum habere, vel ex ipsis Scripturis de quibus tunc tentationem struebat: Si tu es filius Dei, dic ut lapides isti panes fiant; item: Si tu es filius Dei, dejice te hinc: scriptum est enim, quod mandavit angelis suis super te (utique Pater) ut te manibus suis tollant, necubi ad lapidem pedem tuum offendas. |
| [0178A] | Praeter Sophiam autem, praeter Filium dicit, qui est Christus, Sophia et Virtus Dei secundum Apostolum, solus [0178B] sciens sensum patris: Quis enim scit quae sunt in Deo nisi spiritus qui in ipso est? |
| [0184A] | Si in lege, inquit, scriptum est, «Ego dixi, vos dii estis,» et non potest solvi Scriptura; quem Pater sanctificavit, et misit in mundum, vos eum blasphemare dicitis, quia dixi , Filius Dei sum? |
| [0189C] | Hoc et exinde daemonia confitentur: Scimus qui sis, Filius Dei. |
| [0191B] | Sed enim invenimus illum directo et Deum et hominem expositum, ipso hoc psalmo suggerente, quoniam Deus homo natus est in illa, aedificavit eam voluntate Patris; certe usquequaque Filium Dei et filium hominis, cum Deum et hominem sine dubio secundum utramque substantiam in sua proprietate distantem: quia neque Sermo aliud quam Deus, neque caro aliud quam homo. |
| [0161B] | Nam ut primum Deus voluit ea quae cum sophiae ratione et sermone disposuerat intra se, in substantias et species suas edere, ipsum primum protulit sermonem, habentem in se individuas suas, Rationem et Sophiam; ut per ipsum fierent universa, per quem erant cogitata atque disposita; imo et facta jam, quantum in Dei sensu. |
| [0162A] | Nec diutius de isto, quasi non de ipso sit sermo, et in sophiae, et in rationis, et in omnis divini animi et spiritus nomine, qui filius factus est Dei, de quo prodeundo generatus est. |
| [0169C] | Si enim una persona et Dei et Domini in Scripturis inveniretur, merito Christus non esset admissus ad nomen Dei et Domini. |
| [0189C] | His itaque rebus quodcumque sunt, spiritu Dei et sermone et virtute collatis in virginem, quod de ea nascitur, Filius Dei est. |
| [0154D] | Excidit sibi coluber, quia Jesum Christum post baptisma Joannis tentans, ut Filium Dei aggressus est; [0155A] certus filium Deum habere, vel ex ipsis Scripturis de quibus tunc tentationem struebat: Si tu es filius Dei, dic ut lapides isti panes fiant; item: Si tu es filius Dei, dejice te hinc: scriptum est enim, quod mandavit angelis suis super te (utique Pater) ut te manibus suis tollant, necubi ad lapidem pedem tuum offendas. |
| [0193A] | Et habes tota instrumenta ejus, quae in hunc modum pronuntiant, et duos proponunt, Deum Patrem, et Dominum nostrum Jesum Christum Filium Patris, et Jesum ipsum esse Christum, in altero quoque nomine Dei Filium. |
| [0180A] | Nam si haec non aliter accipi licet, quam quomodo scripta sunt, indubitanter alius ostenditur, qui fuerit a principio, alius apud quem fuit: alium Sermonem esse, alium Deum (licet et Deus Sermo, sed qua Dei Filius, non qua Pater); alium per quem omnia, alium a quo omnia. |
| [0189C] | Hoc et Satanas eum in tentationibus novit: Si Filius Dei es. |
| [0170A] | At ubi venit Christus, et cognitus est a nobis, quod ipse sit qui numerum retro fecerat, factus secundus a Patre, et cum Spiritu tertius, et jam Pater per ipsum plenius manifestatus, redactum est jam nomen Dei et Domini in unionem; ut, quia nationes a multitudine idolorum transirent ad unicum Deum, et differentia constitueretur inter cultores unius, et plurimae divinitatis. |
| [0155A] | Excidit sibi coluber, quia Jesum Christum post baptisma Joannis tentans, ut Filium Dei aggressus est; [0155A] certus filium Deum habere, vel ex ipsis Scripturis de quibus tunc tentationem struebat: Si tu es filius Dei, dic ut lapides isti panes fiant; item: Si tu es filius Dei, dejice te hinc: scriptum est enim, quod mandavit angelis suis super te (utique Pater) ut te manibus suis tollant, necubi ad lapidem pedem tuum offendas. |
| [0179A] | Si Filium nolunt secundum a Patre reputari, ne secundus duos faciat deos dici, ostendimus etiam duos deos in Scriptura relatos, et duos dominos; et tamen ne de isto scandalizentur, rationem reddidimus, qua Dei non duo dicantur, nec Domini, sed qua Pater et Filius duo; et hoc non ex separatione substantiae, sed ex dispositione, cum individuum et inseparatum Filium a Patre pronuntiamus; nec statu, sed gradu alium; qui etsi Deus dicatur, quando nominatur singularis, non ideo duos deos faciat, sed unum, hoc ipso quod et Deus ex unitate Patris vocari habeat. |
| [0172A] | Visum cum illo Moysen colloquentem); [0172A] apparet retro semper in speculo, et aenigmate, et visione, et somnio Deum, id est, Filium Dei, visum tam Prophetis et Patriarchis, quam et ipsi adhuc Moysi. |
| [0172A] | Aut quae est facies Dei, cujus conspectus negatur, si erat quae visa est? |
| [0160B] | Idque quo facilius intelligas, ex te ipso ante recognosce, ut ex imagine et similitudine Dei, (Gen. |
| [0188B] | Ipsa quoque clausula Evangelii propter quid consignat haec scripta, nisi: ut credatis, inquit, Jesum Christum Filium Dei? |
| [0173C] | Ostendit et ipse visibilem Dei Filium, id est Sermonem Dei, quia caro factus est, Christus dictus est. |
| [0173C] | Ostendit et ipse visibilem Dei Filium, id est Sermonem Dei, quia caro factus est, Christus dictus est. |
| [0175B] | Sed haeretici quidem nec Filio Dei deputabunt convenire, quae tu ipsi Patri inducis, quasi ipse se denominaverit propter nos; cum Scriptura alium dicat ab alio minoratum, non ipsum a semetipso. |
| [0176B] | Cum ergo legis Deum omnipotentem, et Altissimum, et Deum virtutum, et Regem Israelis, et QUI EST; vide ne per haec Filius etiam demonstretur, suo jure Deus omnipotens , qua Sermo Dei omnipotentis, quaque omnium accepit [0176C] potestatem; Altissimus, qua dextera Dei exaltatus, sicut Petrus in Actis (II, 22) concionatur; Dominus virtutum, quia omnia subjecta sunt illi a patre; Rex Israelis, quia ille proprie excidit sors gentis istius; item, QUI EST, quoniam multi filii dicuntur, et non sunt. |
| [0162B] | Vacua et inanis res est Sermo Dei, qui Filius dictus [0162C] est, qui ipse Deus cognominatus est, Et Sermo erat apud Deum, et Deus erat Sermo (Joan. |
| [0175C] | Scilicet et haec nec de Filio Dei credenda [0176A] fuisse, si scripta non essent; fortasse non credenda de Patre, licet scripta, quem isti in vulvam Mariae deducunt, et in Pilati tribunal imponunt, et in monumento Joseph concludunt. |
| [0189B] | Sicut [0189B] ergo Sermo Dei non est ipse cujus est, ita nec Spiritus; et si Deus dictus est, non tamen ipse est cujus est dictus. |
| [0180A] | Certe Filius Dei [0180B] semper, sed non ipse cujus est Filius. |
| [0181B] | Amen dico vobis, quod veniet hora, qua mortui audient vocem Filii Dei; et cum audierint, vivent. |
| [0180C] | Qui credit in Filium, habet vitam aeternam; qui non credit in Filium Dei, non videbit Deum, sed ira Dei manebit super eum (Joan. |
| [0180C] | Qui credit in Filium, habet vitam aeternam; qui non credit in Filium Dei, non videbit Deum, sed ira Dei manebit super eum (Joan. |
| [0186B] | Nobis omnes Scripturae, et veteres Christum Dei, et novae Filium Dei praefiniunt. |
| [0181B] | Sicut enim Pater habet vitam aeternam a semetipso, ita et Filio dedit vitam aeternam habere in semetipso, et judicium dedit illi facere in potestate, qua filius hominis est; per carnem scilicet, sicut et Filius Dei per spiritum ejus. |
| [0169C] | Duos tamen Deos et duos Dominos nunquam ex ore nostro proferimus: non quasi non et Pater Deus, et Filius Deus, et Spiritus sanctus Deus, et Deus unusquisque; sed quoniam retro et duo dii et duo domini praedicabantur; ut, ubi venisset Christus, et Deus agnosceretur, et Dominus vocaretur, quia Filius Dei et Domini. |
| [0162C] | XX, 7): Non sumes nomen Dei in vanum. |
| [0185C] | Filius enim traditus est Dei, qui erat in filio hominis, sicut Scriptura subjungit: Nunc glorificatus est filius hominis, et Deus glorificatus est in illo. |
| [0180C] | Qui crediderit in illum, non judicatur; qui non crediderit in illum, jam judicatus est, quia non credidit in nomine unici Filii Dei. |
| [0188D] | Caeterum ut alia Evangelia non interponam, quae de nativitate Dominica idem confirmant, sufficit eum qui nasci habebat ex virgine, ab ipso annuntiari angelo, Filium Dei determinatum: Spiritus Dei superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit te: propterea quod nascetur ex te [0188D] sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. |
| [0189B] | Et ideo spiritus Dei Deus, et sermo Dei Deus, quia ex Deo, non tamen ipse ex quo est. |
| [0189B] | Quod si Deus Dei tanquam substantiva res, non erit ipse Deus, sed hactenus Deus, quia ex ipsius Dei substantia, qua et substantiva res est, et ut portio aliqua totius. |
| [0162C] | Hic certe est, qui in effigie Dei constitutus, non rapinam existimavit esse se aequalem Deo (Philip, II, 6). |
| [0171C] | Dicimus enim et Filium suo nomine eatenus invisibilem, qua sermo et spiritus Dei ex substantiae conditione jam nunc, et qua Deus, et sermo, et spiritus: visibilem autem fuisse ante carnem eo modo quo dicit (Num. |
| [0190B] | Sed haec injectio eorum ex praetractatis jam retusa est, quod Sermo Dei, vel spiritus Dei et virtus Altissimi dictus sit, quem Patrem faciunt. |
| [0169B] | Quod si ex illis es qui tunc Dominum non sustinebant Dei se Filium ostendentem, nec eum Dominum crederent, recordare tu cum illis scriptum esse: Ego dixi, Vos dii estis, et filii Altissimi (Ps. |
| [0190C] | Caro autem Deus non est, ut de illa dictum sit, quod nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei; sed ille qui in ea natus est, Deus de quo et psalmus (LXXXVI, 5): Quoniam Deus homo natus est in illa, et aedificavit eam voluntate patris. |
| [0191C] | Hic erit homo et filius hominis, qui definitus est Filius Dei secundum spiritum. |
| [0191C] | Hic erit Deus, et Sermo Dei filius. |
| [0192A] | Ex his Jesus constitit, ex carne homo, ex spiritu Deus, quem tunc angelus ex ea parte qua spiritus erat, Dei Filium pronuntiavit, servans carni filium hominis dici. |
| [0192B] | Sic et Apostolus etiam [0192B] Dei et hominum appellans sequestrem (I Tim. |
| [0192B] | Novissime qui Filium Dei carnem interpretaris, exhibe qui sit filius hominis. |
| [0192B] | Sed spiritus Patrem ipsum vis haberi; quia Deus spiritus, quasi non et Dei spiritus: sicut et sermo Deus, et Dei sermo. |
| [0194A] | Nam et Apostolus, non sine onere pronuntians Christum mortuum, adjecit, secundum Scripturas; ut duritiam pronuntiationis Scripturarum auctoritate molliret, et scandalum auditori everteret Quanquam cum duae substantiae censeantur in Christo Jesu, divina et humana, constet autem immortalem esse divinam, sicut mortalem quae humana sit, apparet, quatenus eum mortuum dicat, id est, qua carnem et hominem et filium hominis, non qua spiritum et Sermonem et Dei Filium. |
| [0192C] | IV, 27) universi in ista civitate adversus sanctum Filium tuum Jesum , quem unxisti, Herodes et Pilatus cum Nationibus; ita et Filium Dei Jesum contestati sunt, et Filium a Patre unctum. |
| [0195A] | Nec quisquam negabit, quando et nos pati pro Deo non possumus, nisi spiritus Dei sit in nobis qui et loquitur de nobis quae sunt confessionis; non ipse tamen patiens, sed pati posse praestans . |
| [0178B] | Et Sermo autem, Virtus et Sophia, ipse erit Dei Filius. |
| [0190C] | Imo de spiritu Dei dictum est. |
| [0168A] | Denique, sequens Scriptura distinguit inter personas: Et fecit Deus hominem, ad imaginem Dei fecit illum (Gen. |
| [0196B] | Qui vero confessus fuerit Christum Filium Dei non Patrem, Deus in illo manet, et ipse in Deo. |
| [0169B] | Et: Stetit Deus in ecclesia deorum; ut si homines, per fidem filios Dei factos, deos Scriptura pronuntiare non timuit, scias illam multo magis vero et unico Dei Filio Dei nomen jure contulisse. |
| [0188C] | Caeterum ut alia Evangelia non interponam, quae de nativitate Dominica idem confirmant, sufficit eum qui nasci habebat ex virgine, ab ipso annuntiari angelo, Filium Dei determinatum: Spiritus Dei superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit te: propterea quod nascetur ex te [0188D] sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. |
| [0189B] | Et ideo spiritus Dei Deus, et sermo Dei Deus, quia ex Deo, non tamen ipse ex quo est. |
| [0176C] | Interim, hic mihi promotum sit responsum adversus id quod et de Apocalypsi Joannis proferunt: Ego Dominus qui est , et qui fuit, et venit omnipotens; et sicubi alibi Dei omnipotentis appellationem non putant etiam Filio convenire: quasi qui venturus est, non sit [0177A] omnipotens, cum et Filius omnipotentis tam omnipotens sit , quam Deus Dei Filius. |
| [0168B] | I, 7-16); et dixit Deus: Fiant luminaria, et fecit Deus luminare majus et minus; sed et caetera utique idem fecit qui et priora, id est Sermo Dei, per quem omnia facta sunt, et sine quo factum est nihil. |
| [0163C] | Nec dubitaverim Filium dicere, et radicis fruticem, et fontis fluvium, et solis radium; quia omnis origo patens est; et omne quod ex origine profertur, progenies est, multo magis Sermo Dei, qui etiam proprie nomen Filii accepit: nec frutex tamen a radice, nec fluvius a fonte, nec radius a sole discernitur, sicut nec a Deo Sermo. |
| [0176C] | Cum ergo legis Deum omnipotentem, et Altissimum, et Deum virtutum, et Regem Israelis, et QUI EST; vide ne per haec Filius etiam demonstretur, suo jure Deus omnipotens , qua Sermo Dei omnipotentis, quaque omnium accepit [0176C] potestatem; Altissimus, qua dextera Dei exaltatus, sicut Petrus in Actis (II, 22) concionatur; Dominus virtutum, quia omnia subjecta sunt illi a patre; Rex Israelis, quia ille proprie excidit sors gentis istius; item, QUI EST, quoniam multi filii dicuntur, et non sunt. |
| [0193D] | [0193D] Obmutescat, obmutescat ista blasphemia, sufficiat Christum Filium Dei mortuum dici; et hoc quia ita [0194A] scriptum est. |
| [0186B] | Nobis omnes Scripturae, et veteres Christum Dei, et novae Filium Dei praefiniunt. |
| [0189C] | His itaque rebus quodcumque sunt, spiritu Dei et sermone et virtute collatis in virginem, quod de ea nascitur, Filius Dei est. |
| [0157A] | I, 3): hunc missum a Patre in virginem, et ex ea natum hominem et Deum, filium hominis et filium Dei, et cognominatum Jesum Christum: hunc passum, hunc mortuum et sepultum secundum Scripturas, et resuscitatum a Patre, et in coelos resumptum, sedere ad dexteram Patris, venturum judicare vivos et mortuos, qui exinde miserit, secundum promissionem suam, a Patre Spiritum Sanctum Paracletum, sanctificatorem fidei eorum qui credunt in Patrem et Filium et Spiritum Sanctum. |
| [0169B] | Et: Stetit Deus in ecclesia deorum; ut si homines, per fidem filios Dei factos, deos Scriptura pronuntiare non timuit, scias illam multo magis vero et unico Dei Filio Dei nomen jure contulisse. |
| [0154B] | Sermonem appellandum [0154B] censet Verbum Dei Tertullianus, solum post extrinsecam ejus prolationem, seu manifestationem in universi creatione factam juxta antiquissimorum theologorum loquendi phrasin et modum; fatetur tamen Sermonem in primordio apud Deum fuisse. |
| [0183B] | Et interrogatus a Judaeis, si ipse esset Christus (utique Dei, nam usque in hodiernum Judaei Christum Dei, non ipsum Patrem sperant, quia nunquam Christus Pater scriptus est venturus): Loquor, inquit, vobis, et non creditis. |
| [0177A] | Interim, hic mihi promotum sit responsum adversus id quod et de Apocalypsi Joannis proferunt: Ego Dominus qui est , et qui fuit, et venit omnipotens; et sicubi alibi Dei omnipotentis appellationem non putant etiam Filio convenire: quasi qui venturus est, non sit [0177A] omnipotens, cum et Filius omnipotentis tam omnipotens sit , quam Deus Dei Filius. |
| [0189B] | Quod si Deus Dei tanquam substantiva res, non erit ipse Deus, sed hactenus Deus, quia ex ipsius Dei substantia, qua et substantiva res est, et ut portio aliqua totius. |
| [0156B] | Nos vero et semper, et nunc magis, ut instructiores per Paracletum deductorem scilicet omnis veritatis, unicum quidem Deum credimus: sub hac tamen dispensatione, quam oeconomiam dicimus, ut unici Dei sit et filius sermo ipsius, qui ex ipso processerit, per quem omnia facta sunt, et [0157A] sine quo factum est nihil (Joan. |
| [0155A] | Caeterum, si filius Dei esset, nunquam illum fortasse dignarer? |
| [0192B] | An tu, si ex aliquo argumento vestitus quoque vocaretur Jesus, quomodo Christus ab unctionis sacramento, aeque Jesum Filium Dei diceres, [0192C] vestitum vero Patrem crederes? |
| [0183B] | IX, 35), credis in Filium Dei? |
| [0180A] | Idem et agnus Dei ab Joanne designatur, non ipse cujus est dilectus. |
| [0163A] | Prolatus est sermo Dei, annon? |
| [0192B] | Sed spiritus Patrem ipsum vis haberi; quia Deus spiritus, quasi non et Dei spiritus: sicut et sermo Deus, et Dei sermo. |
| Adversus Valentinianos | Reditus in Auctori Indicem |
| [0544A] | Porro, facies Dei spectat in simplicitate quaerentes (Sap. |
| [0550B] | Sed haeretici quantas supernitates supernitatum, [0550B] et quantas sublimitates sublimitatum in habitaculum dei sui cujusque suspenderint, extulerint, expanderint, mirum est. |
| [0567A] | Audisti Conversionem, genus aliud Passionis; ex hac omnis anima hujus mundi dicitur constitisse, etiam ipsius Demiurgi, id est Dei nostri. |
| [0594A] | Sunt qui filium hominis aliunde conceperint dicendum: quamquam ipsum Patrem pro magno nominis sacramento Homines appellasse praesumpserint, ut quid amplius speres de ejus Dei fide cui nunc adaequaris? |
| Apologeticus Adversos Gentes Pro Christianis | Reditus in Auctori Indicem |
| [0417A] | Et tamen quod facinus admittit, qui magis ad Caesarem promerendum et operam et spem suam transfert, nec appellationem dei ita ut imperatoris in alio quam principe confitetur, cum capitale esse judicetur alium praeter Caesarem et dicere et audire? |
| [0393A] | Necesse est igitur pauca dicamus de Christo ut Deo Tantum Judaeis erat apud Deum gratia, ubi et insignis justitia et fides originalium auctorum, unde illis et generis magnitudo et regni sublimitas floruit et tanta felicitas, ut Dei vocibus, quibus edocebantur, de promerendo Deo, et non offendendo, praemonerentur. |
| [0391B] | Hoc insigni capite plenissima propinatur Christi, Dei Filii, historia, qui, prout ad salutem animarum debet cognosci, late et nervose describitur. |
| [0332A] | At cum post mortem homines ob meritorum praestantiam in Deos ad lecti dicantur, inquirit hoc capite in caussas quae hoc exegerint: quae quidem respectu summi Dei inveniri nequeunt, cum ille aliorum ope non indigeat: respectu ipsorum, vel vanae sunt, vel tales, ut mereantur potius ob illas cum maleficis in imum tartarum detrudi, ubi collocarunt eos viros, qui et inventis, et meritis illos longe superarunt. |
| [0415B] | Christum timentes in Deo, et Deum in Christo, subjiciuntur servis Dei et Christi. |
| [0447B] | Nos judicium dei suspicimus in imperatoribus, qui gentibus illos praefecit. |
| [0380A] | Hujus Dei veram cognitionem, scriptis proditam, antiquiorem omni litteratura saeculari ostendit, imo omnibus illorum diis ipsis, utpote qui postea in deorum numerum sint relati. |
| [0360A] | Quid, quod imago dei vestri ignominiosum caput et famosum vestit? |
| [0372A] | Sed nova jam dei nostri in ista civitate proxime editio publicata est, ex quo quidam in frustrandis bestiis mercenarius noxius picturam proposuit cum ejusmodi inscriptione: DEUS CHRISTIANORUM ONOKOITHS. |
| [0377A] | Quae licet carcere corporis pressa, licet institutionibus pravis circumscripta, licet libidinibus ac concupiscentiis evigorata, [0376B] licet falsis diis exancillata, cum tamen resipiscit, ut ex crapula, ut ex somno, ut ex aliqua valetudine, et sanitatem suam patitur, DEUM nominat, hoc solo nomine, quia proprio [0377A] Dei veri: DEUS MAGNUS, DEUS BONUS, et QUOD DEUS DEDERIT, omnium vox est. |
| [0385A] | Habetis, quod sciam, et vos Sibyllam, quatenus appellatione ita vera vates dei veri passim super caeteros, qui vaticinari videbantur, usurpata est, sicut vestrae Sibyllae nomen de veritate mentitae, quemadmodum et dei vestri. |
| [0400B] | Quem igitur solummodo hominem praesumpserant de humilitate, sequebatur uti magum aestimarent de [0400B] potestate, cum ille verbo daemonia de hominibus excuteret, caecos reluminaret, leprosos purgaret, paralyticos restringeret, mortuos denique verbo redderet vitae, elementa ipsa famularet, compescens procellas et freta ingrediens, ostendens se esse ΛΟΓΟΝ Dei, id est verbum illud primordiale primogenitum, virtute et ratione comitatum, et spiritu fultum, eumdem qui verbo omnia, et faceret, et fecisset. |
| [0415A] | [0415A] si homo communis conditionis, si magus, si post mortem de sepulcro a discipulis subreptus, si nunc denique penes inferos, si non in coelis potius, et inde venturus cum totius mundi motu, cum horrore orbis, cum planctu omnium, sed non Christianorum, ut Dei Virtus et Dei Spiritus et Sermo et Sapientia et Ratio et Dei Filius. |
| [0399B] | Iste igitur Dei radius, ut retro semper praedicabatur, delapsus in virginem quamdam, et in utero ejus caro figuratus, nascitur Homo Deo mistus. |
| [0415A] | [0415A] si homo communis conditionis, si magus, si post mortem de sepulcro a discipulis subreptus, si nunc denique penes inferos, si non in coelis potius, et inde venturus cum totius mundi motu, cum horrore orbis, cum planctu omnium, sed non Christianorum, ut Dei Virtus et Dei Spiritus et Sermo et Sapientia et Ratio et Dei Filius. |
| [0353A] | Nec tragici quidem aut comici parcunt, ut non aerumnas vel errores domus alicujus dei praefentur. |
| [0415A] | [0415A] si homo communis conditionis, si magus, si post mortem de sepulcro a discipulis subreptus, si nunc denique penes inferos, si non in coelis potius, et inde venturus cum totius mundi motu, cum horrore orbis, cum planctu omnium, sed non Christianorum, ut Dei Virtus et Dei Spiritus et Sermo et Sapientia et Ratio et Dei Filius. |
| [0470A] | Nam et judicatur magno cum pondere, ut apud certos de Dei conspectu, summumque futuri judicii praejudicium est, si quis ita deliquerit, ut a communicatione orationis et conventus et omnis sancti commercii relegetur, Praesident probati quique seniores, honorem istum non pretio [0470A] sed testimonio adepti; neque enim pretio ulla res Dei constat. |
| [0413B] | Si altera parte vere dei sunt, cur sese daemonia mentiuntur? |
| [0433A] | Ille scilicet spiritus daemoniacae et angelicae paraturae, qui noster ob divortium aemulus et ob Dei gratiam invidus, de mentibus vestris adversus nos praeliatur, occulta inspiratione, modulatis et subornatis ad omnem, [0433B] quam in primordio exorsi sumus, et judicandi perversitatem et saeviendi iniquitatem. |
| [0366A] | Cum lignum aliquod propitiatur, viderit habitus, dum materiae qualitas eadem sit; viderit forma, dum id ipsum dei corpus sit. |
| [0380A] | Ex ipsis enim et ad ipsos semper prophetae peroraverant, scilicet ad [0380A] domesticam Dei gentem ex patrum gratia. |
| [0399B] | Ita et quod de Deo profectum est, Deus est, et Dei Filius, et unus ambo. |
| [0344A] | Nam ut supra perstrinximus, status dei cujusque in senatus [0344B] aestimatione pendebat. |
| [0403A] | Discipuli quoque diffusi per orbem, ex praecepto magistri Dei paruerunt, qui et ipsi a Judaeis insequentibus multa perpessi, utique pro fiducia veritatis libenter, Romae postremo per Neronis saevitiam, sanguinem christianum seminaverunt. |
| [0408A] | Dispositiones etiam Dei, et tunc prophetis concionantibus exceperunt, et nunc lectionibus resonantibus carpunt. |
| [0446A | Qui ergo putaveris nihil nos de salute Caesarum curare, inspice dei voces, litteras nostras, quas neque ipsi supprimimus et plerique casus ad extraneos transferunt. |
| [0348A] | Sed quum Larentinam, publicum scortum, velim saltem Laidem aut Phrynen, inter Junones et Cereres ac Dianas adoratis; quum Simonem Magum statua et inscriptione [0348A] sancti dei inauguratis; quum de paedagogiis aulicis nescio quem synodi deum facitis: licet non nobiliores dii veteres, tamen contumeliam a vobis deputabunt, hoc et aliis licuisse, quod solis antiquitas contulit. |
| [0486A] | Ex eo enim et innocentia seculi iniquitates temperavit, et deprecatores Dei esse [0487A] coeperunt. |
| [0450A] | Dicam plane imperatorem dominum, sed more communi, sed quando non cogor, ut dominum dei [0451A] vice dicam. |
| [0336A] | Illuc enim abstrudi solent impii quique in parentes, et in sorores incesti, et maritarum adulteri, et virginum raptores et puerorum contaminatores, et qui saeviunt, [0336A] et qui occidunt, et qui furantur, et qui decipiunt, et quicumque similes sunt alicujus dei vestri, quem neminem integrum a crimine aut vitio probare poteritis, nisi hominem negaveritis. |
| [0385A] | Habetis, quod sciam, et vos Sibyllam, quatenus appellatione ita vera vates dei veri passim super caeteros, qui vaticinari videbantur, usurpata est, sicut vestrae Sibyllae nomen de veritate mentitae, quemadmodum et dei vestri. |
| [0377A] | Novit enim sedem Dei vivi; ab illo, et inde descendit. |
| [0399A] | Hunc ex Deo prolatum didicimus, et prolatione generatum, et idcirco Filium Dei et Deum dictum ex unitate substantiae. |
| [0450A] | Augustus imperii formator, ne dominum quidem dici se volebat; et hoc enim dei est cognomen. |
| [0471A] | Nam inde non epulis nec potaculis, nec ingratis voratrinis dispensatur, sed egenis alendis humandisque, et pueris ac puellis re ac parentibus destitutis, jamque domesticis senibus, item naufragis, et si qui in metallis, et si qui in insulis, [0471A] vel in custodiis, duntaxat ex caussa Dei sectae alumni confessionis suae fiunt. |
| [0471A] | Sed ejusmodi vel, duntaxat ex caussa Dei sectae alumni confessionis suae fiunt. |
| [0416B] | At e contrario in vos exprobatio resultabit, qui mendacium colentes, veram religionem veri dei non modo negligendo, quin insuper expugnando, in verum committitis crimen verae irreligiositatis. |
| [0478B] | Factiosos potius esse illos, qui benemeritis insidiati, publica mala christianis imputent, cum et ante sectam hanc majora et tertiora etiam orbem quassaverint, illa vero exorta, minora levioraque esse ceperint, utpotae quae precibus suis meritas Numinis poenas [0478B] depellat, licet illi temere deos colentes veri Dei benignitatem idolis adscribant. |
| [0498A] | Quorum quidem innocentia, non ex timore hominis, [0498A] sed ex reverentia Dei provenire, cujus dictatione perfectissimas leges nacti, didicerint omni malo, vel a prima origine, occurrere, sanctos se et inviolatos Deo judici reservantes. |
| [0397A] | Caeterum Dei Filius nullam de impudicitia habet matrem, etiam quam videtur habere non nupserat. |
| [0515A] | Imo, si quid sanum vel veritati simile in scriptis philosophorum inveniatur, id totum ab antiquiore lege Dei, quam incorruptam Christiani habeant, mutuatum, sed ita ut pro captu et voluntate sua quilibet eorum id corruperit et mutaverit, quod itaque nullam paritatem inter utrosque inferat, sed magis ostendat, diversas illorum sectas ab unica veritate, quam de antiquiore forma possident Christiani, in infinitos errores procidisse. |
| [0469A] | Nam et judicatur magno cum pondere, ut apud certos de Dei conspectu, summumque futuri judicii praejudicium est, si quis ita deliquerit, ut a communicatione orationis et conventus et omnis sancti commercii relegetur, Praesident probati quique seniores, honorem istum non pretio [0470A] sed testimonio adepti; neque enim pretio ulla res Dei constat. |
| [0395A] | [Venit igitur, qui ad reformandam et illuminandam eam venturus a Deo praenuntiabatur, Christus ille [0395A] Filius dei]. |
| [0523A] | Ideoque repraesentabuntur et corpora, quia neque pati quicquam potest anima sola sine stabili materia, id est carne; et quod omnino de judicio Dei pati debent animae, non sine carne meruerunt, intra quam omnia egerunt. |
| [0395A] | Hujus igitur gratiae disciplinaeque arbiter et magister, illuminator atque deductor generis humani, Filius Dei annuntiabatur, non quidem ita genitus, ut erubescat de filii nomine aut de patris [0396A] semine; non de sororis incesto, nec de stupro filiae aut conjugis alienae deum patrem passus est, squamatum, aut cornutum, aut plumatum amatorem, aut in aurum conversum; Jovis enim [0397A] ista sunt numina vestri. |
| [0524A] | Dubitabitur, credo, de Dei viribus, qui tantum corpus hoc mundi de eo quod non fuerat, non minus quam de morte vacationis et inanitatis composuit animatum spiritu omnium animarum animatore, signatum et per ipsum humanae resurrectionis exemplum in testimonium vobis. |
| [0445A] | Hic erit crimen, ubi veritas est Dei et devotio. |
| [0527A] | Ideoque nec mors jam, nec rursus ac rursus resurrectio, sed erimus iidem qui nunc, nec alii post: Dei quidem cultores apud Deum semper, superinduti substantia propria aeternitatis; profani vero et qui non integri ad Deum, in poena aeque jugis ignis, habentis ex ipsa natura ejus, divinam scilicet subministrationem incorruptibilitatis. |
| [0527A] | Ita longe alius est qui usui humano, alius qui judicio Dei apparet, sive de coelo fulmina stringens, sive de terra per vertices montium eructans; non enim absumit quod exurit, sed, dum erogat, reparat, Adeo [0527B] manent montes semper ardentes, et qui de coelo tangitur, [0528A] salvus est, ut nullo jam igni decinerescat. |
| [0528A] | Montes uruntur et durant: quid nocentes et Dei hostes? |
| [0441A] | Tales in ipso supplicationis gestu mactent, inquit, animam Deum pro Imperatore ambientem extorqueant, veritatem et Dei devotionem, irreligiositatem, si possint, deputent. |
| [0450A] | Quin et Augustum ipsum Domini tyranni cum nomen abhorruisse, quod et, vice Dei dictum, Divinae Dominationis suggillatio sit, communi more et a Christianis, dici possit. |
| [0416B] | Si enim non sunt dei pro certo, nec religio pro certo est; si religio non est, quia nec Dei pro certo, nec nos pro certo rei sumus laesae religionis. |
| [0536A] | Quis non, ubi requisivit, accedit, ubi accessit, pati exoptat, ut totam Dei gratiam redimat, ut omnem veniam ab eo compensatione sanguinis sui expediat? |
| [0416B] | Si enim non sunt dei pro certo, nec religio pro certo est; si religio non est, quia nec Dei pro certo, nec nos pro certo rei sumus laesae religionis. |
| [0340A] | In patibulo primum corpus dei vestri dedicatur. |
| Carmen De Jona Et Ninive | Reditus in Auctori Indicem |
| [1111B] | Famulum ille fatetur Praetimidum fidumque Dei, qui sustulit altum , Qui terram posuit, qui totam corpore fudit: Ipsius sese profugum, caussasque revelat. |
| [1112A] | Ea ego tempestas, ego tota insania mundi, In me, inquit, vobis aether ruit, et mare surgit: In me terra procul, mors proxima, nulla Dei spes. |
| De Anima | Reditus in Auctori Indicem |
| [0662C] | Si vero non putas capere tam minuta corpuscula Dei [0663A] ingenium, sic quoque magnificentiam ejus agnoscas, quod modicis animalibus, sine necessariis membris nihilominus vivere instruxerit, salvo etiam visu sine oculis, et esu sine denticulis, et digestu sine alveis: quemadmodum et incedunt quaedam sine pedibus, manante impetu, quod angues; et insurgente conatu, quod vermes; et spumante reptatu, quod limaces. |
| [0733A] | Sic enim et daemonia expostulant eam a suis somniatoribus, ad lenocinium scilicet divinitatis, quia familiarem Dei norunt: quia et Daniel (Dan X) rursus trium hebdomadum statione aruit victu; sed ut Deum inliceret humiliationis officiis, non ut animae somniaturae sensum et sapientiam strueret, quasi non in ecstasi acturae. |
| [0696B] | Igitur ex uno homine tota haec animarum redundatia agitur, observante scilicet natura Dei edictum: Crescite, et in multitudinem proficite. |
| [0697A] | Sed nullus sermo divinus, nisi Dei unius, quo Prophetae, quo Apostoli, quo ipse Christus intonuit. |
| [0696A] | Ex adflatu Dei anima: quid aliud adflatus Dei, quam vapor spiritus? |
| [0734A] | Hoc stipulata est Dei vox (Gen. |
| [0642D] | Deinde ad institutum accedens, primum adversus Platonem animam natam et factam dicit, utpote ex Dei flatu. |
| [0643A] | Ita tamen spiritum animam dici, ut neque Dei spiritus sit, quod videbatur Hermogenes sentire, neque spiritale nescio quod semen Valentinianorum animae collatum sit. |
| [0644A] | Quocirca animam definiri: Dei flatu natam, immortalem, corporalem (en iterum paradoxon Auctoris) effigiatam, substantia simplicem, de suo patientem, varie procedentem, liberam arbitrii, accidentiis obnoxiam, per ingenia mutabilem, rationalem, dominatricem, divinatricem. |
| [0733C] | Quid ergo nec a Deo Atlantes somniarent, vel quia nulla jam gens Dei extranta est, in omnem terram et in [0734A] terminos orbis Evangelio coruscante? |
| [0645C] | Et vero etiam infantes ac atlantes somniare; cum et somnia a Deo sint, nullaque jam gens Dei sit extranea, in omnes terminos orbis Evangelio coruscante. |
| [0741A] | III, 16) Dei templum, cum in Christo est; sed interim animam consepto suo obstruit, et obscurat, et concretione carnis infaecat; unde illi, velut per corneum specular, obsoletior lux rerum est, procul [0741B] dubio cum vi mortis exprimitur de concretione carnis, et ipsa expressione colatur, certe de oppanso corporis erumpit in apertum, ad meram et puram et suam lucem statim semetipsam in expeditione substantiae recognoscit, et in divinitatem ipsa libertate resipiscit, ut de somno emergens, ab imaginibus ad veritates: tunc et enuntiat quae videt, tunc exsultat aut trepidat, prout paraturam deversorii sui sentit, de ipsius statim angeli facie, vocatoris animarum, Mercurii poetarum. |
| [0746A] | Porro, aut constituta sunt tempora unicuique, et constituta praeripi posse non credam; aut si constituta sunt quidem, Dei tamen voluntate vel aliqua potestate mutilantur, frustra [0746B] mutilantur, si jam impleti sustinent; aut si non sunt constituta, nulla erit reliquatio temporum non constitutorum. |
| [0658B] | Sol enim corpus, siquidem ignis; sed quod aquila confiteatur, neget noctua; non tamen praejudicans aquilae: tantumdem et animae corpus invisibile carni si forte, spiritus vero visibile: sic Joannes, in spiritu Dei factus, animas martyrum conspicit (Apoc. |
| [0646C] | Nbsp; CAPUT PRIMUM De solo censu animae congressus Hermogeni, quatenus et istum ex materiae potius suggestu, quam ex Dei flatu constitisse praesumpsit, nunc ad reliquas conversus quaestiones, plurimum videbor cum philosophis dimicaturus. |
| [0648B] | Haec sapientia de schola coeli deos quidem saeculi negare liberior, quae nullum Aesculapio gallinaceum reddi jubens praevaricetur, nec nova inferens daemonia, sed vetera depellens; nec adolescentiam vitians, sed omni bono pudoris informans, ideoque non unius urbis, sed universi orbis iniquam sententiam sustinens pro nomine veritatis, tanto scilicet perosioris quanto plenioris, ut et mortem non de poculo per habitum jocunditatis absorbeat, sed de patibulo et vivicomburio per omne ingenium crudelitatis exhauriat, interea in isto tenebrosiore carcere saeculi inter [0648B] suos Cebetas et suos Phaedonas, si quid de anima examinandum est, ad Dei regulas dirigat. |
| [0735A] | Suspectam enim faciam tantam raritatem securissimi atque tutissimi sacramenti, apud quod nec pro Deo ipso mori lex est; cum contra, omnes jam nationes ascendant in montem Domini, et in aedem Dei Jacob, mortem per martyrium quoque flagitantis, quam de Christo etiam suo exigit. |
| [0658A] | Sic igitur etsi [0658A] corporalia incorporalibus objacent, ipsa quoque inter se differunt, ut differentia species eorum ampliet, non genus mutet: ut sint corporalia, sic multa in Dei gloriam, dum varia; sic varia, dum diversa; dum his alii qualitatum sensus, alii illis; dum his alia alimenta, alia illis; dum haec invisibilia, illa visibilia; dum haec gravia, illa levia. |
| [0650A] | Hoc itaque commiserit nos et philosophos in ista praesertim materia, quod interdum communes sententias propriis argumentationibus vestiant, contrariis alicubi regulae nostrae; interdum sententias proprias communibus argumentationibus muniant, consentaneis alicubi regulae illorum; ut prope sit exclusa veritas a philosophia per veneficia in illam sua, et ideo utroque titulo societatis adversario veritatis urgemur, et communes sententias ab argumentationibus philosophorum liberare, et communes argumentationes a sententiis eorum separare, revocando quaestiones ad Dei literas, exceptis plane quae [0650B] sine laqueo alicujus praejudicii ad simplex testimonium licebit adsumere: quia et ex aemulis nonnunquam testimonium necessarium, si non aemulis prosit. |
| [0652A] | Una jam congressionne decisa adversus Hermogenem, ut praefati sumus; quia animam ex Dei flatu, non ex materia vindicamus; muniti et illic divinae determinationis inobscurabili regula: Et flavit, inquit, Deus flatum vitae in faciem hominis, et factus est homo in animam vivam, utique ex Dei flatu: de isto nihil amplius revolvendum: Habet suum titulum, et suum haereticum. |
| [0652A] | Una jam congressionne decisa adversus Hermogenem, ut praefati sumus; quia animam ex Dei flatu, non ex materia vindicamus; muniti et illic divinae determinationis inobscurabili regula: Et flavit, inquit, Deus flatum vitae in faciem hominis, et factus est homo in animam vivam, utique ex Dei flatu: de isto nihil amplius revolvendum: Habet suum titulum, et suum haereticum. |
| [0652B] | Consequens enim est, ut ex Dei flatu animam professi, initium ei deputemus. |
| [0711C] | Spiritus [0711C] vero et virtus extrinsecus conferuntur ex Dei gratia. |
| [0712A] | [0712A] ita et transferri in alterum possunt ex Dei voluntate, ut factum est retro de Moysis spiritu. |
| [0713A] | Caeterum, et ipsam, Dei adflatus animasset, si non ut carnis, ita et animae ex Adam tradux fuisset in foemina. |
| [0715A] | Sed et cum septimo mense nativitas plena est, [0715A] facilius quam octavo, honorem sabbati agnoscam, ut quo die dedicata est Dei conditio, eo mense interdum producatur Dei imago. |
| [0662A] | Cui vero tantum patuit in Dei opera, ut alicui haec deesse praesumpserit? |
| [0715A] | Sed et cum septimo mense nativitas plena est, [0715A] facilius quam octavo, honorem sabbati agnoscam, ut quo die dedicata est Dei conditio, eo mense interdum producatur Dei imago. |
| [0664B] | Caeterum adversus Hermogenem, qui eam ex materia, non ex Dei flatu contendit, flatum proprie tuemur. |
| [0687A] | Illius est enim et [0687A] in Phaedone, quod animae hinc euntes sint illuc, et inde huc; item in Timaeo, quod genimina Dei, delegata sibi mortalium genitura, accepto initio animae immortali, mortale ei circumgelaverint corpus: tum quod mundus hic imago sit alterius alicujus. |
| [0664B] | Ille enim, adversus ipsius Scripturae fidem, flatum in spiritu vertit: ut dum incredibile est, spiritum Dei in delictum, et mox in judicium devenire, ex materia potius anima credatur, quam ex Dei spiritu. |
| [0664B] | Ille enim, adversus ipsius Scripturae fidem, flatum in spiritu vertit: ut dum incredibile est, spiritum Dei in delictum, et mox in judicium devenire, ex materia potius anima credatur, quam ex Dei spiritu. |
| [0664C] | Nec diutius de isto, nisi propter haereticos, qui nescio quod spiritale semen infulciunt animae, de Sophiae matris occulta liberalitate conlatum, ignorante factore, cum Scriptura factoris magis Dei sui conscia, nihil amplius promulgaverit, quam Deum flantem in faciem hominis flatum vitae, et hominem factum in animam [0665A] vivam, per quam exinde et vivat et spiret: satis declarans differentias spiritus et animae, insequentibus instrumentis, ipso Deo pronuntiante (Is. |
| [0743A] | Quo ergo anima modo exhalabit in coelum, Christo illic adhuc sedente ad dexteram Patris, nondum Dei jussu per tubam archangeli audito [0744A] , nondum illis quos Domini adventus in saeculo invenerit obviam ei creptis in aerem, cum his qui mortui in Christo primi resurgent? |
| [0718B] | III): Nisi quis nascetur ex aqua et spiritu, non ibit in regnum Dei, id est, non erit sanctus. |
| [0673A] | Caeterum, cum idem [0673A] Plato solum rationale dicat, ut in anima Dei ipsius, si nos etiam irrationale naturae adscribimus quam a Deo anima nostra sortita est, aeque irrationale de Deo erit, utpote naturale, quia naturae Deus auctor est. |
| [0720B] | Sic et divinitas animae in praesagia erumpit, ex bono priore, et conscientia Dei in testimonium prodit: Deus bonus! |
| [0749A] | Dubitavit, si forte, tunc prophetam se Dei asseverare, et utique Sauli, in quo [0749B] jam ipse morabatur? |
| [0676A] | Totum vitae statum evertis, omnem naturae ordinem turbas, ipsius Dei providentiam excaecas, qui cunctis [0676B] operibus suis intelligendis, incolendis, dispensandis, fruendisque fallaces et mendaces dominos praefecerit sensus. |
| [0722B] | Apud nos autem id poterit audiri, quod Dei contemplatio suggerit, auctoris omnium de quibus quaeritur. |
| [0722B] | Credimus enim si quid est natura, rationale aliquod opus Dei esse. |
| [0680A] | Tunc mihi post differentiam, etiam praelatio retundenda est, perventuro usque ad potioris Dei persuasionem. |
| [0681A] | Volunt infantiam sola anima contineri, qua tantummodo vivat, non ut pariter sapiat; quia nec omnia sapiant quae vivant: denique, arbores vivere, nec tamen sapere, secundum Aristotelem, et si quis alius substantiam animalem in universa communicat, quae apud nos in homine privata res est, non modo [0681A] ut Dei opus, quod et caetera, sed ut Dei flatus, quod haec sola, quam dicimus cum omni instructu suo nasci. |
| [0681A] | Volunt infantiam sola anima contineri, qua tantummodo vivat, non ut pariter sapiat; quia nec omnia sapiant quae vivant: denique, arbores vivere, nec tamen sapere, secundum Aristotelem, et si quis alius substantiam animalem in universa communicat, quae apud nos in homine privata res est, non modo [0681A] ut Dei opus, quod et caetera, sed ut Dei flatus, quod haec sola, quam dicimus cum omni instructu suo nasci. |
| [0750A] | Sed etsi quasdam revocavit [0750A] in corpora Dei virtus, in documenta juris sui, non idcirco communicabitur fidei, et audaciae magorum, et fallaciae somniorum, et licentiae poetarum. |
| [0685B] | Caetera animae naturalia jam a nobis audiit Hermogenes, cum ipsorum defensione et probatione per quae Dei potius quam materiae cognoscitur. |
| [0685C] | Et divinationem interdum, seposita quae per Dei gratiam obvenit [0686A] ex prophetia. |
| [0686A] | Definimus animam Dei flatu natam, immortalem, corporalem, effigiatam, substantia simplicem, de suo patientem, varie procedentem, liberam arbitrii, accidentiis obnoxiam, per ingenia mutabilem, rationalem, dominatricem, divinatricem, ex una redundantem. |
| [0750A] | Atquin in resurrectionis exemplis, cum Dei virtus, sive per Prophetas, sive per Christum, sive per Apostolos in corpora animas repraesentat, solida et contrectabili, et satiata veritate, praejudicatum est hanc esse formam veritatis, ut omnem mortuorum exhibitionem incorporalem praestigias judices. |
| [0731C] | Sicut ergo dignatio Dei et in ethnicos, ita et tentatio Mali et in sanctos, a quibus nec interdiu [0732A] absistit, ut vel dormientibus obrepat qua potest, si vigilantibus non potest. |
| [0665B] | Denique Saulem tam Dei spiritus postea vertit in alium virum, id est in propheten, cum dictum est (I Reg. |
| [0665B] | Igitur si neque Dei, neque diaboli spiritus ex nativitate conferitur animae, solam eam constat ante eventum spiritus utriusque: si solam, et simplicem et uniformem substantiae nomine, atque [0666A] ita non aliunde spirantem quam ex substantiae suae sorte. |
| [0693B] | Sed omnis inaequalitas sententiae humanae usque ad Dei terminos: in nostras jam lineas gradum colligam, ut quod Philosophis Medicisque respondi, Christiano probem. |
| [0751A] | Hoc si ex arbitrio suo in vita, quanto magis ex judicio Dei post mortem! |
| [0694B] | Sic et ad Hieremiam legis Dei vocem (Jerem. |
| [0696A] | Ex adflatu Dei anima: quid aliud adflatus Dei, quam vapor spiritus? |
| De Baptismo Et De Poenitentia | Reditus in Auctori Indicem |
| [1158A] | Quisquis is fuit, non visibili quadam forma descendisse, sed solum aquam, virtute medica eidem quasi transeunter impressa, singulari DEI jussu imbuisse, sicque signum suae praesentiae visibile edidisse putandus est. |
| [1194A] | Ait, alte impresse recogitandam esse voluntatem DEI. |
| [1159D] | Atque haec similitudo est velut imaginis illius perfectio et complementum; quoniam non Dei perfectiones duntaxat, sed ipsa quoque velut ultima earundem lineamenta exprimit, ipsiusque etiam SS. |
| [1144A] | II, 14, ait, animalis homo non percipit ea, quae sunt spiritus DEI, stultitia enim est illi, et non potest intelligere. |
| [1191B] | Et hoc utique censu commodo intelligi potest noster, cum Baptismum Dei censum, tanquam inter bona Dei propria numerandum, vocat. |
| [1158C] | Gratia Dei. |
| [1159C] | Itaque anima attributa Dei in se, [1159D] velut speculo quodam, relucentia exhibet. |
| [1153B] | Huc quoque pertinebant Festa Palilia, mense Aprili in honorem Palis dei celebrari solita, de quibus Ovid. |
| [1175B] | Erunt sicut Angeli Dei in coelo. |
| [1196A] | Episcoporum, anno 253 ita conclusit: Infantes debere baptizari tantum post octavum a nativitate diem, nemo consensit, sed universi potius judicavimus, nulli hominum nato misericordiam Dei et gratiam esse denegandam. |
| [1162A] | Noster [1162A] inquit: Habes Moysen, Dei de proximo arbitrum. |
| [1204D] | Est enim lavacrum regenerationis, secundum illud Christi ad Nicodemum: Nisi quis renatus fuerit denuo, non potest videre regnum DEI (Jo. |
| [1159C] | Est igitur homo factus ad imaginem, non quoad corpus (hoc enim commune habet cum aliis animalibus, quae tamen non ad imaginem Dei creata sunt), sed quantum ad animam, quae natura sua est spiritualis, simplex, immortalis, intellectu et voluntate, ejusque libertate pollens, etc. |
| [1145A] | Quis vero hic, SPIRITUS DEI? |
| [1145D] | Et a majoribus nostris probatum, quod spiritus ille SPIRITUS DEI SANCTUS dictus est, etc. |
| [1145D] | Confirmat, inquiens: Incompositam et invisibilem materiam abyssorum magnitudine et deformibus tenebris opprimebat: solus Spiritus DEI in aurigae modum super aquas ferebatur, et nascentem mundum in figura Baptismi parturiebat. |
| [1146A] | Dicamus igitur, per SPIRITUM DEI imprimis intelligi ventum, seu aerem elementarem, et hunc singulari virtute DEI commotum, perfluendo aquas, his velut incorporatum fuisse, sicque eas ad progeneranda viventia foecundasse, et Spiritum Sanctum sub hoc aere invisibiliter latentem, easdem aquas virtute, per Baptismum olim animam sanctificandi quodammodo initiasse. |
| [1190D] | Dei census. |
| [1146C] | Igitur Tertullianus jam Patribus illis, de quibus supra: Spiritus Dei, facem praetulit, non minus L. |
| [1146C] | Ita disserit: Eum spiritum conditum ostendit, qui in terras conditas deputabatur, qui super aquas ferebatur, librator, et adflator, et animator Universitatis, non, ut quidam putant, ipsum DEI significari SPIRITUM ( neque enim aquae Dominum sustinere sufficerent); sed eum spiritum dicit, de quo etiam venti consistunt, etc. |
| [1147D] | III, 2, mons Horeb, in quo apparuit Dominus Moysi in flamma ignis de medio rubi, ex praesentia DEI singulari quamdam sanctitatem contrahebat, atque ideo ad illum DEUS: Solve, inquit, calceamentum de pedibus tuis; locus enim, in quo stas, TERRA SANCTA est. |
| [1151B] | Nonnulli credunt, perfabulosam hanc deam (quod Isis Cimbrica lingua EST, EST, significet), infinitam DEI SAPIENTIAM adumbratam fuisse, quae Proverb. |
| [1155B] | [1155B] Aemulum Dei, Diabolum videlicet. |
| [1158A] | Credidere quidam hunc Archangelum fuisse Raphael, qui interpretatur Medicina DEI, ut olim peculiariter a DEO ad Tobiam a sua caecitate liberandum missus, ita ad aliorum quoque hominum graviores infirmitates curandas destinatus. |
| [1159A] | Ad imaginem Dei. |
| [1159A] | Dixit: Faciamus hominem ad imaginem nostram, et ad similitudinem nostram - Et creavit Deus hominem ad imaginem suam, ad imaginem Dei creavit illum. |
| [1204C] | VIII, 3, huc translata fuerat, ubi Moyses ad populum, beneficia DEI, et afflictiones eidem in deserto immissa, commemorans: Afflixit te penuria, et dedit tibi cibum Manna;. |
| [1164B] | Facta est, quando scilicet Christus [1164B] baptizatus in Jordane, confestim ascendit de aqua; et ecce aperti sunt ei coeli, et vidit SPIRITUM DEI descendentem sicut columbam, et venientem super se. |
| [1159D] | Anima, quae intra corpus est) significabatur, quando dictum est: Fecit Deus hominem ad imaginem et similitudinem Dei. |
| [1160A] | Est autem et alia imago Dei in anima, eaque longe excellentior, quia penitus supernaturalis, qua videlicet Deo multo perfectius, quam per dotes nobis naturaliter ingenitas, appropinquamus, scilicet gratia sanctificans, quae, ut scholastici nostri ostendunt, est appropinquamus, scilicet gratia sanctificans, quae, ut scholastici nostri ostendunt, est formalis participatio divinae essentiae et naturae, per quam filii Dei nominamur, et sumus; praeterea autem fide intellectus noster cognoscit, et eum, ad quem spe tendit, charitate complectitur. |
| [1142C] | Maxime autem Tertullianus hic intelligit illa sacra, ad quae ablutionibus quibusdam sacrificantes initiari opus erat: ut erant Dei Aesymnatis, de quibus Pausanias in Achaic. |
| [1160B] | Ad 2 notat, Primogenitus omnis creaturae est imago Dei perfecta, perfecte implens illum, cujus imago est, Homo, non similis Deo, sed ipse Deus; et ideo dicitur imago, et nunquam ad imaginem. |
| [1160C] | Imago Dei homines sumus in effigie, quamdiu videmus eum per speculum in aenigmate: similitudo efficimur, cum facie ad faciem I. |
| [1160D] | Sive in quodam pignore vitae erat, quia habebat insufflationem Dei, etc. |
| [1161A] | Cum audissent Apostoli, qui erant Hierosolymis, quod recepisset Samaria verbum Dei, miserunt ad eos Petrum et Joannem. |
| [1191B] | Et hoc utique censu commodo intelligi potest noster, cum Baptismum Dei censum, tanquam inter bona Dei propria numerandum, vocat. |
| [1162C] | Arbiter et Magister, illuminatorque, ac deductor generis humani, Filius Dei annuntiabatur. |
| [1168B] | Pacem Dei adferens. |
| [1168D] | Dei, c. |
| [1169C] | Profero: Coeli erant prius et terra, de aqua, et per aquam insistens Dei verbo: per quae ille tunc mundus aqua inundatus periit. |
| [1160A] | Est autem et alia imago Dei in anima, eaque longe excellentior, quia penitus supernaturalis, qua videlicet Deo multo perfectius, quam per dotes nobis naturaliter ingenitas, appropinquamus, scilicet gratia sanctificans, quae, ut scholastici nostri ostendunt, est appropinquamus, scilicet gratia sanctificans, quae, ut scholastici nostri ostendunt, est formalis participatio divinae essentiae et naturae, per quam filii Dei nominamur, et sumus; praeterea autem fide intellectus noster cognoscit, et eum, ad quem spe tendit, charitate complectitur. |
| [1173A] | Monet, ut simus consilia (humana) destruentes, et omnem altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei (seu adversus ea, quae nobis per fidem de Deo innotescunt) et in captivitatem redigentes omnem intellectum in obsequium Christi. |
| [1173A] | Erat ergo Baptismus ille tantum extrinsece, scilicet quantum ad mandatum illud Dei, ex quo fuit a Joanne administratus: non vero intrinsece, et quantum ad naturam suam, Divinus, sed omni virtute, sibi indita, destitutus. |
| [1173C] | Et mox pergit Evangelista: Pharisaei autem et Legisperiti consilium Dei spreverunt in semetipsos (increduli nimirum Joanni, Baptismum poenitentiae praedicanti, et ipsi Christo eumdem tam efficaciter suadenti), non baptizati sunt ab eo, neque digni hoc poenitentiae Baptismo, quoniam Fide, tam pertinaciter nimirum repulsa, destituti. |
| [1174A] | Quod ego facio, non meo jure, sed DOMINI; Dei enim sumus adjutores. |
| [1174C] | Scilicet quando Christus, a Joanne baptizatus, vidit Spiritum Dei descendentem sicut columbam, et venientem super se, Matth. |
| [1175B] | Velut in tyrocinio timoris Dei agentem, Candidatum Timoris appellat, et alibi ejusmodi alia habet. |
| [1177C] | Sic enim Christus de se ipso directe loquens, nunquam aperte se FILIUM DEI, sed Filium hominis dicebat, ut Matth. |
| [1177C] | A multis exiissent daemonia clamantia et dicentia: Quia tu es FILIUS DEI, increpans, non sinebat ea loqui. |
| [1179C] | Ad disciplinam autem pertinent quaecumque ad Dei cultum, sive ab hominibus Ecclesiae gubernandae praefectis, sive ab ipsomet Deo, ad communem observantiam, ordinata sunt; quanquam ea, quae nonnisi humanae ordinationis sunt, res merae disciplinae appellentur. |
| [1146A] | Dicamus igitur, per SPIRITUM DEI imprimis intelligi ventum, seu aerem elementarem, et hunc singulari virtute DEI commotum, perfluendo aquas, his velut incorporatum fuisse, sicque eas ad progeneranda viventia foecundasse, et Spiritum Sanctum sub hoc aere invisibiliter latentem, easdem aquas virtute, per Baptismum olim animam sanctificandi quodammodo initiasse. |
| [1145D] | Mentem suam aperit: Tenebam, inquiens, jam PATREM in Dei nomine, qui fecit haec (coelum et terram) et FILIUM in Principii nomine, in quo fecit haec: et TRINITATEM quaerens, quaerebam in [1146A] eloquiis Scripturarum ejus: et ecce SPIRITUS tuus superferebatur super aquas, etc. |
| [1187A] | Relinquentes enim mandatum Dei, tenetis traditionem hominum, baptismata urceorum et calicum, etc. |
| [1187C] | Ita Colossenses suos alloquitur: Consepulti estis in Baptismum, in quo et resurrexistis per fidem operationis Dei, qui suscitavit illum a mortuis. |
| [1190D] | Itaque totum hunc contextum ita intelligi vult: «Nisi forte (quod absurdum est) pro Episcopis, Presbyteris et Diaconis haberi promiscue eos omnes placuerit, qui ita dicunt et affirmant: Quorum est proferre verbum Dei, et non abscondere, eorum est et baptizare; [1190D] omnium autem esse proferre verbum Dei: ergo et baptizare, etc. |
| [1145B] | Sane autem constat, quod Hebraei, quorum lingua superlativis destituitur, inter alia ad eosdem exprimendos adminicula non raro nomen quodpiam DEI proprium adhibere soleant, ut Gen. |
| [1170B] | Suae IV, 4, sumit: Quicunque voluerit amicus esse saeculi hujus, inimicus DEI constituitur. |
| [1145B] | TERROR DEI (id est maximus, ac velut a DEO ipso immissus) invasit omnes. |
| [1190C] | Vocantur dicentes: Domini sermo non debet abscondi ab ullo; proinde et Baptismus, aeque Dei census, ab omnibus exerceri potest. |
| [1190C] | Itaque totum hunc contextum ita intelligi vult: «Nisi forte (quod absurdum est) pro Episcopis, Presbyteris et Diaconis haberi promiscue eos omnes placuerit, qui ita dicunt et affirmant: Quorum est proferre verbum Dei, et non abscondere, eorum est et baptizare; [1190D] omnium autem esse proferre verbum Dei: ergo et baptizare, etc. |
| [1190D] | Nimirum verbum Dei, ejusque praedicatio. |
| [1145C] | XXXV, 7, habetur: [1145C] Justitia tua SICUT MONTES DEI, i. |
| [1145A] | Spiritus Dei. |
| [1197A] | Tam diserte ait: Homo a primordio (per diabolum) circumventus, ut praeceptum Dei excederet, et propterea in mortem dotus, exinde TOTUM GENUS de suo semine infectum, suae etiam damnationis traducem fecit. |
| [1144D] | Pro apud DEUM seu in DEI potestate ac voluntate, sita erant, quidnam ex quolibet efficere vellet; quo ferme sensu idem noster in L. |
| [1144C] | Sensus igitur est, omne opus, statum ac conditionem suam accipere ab eo, a quo progignitur, proindeque efficaciam Baptismi, non ex exteriori apparatu, sed a Sapientia ac Potentia DEI, intus ac spiritualiter operante, dimetiendam esse. |
| [1190B] | Non esset autem PAX salva, si Episcopis sua auctoritas non servaretur, Presbyteris propria mox auctoritate quaelibet Ecclesiae munia [1190B] promiscue involantibus; Episcopi enim sunt, quos Spiritus Sanctus posuit regere Ecclesiam Dei, etc. |
| [1203D] | Atque hoc est, quod Paulus et Barnabas tam sollicite suis inculcarunt documentum: Quoniam per multas tribulationes (tentationes) oportet nos intrare in regnum DEI. |
| [1204B] | Quam Dei. |
| [1204C] | Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore DEI. |
| [1204C] | Ut ostenderet tibi, quod non in solo pane vivat homo, sed in omni verbo, quod egreditur de ore DEI. |
| [1182C] | Caeterum nomen hoc Apollo non est idem ac Apollinis dei; istud enim apud Graecos Απολλων, ωνος (sic enim in Graecis quintae declinat. |
| [1143A] | Enimvero haec Dei attributa sunt, quae se invicem maxime commendant, cum in infinita Potentia tanta relucet operum Divinorum simplicitas, in tanta simplicitate infinita Potestas. |
| [1160B] | Sic ergo per Baptismum ad imaginem Dei, restituitur homo, non naturalem illam (quam per peccatum in Adam amittere non potuit) sed supernaturalem Gratiae, quam per peccatum Adami deperdidit. |
| [1145C] | LXXIX, 11: Operuit montes umbra ejus, et arbusta ejus CEDROS DEI, maxime nimirum sublimes ac proceras. |
| [1169A] | Ut proinde hunc sensum huic loco attribuat: «Quod si mundus post oblatam Dei, singularem Baptismo, gratiam, in peccata fertur, atque in ea ruit totus praeceps; quo facto in Baptismum est iniquissimus, et Baptismus male est comparatus: itaque, id est, propterea diluvio ignis destinatur mundus, ut quemadmodum olim aquis exundantibus periit, sic etiam olim igne judicii Divini consummetur. |
| [1194C] | Et respondens, ait: CREDO Filium Dei esse Jesum Christum. |
| [1198B] | Et prolapsi sunt, rursus renovari ad poenitentiam, rursum crucifigentes sibimetipsis [1198B] Filium Dei, et ostentui habentes. |
| [1168D] | Ita pulchre disserit: Quod Noe, homini justo,-imperat Deus, ut arcam faciat,-in qua cum suis liberaretur a diluvii vastitate, procul dubio est figura peregrinantis in hoc saeculo Civitatis Dei, hoc est, ECCLESIAE, quae fit salva per LIGNUM, in quo pependit Mediator Dei et hominum, Homo CHRISTUS JESUS. |
| [1144A] | Altera sine fide est, quando miramur, ab altero id credi, aut praedicari, quod nostram fidem [1144A] superat, eo quod hanc alterius, imo ipsius DEI authoritati accommodare renuamus. |
| [1168D] | Ita pulchre disserit: Quod Noe, homini justo,-imperat Deus, ut arcam faciat,-in qua cum suis liberaretur a diluvii vastitate, procul dubio est figura peregrinantis in hoc saeculo Civitatis Dei, hoc est, ECCLESIAE, quae fit salva per LIGNUM, in quo pependit Mediator Dei et hominum, Homo CHRISTUS JESUS. |
| De Carne Christi | Reditus in Auctori Indicem |
| [0784B] | Merito, quia Verbum Dei, et cum Verbo Dei spiritus, et in spiritu Dei virtus, et quidquid Dei est Christus. |
| [0761A] | Natus est Dei Filius; non pudet, quia pudendum est: et mortuus est Dei Filius; prorsus credibile est, quia ineptum est: et sepultus, resurrexit; certum est, quia impossibile. |
| [0761B] | Aliter, non diceretur homo Christus, sine carne; nec hominis filius, sine aliquo parente homine: sicut nec Deus, sine Spiritu Dei; nec Dei Filius, sine Deo patre. |
| [0761B] | Aliter, non diceretur homo Christus, sine carne; nec hominis filius, sine aliquo parente homine: sicut nec Deus, sine Spiritu Dei; nec Dei Filius, sine Deo patre. |
| [0760C] | Scelestissime hominum, qui interemptores excusas Dei. |
| [0760B] | Sed non eris sapiens, nisi stultus saeculo fueris, Dei stulta credendo. |
| [0760A] | Sunt plane et alia tam stulta, quae pertinent ad contumelias et passiones Dei; aut prudentiam dicant Deum crucifixum. |
| [0771B] | Haec omnia terrenae originis signa et in Christo fuerunt: haec sunt quae illum Dei Filium celavere, non alias tantummodo hominem existimatum, quam ex humani substantia corporis. |
| [0776A] | Propterea [0776A] Filius Dei descendit, et animam subiit; non ut ipsa se anima cognosceret in Christo, sed ut Christum in semetipsa; non enim se ignorando de salute periclitatur, sed Dei Verbum. |
| [0784A] | Ita, cum ipse sit de spiritu Dei, et spiritus Deus est, et Deus ex Deo natus ipse est, et ex carne hominis, homo in carne generatus. |
| [0768B] | Negavit itaque parentes, quomodo docuit negandos pro Dei opere. |
| [0768B] | Quale ergo erat, si docens non tanti facere matrem aut fratres, quanti Dei verbum, ipse Dei verbum, nuntiata matre et fraternitate, desereret? |
| [0783B] | Igitur si fuit dispositio rationis super Filium [0783B] Dei ex virgine proferendum, cur non ex virgine acceperit corpus, quod de virgine protulit? |
| [0753A] | Non competere etiam ex semine humano Dei Filium nasci; ne si esset totus filius hominis, juxta Hebionis opinionem, non crederetur Dei filius. |
| [0758A] | Nam si sic apud te angeli Creatoris, sicut et Christus, ejus Dei erit Christus, cujus angeli tales qualis et Christus. |
| [0759B] | Si revera de lupa, aut sue, aut vacca prodire voluisset, et ferae aut pecoris corpore indutus, regnum coelorum praedicaret, tua, opinor, illi censura praescriberet, turpe hoc Deo, et indignum hoc Dei Filio, et stultum propterea qui ita credat. |
| [0778B] | Qua autem spiritus Dei et virtus altissimi (Luc, I), non potest infra angelos haberi, Deus scilicet et Dei Filius. |
| [0761A] | Natus est Dei Filius; non pudet, quia pudendum est: et mortuus est Dei Filius; prorsus credibile est, quia ineptum est: et sepultus, resurrexit; certum est, quia impossibile. |
| [0762A] | Virtutes spiritum Dei, passiones carnem hominis probaverunt. |
| [0790B] | Quis vere sanctus, quam Dei Filius? |
| [0768B] | Quale ergo erat, si docens non tanti facere matrem aut fratres, quanti Dei verbum, ipse Dei verbum, nuntiata matre et fraternitate, desereret? |
| [0769A] | Eodem [0769A] sensu denique et illi exclamationi respondit, non matris uterum et ubera negans, sed feliciores designans, qui verbum Dei audiunt. |
| [0767C] | Hoc denique in loco apparet incredulitas eorum: cum is doceret viam vitae, cum Dei regnum praedicaret, cum languoribus et vitiis medendis operaretur, [0768A] extraneis defixis in illum, tam proximi aberant. |
| [0776A] | Propterea [0776A] Filius Dei descendit, et animam subiit; non ut ipsa se anima cognosceret in Christo, sed ut Christum in semetipsa; non enim se ignorando de salute periclitatur, sed Dei Verbum. |
| [0778A] | Idoneus enim non erat Dei Filius, qui solus hominem liberaret, a solo et singulari serpente dejectum? |
| [0778B] | Qua autem spiritus Dei et virtus altissimi (Luc, I), non potest infra angelos haberi, Deus scilicet et Dei Filius. |
| [0778C] | Poterit haec opinio Hebioni convenire, qui nudum hominem, et tantum ex semine David, id est, non [0778C] et Dei filium, constituit Jesum, plane Prophetis aliquo gloriosiorem, ut ita in illo angelus fuisse dicatur; quemadmodum in aliquo Zacharia. |
| [0779B] | II): Mediator Dei et hominum, homo Christus Jesus. |
| [0781B] | Sicut terra conversa est in hanc carnem sine viri semine, ita et Dei Verbum potuit sine coagulo in ejusdem carnis transire materiam. |
| [0783A] | Nunc, ut simplicius respondeamus, non competebat [0783A] ex semine humano Dei Filium nasci, ne si totus esset filius hominis, non esset et Dei filius, nihilque haberet amplius Salomone, et amplius Jona; et de Hebionis opinione credendus erat. |
| [0784B] | Merito, quia Verbum Dei, et cum Verbo Dei spiritus, et in spiritu Dei virtus, et quidquid Dei est Christus. |
| [0784B] | Merito, quia Verbum Dei, et cum Verbo Dei spiritus, et in spiritu Dei virtus, et quidquid Dei est Christus. |
| [0784B] | Merito, quia Verbum Dei, et cum Verbo Dei spiritus, et in spiritu Dei virtus, et quidquid Dei est Christus. |
| [0784B] | Qua caro autem, non ex sanguine, nec ex carnis et viri voluntate: quia ex Dei voluntate Verbum caro factum est. |
| [0787B] | Si ergo contendunt hoc competisse novitati, ut quemadmodum non ex viri semine, ita nec ex virginis carne caro fieret Dei Verbum; quare non hoc sit tota novitas, ut caro non semine nata, carne processerit? |
| [0787B] | Utique Dei Verbum, non viri semen: certe ut pareret filium. |
| [0790C] | Et quid ultra de hoc retractandum est, cum hac ratione Apostolus, non ex virgine, sed ex muliere editum Filium Dei pronuntiavit, agnovit adapertae vulvae nuptialem passionem? |
| [0783A] | Ergo, jam Dei Filius ex Patris Dei semine, id est spiritu, ut esset et hominis filius, caro ei sola erat ex hominis carne sumenda, sine viri semine. |
| [0783A] | Vacabat enim viri semen, apud habentem Dei semen. |
| [0783A] | Ergo, jam Dei Filius ex Patris Dei semine, id est spiritu, ut esset et hominis filius, caro ei sola erat ex hominis carne sumenda, sine viri semine. |
| [0759C] | Conversio hominis ad cultum veri Dei? |
| [0753A] | Non competere etiam ex semine humano Dei Filium nasci; ne si esset totus filius hominis, juxta Hebionis opinionem, non crederetur Dei filius. |
| [0783A] | Nunc, ut simplicius respondeamus, non competebat [0783A] ex semine humano Dei Filium nasci, ne si totus esset filius hominis, non esset et Dei filius, nihilque haberet amplius Salomone, et amplius Jona; et de Hebionis opinione credendus erat. |
| [0783A] | Sic denique homo cum Deo, dum caro hominis cum spiritu Dei. |
| [0785A] | Oro vos, si Dei spiritus non de vulva carnem participaturus descendit in vulvam, cur descendit in vulvam? |
| [0782B] | In virginem enim adhuc Evam irrepserat verbum aedificatorium mortis; in virginem aeque introducendum erat Dei Verbum extructorium vitae: ut quod per ejusmodi sexum abierat in perditionem, per eumdem sexum redigeretur in salutem. |
| [0779C] | Talia et ethnici volutabunt: Ergo Dei Filius in tantum humilitatis exhaustus? |
| [0781C] | Ante omnia autem commendanda erit ratio quae praefuit, ut Dei Filius de virgine nasceretur. |
| De Corona | Reditus in Auctori Indicem |
| [0089B] | Quoniam, inquit, cum tympanis et tibiis et psalteriis bibunt vinum: dicturus esset etiam cum coronis, si umquam hic usus fuisset in Dei rebus. |
| [0088B] | Quae vero hunc ordinem excesserint, ea non convenire usibus nostris, praesertim quae propterea scilicet, nec apud saeculum, nec in Dei rebus, nec in conversationibus Christi recognosci est. |
| [0081C] | III, 15): solitus et ipse consilium subministrare, cum praeceptum Domini non habebat, et quaedam edicere a semetipso, sed et ipse spiritum Dei habens deductorem omnis veritatis. |
| [0095A] | Sed et tu proinde miles ac servus alterius es: et si duorum, Dei et Caesaris, certe tunc non Caesaris, cum te Deo debes, etiam in communibus, credo, potiori. |
| [0075A] | Tum, ad suum scopum rediens, totus in coronae usum invehitur, quem vult vel natura prohiberi, imo originem redolere superstitiosam, saltem insuetum esse patriarchis, prophetis, levitis, nec non et templo Dei, arcae testamenti, tabernaculis martyriis; demum [0075B] nulla utendum esse corona, sive militari, sive triumphali, sive castrensi, sive laurea, aureave magistratibus concessa, sive corona laetitiae, aut nuptiarum, libertorumve vel agonisticae palaestrae, quippe cum sertum spinarum subiit Christus, Christianisque sit in coelis reposita corona. |
| [0083B] | Ipsum Deum secundum naturam prius novimus, et Deum appellantes deorum, et bonum praesumentes, et judicem invocantes: quaeris an conditioni ejus fruendae natura nobis debeat praeire, ne illa rapiamur qua Dei aemulus universam conditionem certis usibus homini [0083C] mancipatam, cum ipso homine corrupit, unde eam [0084A] et apostulus invitam ait vanitati succidisse (Rom. |
| [0091A] | Usque adhuc proprietatem istius habitus et ex originis censu, et ex superstitionis usu idolis vindicamus, ex eo praeterea quod, dum in rebus Dei non refertur, magis magisque imago illorum deputatur, in quorum et antiquitatibus, et solemnitatibus, et officiis convenitur. |
| [0094B] | Hoc erit, Reddite quae sunt Caesaris Caesari, et quae Dei Deo (Matth. |
| [0084A] | Sic itaque et circa voluptates spectaculorum infamata conditio est ab eis qui natura quidem, Dei omnia sentiunt, ex quibus spectacula instruuntur; scientia autem deficiunt illud quoque intelligere, omnia esse a diabolo mutata. |
| [0087A] | Jam enim audio dici: Et alia multa ab eis prolata, quos saeculum deos credidit; tamen in nostris hodie usibus, et in pristinorum sanctorum, et in Dei rebus, et in ipso Christo deprehendi, non alias scilicet hominem functo, quam per communia ista instrumenta exhibitionis humanae. |
| [0089B] | Ita cum idcirco proponis deorum saecularium ornamenta etiam apud Deum deprehendi, ut inter haec coronam quoque capitis communi usui vindices; ipse tibi jam praescribis non habendum in communionem usus, quod non inveniatur in Dei rebus. |
| [0083A] | Quaeris igitur Dei legem? |
| [0077A] | Et nunc russatus sanguinis sui spe, calceatus de Evangelii paratura, succinctus acutiore verbo Dei, totus de Apostolo armatus (Eph. |
| [0086B] | Quale igitur habendum est apud homines veri Dei, quod a candidatis diaboli introductum, et ipsis a primordio dicatum est, quodque jam tunc idololatriae initiabatur ab idolis, et idolis adhuc vivis? |
| [0089A] | Atquin, si figurae nostrae fuerunt (nos enim sumus et templa Dei, et altaria, et luminaria, et vasa), hoc quoque figurate portendebant, homines Dei coronari non oportere. |
| [0089A] | Atquin, si figurae nostrae fuerunt (nos enim sumus et templa Dei, et altaria, et luminaria, et vasa), hoc quoque figurate portendebant, homines Dei coronari non oportere. |
| [0089A] | Romanorum militum commentum fuit, ex usu rei saecularis, quem populus Dei nec publicae umquam laetitiae, nec ingenitae luxuriae nomine admisit; facilius cum tympanis et tibiis et psalteriis revertens de captivitate [0089B] Babyloniae, quam cum coronis ( I Esdr. |
| [0090A] | Caeterum substantiae mundae, ut Dei res, et hac sua conditione [0090B] communes usui: sed ipsius usus administratio interest. |
| [0090B] | Hoc enim ritu, et habitu, et apparatu idolo immolatur auctoribus suis: quorum eo vel maxime proprius est usus, ne in communionem possit admitti, quod in Dei rebus non invenitur. |
| [0091A] | Indignum enim ut imago Dei vivi, imago idoli et mortui fias. |
| [0093A] | Unum Evangelium, et idem Jesus, negaturus omnem negatorem, et confessurus omnem confessorem Dei, et salvam facturus animam pro nomine ejus amissam, perditurus autem de contrario adversus nomen ejus lucri habitam (Matth. |
| [0095C] | Isti in curribus et isti in equis, nos autem [0095C] in nomine Domini Dei nostri invocabimus (Ps. |
| [0088B] | Puto nec ipsum Dei templum, nec arca testamenti, nec tabernaculum martyrii, nec altare, nec candelabrum (III Reg. |
| [0088A] | Dicimus enim ea demum et nostris, et superiorum usibus, et Dei rebus, et ipsi Christo competisse, quae meras utilitates, et certa subsidia, et honesta solatia necessariis vitaehumanae [0088B] procurant: ut ab ipso Deo inspirata credantur priore prospectore, et instructore, et oblectatore, si forte, hominis sui. |
| [0076A] | Adhibetur quidam illic magis Dei miles, caeteris constantior fratribus, qui se duobus dominis servire posse praesumpserant, solus libero eapite, coronamento in manu otioso. |
| De Cultu Foeminarum | Reditus in Auctori Indicem |
| [1333A] | Prodite vos jam medicamentis [1333A] et ornamentis exstructae prophetarum et apostolorum, sumentes de simplicitate candorem, de pudicitia ruborem, depictae oculos verecundia et os taciturnitate, inserentes in aures sermonem Dei, annectentes cervicibus jugum Christi. |
| [1312B] | Alterius enim esse non possunt, si Dei non sunt: quia aemuli sint necesse est, quae Dei non sunt; alius autem, praeter diabolum et angelos ejus, aemulus Dei non est. |
| [1312B] | Alterius enim esse non possunt, si Dei non sunt: quia aemuli sint necesse est, quae Dei non sunt; alius autem, praeter diabolum et angelos ejus, aemulus Dei non est. |
| [1315B] | Ancillae Dei vivi, conservae et sorores meae, quo [1316A] jure deputor vobiscum, postremissimus equidem meo jure conservitii et fraternitatis, audeo ad vos facere sermonem, non utique affectationis, sed affectioni procurans in caussa vestrae salutis. |
| [1321A] | Displicet nimirum illis plastica Dei, in ipsis redarguunt, reprehendunt artificem omnium. |
| [1320A] | Porro exaltatio non congruit professoribus [1320A] humilitatis ex praescriptis Dei. |
| [1305A] | Vivit sententia Dei super sexum istum, in hoc saeculo: vivat et reatus necesse est. |
| [1327A] | Quidam ipsam Dei creaturam sibi interdicunt, abstinentes vino et animalibus esculentis, quorum fructus nulli periculo aut sollicitudini adjacent; sed humilitatem animae suae in victus quoque castigatione Deo immolant. |
| [1324B] | Sed non potest resurgere, nisi caro et spiritus [1324B] solus ac purus; damnata sunt igitur, quae in carne et spiritu non resurgunt, quia Dei non sunt. |
| [1313A] | Caeterum, si materiae ex Deo sunt, non statim et hujusmodi fructus illarum; nam et omnes [1313A] istae profanae spectaculorum saecularium voluptates, sicut de ipsis suum volumen edidimus, ipsa etiam idololatria ex rebus Dei constat: non tamen ideo circi furoribus, aut arenae atrocitatibus, aut scenae turpitudinibus, christianum affici oportet, quia Deus et equum, et pantheram, et vocem homini dedit: nec ideo idololatriam impune faciet christianus, quia Dei conditio est et thus, et merum, et ignis qui vescitur, et animalia quae victimae fiunt, cum et ipsa materia, quae adoratur, Dei sit. |
| [1330A] | Secundum gentilium, an secundum Dei placitum incedere christianos oportet? |
| [1309A] | Alteri ambitionis crimen intendimus, alteri prostitutionis: ut jam hinc prospicias, Dei ancilla, quid ex his disciplinae tuae conveniat, quae de diversis institutis censearis, scilicet humilitatis et castitatis. |
| [1329C] | Ut sit inter ancillas diaboli et dei discrimen, ut exemplo sitis illis, ut [1330A] aedificentur in vobis, ut, quomodo ait Apostolus, magnificetur Deus in corpore vestro (Phil. |
| [1315A] | Pudicitiam quae ancillas Dei decet, ut a gentilibus differant, totam esse docet in simplici munditie. |
| [1329B] | Vobis autem nulla procedendi caussa non tetrica: aut imbecillus aliquis ex fratribus visitandus, aut sacrificium offertur, aut Dei verbum administratur. |
| [1324A] | Si nunc bona et Dei sunt, tunc quoque occurrent resurgentibus corporibus et sua loca agnoscent. |
| [1304C] | [1304C] Tum in posteriori libro acriter asserit mulieres, ornatum amantes, odisse castitatem; nec alium ancillas Dei decere cultum, praeter simplicem munditiem; neque in carne gloriandum, nisi cum propter Christum laceratur, omnino demum fore vitandos fucos et pigmenta, capillorumque calamistros et collyridas, lapillos vestium ac variegatos colores, ne spathae ullum locum det corpus margaritarum, smaragdorumque laqueis occupatum. |
| [1305A] | Tu imaginem Dei, hominem, tam facile elisisti: [1305B] propter tuum meritum, id est mortem, etiam Filius Dei mori habuit; et adornari tibi in mente est super pelliceas tuas tunicas? |
| [1305B] | Tu imaginem Dei, hominem, tam facile elisisti: [1305B] propter tuum meritum, id est mortem, etiam Filius Dei mori habuit; et adornari tibi in mente est super pelliceas tuas tunicas? |
| [1306A] | Haec qualia sint, interim jam ex doctorum suorum qualitate et conditione pronuntiari potest, quod nihil ad integritatem peccatores, nihil ad castitatem adamatores, nihil ad timorem Dei desertores spiritus, aut monstrare potuerunt aut praestare. |
| [1308A] | Igitur sine dubio potuit Noe, [1308A] in praedicationis delegatione successisse, vel quia et alias non tacuisset tam de Dei conservatoris sui dispositione, quam de ipsa domus suae gloria. |
| [1321B] | Quod nascitur, opus Dei est; ergo quod fingitur, diaboli negotium est. |
| [1312B] | Alterius enim esse non possunt, si Dei non sunt: quia aemuli sint necesse est, quae Dei non sunt; alius autem, praeter diabolum et angelos ejus, aemulus Dei non est. |
| [1313A] | Caeterum, si materiae ex Deo sunt, non statim et hujusmodi fructus illarum; nam et omnes [1313A] istae profanae spectaculorum saecularium voluptates, sicut de ipsis suum volumen edidimus, ipsa etiam idololatria ex rebus Dei constat: non tamen ideo circi furoribus, aut arenae atrocitatibus, aut scenae turpitudinibus, christianum affici oportet, quia Deus et equum, et pantheram, et vocem homini dedit: nec ideo idololatriam impune faciet christianus, quia Dei conditio est et thus, et merum, et ignis qui vescitur, et animalia quae victimae fiunt, cum et ipsa materia, quae adoratur, Dei sit. |
| [1316A] | Nam cum omnes templum Dei simus, illato in nos et consecrato Spiritu Sancto, ejus templi aedituus et antistes pudicitia est, quae nihil immundum nec profanum inferri sinat, ne Deus ille, qui inhabitat, inquinatam sedem offensus derelinquat. |
| [1319B] | [1319B] Nunc non sit timenda dignitas formae, ut nec possidentibus gravis, nec appetentibus exitiosa, nec conjunctis periculosa; non exposita tentationibus, non circumdata scandalis existimetur: sufficit, quod angelis Dei non est necessaria. |
| [1322A] | Credite, benedictae, quomodo praecepta Dei custodietis, liniamenta ejus in vobis non custodientes? |
| [1322B] | Quodcumque enim immundo spiritui excremari solet, id nisi probis et necessariis et salutaribus usibus adhibeatur, ad quod creatura Dei prospecta est, sacrifificium videri potest. |
| [1327A] | Non enim et ita multi faciunt, et se spadonatui [1327A] assignant propter regnum Dei (Matth. |
| [1328B] | Quod si iidem angeli, qui et materias ejusmodi et illecebras [1328B] detexerunt, auri dico et lapidum illustrium et operas eorum tradiderunt, et jam ipsum calliblepharum vellerumque tincturas inter caetera docuerunt, damnati a Deo sunt, ut Enoch refert: quomodo placebimus Deo, gaudentes rebus illorum, qui iram et animadversionem Dei provocaverunt? |
| [1313A] | Caeterum, si materiae ex Deo sunt, non statim et hujusmodi fructus illarum; nam et omnes [1313A] istae profanae spectaculorum saecularium voluptates, sicut de ipsis suum volumen edidimus, ipsa etiam idololatria ex rebus Dei constat: non tamen ideo circi furoribus, aut arenae atrocitatibus, aut scenae turpitudinibus, christianum affici oportet, quia Deus et equum, et pantheram, et vocem homini dedit: nec ideo idololatriam impune faciet christianus, quia Dei conditio est et thus, et merum, et ignis qui vescitur, et animalia quae victimae fiunt, cum et ipsa materia, quae adoratur, Dei sit. |
| [1306C] | Enimvero, qui utique interdum cogitabant unde cecidissent, et post libidinum vaporata momenta coelum suspirabant, illud ipsum bonum foeminarum naturalis [1306C] decoris, ut caussam mali, sic remuneraverunt, ne eis profuisset felicitas sua, sed ut devectum de simplicitate et sinceritate una cum ipsis in offensam Dei pervenirent. |
| De Execrandis Gentium Diis [Fragmentum] | Reditus in Auctori Indicem |
| [1117A] | Huic tali homini, tam nefando regi, tam obscoeno tamque crudeli, Dei assignatus est honos ab hominibus, qui utique cum sit in terra natus, et per incrementa [1117B] aetatum adultus, in qua omnia haec mala admisit, et modo non sit in ea, quid putatus nisi mortuus, aut numquid putat stultus error pennas ei natas in senectute, unde ad coelum volaret? |
| De Exhortatione Castitatis | Reditus in Auctori Indicem |
| [0919A] | Caeterum, neque in Evangelio, neque in ipsius Pauli Epistolis, ex praecepto Dei invenias permissam matrimonii separationem. |
| [0927B] | Haeredes Dei servus desiderabit, qui semetipsum de saeculo exhaeredavit? |
| [0916C] | Alte et impresse recogitandam esse dico Dei voluptatem, [0917A] quid etiam in occulto velit. |
| [0919C] | Puto autem, et ego Dei spiritum habeo. |
| [0928C] | Nam prior cum ipsi pontifici maximo iterare matrimonium non licet, utique monogamiae gloria est: [0928C] cum autem Dei sacramenta Satanas affectat, provocatio est nostra; imo suffusio, si pigri sumus ad continentiam Deo exhibendam, quam diabolo quidam praestant, nunc virginitate, nunc viduitate perpetua. |
| [0916B] | Caeterum, voluntas Dei in obaudientiam venerat. |
| [0921A] | Ut opinor autem, unius et ejusdem Dei utraque pronuntiatio et dispositio est: qui tum quidem in primordio sementem generis emisit, indultis conjugiorum habenis, donec mundus repleretur, [0921B] donec novae disciplinae materia proficeret; nunc vero sub extremitatibus temporum compressit quod emiserat, et revocavit quod indulserat, non sine ratione prorogationis in primordio, et pastinationis in ultimo. |
| [0914C] | Quae quidem necessitas facillime circumscribi potest, si voluntas potuis Dei, quam indulgentia consideratur. |
| [0928A] | Nullam enim credidimus, Deo volente, sterilem aut anum enixam; quod adeo magis evenire potest, si quis praesumptione hujus providentiae suae Dei aemulationem provocarit. |
| [0917A] | Nam etsi quaedam videntur voluntatem Dei sapere, dum a Deo permittuntur, non statim omne quod permittitur, ex mera et tota voluntate procedit ejus qui permittit. |
| [0915A] | Voluntas Dei est sanctificatio nostra. |
| [0915C] | Caeterum, excusabitur omne delictum, si contenderimus nihil fieri in nobis sine Dei voluntate; et ibit definitio ista in destructionem totius disciplinae, etiam ipsius Dei, si aut quae non vult de sua voluntate producit, aut nihil est quod Deus non vult. |
| [0916A] | Porro, si quaeris unde venit ea voluntas, qua quid volumus adversus Dei voluntatem, dicam: ex nobis ipsis. |
| [0916A] | Ita nostra est voluntas, cum malum volumus adversus Dei voluntatem, qui bonum vult. |
| [0920B] | Formam hominibus Dei, de originis auctoritate, et prima Dei voluntate sanxerunt. |
| [0915B] | Quam denique modesta illa vox est: Dominus dedit, Dominus abstulit (Job, I, 21), ut Domino visum est, ita factum est: et ideo si nuptias sublatas restauremus, sine dubio contra voluntatem Dei nitimur, volentes habere rursus, quod habere nos noluit. |
| [0916A] | Et ideo non debemus quod nostro expositum est arbitrio, in Dei referre voluntatem, quos vult ipse et velle, qui malum non vult. |
| [0917B] | Secundum igitur matrimonium, si est ex illa Dei voluntate, quae indulgentia [0917C] vocatur, negabimus meram voluntatem, cui indulgentia est caussa; si ex ea, cui potior alia praeponitur continentiae magis appetendae, didicerimus non potiorem a potiore rescindi. |
| [0920B] | Formam hominibus Dei, de originis auctoritate, et prima Dei voluntate sanxerunt. |
| [0915C] | Caeterum, excusabitur omne delictum, si contenderimus nihil fieri in nobis sine Dei voluntate; et ibit definitio ista in destructionem totius disciplinae, etiam ipsius Dei, si aut quae non vult de sua voluntate producit, aut nihil est quod Deus non vult. |
| [0920A] | [0920A] Spiritum quidem Dei etiam fideles habent, sed non omnes fideles Apostoli. |
| [0920A] | Cum ergo qui se fidelem dixerat, adjecit postea, Spiritum Dei se habere, quod nemo dubitaret etiam de fideli; idcirco id dixit, ut sibi Apostoli fastigium redderet. |
| [0919A] | Multum autem interest inter Dei praeceptum, et consilium hominis. |
| [0920B] | Nam cum hominem figurasset, eique parem necessariam propexisset, unam de costis ejus mutuatus, unam illi foeminam finxit; cum utique nec artifex, nec materia defecisset, plures costae in Adam, et infatigabiles manus in Deo, sed non plures uxores apud Deum et ideo homo Dei Adam, et mulier Dei Eva, unis inter se nuptiis functi sunt. |
| [0920B] | Nam cum hominem figurasset, eique parem necessariam propexisset, unam de costis ejus mutuatus, unam illi foeminam finxit; cum utique nec artifex, nec materia defecisset, plures costae in Adam, et infatigabiles manus in Deo, sed non plures uxores apud Deum et ideo homo Dei Adam, et mulier Dei Eva, unis inter se nuptiis functi sunt. |
| [0915B] | Nisi si et hoc voluntatem Dei interpretamur, quasi et rursus nos voluerit habere quod jam noluit. |
| [0915B] | Non est bonae et solidae fidei, sic omnia ad voluntatem Dei referre, et ita adulari sibi unumquemque, dicendo nihil fieri sine nutu ejus, ut non intelligamus esse aliquid in nobis [0915C] ipsis. |
| De Fuga In Persecutione | Reditus in Auctori Indicem |
| [0106A] | Vides jam et a servis Dei facilius diabolum accipere potestatem, tanto abest ut eam ex proprietate possideat. |
| [0108C] | Rutilius sanctissimus martyr, [0108C] cum totiens fugisset persecutionem de loco in locum, etiam periculum (ut putabat) nummis redemisset, post totam securitatem quam sibi prospexerat, ex inopinato apprehensus, et praesidi oblatus, tormentis dissipatus, credo pro fugae castigatione, dehinc ignibus datus, passionem, quam vitarat, misericordiae Dei retulit. |
| [0113A] | Hoc sentire et facere omnem servum Dei oportet, etiam minoris loci, ut majoris fieri possit, [0113B] si quem gradum ex persecutionis tolerantia ascenderit. |
| [0116B] | Illi utique discipuli, qui flentes quod Hierosolymam tendere perseveraret, et persecutiones praedicatas illic non praecaveret, postremo inquiunt: Fiat voluntas Dei (Act. |
| [0116B] | Et adeo voluntas Dei sic est. |
| [0104A] | Quod autem ad gloriam Dei pertinet, utique ex voluntate illius eveniet. |
| [0120A] | At qui pati non timet, iste perfectus erit in dilectione, utique Dei. |
| [0101D] | Orta inter Christianos contentione an persecutionis tempore fugere, aut auro argentove vexationem redimere sit licitum, Tertullianus, cum de hac quaestione ore tenus non nihil dissereret, interrogatus a Fabio quodam familiari, demum hunc tractatum exaravit, in quo late contra orthodoxos probare conatur, ministris Dei in persecutione nec fugiendum esse, nec persecutionem [0102C] numerata pecunia redimendam, inter caetera ita disserens: Si constat a quo persecutio eveniat, [0102D] possumus jam consultationem tuam inducere, et determinare ex hoc ipso pertractatu fugiendum in persecutione non esse. |
| [0105C] | Caeterum, in domesticos Dei nihil illi licet ex propria potestate; quia quando liceat, id est, ex quibus caussis, exempla in Scripturis signata demonstrant. |
| [0104B] | Ideo videtur persecutio a diabolo evenire, a quo iniquitas agitur, ex qua constat persecutio: seire debemus, quatenus nec persecutio est sine iniquitate diaboli, nec probatio fidei sine persecutione, propter probationem fidei necessariam iniquitatem, non patrocinium praestare persecutioni, sed ministerium; praecedere enim Dei voluntatem circa fidei probationem, quae est ratio persecutionis, sequi autem [0104C] diaboli iniquitatem ad instrumentum persecutionis, quae ratio est probationis. |
| [0113A] | Quanto melius Dei servus? |
| [0112B] | Qui autem [0112B] timet, non est perfectus, in dilectione Dei scilicet. |
| [0108B] | Quare non magis, ex hac parte constantiae et fiduciae in Deum, dicis: Ego, quod meum est, facio, non discedo: Deus si voluerit, ipse me proteget: hoc potius nostrum est, stare sub Dei arbitrio, quam fugere sub nostro? |
| [0105C] | Nec in porcorum gregem diaboli legio habuit potestatem, nisi eam de Deo impetrasset, tantum abest ut in oves Dei habeat. |
| [0117A] | Aut quomodo reddam quae sunt Dei Deo? |
| [0103B] | Circa hanc interim dixerim nihil fieri sine Dei voluntate, respiciens eam in primis dignam Deo esse, et, ut ita dixerim, necessariam, ad probationem scilicet servorum ejus sive reprobationem. |
| [0104A] | Totum quod agitur in persecutione, gloria Dei est probantis et reprobantis, imponentis et deponentis. |
| [0103B] | Satis est quidem praescribere nihil fieri sine Dei voluntate. |
| [0104B] | Si quod iniquitas a Deo non est, sed a diabolo, persecutio autem ex iniquitate consistit (quid enim iniquius quam veri Dei antistites, omnis sectatores veritatis, nocentissimorum more tractari? |
| [0104D] | [0104D] Nihil Satanae in servos Dei vivi licebit, nisi permiserit [0105A] Dominus, ut aut ipsum destruat per fidem electorum in tentatione victricem: aut homines ejus fuisse traducat, qui defecerint ad illum. |
| [0106C] | III) diaboli, per quae fidei ustio et conflatio administratur; ex Dei tamen voluntate. |
| [0109C] | Itaque Paulus, et Apostoli ipsi, memores praecepti dominici, contestantur illud apud Israel, quem jam doctrina sua impleverant: Vobis oportuit imprimis sermonem Dei tradi. |
| [0113A] | Qui sive inimicus Dei imminet, non fugit eum; sed potius contemnit, confidens scilicet de tutela Domini; sive Deum reformidat, quanto magis sub oculis ejus astitit, dicens: Dominus est, potens est: omnia illius sunt: ubi ubi fuero, in manu ejus sum; faciat quod vult, non discedo; et si perire me volet, ipse me perdat, dum me ego servo illi. |
| [0115B] | Audiet ergo et iste, qui se redimens, Christi spiritum redemit: Pecunia tua tecum sit in interitum, quoniam gratiam Dei pretio consequendam putasti (Act. |
| [0117B] | Bene observavi praeceptum, Caesari reddens quae sunt Caesaris, Deo vero quae sunt Dei abnegans? |
| [0104B] | Adeo et ex hoc ipso ostenditur nobis non posse diabolo [0104B] deputari eam, quae meliores efficit Dei servos. |
| [0105B] | Et utique cum Filius Dei protectionem fidei habet in sua potestate quam a Patre postulat, a quo omnem accipit potestatem in coelis et in terris (Matth. |
| De Idolatria | Reditus in Auctori Indicem |
| [0689B] | [0689B] Quis enim magis his usus fuisset quam Dei Filius? |
| [0693B] | Cur autem non sciat me Dei caussa fecisse, ut et Deus potius glorificetur, et daemonia non honorentur in eo quod propter Deum feci? |
| [0691C] | Dei autem nationum daemonia. |
| [0671B] | Non allego quod idola honoret, quorum nomina coelo inscripsit, quibus omnem Dei potestatem addixit: quod propterea homines non putant Deum requirendum, praesumentes stellarum nos immutabili arbitrio agi. |
| [0669A] | Tota die ad hanc partem zelus fidei perorabit, ingemens christianum ab idolis in Ecclesiam venire, de adversarii officina in domum Dei venire, attollere ad Deum patrem manus matres idolorum, his manibus adorare quae foris adversus Deum adorantur, eas manus admovere corpori Domini, quae daemoniis corpora conferunt. |
| [0663B] | Offensa Dei. |
| [0667B] | Pateat igitur Ecclesia omnibus, qui manibus et suo opere tolerantur, si nulla exceptio est artium, quas Dei disciplina non recipit. |
| [0668A] | Si nulla lex Dei prohibuisset idola fieri a nobis, si nulla vox Spiritus sancti fabricatoribus idolorum [0668B] non minus quam cultoribus comminaretur: de ipso sacramento nostro interpretaremur nobis adversas esse fidei ejusmodi artes. |
| [0690A] | Tu si diaboli pompam ejerasti, quicquid ex ea attigeris, id scias esse idololatriam; vel hoc [0690A] te commonefaciat omnes hujus saeculi potestates, et dignitates, non solum alienas, verum et inimicas Dei esse, quod per illas adversus Dei servos supplicia consulta sunt, per illas et poenae ad impios paratae irrogantur. |
| [0672B] | VII) Moysen aemulata, patientiam Dei traxit ad Evangelium usque (Act. |
| [0675A] | Scimus dici posse: «si docere litteras Dei servis non licet, etiam nec discere licebit. |
| [0691B] | Cecidit igitur in idololatriam, qui idolum nomine Dei honoraverit. |
| [0683B] | Alioquin, quid erit Dei, si omnia Caesaris? |
| [0664C] | Alioquin in modico consisteret, et diaboli ingenium de malitia, et Dei Domini de disciplina, qua nos adversus diaboli altitudines munit (Matth. |
| [0683B] | XXII) Caesari quae sunt Caesaris, bene quod opposuit, et quae sunt Dei Deo. |
| [0668B] | Quasi ob aliquam caussam colere non audeat, nisi ob quam et facere non debeat, scilicet ob Dei offensam utrobique. |
| [0683C] | Non utique quod [0683C] Dei honor est, sed quod ejus qui pro Deo hujusmodi officiis honoratur, quantum in manifesto est, salva operatione quae est in occulto, ad daemonia perveniens. |
| [0683B] | Ergo, inquis, honor Dei est, lucernae pro foribus, et laurus in postibus? |
| [0691B] | XX, 7): Non sumes, inquit, nomen Domini Dei tui in vano, id est, idolo. |
| [0672B] | Quod igitur iisdem magis somnium sine dubio ex Dei voluntate suggessit, ut irent in sua, sed alia, non qua venerant, via, id est, ne pristina secta sua incederent: nonne illos Herodes persequeretur, qui nec persecutus est, etiam ignorans alia via digressos, quoniam et qua venerant ignorabat. |
| [0667A] | [0666C] Plane impensius respondebimus ad excusationes [0667A] hujusmodi artificum, quos nunquam in domum Dei admitti oportet, si quis eam disciplinam norit. |
| [0690A] | Tu si diaboli pompam ejerasti, quicquid ex ea attigeris, id scias esse idololatriam; vel hoc [0690A] te commonefaciat omnes hujus saeculi potestates, et dignitates, non solum alienas, verum et inimicas Dei esse, quod per illas adversus Dei servos supplicia consulta sunt, per illas et poenae ad impios paratae irrogantur. |
| [0679A] | Sic tamen nobis de mansuetudine et clementia Dei blandiamur, ut non usque ad idololatriae affinitates necessitatibus largiamur: sed omnem adflatum ejus vice pestis etiam de longinquo devitemus, non his tantum quae praemisimus, sed in universa serie humanae superstitionis, sive deis suis, sive defunctis, sive regibus mancipatae, ut ad eosdem spiritus immundos pertinentis, modo per sacrificia et sacerdotia, modo per spectacula, et hoc genus, modo [0679B] per festos dies. |
| [0683B] | Et cum audisset, Caesaris: Reddite, ait, quae sunt Caesaris Caesari, et quae sunt Dei Deo ; id est imaginem Caesaris Caesari, quae in nummo est, et imaginem Dei Deo, quae in homine est: ut Caesari quidem pecuniam reddas, Deo temetipsum. |
| [0689B] | Non enim damnasset, nisi non sua: alterius autem esse non possent, nisi diaboli, quae Dei non sunt. |
| [0683B] | Et cum audisset, Caesaris: Reddite, ait, quae sunt Caesaris Caesari, et quae sunt Dei Deo ; id est imaginem Caesaris Caesari, quae in nummo est, et imaginem Dei Deo, quae in homine est: ut Caesari quidem pecuniam reddas, Deo temetipsum. |
| [0687A] | Hinc proxime disputatio suborta est, an servus Dei alicujus dignitatis aut potestatis administrationem capiat, si ab omni specie idololatriae intactum se, aut gratia aliqua, aut astutia etiam praestare possit: secundum quod et Joseph (Gen. |
| [0664B] | Quoniam multifariam servos Dei nec tantum ignorata, sed etiam dissimulata subvertit. |
| [0665B] | Toto mundo ejusmodi artibus interdixit servis Dei. |
| [0695A] | Inter hos scopulos et sinus, inter haec vada et freta idololatriae, velificata spiritu Dei fides navigat, tuta si cauta, secura si attonita. |
| [0671B] | Unum propono, angelos esse illos desertores Dei (Gen. |
| [0676A] | Negotiatio servo Dei apta est? |
| [0680A] | De hoc quidem primo consistam, an cum ipsis quoque nationibus communicare in hujusmodi servus Dei debeat, sive habitu, sive victu, vel quo alio genere laetitiae earum. |
| [0684A] | Hoc in loco ex auctoritate quoque Dei contestor, quia nec tutum est subtrahere quodcumque uni fuerit ostensum, utique omnium caussa. |
| De Jejuniis | Reditus in Auctori Indicem |
| [0960C] | Nemo ita ut decet, ita ut par est, ita ut utile est, recordabitur Dei in eo tempore, quo ipsum sibi hominem excidere solemne est. |
| [0961B] | Caeterum, cui cor erectum potius inveniebatur quam impingnatum, quadraginta diebus totidemque noctibus supra humanae naturae facultatem jejunium perennavit, spiritali fide virtutem subministrante; et vidit oculis Dei gloriam, et audivit auribus Dei vocem, et corde conjecit Dei legem jam tunc docentis non in solo pane vivere hominem, sed in omni verbo Dei (Luc. |
| [0961B] | Caeterum, cui cor erectum potius inveniebatur quam impingnatum, quadraginta diebus totidemque noctibus supra humanae naturae facultatem jejunium perennavit, spiritali fide virtutem subministrante; et vidit oculis Dei gloriam, et audivit auribus Dei vocem, et corde conjecit Dei legem jam tunc docentis non in solo pane vivere hominem, sed in omni verbo Dei (Luc. |
| [0961C] | Dehinc minantem Jezabel fugiens post unicum pabulum et potum, quem ab angelo expergefactus invenerat, et ipse, quadraginta diebus et noctibus vacuo ventre, arido ore, pervenit in montem Choreb; ubi cum in spelunca devertisset, quam familiari congressu Dei exceptus est! |
| [0961A] | Denique in eodem Deuteronomio eamdem causam praecaveri jubens: Ne, inquit, cum manducaveris et biberis, et domos optimas aedificaveris, ovibus et bobus tuis multiplicatis, et argento et auro, extollatur cor tuum, et obliviscaris Domini Dei tui (Deut. |
| [0961B] | Caeterum, cui cor erectum potius inveniebatur quam impingnatum, quadraginta diebus totidemque noctibus supra humanae naturae facultatem jejunium perennavit, spiritali fide virtutem subministrante; et vidit oculis Dei gloriam, et audivit auribus Dei vocem, et corde conjecit Dei legem jam tunc docentis non in solo pane vivere hominem, sed in omni verbo Dei (Luc. |
| [0969A] | Et quomodo Dei nostri officia indicit, nec alii offerenda quam Deo nostro? |
| [0975A] | Atquin ad [0974B] Romanos scribens, vos nunc compungit detrectatores hujus officii: Ne propter pabulum solveritis, [0975A] inquit, opus Dei. |
| [0970A] | Ut ab Joanne Paricletus obmutuisset, ipsi nobis Prophetae in hanc maxime caussam extitissemus: jam non dico ad exorandam Dei iram, nec ad impetrandam tutelam ejus aut gratiam, sed ad praemuniendam per nosmetipsos novissimorum temporum conditionem, indicentes omnem ταπεινοφρονησιν, cum carcer ediscendus, et fames ac sitis exercendae, et tam inediae quam anxii victus tolerantia usurpanda sit, ut in carcerem talis introeat Christianus, qualis inde prodisset; non poenam illic passurus, sed disciplinam; nec saeculi tormenta, sed sua officia; eoque fidentior processurus ad certamen [0970B] e custodia abusus, nihil habens carnis, sic ut nec habeant tormenta materiam; cum sola et arida sit cute loricatus, et contra ungulas corneus; praemisso jam sanguinis succo, tanquam animae impedimentis, properante jam et ipsa, quae jam saepe jejunans mortem de proximo norit: plane vestrum est in carceribus popinas exhibere martyribus incertis, ne consuetudinem quaerant, ne taedeat vitae, ne nova abstinentiae disciplina scandalizentur, quam nec ille Pristinus vester non christianus [0971A] martyr attigerat; quem et facultate custodiae liberae aliquandiu fartum omnibus balneis quasi baptismate melioribus et omnibus luxuriae secessibus quasi Ecclesiae secretioribus et omnibus vitae istius illecebris quasi aeternae dignioribus, hoc puto obligatum ne mori vellet, postremo ipso tribunalis die luce summa condito mero tanquam antidoto praemedicatum, ita enervastis, ut paucis ungulis titillatus, hoc enim ebrietas sentiebat, quem Dominum confiteretur interroganti praesidi respondere non potuerit amplius. |
| [0959C] | Nam et primus populus primi hominis resculpserat crimen, pronior ventri quam Deo deprehensus; cum de duritia Aegyptiae servitutis valida manu Dei et sublimi brachio ereptus Dominus ejus visus; et terrae lacte [0960A] et melle mananti destinatus; statim autem solitudinis copiosae circumspectu scandalizatus, saturitatis Aegyptiae detrimenta suspirans, in Moysen et Aaron mussitavit: Utinam obiissemus percussi a Domino in terra Aegypti, quando super ollas carnium sedebamus, et panes in plenitudinem comedebamus! |
| [0969A] | Indubitate enim et haeresis et pseudoprophetia divinitatis diversitate judicabuntur apud nos omnes unici Dei Creatoris et Christi ejus antistites, adeoque indifferenter hanc partem defendo, illis offerens in quo velint gradum figere. |
| [0963B] | Adspice Danielis exemplum, circa somnium regis Babylonis omnes turbantur sophistae, negant ultro de praestantia humana posse cognosci; solus Daniel Deo fidens, et sciens quod ad demerendam Dei gratiam faceret, spatium tridui postulat, cum sua fraternitate jejunat, atque ita orationibus commendatis, et ordinem et significationem [0963B] somnii per omnia instruitur, tyranni sophistis parcitur, Deus glorificatur, Daniel honoratur; non minorem Dei gratiam et postea quoque relaturus anno primo regis Darii, cum ex recogitatu praedicatorum temporum ab Hieremia, dedit faciem suam Deo in jejuniis et sacco et cinere. |
| [0976A] | Prohibitus enim a Deo fuerat, illic cibum in totum attingere; sed ab alio mox sene mentito prophetiam temere pastus, secundum verbum Dei ibidem factum [0976B] super mensam, non est in paternis sepultus: leonis enim in via occursu prostratur, et apud exteros conditus, poenam deserti jejunii luit. |
| [0958C] | Haec ratio servabatur apud Providentiam Dei, pro temporibus omnia modulantis, ne quis ex diverso ad dejiciendam propositionem nostram, Cur ergo, dicat, non statim Deus aliquam victus constituit castigationem, quinimo et auxit permissionem? |
| [0965A] | [0965A] Ita xerophagiarum miseratio et humiliatio metum expellunt, et aures Dei advertunt, et occultorum compotes faciunt. |
| [0971B] | Quale est autem ut tuo arbitrio permittas quod imperio Dei [0971C] non das? |
| [0962A] | VII, 9), in nullo magis procuratam audimus Dei clementiam, quam abstinentia populi. |
| [0975B] | Nec enim, inquit, esus aut potus est Dei regnum, et, Esca nos Deo non commendat; non ut de arida dictum putes, sed potius de uncta et accurata. |
| [0976A] | Sameas, homo Dei, cum exitum prophetasset idololatriae introductae a rege Hieroboam, post manum ejus regis arefactam, et statim restitutam, post altare diffusum, ob haec signa, et satisfactione invitatus a rege, plane excusavit. |
| [0961B] | Caeterum, cui cor erectum potius inveniebatur quam impingnatum, quadraginta diebus totidemque noctibus supra humanae naturae facultatem jejunium perennavit, spiritali fide virtutem subministrante; et vidit oculis Dei gloriam, et audivit auribus Dei vocem, et corde conjecit Dei legem jam tunc docentis non in solo pane vivere hominem, sed in omni verbo Dei (Luc. |
| [0975B] | Et si claves macelli tibi tradidit, permittens esui omnia ad constituendam idolothytorum exceptionem, non tamen in [0975B] macello regnum Dei inclusit. |
| [0960A] | XVI, 2) Eadem ventris praelatione deploraturus erat eosdem duces suos et Dei arbitros, quos desiderio carnis et recordatu Aegyptiarum copiarum exacerbabat: Quis nos vesceret carne? |
| [0963A] | Adspice Danielis exemplum, circa somnium regis Babylonis omnes turbantur sophistae, negant ultro de praestantia humana posse cognosci; solus Daniel Deo fidens, et sciens quod ad demerendam Dei gratiam faceret, spatium tridui postulat, cum sua fraternitate jejunat, atque ita orationibus commendatis, et ordinem et significationem [0963B] somnii per omnia instruitur, tyranni sophistis parcitur, Deus glorificatur, Daniel honoratur; non minorem Dei gratiam et postea quoque relaturus anno primo regis Darii, cum ex recogitatu praedicatorum temporum ab Hieremia, dedit faciem suam Deo in jejuniis et sacco et cinere. |
| De Judicio Domini [Incertus] | Reditus in Auctori Indicem |
| [1091A] | Nunc age, securam vivamque adtingere lympham, Et celeres vitam amissam reparare per undas Si velit, aeternae et poenas evadere flammae, Ignarusque Dei, venturique inscius aevi, [1091B] Et potius venturae adipisci praemia vitae; Hunc unum meminisse Deum, solumque precandum, Qui totum in libra posuit sub limine mundum, Aeternumque manens, semperque futurus in aevum, Saecula cuncta tenens, ante omnia saecula solus Ingenitus, sine fine Deus, sedemque supernam Solus habens, solus coelos supereminet altos, Omnipotens solus, cui parent omnia rerum; Qui sibi complacitum hominem formavit in aevum, Pastorem pecudum, et dominum dedit esse ferarum; Qui sermone tenus potuit protendere coelum, Et solidam verbo potuit suspendere terram, Et dicto citius disjunxerat aequoris undam, Ac manibus charam dilexit fingere formam, Atque suam voluit faciem quoque inesse decoram, [1091C] Spirituque adflavit vivendi vultibus auram. |
| [1092B] | Tunc homines primae pensare praemia vitae Incipient, crimenque suum culpasque putare, [1092B] Et poenis retinere, procul de morte futuris, Judiciisque Dei memores adstare piorum, Exspectare suam suorumque ex crimine poenam; Funditus aut pecorum sine nomine vivere vitam, Incassumque Deo jam surdo fundere fletum. |
| [1095D] | Quoties noctesque diesque sereni Tempora foecundant pulcris Dei munera donis, Vernabantque rosae, frugum nec defuit aestas, Autumnus varie fundebat mollia poma, [1096A] Aspera hyems quamvis glaciales fregit olivas; Cuncta Deus tribuit, bonitas nec defuit ejus, Terra Deum tremuit, pontus de voce pependit, Et fluvius siccas trepidus refugit arenas; Et genitura Deum quaevis per cuncta fatetur; Vos miseri, Dominum coeli terraeque negastis, Praeconesque Dei (horrendum) saepe fugastis, Et justos potius crudeli caede necastis, Et fraus in vobis post crimen semper inhaesit. |
| [1096A] | Quoties noctesque diesque sereni Tempora foecundant pulcris Dei munera donis, Vernabantque rosae, frugum nec defuit aestas, Autumnus varie fundebat mollia poma, [1096A] Aspera hyems quamvis glaciales fregit olivas; Cuncta Deus tribuit, bonitas nec defuit ejus, Terra Deum tremuit, pontus de voce pependit, Et fluvius siccas trepidus refugit arenas; Et genitura Deum quaevis per cuncta fatetur; Vos miseri, Dominum coeli terraeque negastis, Praeconesque Dei (horrendum) saepe fugastis, Et justos potius crudeli caede necastis, Et fraus in vobis post crimen semper inhaesit. |
| [1097B] | [1097B] Hoc quoties olim sancti cecinere Prophetae, Flatu et Saepe Dei moniti dixere futura; Nemo suas (miserum) nemo, eheu! |
| [1091C] | Immemor ille Dei, temere committere tale Non ultra monitum quidquam contingeret unum Unde malum sciret, pariter dignosceret aequum, Protinus inlicitum vetuit contingere pomum. |
| [1093A] | Protinus innumeri concurrunt ire ministri, Convallantque Deum cum majestate superna; Angelica in terras descendent agmina coelo; Omnes, turba Dei, quibus est divina facultas, Vultibus et forma virtutis spiritus omnes. |
| [1092C] | [1092C] Cum sint cuncta Dei, reddit magis omnia tellus, Jussa retexet enim quidquid contexerat olim. |
| [1092D] | Ad vocem ergo Dei mundo per cuncta tremente, Et motis penitus virtutibus aeris alti, Tunc fragor insolitus, tunc maxima murmura coeli, [1093A] Adveniente Deo, totius judice mundi. |
| De Monogamia | Reditus in Auctori Indicem |
| [0941A] | Caeterum, et alia ratio conspirat; imo non alia, sed quae initii formam imposuit, et voluntatem Dei movit ad prohibitionem repudii: Quoniam qui dimiserit uxorem suam, praeterquam ex caussa adulterii, facit eam adulterari; et: qui dimissam a viro a duxerit, adulterat utique (Matth. |
| [0934C] | Semel tamen vim passa institutio Dei per Lamech, constitit postea in finem usque gentis illius. |
| [0939A] | Certe sacerdotes sumus a Christo vocati, monogamiae debitores ex pristina Dei lege, quae nos tunc in suis sacerdotibus prophetavit. |
| [0942A] | Recogitemus enim repudium, aut discordia fieri, aut discordiam facere; mortem vero ex lege Dei, non ex hominis offensa evenire. |
| [0950C] | Quae igitur hic duritia nostra, si non facientibus voluntatem Dei renuntiamus? |
| [0952A] | Aliud est, si et apud Christum legibus Juliis agi credunt, et existimant caelibes et orbos ex testamento Dei solidum non posse capere. |
| [0938C] | Sed ut, si habuerit, a filio potius alatur quam a patre, quo et filius praeceptum Dei exsequatur, Honora patrem et matrem (Lev. |
| [0941A] | Hoc quantum ad Dei volutatem non destruendam, et initii formam restruendam. |
| [0932A] | Paracletus autem multa habens [0932A] edocere, quae in illum distulit Dominus, secundum praefinitionem, ipsum primo Christum contestabitur, qualem credimus, cum toto ordine Dei Creatoris, et ipsum glorificabit, et de ipso commemorabit; et sic de principali regula agnitus, illa multa quae sunt disciplinarum revelabit, fidem dicente pro eis integritate praedicationis, licet novis, quia nunc revelantur; licet onerosis, quia nec nunc sustinentur; non alterius tamen Christi, quam qui habere se dixit, et alia multa, quae a Paracleto edocerentur; non minus istis onerosa, quam illis a quibus nondum tunc sustinebantur. |
| [0937A] | Quorum si exempla circumspicis, alicujus David etiam per sanguinem nuptias sibi ingerentis, alicujus Salomonis etiam uxoribus divitis; meliora sectari jussus, habes et Joseph unijugum, et hoc nomine, audeo dicere, patre meliorem; habes Moysen, Dei de proximo arbitrum; habes Aaronem, principalem sacerdotem. |
| [0935C] | I, 8; XXII, 13), ita ostenderet in se esse et initii decursum [0935C] ad finem, et finis recursum ad initium; ut omnis dispositio in eum desinens, per quem coepta est, per Sermonem scilicet Dei, qui caro factum est, proinde desinat quemadmodum et coepit. |
| [0937B] | Secundus quoque Moyses populi secundi, qui imaginem nostram [0937B] in promissionem Dei induxit, in quo primo nomen Domini dedicatum est, non fuit digamus. |
| [0951B] | Talis infirmitas, et tertio, et quarto, et usque septimo forsitan matrimonio sufficit; ut quae totiens fortior, quotiens fuerit infirmior, habitura jam non Apostolum auctorem, sed Hermogenem aliquem, plures solitum mulieres ducere quam pingere, materia enim in illo abundat, unde et animam esse praesumens, multo magis spiritum a Deo non habet, jam nec psychicus, quia non de afflatu Dei psychicus. |
| [0941A] | Igitur, si quos Deus [0940D] conjunxit, homo non separabit repudio; aeque consentaneum [0941A] est, ut quos Deus separavit morte, homo non conjungat matrimonio; proinde contra Dei voluntatem juncturus separationem, atque si separasset conjunctionem. |
| [0933B] | At ubi ad continentiam reflectit animos, Volo autem vos sic esse omnes: puto autem, inquit, et ego spiritum Dei habeo; ut si quid indulserat ex necessitate, id Spiritus Sancti auctoritate revocaret. |
| De Oratione | Reditus in Auctori Indicem |
| [1155A] | Nomen Dei Patris nemini proditum est. |
| [1149B] | Porro haec sunt praecipua prioris partis capita: 1 o Quanta sit oratio illa quam ipsemet tradidit Dei sermo et Dei ratio, sermo rationis et ratio sermonis, D. |
| [1149B] | O Tum singula sigillatim explicatur petitio, prima nempe, qua et nos Angelorum candidati, coelestem Dei gloriam ipsiusque in nobis nomen sanctificatum postulamus. |
| [1151A] | Omnia de carnalibus in spiritualia renovavit, nova Dei gratia, superducto Evangelio expunctore totius retro vetustatis, in quo et Dei spiritus et Dei sermo et Dei ratio approbatus est Dominus noster Jesus Christus; spiritus quo valuit, sermo quo docuit, ratio qua venit. |
| [1151A] | Omnia de carnalibus in spiritualia renovavit, nova Dei gratia, superducto Evangelio expunctore totius retro vetustatis, in quo et Dei spiritus et Dei sermo et Dei ratio approbatus est Dominus noster Jesus Christus; spiritus quo valuit, sermo quo docuit, ratio qua venit. |
| [1153A] | Neque enim propria tantum orationis officia complexa est, venerationem Dei, aut hominis petitionem, sed omnem pene sermonem Domini, omnem commemorationem disciplinae, ut revera in [1153B] oratione breviarium totius Evangelii comprehendatur. |
| [1194B] | Nos sumus veri adoratores, et veri sacerdotes, qui spiritu orantes spiritu sacrificamus orationem Dei propriam, et acceptabilem quam scilicet requisivit, quam sibi prospexit. |
| [1159A] | Itaque si ad Dei voluntatem, et ad nostram suspensionem pertinet regni dominici [1159A] repraesentatio, quomodo quidam protractum quemdam saeculo postulant, cum regnum Dei, quod ut adveniat oramus, ad consummationem saeculi tendat? |
| [1158A] | Ita dicentes: Fiat voluntas tua, vel eo nobis bene optamus, quod nihil mali sit in Dei voluntate, etiam si quid pro meritis cujusque secus irrogatur. |
| [1160A] | Et paulo supra: Panis est sermo Dei vivi, qui descendit de coelis. |
| [1162A] | Consequens erat, ut observata Dei liberalitate, etiam clementiam ejus precaremur; quid enim alimenta proderunt, si illi reputamur revera quasi taurus ad victimam? |
| [1164B] | Dei [1165A] honor in Patre, fidei testimonium in nomine, oblatio obsequii in voluntate, commemoratio spei in regno, petitio vitae in pane, exomologesis debitorum in deprecatione, sollicitudo tentationum in postulatione tutelae. |
| [1166A] | Memoria praeceptorum viam orationibus sternit ad coelum, quorum praecipuum est, ne prius ascendamus ad Dei altare, quam si quid discordiae vel offensae cum fratribus contraxerimus, resolvamus (Matth. |
| [1166A] | Quid est enim ad pacem Dei recedere sine pace? |
| [1175A] | Dei aures sonum exspectant? |
| [1157A] | Hoc quantum ad gloriam Dei. |
| [1166A] | XI, 8), et sunt quae petantur pro circumstantia cujusque, praemissa legitima et ordinaria oratione, quasi fundamento, [1165B] accidentium jus est desideriorum, jus est superfluendi extrinsecus petitiones, cum memoria tamen praeceptorum, ne quantum a praeceptis, [1166A] tantum ab auribus Dei longe simus. |
| [1195A] | Hanc de toto corde devotam, fide pastam, veritate curatam, innocentia integram, castitate mundam, agape coronatam cum pompa operum bonorum inter [1195A] psalmos et hymnos deducere ad Dei altare debemus omnia nobis a Deo impetraturam. |
| [1151A] | Omnia de carnalibus in spiritualia renovavit, nova Dei gratia, superducto Evangelio expunctore totius retro vetustatis, in quo et Dei spiritus et Dei sermo et Dei ratio approbatus est Dominus noster Jesus Christus; spiritus quo valuit, sermo quo docuit, ratio qua venit. |
| [1183A] | Si statio de militari exemplo nomen accipit (nam et militia Dei sumus, II Cor. |
| [1195B] | Nunc vero oratio justitiae omnem iram Dei avertit, pro inimicis excubat, pro persequentibus supplicat. |
| [1189A] | Interest nostra, quod Dei gratia exerceat, solius Dei conscientiae commendare, ne quod a Deo speramus, ab homine compensemus. |
| [1182A] | Nonne solemnior erit statio tua, si et ad aram Dei steteris? |
| [1157B] | Quanquam etsi simpliciter intelligendum est, idem tamen est sensus petitionis, ut in nobis fiat voluntas Dei in terris, ut possit scilicet fieri et in coelis. |
| [1157A] | Secundum hanc formam subjungimus FIAT VOLUNTAS TUA IN COELIS ET IN TERRA, non quod aliquis obsistat quominus voluntas Dei fiat, et ei successum [1157B] voluntatis suae oremus; sed in omnibus petimus fieri voluntatem ejus. |
| [1189A] | Si Dei gratia est et accepisti, quid gloriaris, inquit, quasi non acceperis (I Cor. |
| [1174A] | Siquidem irreverens est assidere sub conspectu, contraque conspectum ejus, quem quam maxime reverearis, ac venereris; quanto [1174A] magis sub conspectu Dei vivi, angelo adhuc orationis astante, factum istud irreligiosissimum est, nisi exprobramus Deo, quod nos oratio fatigaverit. |
| [1149C] | [1149C] Dei spiritus et Dei sermo, et Dei ratio, et [1150C] sermo rationis et ratio sermonis, utrumque Jesus Christus Dominus noster, nobis discipulis [1151A] novi Testamenti novam orationis formam determinavit. |
| [1153A] | Consideremus itaque, benedicti, coelestem ejus sophiam, imprimis de praecepto secrete adorandi, quo et fidem hominis [1153A] exigebat, ut Dei omnipotentis et conspectum et auditum sub tectis et in abditis etiam adesse confideret: et modestiam fidei desiderabat, ut quem ubique audire et videre fideret, ei soli religionem suam offerre, sequente sophia in sequenti praecepto; quod etsi proinde pertineat ad fidem et modestiam fidei, si non agmine verborum adeundum putemus ad Dominum, quem ultro suis prospicere certi sumus: attamen brevitas ista, quod ad tertium sophiae gradum faciat, magnae ac beatae interpretationis substantia fulta est: quantumque substringitur verbis, tantum diffunditur sensibus. |
| [1189A] | Interest nostra, quod Dei gratia exerceat, solius Dei conscientiae commendare, ne quod a Deo speramus, ab homine compensemus. |
| [1150B] | O Quaenam vero deceant aut necesse sint peragenda, scilicet manuum elatio; vultus, vocisque demissio; osculum pacis; statio ad aram, accepto corpore Domini et reservato; habitus faeminarum modestus, velamenque virginum; genua flectendi ritus, locus orandi, horaeque solemniores; alternus psalmorum cantus; agapeque devota, coronata cum pompa operum bonorum, inter psalmos et hymnos ad altare Dei deducta. |
| [1160A] | Ut post coelestia, id est post Dei nomen, Dei voluntatem, et Dei regnum, terrenis quoque necessitatibus petitioni locum faceret? |
| [1149C] | [1149C] Dei spiritus et Dei sermo, et Dei ratio, et [1150C] sermo rationis et ratio sermonis, utrumque Jesus Christus Dominus noster, nobis discipulis [1151A] novi Testamenti novam orationis formam determinavit. |
| [1160A] | Ut post coelestia, id est post Dei nomen, Dei voluntatem, et Dei regnum, terrenis quoque necessitatibus petitioni locum faceret? |
| [1195B] | Caeterum quanto amplius oratur oratio Christianorum, non roris Angelum in mediis ignibus sistit, nec ora leonibus obstruit, nec esurientibus rusticorum prandium transfert, nullum sensum passionis delegata gratia avertit; sed patientes, et sentientes, et dolentes sufferentia instruit, virtute ampliat gratiam, ut sciat fides quid a Domino consequatur, intelligens quid pro [1195B] Dei nomine patiatur. |
| [1158B] | Itaque si ad Dei voluntatem, et ad nostram suspensionem pertinet regni dominici [1159A] repraesentatio, quomodo quidam protractum quemdam saeculo postulant, cum regnum Dei, quod ut adveniat oramus, ad consummationem saeculi tendat? |
| [1154A] | Scriptum est: Qui in eum crediderint, dedit eis potestatem ut filii Dei vocentur (Joan. |
| [1160A] | Ut post coelestia, id est post Dei nomen, Dei voluntatem, et Dei regnum, terrenis quoque necessitatibus petitioni locum faceret? |
| [1157A] | VI, 9), id petimus ut sanctificetur in nobis, qui in illo sumus: simul et in caeteris, quos adhuc gratia Dei exspectat, ut et huic praecepto pareamus, orando pro omnibus, etiam pro inimicis nostris (Matth. |
| [1157B] | Est et illa Dei voluntas, quam Dominus administravit praedicando, [1158A] operando, sustinendo. |
| [1158A] | Quae ut implere possimus, opus est Dei voluntate. |
| [1149C] | [1149C] Dei spiritus et Dei sermo, et Dei ratio, et [1150C] sermo rationis et ratio sermonis, utrumque Jesus Christus Dominus noster, nobis discipulis [1151A] novi Testamenti novam orationis formam determinavit. |
| [1151A] | Omnia de carnalibus in spiritualia renovavit, nova Dei gratia, superducto Evangelio expunctore totius retro vetustatis, in quo et Dei spiritus et Dei sermo et Dei ratio approbatus est Dominus noster Jesus Christus; spiritus quo valuit, sermo quo docuit, ratio qua venit. |
| [1153B] | Incipit a testimonio Dei, et merito fidei, cum [1154A] dicimus PATER QUI IN COELIS ES. |
| [1149B] | Porro haec sunt praecipua prioris partis capita: 1 o Quanta sit oratio illa quam ipsemet tradidit Dei sermo et Dei ratio, sermo rationis et ratio sermonis, D. |
| [1156A] | Caeterum quando non sanctum et sanctificatum est per semetipsum nomen Dei, cum caeteros sanctificet ex semetipso? |
| [1150A] | Tum Dei clementiam quinta implorat. |
| De Patientia | Reditus in Auctori Indicem |
| [1256B] | Nam quod ab aemulo Dei conceptum est, utique non est amicum Dei rebus. |
| [1256B] | Nam quod ab aemulo Dei conceptum est, utique non est amicum Dei rebus. |
| [1250] | Patientiam Dei erga nos, II. |
| [1255A] | Servos scilicet Dei vivi, cujus judicium in suos, non in compede aut pileo vertitur, sed in aeternitate, aut poenae, aut salutis. |
| [1250A] | Ita proposita Dei rebus est, ut nullum praeceptum obire quis, nullum opus Domino complacitum perpetrare extraneus patientia possit. |
| [1257B] | Perit igitur et alius homo, per impatientiam alterius; perit mox et ipse per impatientiam suam utrobique commissam; et circa Dei praemonitionem, et circa diaboli circumscriptionem, illam servare, hanc refutare non sustinens. |
| [1265B] | Ac si ignoscet, tamen judicantis impatientiam cavit, et honorem unici judicis, id est Dei, abstulit. |
| [1274A] | Talia nationes patientiae studia noverunt; et tanti boni nomen foedis operationibus occupant: patientes rivalium et divitum et invitatorum, impatientes solius Dei vivunt. |
| [1253A] | Nec enim mentitus fuerat propheta, imo ipsius Dei contestatio, Spiritum suum in Filio cum tota patientia collocantis (Joan. |
| [1257C] | Exinde homo terrae datus, et ab oculis Dei ejectus, facile usurpari ab impatientia coepit in omne quod Deum offenderet. |
| [1254B] | Talia tantaque documenta, quorum magnitudo penes nationes quidem detrectatio fidei est, penes nos vero ratio et structio, satis aperte, non sermonibus modo in [1254B] praecipiendo, sed etiam passionibus Domini sustinendo, probant his, quibus credere datum est, patientiam Dei esse naturam, effectum et praestantiam ingenitae cujusdam proprietatis. |
| [1261A] | Eam non in concupiscentia alieni tantum constitutam interpretemur; nam et quod nostrum videtur, alienum est: nihil enim nostrum, quoniam Dei omnia, cujus ipsi quoque nos. |
| [1272A] | XVII): cum ergo spiritus Dei [1273A] descendit, individua patientia comitatur eum. |
| [1269B] | Haec patientia corporis precationes commendat, deprecationes affirmat: haec aures Christi Dei aperit, severitatem dispergit, clementiam elicit (Dan. |
| [1267A] | Item cum pacificos eodem titulo felicitatis notat, et filios Dei nuncupat, numquid impatientes pacis affines? |
| [1255B] | Satis enim agnitio Dei, quid sibi incumbat, intelligit. |
| [1270B] | Neque enim a respectu Dei tot doloribus avocatus ille est; sed constitit nobis in exemplum et testimonium, tam [1270C] spiritu quam carne, tam animo quam corpore patientiae perpetrandae; ut neque damnis saecularium, nec amissionibus carissimorum, nec corporis quidem conflictationibus succidamus Quale in illo viro feretrum Deus diabolo exstruxit (Joh, II)! |
| [1274A] | Caeterum nos amemus patientiam Dei, patientiam Christi: rependamus illi quam pro nobis ipse dependit. |
| [1271A] | Itaque operarius ille victoriae Dei, retusis omnibus jaculis tentationum lorica clypeoque patientiae, et integritatem mox corporis a Deo recuperavit, et quae amiserat conduplicata possedit. |
| De Poenitentia | Reditus in Auctori Indicem |
| [1229B] | III): jam enim salus nationibus appropinquabit, Dominus scilicet, afferens secundum Dei promissum, cui praeministrans, poenitentiam destinabat purgandis mentibus propositam, uti quicquid error vetus inquinasset, quicquid in corde hominis ignorantia contaminasset, id poenitentia verrens et radens, et foras abjiciens mundam pectoris domum superventuro Spiritui Sancto paret, quo se ille cum coelestibus bonis libens [1230A] inferat. |
| [1228A] | Quod si Dei ac per hoc rationis quoque compotes agerent, merita primo poenitentiae expenderent, nec unquam eam ad argumentum perversae emendationis adhiberent; modum denique poenitendi temperarent, quia et delinquendi tenerent; timentes Dominum scilicet. |
| [1241A] | Plerique naufragio liberati exinde repudium et navi et mari dicunt, et Dei beneficium, salutem suam scilicet, memoria periculi honorant. |
| [1227A] | Caeterum a ratione ejus tantum absunt, quantum ab ipso rationis auctore: quippe res Dei, ratio; quia Deus omnium conditor, nihil non ratione tractari, intelligique voluit. |
| [1231B] | Siquidem et caro, et spiritus, Dei res: alia, manu ejus expressa; alia afflatu ejus consummata (Gen. |
| [1245B] | Adeone existimatio hominum et Dei conscientia comparantur? |
| [1241A] | Timor autem hominis, Dei honor est. |
| [1235A] | Despicit porro, qui bonorum ac malorum intellectum ab illo consecutus, quod intelligit fugiendum, quodque jam fugit, resumens, intellectui suo, id est, Dei dono, contumeliam facit: respuit datorem cum datum deserit, negat beneficium, cum beneficium non honorat. |
| [1244A] | Haec omnia Exomologesis, ut poenitentiam commendet, ut de periculi timore Dominum honoret, ut in peccatorem ipsa pronuntians pro Dei indignatione fungatur, et temporali afflictatione aeterna supplicia non dicam frustretur, sed expungat. |
| [1244A] | Itaque Exomologesis prosternendi et humilificandi hominis disciplina est, conversationem [1244A] injungens misericordiae illicem; de ipso quoque habitu atque victu mandat, sacco et cineri incubare corpus sordibus obscurare, animum moeroribus dejicere, illa quae peccavit tristi tractatione mutare; caeterum pastum et potum pura nosse, non ventris scilicet, sed animae caussa: plerumque vero jejuniis preces alere, ingemiscere, lacrymari, et mugire dies noctesque ad Dominum Deum tuum, presbyteris advolvi, et caris Dei adgeniculari, omnibus fratribus legationes deprecationis suae injungere. |
| [1248B] | Contra autem aegyptius imperator, qui populum Dei aliquando afflictum, diu Domino suo denegatum persecutus, in praelium irruit, post tot documenta plagarum, dissidio maris, quod soli populo pervium licebat, revolutis fluctibus perit. |
| [1234B] | Hoc enim dico, poenitentiam quae per Dei gratiam ostensa et indicta nobis, in gratiam nos Domino revocat, semel cognitam atque susceptam nunquam post hoc iteratione delicti resignari oportere. |
| [1239A] | Quid autem te a perfecto servo Dei separat? |
| De Praescriptionibus Adversus Haereticos | Reditus in Auctori Indicem |
| [0046B] | At in epistola eos maxime antichristos vocat, qui Christum negarent in carne venisse, et qui non putarent Jesum esse Filium Dei: illud Marcion, [0046C] hoc Hebion vindicavit. |
| [0065A] | Sic rursum Jaldabaoth istum in indignationem conversum ex semetipso edidisse virtutem, et similitudinem serpentis: et hanc fuisse virtutem [0065A] in paradiso, id est, istum fuisse serpentem, cui Eva quasi Filio Dei crediderat. |
| [0040B] | XV, 26); neglexerit officium Dei villicus, Christi vicarius, sinens Ecclesias aliter interim intelligere, aliter credere, quam ipse per Apostolos praedicabat: ecquid verisimile est, ut tot ac tantae in unam fidem erraverint? |
| [0031B] | Christus Jesus Dominus noster permittat dicere interim, quisquis est, cujuscumque Dei Filius, [0031C] cujuscumque materiae homo et Deus, cujuscumque fidei praeceptor, cujuscumque mercedis repromissor, quid esset, quid fuisset, quam Patris voluntatem administraret, quid homini agendum [0032A] determinaret, quamdiu in terris agebat, ipse pronuntiabat, sive populo palam, sive discentibus seorsum; ex quibus duodecim praecipuos lateri suo adlegerat destinatos nationibus magistros. |
| [0043B] | Caeterum et Nigidius nescio quis, et Hermogenes, et multi alii qui adhuc ambulant pervertentes vias Dei, ostendant mihi ex qua auctoritate prodierunt. |
| [0038B] | Haec Apostoli, aut neglexerunt, aut minime intellexerunt, si non adimpleverunt abscondentes aliquid de lumine, id est, de Dei verbo et Christi sacramento. |
| [0033B] | Si haec ita sunt, constat proinde [0033B] omnem doctrinam quae cum illis ecclesiis apostolicis, matricibus et originalibus fidei, conspiret, veritati deputandam, sine dubio tenentem quod Ecclesiae ab Apostolis, Apostoli a Christo, Christus a Deo accepit; reliquam vero omnem doctrinam de mendacio praejudicandam, quae sapiat contra veritatem Ecclesiarum, et Apostolorum, et Christi, et Dei. |
| [0061B] | Hic ausus est summam se dicere virtutem, id est, summum Deum, mundum autem ab angelis suis institutum, a daemone se oberrante, quid esset sapientia, descendisse quaerendum apud Judaeos, se in phantasmate Dei non passum, sed esse quasi passum. |
| [0026B] | [0026B] Regula est autem fidei, ut jam hinc quid defendamus profiteamur, illa scilicet qua creditur, unum omnino Deum esse, nec alium praeter mundi conditorem; qui universa de nihilo produxerit, per Verbum suum primo omnium emissum; id Verbum, Filium ejus appellatum, in nomine Dei varie visum a Patriarchis, in Prophetis semper auditum, postremo delatum ex Spiritu Patris Dei et virtute in virginem Mariam, carnem factum in utero ejus, et ex ea natum egisse Jesum Christum; exinde praedicasse novam legem, et novam promissionem regni coelorum; virtutes fecisse; fixum cruci, tertia die resurrexisse; in coelos ereptum sedisse ad dexteram Patris; misisse vicariam vim Spiritus Sancti, qui credentes agat, venturum cum claritate, ad sumendos sanctos in vitae aeternae et promissorum [0027A] coelestium fructum, et ad profanos adjudicandos igni perpetuo, facta utriusque partis resuscitatione cum carnis restitutione. |
| [0012B] | Nullam veritatem inesse cum perversa haereticorum conversatione; ubi vero metum in Deum, ibi gravitatem honestam, et communicationem deliberatam, et promotionem emeritam, et subjectionem religiosam, et apparitionem devotam, et processionem modestam, et Ecclesiam unitam, et Dei omnia. |
| [0041A] | Aut si nec perperam, nec in vacuum, quale est ut ante res Dei currerent, quam cujus Dei notum esset; ante Christiani, quam Christus inventus, ante haeresis, [0041B] quam vera doctrina? |
| [0043B] | Si alium Deum praedicant, quomodo ejus Dei rebus et litteris et nominibus utuntur adversus quem praedicant? |
| [0026B] | [0026B] Regula est autem fidei, ut jam hinc quid defendamus profiteamur, illa scilicet qua creditur, unum omnino Deum esse, nec alium praeter mundi conditorem; qui universa de nihilo produxerit, per Verbum suum primo omnium emissum; id Verbum, Filium ejus appellatum, in nomine Dei varie visum a Patriarchis, in Prophetis semper auditum, postremo delatum ex Spiritu Patris Dei et virtute in virginem Mariam, carnem factum in utero ejus, et ex ea natum egisse Jesum Christum; exinde praedicasse novam legem, et novam promissionem regni coelorum; virtutes fecisse; fixum cruci, tertia die resurrexisse; in coelos ereptum sedisse ad dexteram Patris; misisse vicariam vim Spiritus Sancti, qui credentes agat, venturum cum claritate, ad sumendos sanctos in vitae aeternae et promissorum [0027A] coelestium fructum, et ad profanos adjudicandos igni perpetuo, facta utriusque partis resuscitatione cum carnis restitutione. |
| [0041A] | Aut si nec perperam, nec in vacuum, quale est ut ante res Dei currerent, quam cujus Dei notum esset; ante Christiani, quam Christus inventus, ante haeresis, [0041B] quam vera doctrina? |
| [0053A] | Nec periclitor dicere ipsas quoque Scripturas sic esse ex Dei voluntate dispositas, ut haereticis materias subministrarent, cum legam oportere haereses esse, quae sine Scripturis esse non possunt. |
| [0044A] | Proprie enim doctrinarum distinctionem figurat, quia et alibi verbum Dei seminis similitudo est. |
| [0060B] | De reliquo, si Dei gratia annuerit, etiam specialiter quibusdam respondebimus. |
| [0047B] | Facilius de Filio quam de Patre haesitabatur, donec Marcion praeter Creatorem alium Deum solius bonitatis induceret; Apelles creatorem angelorum nescio quem gloriosum superioris Dei, faceret Deum legis et Israelis, illum igneum affirmans; Valentinus aeonas suos spargeret, et unius aeonis vitium in originem [0047B] deduceret Dei creatoris. |
| [0021A] | Puto in primitiis ipsis doctrinae suae, cum adhuc dubitaretur apud omnes, an Christus esset, et cum adhuc nec Petrus illum Dei Filium pronuntiasset; [0021B] cum etiam Joannes de illo certus esse desiisset. |
| [0070B] | Hic prophetias et legem repudiat, Deo creatori renuntiat, superioris Dei Filium Christum venisse tractat, hunc in substantia carnis negat, in [0070C] phantasmate solo fuisse pronuntiat, nec omnino passum, sed quasi passum: nec ex virgine natum, sed omnino nec natum. |
| [0049B] | Unum Deum novit, creatorem universitatis, et Christum Jesum ex virgine Maria Filium Dei creatoris, et carnis resurrectionem; Legem et Prophetas cum evangelicis et apostolicis litteris [0050A] miscet, et inde potat fidem; eam aqua signat, Sancto Spiritu vestit, eucharistia pascit, ad martyrium exhortatur, et ita adversus hanc institutionem neminem recipit. |
| [0047A] | Facilius de Filio quam de Patre haesitabatur, donec Marcion praeter Creatorem alium Deum solius bonitatis induceret; Apelles creatorem angelorum nescio quem gloriosum superioris Dei, faceret Deum legis et Israelis, illum igneum affirmans; Valentinus aeonas suos spargeret, et unius aeonis vitium in originem [0047B] deduceret Dei creatoris. |
| [0014B] | Soli enim Dei Filio servabatur [0015A] sine delicto permanere. |
| [0059A] | Ubi metus in Deum, ibi gravitas honesta, et diligentia attonita, et cura sollicita, et allectio explorata, [0058C] et communicatio deliberata, et promotio emerita, [0059A] et subjectio religiosa, et apparitio devota, et processio modesta, et Ecclesia unita, et Dei omnia. |
| De Pudicitia | Reditus in Auctori Indicem |
| [0991A] | At ubi sermo Dei descendit in carnem, ne nuptiis quidem resignatam, et Sermo caro factus est (Jo. |
| [0995B] | Atque adeo non minus hodie Judaeus, quam minor filius prodacta substantia Dei in aliena regione mendicat, serviens usque adhuc principibus ejus, id est saeculi hujus. |
| [0995A] | IX, 29); licet et Christiano reconciliationem Dei Patris invideat, quod vel maxime diversa pars carpit, sed non erit Judaei dictum ad Patrem: Ecce quot annis tibi servio, et praeceptum tuum nunquam praeterivi (Luc. |
| [1011B] | Quia et Christus Dei templum: Evertite templum hoc, et ego illud in triduo resuscitabo (Jo. |
| [1014C] | Propter hoc venit ira Dei super filios incredulitatis (Eph. |
| [0999C] | Atque adeo propter civitatem profanam nondum Dei compotem, adhuc ignorantia delinquentem, pene periit prophetes? |
| [1019D] | Et ideo omnis qui ex Deo nascitur, non facit delictum, quia semen Dei manet in illo; et non potest delinquere, quia ex Deo natus est. |
| [1019C] | In hoc enim manifestatus est filius Dei, ut solvat opera diaboli. |
| [0998B] | Vide an habeat ethnicus substantiam in Deo Patre census et sapientiae et naturalis agnitionis in Deum; per quam et Apostolus notat in sapientia Dei non cognovisse mundum per sapientiam Deum (I Cor. |
| [1020B] | Horum ultra exorator non erit Christus; haec non admittet omnino qui natus ex Deo fuerit, non futurus Dei filius, si admiserit. |
| [1011A] | Faciamus enim hominem, ait Deus, ad imaginem et similitudinem nostram: et fecit hominem Deus ad imaginem et similitudinem Dei fecit illum (Gen. |
| [1010A] | Hoc quoque evolvis, o Apostole, ut cum maxime ipse tanto immunditiarum gurgiti manum tradis, et adhuc superdicis: Habentes igitur promissionem istam, dilecti, emundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes castimoniam in Dei timore (II Cor. |
| [1027B] | Quis alienam mortem sua solvit, nisi solus Dei Filius? |
| [1020B] | Sunt autem et contraria istis, ut graviora et exitiosa, quae veniam non capiant, homicidium, idololatria, fraus, negatio, blasphemia, utique et moechia et fornicatio, et si qua alia violatio templi Dei. |
| [1010C] | [1010C] Necesse est igitur usque illis Apostolum ostendi, quem ego et in secunda Corinthiorum talem defendam, qualem in omnibus literis novi, qui et in prima, primus omnium templum Dei dedicavit: Non scitis vos templum Dei esse, et in vobis Dominum habitare (I Cor. |
| [1026B] | Et ideo Ecclesia quidem delicta donabit; sed Ecclesia Spiritus per spiritalem hominem, non ecclesia numerus episcoporum: Domini enim, non famuli est jus et arbitrium; Dei ipsius, non sacerdotis. |
| [1020A] | Juxta est igitur ut excidisse sibi dicamus Joannem in prima quidem Epistola (I, 8) negantem nos sine delicto esse, nunc vero praescribentem non delinquere omnino: et illic quidem aliud de venia blandientem, hic vero districte negantem filios Dei quicumque deliquerint. |
| [1017A] | Ita clementia illa Dei, malentis poenitentiam peccatoris quam mortem, ad ignorantes adhuc et adhuc incredulos spectat, quorum caussa liberandorum venerit Christus, non qui jam Deum norint, et [1017B] sacramentum didicerint fidei. |
| [0994A] | Juxta drachmae quoque exemplum; etiam intra domum Dei Ecclesiam, licet esse [0994B] aliqua delicta pro ipsius drachmae modulo ac pondere mediocria, quae ibidem delitescentia mox ibidem et reperta, statim ibidem cum gaudio emendationis transigantur. |
| [1010C] | Qui et templo sanciendo, purificandoque aeditualem legem scripsit: Si quis templum Dei vitiaverit, vitiabit illum Deus: templum enim Dei sanctum est quod estis vos (Ibid. |
| [1009D] | Et viderint idola, ipse templi Dei vitiator [1009D] in templum Dei convenit. |
| [1000B] | Haec tu mihi, benignissime Dei interpres. |
| [0992B] | Dic mihi, nonne omne hominum genus unus Dei grex est? |
| [0999C] | An potius misericordiam Dei providens etiam in extraneos profusam, quasi destructuram praeconium, verebatur? |
| [0993A] | Proinde in drachmae parabola, ut ex eadem materia provocata, aeque ethnicum drachmani interpretamur; etsi in domo amissam, quasi in Ecclesia; etsi ad lucernae lumen repertam, quasi ad Dei verbum. |
| [1020B] | Ita Joanni ratio constabit diversitatis, distinctionem delictorum disponenti, cum delinquere filios Dei nunc adnuit, nunc abnuit. |
| [1022B] | Oportet enim cum pervenitur ad summum sacerdotem Patris Christum, de domo hominis nostri in tempore hebdomadis auferri omnia impedimenta prius, ut munda sit quae remanet domus, caro et anima; et ubi introierit eam sermo Dei, et invenerit maculas ruboris et viroris, extrahi statim, et abjici foras sensus mortiferos et cruentos; nam et Apocalypsis viridi equo mortem, russeo autem [1022C] praeliatorem imposuit (Apoc. |
| [1016C] | Dicimus itaque, clementiae divinae si ita esse competisset demonstrationem [1016C] sui etiam post fidem lapsis, ita Apostolus diceret: Nolite communicare operibus tenebrarum, nisi poenitentiam egerint; et: Cum talibus ne cibum quidem sumere, nisi posteaquam caligas fratrum volutando deterserint; et: Qui templum Dei vitiaverit, vitiabit illum Deus, nisi omnium focorum cineres in Ecclesia de capite suo excusserit: debuerat enim quae damnaverat proinde determinasse, quoniam usque et sub conditione damnasset, si temporali et conditionali, et non perpetua severitate damnasset. |
| [1011A] | Etiam ingerens: Sed in haec quidem fuistis; sed abluti estis, sed sanctificati estis in nomine Domini nostri Jesu Christi, et in spiritu Dei nostri (Ibid. |
| [0981A] | Non habet quibus hoc repromittat; et si habuerit, non repromittit: quoniam et terrenum Dei templum citius spelunca latronum, [0981B] (Matth. |
| [0984A] | VI, 37) Talia et tanta futilia eorum quibus et Deo adulantur, et sibi lenocinantur, effoeminantia magis quam vigorantia disciplinam, quantis et nos et contrariis possumus repercutere, quae et Dei severitatem intentent, et nostram constantiam provocent? |
| [0993A] | Atquin totus hic mundus una omnium domus est, in quo magis in ethnico gratia Dei inlucet, qui in tenebris invenitur, quam christiano, qui jam in Dei luce est. |
| [0998B] | Recordatur patris Dei, satisfacto redit, vestem pristinam recipit; statum scilicet eum quem Adam transgressus amiserat; annulum quoque accipit tunc primum, quo fidei [0998C] pactionem interrogatus obsignat, atque ita exinde opimitate Dominici corporis vescitur, Eucharistia scilicet. |
| [1007B] | Non enim in sermone est regnum Dei, sed in virtute. |
| [1009C] | Et viderint idola, ipse templi Dei vitiator [1009D] in templum Dei convenit. |
| [1009D] | Nam et hic: Vos enim, inquit, estis templum Dei vivi; dicit enim: [1010A] Quia inhabitabo in vobis, et inambulabo, et ego Deus illorum, et illi erunt mihi populus. |
| [1010C] | [1010C] Necesse est igitur usque illis Apostolum ostendi, quem ego et in secunda Corinthiorum talem defendam, qualem in omnibus literis novi, qui et in prima, primus omnium templum Dei dedicavit: Non scitis vos templum Dei esse, et in vobis Dominum habitare (I Cor. |
| [1010C] | Qui et templo sanciendo, purificandoque aeditualem legem scripsit: Si quis templum Dei vitiaverit, vitiabit illum Deus: templum enim Dei sanctum est quod estis vos (Ibid. |
| [1017B] | Quod si clementia Dei ignorantibus adhuc et infidelibus competit, utique et poenitentia ad se clementiam invitat, salva illa poenitentiae specie post fidem, quae aut levioribus delictis veniam ab episcopo consequi poterit, aut majoribus et irremissibilibus a Deo solo. |
| [1012C] | Sic et illam beatiorem decernit quae, amisso viro, fidem ingressa, amaverit occasionem viduitatis; sic haec omnia continentiae consilia ut divina commendat: Puto, inquit, et ego spiritum Dei habeo (Ibid. |
| [1019D] | In hoc manifesti sunt filii Dei et filii diaboli (I Joan. |
| [1009C] | Aut quis consensus templo Dei et idolis (Ibid. |
| [1016B] | Quid si et hic respondere concipias adimi quidem peccatoribus, vel maxime carne pollutis, communicationem, sed ad praesens restituendam, scilicet ex poenitentiae ambitu, secundum illam clementiam Dei qua mavult peccatoris poenitentiam quam mortem (Ezech. |
| [0987A] | Ergo moechia, quod etiam fornicationis est res, secundum opus criminis quanti aestimanda sit sceleris prima lex Dei praesto est. |
| [1020D] | [1020D] Disciplina igitur Apostolorum proprie quidem instruit ac determinat principaliter sanctitatis omnis erga templum Dei antistitem, et ubique de Ecclesia eradicantem omne sacrilegium pudicitiae, sine [1021A] ulla restitutionis mentione. |
| [1021B] | Monens itaque discipulos, omissis omnibus initiis, ad perfectionem magis tendere, nec rursus fundamenta poenitentiae jacere ab operibus mortuorum: Impossibile est enim, inquit, eos qui semel inluminati sunt, et donum coeleste gustaverunt, et participaverunt Spiritum Sanctum, et verbum Dei dulce gustaverunt, occidente jam [1021B] aevo cum exciderint, rursus revocari in poenitentiam, refigentes cruci in semetipsos Filium Dei et dedecorantes. |
| [0991B] | [0991B] Non corpus Christi, non membra Christi, non templum Dei vocabatur (I Cor. |
| [1013B] | In primis posuit fornicationem, immunditiam, lasciviam, quae praedico vobis sicut praedixi, quod qui talia agunt, regnum Dei non sunt consecuturi haereditate (Gal. |
| [0993A] | Atquin totus hic mundus una omnium domus est, in quo magis in ethnico gratia Dei inlucet, qui in tenebris invenitur, quam christiano, qui jam in Dei luce est. |
| [0983D] | Itaque et filios Dei misericordes et pacificos esse oportebit (Matth. |
| [1013A] | II, 3); et: Haec est voluntas Dei, sanctimonia vestra, abstinere vos a fornicatione, scire unumquemque vas suum possidere in sanctimonia et honore, non in libidine concupiscentiae, sicut nationes quae Deum ignorant (I Thess. |
| [1021B] | Terra enim quae bibit saepius devenientem in se humorem, et peperit herbam aptam his propter quos et colitur, benedictionem Dei consequitur: proferens autem spinas, reproba et maledictioni proxima, cujus finis in exustionem (Hebr. |
| [1014C] | Item: Fornicatio autem et immunditia omnis ne nominetur quidem inter vos, sicut decet sanctos (tanto abest ut excusetur), hoc scientes quod omnis fornicator aut immundus non habeat Dei regnum. |
| [1021A] | Monens itaque discipulos, omissis omnibus initiis, ad perfectionem magis tendere, nec rursus fundamenta poenitentiae jacere ab operibus mortuorum: Impossibile est enim, inquit, eos qui semel inluminati sunt, et donum coeleste gustaverunt, et participaverunt Spiritum Sanctum, et verbum Dei dulce gustaverunt, occidente jam [1021B] aevo cum exciderint, rursus revocari in poenitentiam, refigentes cruci in semetipsos Filium Dei et dedecorantes. |
| De Resurrectione Carnis | Reditus in Auctori Indicem |
| [0823B] | [0823B] Sed etsi temporalia, et localia, et personalia Dei decreta atque judicia in urbes, et gentes, et reges, tam aperte prophetia jaculata est, quale est, ut aeternae dispositiones ejus et universales in omne hominum genus, lucem sui fugerint? |
| [0848A] | Denique cum dicit: ne miremini, quod veniet hora, in qua omnes qui in monumentis sunt, audient vocem Filii Dei; et procedent, qui bona fecerunt, in vitae resurrectionem; qui mala, in resurrectionem judicii; nemo jam poterit aliud mortuos interpretari, qui sint in monumentis, nisi corpora et carnem; quia nec ipsa monumenta aliud, quam cadaverum stabula. |
| [0867A] | Si vero in carne adhuc constitutos, negavit [0867A] esse in carne, in operibus carnis negans esse, formam ejus subruere non debes, non substantiam, sed opera substantiae alienantis a Dei regno. |
| [0867A] | Nam et si subito in hanc definitionem erupisset Apostolus, eliminandam carnem et sanguinem a Dei regno, sine ullius supra sensus praestructione, nonne duas istas substantias proinde hominem veterem interpretaremur carni et sanguini deditum, id est, esui et potui; cujus sit dicere adversus fidem resurrectionis: [0867B] Manducemus et bibamus, cras enim moriemur? |
| [0792D] | Item, quod Dei manu exstructa. |
| [0858B] | Quantulum enim temporis inter manum Dei et adflatum; ausim dicere, etiamsi multo prior anima quam caro, eo ipso quod anima impleri se expectavit, priorem eam fecit. |
| [0867C] | Atque ita dum pro meritis distinctionem resurrectionis opus substantiae, non genus, [0867C] patitur, apparet hinc quoque carnem et sanguinem, nomine culpae, non substantiae, arceri a Dei regno; nomine tamen formae resurgere in judicium, quia non resurgant in regnum. |
| [0868A] | Sed quorum est adire regnum Dei, induere oportebit vim incorruptibilitatis et immortalitatis, sine qua regnum Dei adire non possunt, antequam consequi eam possint. |
| [0869B] | Aut si negent vos in Christo, negent et in coelo Christum, qui vobis coelum negaverunt Ita nec corruptela, inquit, incorruptelam haereditati [0869B] habebit; non ut carnem et sanguinem existimes corruptelam, quando ipsa sint potius obnoxia corruptelae per mortem scilicet (siquidem mors est, quae carnem et sanguinem non modo corrumpit, verum etiam consumit); sed, quoniam opera carnis et sanguinis non posse consequi regnum Dei edixerat, quo magis hoc exaggeraret, ipsi quoque corruptelae, id est morti, cui carnis et sanguinis opera proficiunt, haereditatem incorruptelae ademit. |
| [0868B] | Sunt qui carnem et sanguinem Judaismum velint accipi propter circumcisionem, alienum et ipsum a Dei regno; quia et ille vetustati deputetur, et hoc titulo jam et alibi ab Apostolo denotetur, qui post revelatum in se Filium Dei, ad evangelizandum eum in nationibus, statim non retulerit ad carnem et sanguinem (Gal. |
| [0845B] | Eidem nos spei fulciens passerum quoque subjungit exemplum, quod ex duobus non cadat unus in terram sine Dei voluntate: ut et carnem, quae ceciderit in terram, proinde credas et resurgere posse per ejusdem Dei voluntatem. |
| [0868A] | Merito ergo caro et sanguis, ut diximus, sola regnum Dei capere deficiunt. |
| [0881B] | Quis enim judicium Dei non in sententia duplici statuit, salutis et poenae? |
| [0812A] | Exorsi enim sumus ab auctoritate carnis, an ea sit cui dilapsae salus competat: dehinc, prosecuti de potentia Dei, an tanta sit quae salutem conferre dilapsae rei soleat: nunc, si probavimus utrumque, velim etiam de causa requiras an sit aliqua tam digna, quae resurrectionem carnis necessariam, et rationi certe omnimodo debitam vindicet, quia subest dicere, etsi caro capax restitui, etsi divinitas idonea restituendi, sed caussa restitutionis praeesse debebit. |
| [0801A] | Ita et secundum illos, aeque caro Dei res. |
| [0804B] | Haec cum ita sint, habes et limum de manu Dei gloriosum, et carnem de afflatu Dei gloriosiorem, quo pariter caro et limi rudimenta deposuit, et animae ornamenta suscepit. |
| [0831A] | Etiam in Apocalypsi Joannis, ordo temporum [0831A] sternitur, quem martyrum quoque animae sub altari ultionem et judicium flagitantes sustinere didicerunt; ut prius et orbis de pateris angelorum plagas suas ebibat, et prostituta illa civitas a decem regibus dignos exitus referat, et bestia Antichristus cum suo pseudopropheta certamen Ecclesiae Dei inferat, atque ita diabolo in abyssum interim relegato, primae resurrectionis praerogativa de soliis ordinetur, dehinc et igne dato, universalis resurrectionis censura de libris judicetur. |
| [0835A] | Siquidem trina virtus Dei, per illa trina signa denotabatur cum suo ordine: primo diabolum serpentem, quanquam formidabilem, subactura homini; dehinc carnem de sinu mortis retractura, atque ita [0835B] omnem sanguinem exsecutura judicio. |
| [0866B] | Si non carnem, ergo conversationem, ut proinde et coelestis imaginem gestemus in nobis; non jam dei, nec jam in coelo constituti; sed secundum liniamenta Christi incedentes in sanctitate, et justitia, et veritate. |
| [0812B] | Sed cum Marcione plenius disces, an hoc sit Dei totum. |
| [0884B] | Jam tunc enim dedicabatur, Non in pane vivet homo, sed in Dei verbo. |
| [0793A] | Neque vero Dei potentiam excedere resurrectionem carnis. |
| [0813A] | Dicimus plenum primo perfectumque credendum judicium Dei, ut ultimum jam atque exinde perpetuum: ut sic quoque justum, dum non in aliquo minus: ut sic quoque Deo dignum, dum pro tanta ejus patientia, plenum atque perfectum: itaque plenitudinem perfectionemque judicii, non nisi de totius hominis repraesentatione constare. |
| [0883A] | Salvum enim hominem [0883A] tribunal Dei exigit; salvum vero sine membris non licet eum, ex quorum non officiis, sed substantiis constat. |
| [0846A] | Sic ergo et recumbere ipsum in Dei regno, et sedere in thronis Christi, et assistere tunc ad dexteram vel sinistram, et edere de ligno vitae, corporalis dispositionis fidelissima indicia sunt. |
| [0868B] | Sunt qui carnem et sanguinem Judaismum velint accipi propter circumcisionem, alienum et ipsum a Dei regno; quia et ille vetustati deputetur, et hoc titulo jam et alibi ab Apostolo denotetur, qui post revelatum in se Filium Dei, ad evangelizandum eum in nationibus, statim non retulerit ad carnem et sanguinem (Gal. |
| [0853B] | Quoniam ipse Dominus in jussu et voce Archangeli , et in tuba Dei, descendet de caelo; et mortui in Christo resurgent primi: dehinc nos cum ipsis simul rapiemur in nubibus obviam Domino in aera, et ita semper cum Domino erimus. |
| [0868A] | [0868A] Merito sola, et per semetipsa; ut ostenderet adhuc spiritum illis necessarium: Spiritus enim est qui vivificat in regnum Dei, caro nihil prodest. |
| [0848A] | Siquidem et ipsi homines veteres, id est, mortui per ignorantiam Dei, quos monumenta intelligendos argumentantur haeretici, de monumentis processuri in judicium, aperte praedicantur. |
| [0801B] | Primo quidem, quod omnia sermone Dei facta sunt, et sine illo nihil. |
| [0868A] | Sed quorum est adire regnum Dei, induere oportebit vim incorruptibilitatis et immortalitatis, sine qua regnum Dei adire non possunt, antequam consequi eam possint. |
| [0865B] | Primus, inquit, homo de terra choicus, id est limacius, id est Adam; secundus homo de coelo, id est sermo Dei, id est Christus; [0865C] non alias tamen homo, licet de coelo, nisi quia et ipse caro atque anima, quod homo, quod Adam; nam et supra novissimus Adam dictus, de consortio substantiae commercium nominis traxit; quia nec Adam ex semine caro, quod et Christus. |
| [0825A] | Cujus etiam parabola subtexitur tenerescentium arborum in caulem floris, et dehinc florem, frugis antecursorem: Ita et vos cum videritis omnia ista fieri, scitote in proximo esse regnum Dei. |
| [0828A] | Nam etsi tuba Dei evangelicas sermo dici potest, qui illos jam vocaret; sed aut mortui erunt jam corporaliter, ut resurrexerint; et quomodo [0828B] vivunt? |
| [0828A] | Quoniam ipse Dominus in jussu et in voce archangeli et tuba Dei descendet de coelo, et mortui in Christo primi resurgent; deinde nos qui vivimus; qui simul cum illis tollemur in nubibus obviam Christo in aerem, et ita semper cum Domino erimus. |
| [0802C] | Id utique [0802C] quod finxit, ad imaginem Dei fecit illum, scilicet Christi. |
| [0825B] | Quis ergo Dominum tam intempestive, tam acerbe excitavit jam ad dexteram Dei, ad confringendam terram secundum Esaiam, quae puto adhuc integra est? |
| [0832C] | Felix nimirum fides, si ea consecutura est, quibus hostes Dei et Christi non modo utuntur, verum etiam abutuntur, ipsam conditionem [0833A] colentes adversus conditorem. |
| [0866C] | Cum igitur imaginem et choici et coelestis in conversatione constituat, illam [0866C] ejerandam, hanc vero sectandam; dehinc adjungat: Hoc enim dico, id est, propter ea quae supra dixi (conjunctio est enim sensus supplementum antecedentibus reddens), quod caro et sanguis regnum Dei haereditati possidere non possunt; nihil aliud intelligi mandat carnem et sanguinem, quam supradictam imaginem choici: quae si in conversatione censetur vetustatis, conversatio autem vetustatis non capit Dei regnum, proinde caro et sanguis, non capiendo Dei regnum, ad conversationem rediguntur vetustatis. |
| [0867A] | V), quod qui talia agunt , regnum Dei non sunt haeredidate consecuturi, non portantes scilicet imaginem coelestis, sicut portaverunt choici, ideoque ex vetere conversatione, nihil aliud deputandi, quam caro et sanguis. |
| [0827B] | III): Poeniteat itaque vos, et resipiscite ad abolenda delicta vestra, ut tempora vobis superveniant refrigerii ex persona Dei, et mittat praedesignatum vobis Christum; quem oportet accipere coelos, adusque tempora exhibitionis omnium, quae locutus est Deus, ore sanctorum prophetarum. |
| [0829A] | Ne quis vos seducat ullo modo: quoniam nisi veniat abscessio [0829A] primo, hujus utique regni, et reveletur delinquentiae homo, id est Antichristus, filius perditionis, qui adversatur et superextollitur in omne quod Deus dicitur, vel religio; uti sedeat in templo Dei, adfirmans Deum se. |
| [0883A] | De Dei artificio, et arbitrio, et jure, torquemur? |
| [0862A] | Stipendia enim delinquentiae, mors; donativum autem Dei, vita aeterna in Christo Jesu Domino nostro. |
| [0807B] | Igitur, ut retexam quam Deus manibus suis ad imaginem Dei struxit, quam de suo adflatu ad similitudinem suae vivacitatis animavit, quam incolatui, fructui, dominatui, totius suae operationis praeposuit, quam sacramentis suis disciplinisque vestivit: cujus munditias amat, cujus castigationes probat, cujus passiones sibi adpretiat; haeccine non resurget totiens [0807B] Dei? |
| [0866C] | Cum igitur imaginem et choici et coelestis in conversatione constituat, illam [0866C] ejerandam, hanc vero sectandam; dehinc adjungat: Hoc enim dico, id est, propter ea quae supra dixi (conjunctio est enim sensus supplementum antecedentibus reddens), quod caro et sanguis regnum Dei haereditati possidere non possunt; nihil aliud intelligi mandat carnem et sanguinem, quam supradictam imaginem choici: quae si in conversatione censetur vetustatis, conversatio autem vetustatis non capit Dei regnum, proinde caro et sanguis, non capiendo Dei regnum, ad conversationem rediguntur vetustatis. |
| [0802C] | Ita limus ille, jam tunc imaginem induens Christi futuri in carne, non tantum Dei opus erat, sed et pignus. |
| [0868B] | Jam vero cum devorari habeat corruptivum istud ab incorruptibilitate, id est caro, et mortale istud, ab immortalitate, id est, sanguis post resurrectionem ex demutatione; merito, non demutata ac devorata caro [0868B] et sanguis, regnum Dei haereditate possidere non possunt, non tamen resuscitata. |
| [0828A] | Quae vox archangeli, quae tuba Dei audita jam? |
| [0848A] | Et quid vox Dei, nisi sermo? |
| [0866C] | Cum igitur imaginem et choici et coelestis in conversatione constituat, illam [0866C] ejerandam, hanc vero sectandam; dehinc adjungat: Hoc enim dico, id est, propter ea quae supra dixi (conjunctio est enim sensus supplementum antecedentibus reddens), quod caro et sanguis regnum Dei haereditati possidere non possunt; nihil aliud intelligi mandat carnem et sanguinem, quam supradictam imaginem choici: quae si in conversatione censetur vetustatis, conversatio autem vetustatis non capit Dei regnum, proinde caro et sanguis, non capiendo Dei regnum, ad conversationem rediguntur vetustatis. |
| [0801B] | VII): nec idcirco restitutio mundi praejudicabitur, quia Dei opus est. |
| [0872A] | Alia [0872A] caro hominis, id est, servi Dei, qui vere homo est; alia jumenti, id est, ethnici, de quo et Propheta: Adsimilatus est, inquit, homo irrationalibus jumentis; alia caro volucrum , id est martyrum, qui ad superiora conantur; alia autem piscium, id est, quibus aqua baptismatis sufficit. |
| [0849B] | Nam et Apostolis nullum aliud negotium fuit, dumtaxat apud Israelem, quam veteris Testamenti resignandi, et novi consignandi, potius jam Dei in Christo concionandi. |
| [0801B] | Caro autem et sermone Dei constitit propter formam, ne quid sine sermone: Faciamus enim hominem, ante praemisit. |
| [0808A] | XLI); non hoc solum pronuntiavit Esaias; sed et: Omnis caro videbit salutare Dei (Ibid. |
| [0793A] | Atqui et caussam restitutionis carnis idoneam subesse Dei in bono remunerando et malo puniendo judicium. |
| [0801B] | Sed et mundus, inquis, Dei opus est, et tamen praeterit habitus hujus mundi, Apostolo quoque auctore (I Cor. |
| [0832B] | Sic et apud Esaiam: Bona terrae edetis; bona carnis intelligentur, quae illam manent in regno Dei reformatam et angelificatam, et consecuturam quae nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt (I Cor. |
| [0826B] | Denique: Si resurrexistis, inquit, cum Christo, ea quae sursum [0826B] sunt quaerite, ubi est Christus in dextera Dei residens: ea quae sursum sunt sapite, non quae deorsum. |
| [0826C] | Justitiae autem Dei dicit, ex judicio, quo judicabimur de mercede. |
| [0872B] | Certe non aliud resurgit, quam quod seminatur; nec aliud seminatur, quam quod dissolvitur humi; nec aliud dissolvitur humi, quam caro: hanc enim sententia Dei elisit (Gen. |
| [0842A] | Si nomina absoluta sunt rerum, id est, judicii, et regni Dei, et resurrectionis, ut nihil eorum in parabolam comprimi possit; nec ea in parabolas compellantur, quae ad dispositionem, et transactionem, et passionem regni, judicii, et resurrectionis praedicantur; atque ita corporalia defendantur, ut corporalibus destinata, id est, non spiritualia, quia non figurata. |
| [0826A] | I, 29), mortuos fuisse nos aliquando alienatos, et inimicos sensus Domini, cum in operibus pessimis agebamus; dehinc, consepultos Christo in baptismate, et conresuscitatos in eo per fidem efficaciae Dei, qui illum suscitarit a mortuis. |
| [0886A] | Proinde et ipsum Sermonem Dei, qui caro factus est, vel stylo vel interpretatione corrumpens, arcana etiam apocryphorum superducens, blasphemiae fabulas. |
| [0857A] | Cum item subjicit: Semper mortificationem Christi Jesu circumferentes in corpore nostro; qualis ista res est, quae post Dei templum, jam et sepulcrum Christi potest dici? |
| [0863B] | Sed caro, inquis, et sanguis regnum Dei haereditate possidere non possunt. |
| [0867C] | Adhuc dicam: Caro et sanguis regnum Dei haereditate possidere non possunt. |
| [0802B] | Persequar itaque propositum; si tamen tantum possim carni vindicare, quantum contulit ille qui eam fecit, jam tunc gloriantem, quod illa pusillitas, limus [0802B] in manus Dei, quaecumque sunt, pervenit, satis beatus, etsi solummodo contactus. |
| [0877B] | Nonne praestat omnem semel fidem a spe resurrectionis abducere, quam de gravitate atque justitia Dei ludere? |
| [0819A] | Sententiam Dei natura pronuntiat: Terra es, et in terram ibis. |
| [0798B] | Est quidem et de communibus sensibus sapere in Dei rebus; sed in testimonium veri, non in adjutorium falsi; quod sit secundum divinam, non contra divinam dispositionem. |
| [0841C] | Definitionibus autem et sententiis Dominus edicit, sive judicium, sive regnum Dei, sive resurrectionem: Tolerabilius erit, inquit (Matth. |
| [0808B] | Verum interim et in illis literis Paulus est, cum stigmata Christi in corpore suo portat; cum nostrum, ut Dei templum, vitiari vetat; cum corpora nostra membra Christi facit; cum monet tollere et magnificare Deum in corpore nostro. |
| [0795A] | Futuros denique nos, non angelos, sed sicut angelos Dei, Cap. |
| [0864A] | Si autem Christus non resurrexit , inanis est praedicatio nostra : inveniemur enim falsi testes Dei, qui testimonium diximus quod resuscitaverit Christum, quem non resuscitavit. |
| [0842A] | X): [0842A] Dicite illis, quod appropinquaverit regnum Dei; et (Luc. |
| [0804A] | Cum factus est homo in animam vivam, de Dei flatu, vapore scilicet idoneo torrere quodammodo limum in aliam qualitatem; quasi in testam, ita in carnem. |
| [0793B] | Deinde apud omnes edictum Dei pendere: resurrectionem mortuorum. |
| [0818A] | Cui cum tot auctoritates justorum patrociniorum procurent; honores dico substantiae ipsius, tum vires Dei, tum exempla earum, tum rationes judicii, et necessitates ipsius: utique secundum [0818B] praejudicia tot auctoritatum Scripturas intelligi oportebit, non secundum ingenia haereticorum, de sola incredulitate venientia: quia incredibile habeatur restitui substantiam interitu subductam, non quia aut substantiae ipsi inemeribile sit, aut Deo impossibile, aut judicio inhabile. |
| [0819A] | Unum, opinor, apud omnes [0819A] edictum Dei pendet, resurrectio mortuorum. |
| [0794C] | Atque adeo ex antecedentibus disci, quali conditione exhaeredaverit a regno Dei carnem et sanguinem, nempe carnis opera. |
| [0857B] | In re ergo aliena salutis in substantia perpetuae dissolutionis, manifestabitur vita Christi aeterna, jugis, incorrupta, jam et Dei vita? |
| [0802B] | Itaque totiens honoratur, quotiens manus Dei patitur, dum tangitur, dum decerpitur, dum deducitur, dum effingitur. |
| [0802C] | Et Sermo enim Deus, qui in effigie Dei constitutus, non rapinam existimavit pariari Deo. |
| [0869A] | Securi estote, caro et sanguis; usurpastis et coelum et regnum Dei in Christo. |
| [0804B] | Haec cum ita sint, habes et limum de manu Dei gloriosum, et carnem de afflatu Dei gloriosiorem, quo pariter caro et limi rudimenta deposuit, et animae ornamenta suscepit. |
| [0846B] | Si enim Sadducaei quidem respuebant resurrectionem, Dominus autem eam confirmabat, et Scripturarum ignaros increpans, earum scilicet quae resurrectionem praedicassent, et virtutis Dei incredulos, idoneae utique mortuis resuscitandis, postremo subjiciens: Quoniam autem mortui resurgant, sine dubio et confirmando esse quod negabatur; id est, resurrectionem mortuorum apud Deum vivorum, talem quoque eam confirmabat esse, qualis negabatur, utriusque scilicet substantiae humanae. |
| [0868C] | Sed pro omnibus jam stabit, quod in clausulam reservavimus, etiam pro Apostolo ipso revera maximae inconsiderantiae revincendo, si tam abrupte, ut quidam volunt, clausis, quod aiunt, oculis, sine distinctione, [0868C] sine conditione, omnem passim carnem et sanguinem a regno Dei extrusit, utique et ab ipsa regia coelorum; cum illic adhuc sedeat Jesus ad dexteram Patris, homo, etsi Deus; Adam novissimus, etsi Sermo primarius; caro et sanguis, etsi nostris [0869A] puriora; idem tamen et substantia et forma, qua ascendit; talis etiam descensurus, ut angeli adfirmant; agnoscendus scilicet eis qui illum convulneraverunt. |
| [0820B] | Non enim hanc esse in vero, quae sit in medio, dissidium carnis atque animae: sed ignorantiam Dei, per quam homo mortuus Deo, non minus in errore jacuerit quam in sepulcro. |
| [0869A] | Hic sequester Dei atque hominum (I Tim. |
| [0808A] | Ausim dicere, si haec carni non accidissent, [0808A] benignitas, gratia, misericordia, omnis vis Dei benefica, vacuisset. |
| [0809A] | Quam si tanta auctoritas munit, quanta illi ad meritum salutis patrocinari possit, numquid etiam Dei ipsius potentiam, et potestatem, et licentiam recensere debemus, an tantus sit qui valeat dilapsum, et devoratum et quibuscumque modis ereptum tabernaculum carnis reaedificare atque restituere? |
| [0867B] | Sed et omissis hujusmodi interpretationibus carnis et sanguinis opera taxantibus, ipsas quoque substantias, non aliter quam sunt intellectas, licebit resurrectioni vindicare: non enim resurrectio carni et sanguini directo negatur, sed Dei regnum, quod obvenit resurrectioni; (est autem et in judicium resurrectio); imo et confirmatur carnis resurrectio generalis, cum specialis excipitur. |
| [0859A] | Et nolite contristare Spiritum Dei Sanctum, in quo signati estis, in redemptionis die. |
| [0865B] | Ventum est nunc ad carnem et sanguinem revera totius quaestionis, quas substantias, quali conditione exhaeredaverit Apostolus a Dei regno; aeque de antecedentibus discere est. |
| [0833A] | Ut et templum Dei eadem sit, et Hierusalem, audiens ab [0833B] Esaia (Is. |
| [0807A] | Igitur, ut retexam quam Deus manibus suis ad imaginem Dei struxit, quam de suo adflatu ad similitudinem suae vivacitatis animavit, quam incolatui, fructui, dominatui, totius suae operationis praeposuit, quam sacramentis suis disciplinisque vestivit: cujus munditias amat, cujus castigationes probat, cujus passiones sibi adpretiat; haeccine non resurget totiens [0807B] Dei? |
| [0845B] | Eidem nos spei fulciens passerum quoque subjungit exemplum, quod ex duobus non cadat unus in terram sine Dei voluntate: ut et carnem, quae ceciderit in terram, proinde credas et resurgere posse per ejusdem Dei voluntatem. |
| [0802B] | Quid enim, si nullo amplius opere, statim figmentum de contactu Dei constitisset? |
| [0834B] | Quod cum ita intelligi congruat; et quae enim ab ira Dei [0834C] cellariorum nos refugia servabunt? |
| [0885B] | In deposito est ubicumque apud Deum, per fidelissimum sequestrem Dei et hominum Jesum Christum, qui et homini Deum, et hominem Deo reddet, carni spiritum, et spiritui carnem. |
| [0833A] | Sicut et ipsam terram sanctam, judaicum proprie solum, reputant carnem potius Domini interpretandam, quae exinde et in omnibus Christum indutis, sancta sit terra: vere sancta per incolatum Spiritus Sancti; vere lacte et melle manans, per suavitatem spei ipsius; vere Judaea, per Dei familiaritatem: non enim qui in manifesto, judaeus; sed qui in occulto. |
| [0847C] | Veniet enim hora, inquit, cum mortui audient vocem Filii Dei; et qui audierint, vivent. |
| De Spectaculis | Reditus in Auctori Indicem |
| [0660A] | Hae voluptates, haec spectacula christianorum, sancta, perpetua, gratuita: in his tibi ludos Circenses interpretare, cursus saeculi intuere, tempora labentia, spatia dinumera, metas consummationis exspecta, societates Ecclesiarum defende, ad signum Dei suscitare, ad tubam angeli erigere, ad martyrii palmas gloriare. |
| [0632B] | Quid non Dei est, quod Deum offendit? |
| [0630A] | Qui status fidei quae ratio veritatis, quod praescriptum disciplinae, inter caetera saecularium errorum, etiam spectaculorum voluptates adimat, Dei servi cognoscite, qui cum maxime ad Deum acceditis: recognoscite, qui jam accessisse vos testificati et confessi estis, ne aut ignorando aut dissimulando quis peccet. |
| [0631B] | Igitur neque alienum videri posse, neque inimicum Dei quod de conditione constet ipsius: neque cultoribus Dei vitandum, quod Dei non sit inimicum, quia nec alienum. |
| [0632B] | Sed cum offendit, Dei esse desiit; et cum desiit, offendit. |
| [0641A] | Sed cum ad ludos coactus est, transiit a Dei munere ad daemoniorum officia. |
| [0646B] | X), neutram effigiem adoramus: non sacrificamus, non parentamus, sed neque de sacrificato et parentato edimus, quia non possumus coenam Dei edere, et coenam daemoniorum. |
| [0658A] | Odisse debemus istos conventus et coetus ethnicorum, vel quod illic nomen Dei blasphematur, illic quotidiani in nos leones expostulantur, inde persecutiones decernuntur, inde tentationes emittuntur. |
| [0634A] | Hac conscientia instructi adversus opinionem ethnicorum, convertamur magis ad nostrorum detractatus Quorumdam enim fides aut simplicior, aut scrupulosior, ad hanc abdicationem [0634A] spectaculorum de Scripturis auctoritatem exposcit et se in incertum constituit, quod non significanter neque nominatim denuntietur servis Dei abstinentia ejusmodi. |
| [0631B] | Igitur neque alienum videri posse, neque inimicum Dei quod de conditione constet ipsius: neque cultoribus Dei vitandum, quod Dei non sit inimicum, quia nec alienum. |
| [0659C] | Quid enim jucundius, [0659C] quam Dei patris et domini reconciliatio, quam veritatis revelatio, quam errorum recognitio, quam tantorum retro criminum venia? |
| [0653A] | Omnia autem penes veritatem Dei fixa sunt. |
| [0632B] | Ipse homo omnium flagitiorum actor non tantum opus Dei, verum etiam imago est, et tamen et corpore et spiritu descivit a suo institutore. |
| [0632A] | Caeterum omnes species malorum, quae etiam ethnici ut indubitata, et prohibent et defendunt, ex operibus Dei constant: Vis homicidium ferro, veneno, magicis devinctionibus [0632B] perfici Tam ferrum Dei res est, quam herbae, quam angeli: numquid tamen in hominis necem auctor ista providit? |
| [0647B] | [0647B] Viderit ergo, ut diximus, principalis titulus idololatriae, reliquas ipsarum rerum qualitates contra Dei omnes feramus. |
| [0651A] | Non probatis usquam vanos cursus jaculatus [0651A] et saltus vaniores, nusquam tibi vires aut injuriosae aut vanae placebunt, sed nec cura factitii corporis, ut plasticam Dei supergressa. |
| [0656A] | [0655C] Quot adhuc modis perorabimus, nihil ex his quae spectaculis deputantur, placitum Deo esse [0656A] aut congruens Dei servis quod Domino placitum non sit, si omnia propter diabolum instituta, et ex diaboli rebus instructa monstravimus: nihil enim non diaboli est, quidquid Dei non est, vel Deo displicet: hoc erit pompa diaboli, adversus quam in signaculo fidei ejeramus. |
| [0648A] | Utinam ne in saeculo quidem simul cum illis moraremur: sed tamen in saecularibus separamur, quia saeculum Dei est, saecularia autem diaboli. |
| [0631B] | Plane et ipsae exstructiones locorum, quod saxa, quod caementa, quod marmora, quod columnae, Dei res sunt, qui ea ad instrumentum terrae dedit: sed et ipsi actus sub coelo Dei transiguntur. |
| [0640B] | Nam non sola ista conciliabula spectaculorum, sed etiam templa ipsa sine periculo disciplinae adire servus Dei potest, urgente caussa simplici duntaxat, quae non pertineat ad proprium ejus loci negotium vel officium. |
| [0658B] | Nemo venenum temperat felle et elleboro, sed conditis pulmentis et bene saporatis, et plurimum dulcibus id mali injicit: ita et diabolus letale quod conficit, rebus Dei gratissimis et acceptissimis imbuit. |
| [0656A] | [0655C] Quot adhuc modis perorabimus, nihil ex his quae spectaculis deputantur, placitum Deo esse [0656A] aut congruens Dei servis quod Domino placitum non sit, si omnia propter diabolum instituta, et ex diaboli rebus instructa monstravimus: nihil enim non diaboli est, quidquid Dei non est, vel Deo displicet: hoc erit pompa diaboli, adversus quam in signaculo fidei ejeramus. |
| [0631B] | Plane et ipsae exstructiones locorum, quod saxa, quod caementa, quod marmora, quod columnae, Dei res sunt, qui ea ad instrumentum terrae dedit: sed et ipsi actus sub coelo Dei transiguntur. |
| [0652A] | Quam vana igitur, imo desperata argumentatio eorum, qui sine dubio tergiversationem admittendae voluptatis obtendunt, nullam ejus abstinentiae mentionem specialiter in Scripturis determinari, quae directo prohibeat, ejusmodi conventibus interesse servum Dei. |
| [0657A] | Quale est enim de Ecclesia Dei in diaboli Ecclesiam tendere? |
| [0632B] | Caeterum omnes species malorum, quae etiam ethnici ut indubitata, et prohibent et defendunt, ex operibus Dei constant: Vis homicidium ferro, veneno, magicis devinctionibus [0632B] perfici Tam ferrum Dei res est, quam herbae, quam angeli: numquid tamen in hominis necem auctor ista providit? |
| [0633A] | Nos igitur qui, Domino cognito, etiam aemulum ejus inspicimus, qui, institutore comperto, etiam interpolatorem una deprehendimus, neque mirari, neque dubitare oportet, quum ipsum hominem, opus et imaginem Dei, totius universitatis possessorem, illa vis interpolatoris et aemulatoris angeli ab initio de integritate dejecerit, universam [0633B] substantiam ejus pariter cum ipso in perversitatem demutatam adversus institutorem, ut quam doluerat homini concessam, non sibi, in ea ipsa et hominem reum Deo faceret, et suam dominationem collocaret. |
| [0631B] | Igitur neque alienum videri posse, neque inimicum Dei quod de conditione constet ipsius: neque cultoribus Dei vitandum, quod Dei non sit inimicum, quia nec alienum. |
| De Virginibus Velandis | Reditus in Auctori Indicem |
| [0889B] | Hac lege fidei manente, caetera jam disciplinae et conversationis admittunt novitatem correctionis, operante scilicet et proficiente usque in finem gratia Dei. |
| [0914A] | Oportet ergo omni tempore et omni loco memores legis incedere, paratas et instructas ad omnem Dei mentionem: qui si fuerit in pectore, cognoscetur et in capite foeminarum. |
| [0913A] | Quantam autem castigationem merebuntur etiam illae, quae inter psalmos, vel in quacumque Dei mentione retectae perseverant! |
| [0900A] | Horum certe omnium contraria efficiunt, ne vir caput velet: scilicet quia non sit naturaliter consecutus ambitionem capillorum, quia radi sive tonderi non sit turpe illi, quia non propter illum angeli exorbitarint, quia gloria et imago Dei sit, quia caput ejus Christus (I Cor. |
| [0898B] | Proinde viderit saeculum aemulum Dei, si ita virgini caesum [0898C] capillum decori mentitur, quemadmodum et puero permissum. |
| [0899A] | Nam et Scriptura sic suggerit: Et factum est, inquit, cum coepissent homines plures fieri super terram, et filiae natae sunt cis; conspicati autem filii Dei filias hominum, quod pulchrae essent, acceperunt sibi uxores ex omnibus [0899B] quas elegerunt. |
| [0910C] | Dei est Scriptura, Dei est natura, Dei est disciplina. |
| [0892A] | Ambiunt virgines hominum adversus virgines Dei, nuda plane fronte in temerariam audaciam excitatae. |
| [0911A] | [0911A] Quidquid contrarium est istis, Dei non est. |
| [0910C] | Dei est Scriptura, Dei est natura, Dei est disciplina. |
| [0891A] | Tamen hic, sicut in omnibus varie institutis et dubiis et incertis fieri solet, adhibenda fuit examinatio, quae magis ex duabus tam diversis consuetudinibus disciplinae Dei conveniret. |
| [0901A] | Si quis, inquit, contentiosus est, nos talem consuetudinem non habemus, neque Ecclesia Dei (I Cor. |
| [0908A] | Scilicet felices nos facient, si plures erunt, et non Dei [0908B] gratia vel merita cujusque. |
| [0889B] | Quale est enim ut diabolo semper operante et adjiciente quotidie ad iniquitatis ingenia, opus Dei aut cessaverit, aut proficere destiterit? |
| [0910C] | Dei est Scriptura, Dei est natura, Dei est disciplina. |
| Fragmenta Varia | Reditus in Auctori Indicem |
| [1126D] | Ut Dei potius quam materiae propinqua anima probaretur. |
| [1125C] | Ille enim, adversus ipsius Scripturae fidem flatum in Spiritum vertit; ut dum incredibile est Spiritum Dei in delictum, et mox in judicium devenire, ex materia potius anima credatur, [1126B] quam ex Dei Spiritu. |
| [1125D] | [1125D] His quinque locis auctor in primis titulum et argumentum indicat: de Censu animae adversus Hermogenem, ubi censum accipi pro origine, praeterquam quod priori loco, etiam vel inde patet, quod refutetur haeresis Hermogenis, qua non ex Dei flatu, sed ex materia animae originem constitisse contendebat. |
| [1125C] | [1125C] Una jam congressione decisa adversus Hermogenem, ut praefati sumus, quia animam ex Dei flatu, non ex materia vindicamus; muniti et illic divinae determinationis inobscurabili regula: Et flavit, inquit, Deus flatum vitae in faciem hominis, et factus est homo in animam vivam (Gen. |
| [1125C] | Caeterum adversus Hermogenem, qui eam (nempe animam) ex materia, non ex Dei flatu, contendit, flatum proprie tuemur. |
| [1126B] | Ille enim, adversus ipsius Scripturae fidem flatum in Spiritum vertit; ut dum incredibile est Spiritum Dei in delictum, et mox in judicium devenire, ex materia potius anima credatur, [1126B] quam ex Dei Spiritu. |
| [1128B] | Hoc peculiare auctori, quod de poenitentia angeli Creatoris jam dictum est; sicuti et illud, quod figuram erraticae ovis (Luc, XV) de illo interpretati sint; quasi gaudium fuerit in coelo apud angelos Dei de illo uno peccatore ad poenitentiam converso. |
| [1133A] | Neque Petrum et Joannem et Jacobum visionem Dei sine irratione et amentia expertos esse) quam defendimus in caussa novae prophetiae, gratiae ecstasin, id est amentiam convenire. |
| [1125B] | [1125] [1125B] De solo Censu animae, inquit Tertullianus, congressus Hermogeni, quatenus et istum ex materiae potius suggestu, quam ex Dei flatu constitisse praesumpsit; nunc ad reliquas conversus quaestiones, plurimum videbor cum philosophis dimicaturus. |
| [1125D] | Jam vero etiam duas scripturas affert, quibus animam Dei flatum probasse se significat, Gen. |
| [1131B] | Dei, cap. |
| [1125C] | XV), utique ei Dei flatu. |
| [1126C] | Caetera animae naturalia jam a nobis audiit Hermogenes, cum ipsorum defensione et probatione, per quae Dei potius quam materiae propinqua cognoscitur. |
| [1133A] | In spiritu enim homo constitutus, praesertim cum gloriam Dei conspicit, vel cum per ipsum Deus loquitur, necesse est excidat sensu, obumbratus scilicet virtute divina; de quo inter nos et Psychicos est quaestio. |
| [1125D] | Dei, c. |
| Genesis [Incertus] | Reditus in Auctori Indicem |
| [1100B] | Protinus ira Dei turbatam territat Evam, Auctorem vetiti dum quaerit maximus acti. |
| Sodoma [Incertus] | Reditus in Auctori Indicem |
| [1103B] | [1103B] Tunc decreta Dei reserant, dignam adfore poenam De coelo Sodomis, ipsum meruisse salutem Justitiae titulo. |
| [1106A] | Hae Sodomum et Gomorum signatae in saecula poenae, Gentibus injustis, queis pectora dura timorem Deseruere Dei; de coelo jura tueri, Inque unum rerum Dominum spectare docebunt. |
Cooperatorum Veritatis Societas
© 2006 Cooperatorum Veritatis Societas quoad hanc editionem iura omnia asservantur.
Litterula per inscriptionem electronicam: Cooperatorum Veritatis Societas
«Ubi Petrus, ibi Ecclesia, ibi Deus (Ambrosius) ... Amici Veri Ecclesiae Traditionalisti Sunt.»
Divus Pius X Papa: «Notre Charge Apostolique»