Ad Martyres | Reditus in Auctori Indicem |
[0623B] | Vagare spiritu, spatiare spiritu, et non stadia opaca aut porticus longas praeponens tibi, sed illam viam, quae ad Deum ducit. |
Ad Nationes | Reditus in Auctori Indicem |
[0576C] | Vidimus saepe castratum Attin deum a Pessinunte, et qui vivus cremabatur Herculem induerat. |
[0588A] | Quis autem sapiens expers veritatis, qui ipsius sapientiae ac veritatis patrem et dominum deum ignoret? |
[0606C] | Quam invenisset, utique auctori gratias egit, utique illum deum sensit;. |
[0588C] | Quem non penitus admiserant, neque nosse potuerunt, neque timere, nec inde sapere, exorbitantes scilicet ab initio sapientiae, id est, metu in Deum. |
[0599C] | Est et sanctus, propter hospitalitatem a rege Plotio fanum consecutus: potuit et Ulixes de humanissimo Alcinoo unum amplius deum vobis contulisse. |
[0583C] | Imo qui deum Caesarem dicitis, et deridetis, dicendo quod non est, et male dicitis, quia non vult esse quod dicitis; mavult enim vivere, quam deus fieri. |
[0577A] | Nam, ut quidam, somniastis caput asinium esse deum nostrum. |
[0588A] | Initium, inquit, sapientiae metus in Deum. |
[0589C] | Scitum, deum e deo nasci, quemadmodum de non deo non [0589D] deum. |
[0589D] | Scitum, deum e deo nasci, quemadmodum de non deo non [0589D] deum. |
[0578B] | A cruce argilla, ab argilla deus; quodammodo transit crux in deum per argillam. |
[0588A] | Ita qui Deum timuerit, [0588B] omnium notitiam et veritatem assecutus, plenam atque perfectam sapientiam obtinebit. |
[0579A] | Alii plane humanius solem Christianum deum aestimant, quod innotuerit ad orientis partem facere nos precationem vel die solis laetitiam curare. |
[0564A] | Vicit Apollinem veritas, ut ipse adversus se pronuntiaret; confessus [0564A] est enim, se deum non esse, sed eum quoque sapientissimum affirmans, qui deos abnuebat; porro apud vos eo minus sapiens, quia deos abnuens, cum ideo sapiens, quia deos abnuens. |
[0590A] | Item, quomodo volunt, quos de elementis natos ferunt, deos baberi, cum Deum negent nasci? |
[0588A] | Caeterum quem Deum credam? |
[0607B] | Timebat deum verum constanter praenuntiare regno exc. |
[0583C] | [0583C] Sed non dicimus deum imperatorem; super hoc enim, quod vulgo aiunt, sannam facimus. |
[0605D] | Deum, qui nisi conservatricem suam in littore [0606A] peregrino deliquit, eadem oblivione, imo amentia, quae patri caussa mortis fuit. |
[0595C] | Deum ergo existimo ubique notum, ubique praesentem, ubique dominantem, omnibus colendum, omnibus demerendum. |
[0578B] | Huic igitur exordio, et velut statumini argilla desuper intexta paulatim membra complet, et corpus struit, et habitum, quem placuit argillae, intus cruci ingerit; inde circino et plumbeis modulis praeparatio simulacri in marmor, in lutum, vel aes, vel quodcunque placuit deum fieri, transmigratur. |
Ad Senatorem | Reditus in Auctori Indicem |
[1105B] | [1105B] Senatorem graviter increpat, quod antea Christianus et Consul, Isidis seu Matris Deum sacerdos fieri non sit veritus; hortatur itaque ut saltem in senectute resipiscat. |
[1106C] | Quid mereare vide; minus esses forte notandus, Si tantum hoc scires, et in hoc errore maneres; At cum vericolae penetraveris ostia legis, Et tibi nosse Deum paucis accesserit annis; Cur linquenda, tenes aut cur retinenda relinquis? |
Ad Uxorem | Reditus in Auctori Indicem |
[1282A] | Nihil viduitati apud Deum subsignatae necessarium est, quam perseverare. |
[1277A] | Sed an tibi vel cuicumque [1277A] alii foeminae ad Deum pertinenti proficiat, quod suademus, licet retractare. |
[1299A] | Si ergo ratum est apud Deum matrimonium hujusmodi, cur non prospere cedat, ut et a pressuris et angustiis et impedimentis et inquinamentis [1299B] non ita lacessatur, jam habens ex parte divinae gratiae patrocinium? |
Adversus Gnosticos Scorpiace | Reditus in Auctori Indicem |
[0126A] | Secundum haec et in Deuteronomio (VI): Audi, Israel, Dominus Deus tuus unus est, et: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex totis viribus tuis; et rursus: Ne obliviscaris Domini Dei tui, qui te eduxit de terra Aegypti et domo servitutis. |
[0135C] | Incutiat adhuc scorpius, homicidam Deum ventilans: horrebo plane spurcum blasphemiae statum de haeretico ore foetentem; sed et talem Deum de fiducia rationis amplectar, qua ratione etiam ipse se plus quam homicidam pronuntiavit ex Sophiae suae persona, voce Salomonis: Sophia, inquit (Proverb. |
[0128C] | Aberat apud Deum in monte Moyses, cum populus tam necessariam absentiam ejus impatiens, deos sibi producere quaerit, quos potius ipse perdiderit. |
[0150A] | Virtute enim patimur ex dilectione in Deum, et sana mente, cum ob innocentiam patimur. |
[0121A] | Scorpiace sive Scorpiacum liber hic vocatur, quoniam Scorpiorum in morem latenter simplicioribus imponerent, dicebantque Deum sanguinem Christianorum non sitire, nec Christum de morte nostra salutem exspectare. |
[0126B] | Dominum [0126B] Deum tuum timebis, et illi famulaberis soli, et illi adglutinaberis; et in nomine ejus dejerabis. |
[0135B] | IV, 8), quae Deum scilicet diligens ex totis viribus suis, quibus in martyrio decertat, ex tota anima sua (Matth. |
[0132B] | Deum vero, et quidem zelotem, culpandum existimabis, si voluit certasse cum caussa, et injuriae aemulando prodesse, mortem morte dissolvere, occisionem occisione dispargere, tormentis tormenta discutere, supplicia suppliciis evaporare, vitam auferendo conferre, carnem laedendo juvare, animam eripiendo servare. |
[0131A] | Deum interim sufficit dici, ut necesse sit bonum credi. |
[0136B] | Crudelem Deum, qui non intelligit, credit. |
[0131A] | Malum enim Deum qui praesumpserit, constare in utroque non poterit: aut Deum negare debebit, quem malum existimarit; aut bonum dicere, quem Deum pronuntiarit. |
[0132B] | Magnifica bono tuo Deum tetrum: incidisti in manus ejus, sed feliciter incidisti; incidit et ille in aegritudines tuas. |
[0130B] | Praescribitur mihi ne quem alium Deum dicam; ne, vel dicendo, non minus lingua quam manu Deum [0130C] fingam; ne quem alium adorem, aut quoque modo venerer, praeter unicum illum qui ita mandat; quem et jubeor timere, ne ab eo deserar; et de omni substantia diligere, ut pro eo moriar. |
[0131A] | Bonum contendo martyrium apud eumdem Deum, a quo et prohibetur et punitur idololatria. |
[0131A] | Longum est ut Deum meum bonum ostendam, quod jam a nobis didicerunt Marcionitae. |
[0135C] | Incutiat adhuc scorpius, homicidam Deum ventilans: horrebo plane spurcum blasphemiae statum de haeretico ore foetentem; sed et talem Deum de fiducia rationis amplectar, qua ratione etiam ipse se plus quam homicidam pronuntiavit ex Sophiae suae persona, voce Salomonis: Sophia, inquit (Proverb. |
[0134B] | Deum dedecebit artes et disciplinas suas educere in medium, in hoc saeculi spatium, in spectaculum hominibus et angelis et universis potestatibus? |
[0153A] | Quod si jam tunc Prodicus aut Valentinus [0152B] assisteret, suggerens, non in terris esse confitendum apud homines; minus vero, ne Deus humanum sanguinem sitiat, nec Christus vicem passionis, quasi et ipse de ea salutem consecuturus exposcat; statim audisset a servo Dei, quod audierat a Domino diabolus: Recede, Satana, scandalum [0153A] mihi es; scriptum est: Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies (Matt. |
[0129A] | Sapiens ignis effigiem vituli defundit illis, suggillans illic cor habentes, ubi et thesaurum, apud Aegyptum scilicet inter caetera animalia bovis etiam cujusdam consecratricem; itaque tria millia hominum a parentibus proximis caesa, quia tam proximum parentem Deum offenderant, transgressionis et primordia et merita dedicaverunt. |
[0130A] | Nunc enim de Dei voluntate compungimur, et ingeminat scorpius plagam, hanc negans, hanc accusans voluntatem, ut aut alium Deum insinuet, cujus haec non sit voluntas; aut nostrum nihilominus destruat, cujus talis sit voluntas; aut omnino neget voluntatem Dei, si ipsum negare [0130B] non poterit. |
[0131A] | Malum enim Deum qui praesumpserit, constare in utroque non poterit: aut Deum negare debebit, quem malum existimarit; aut bonum dicere, quem Deum pronuntiarit. |
[0136A] | Scit et Apostolus qualem Deum adscripserit, cum scribit: [0136B] Si Deus Filio suo non pepercit, sed pro nobis tradidit illum, quomodo non et cum illo omnia condonavit nobis? |
[0129B] | II), derelinquunt Deum patrum suorum, et serviunt idolis Baalim et Astartis; et iratus Dominus tradidit eos in manibus diripientium; et diripiebantur ab illis, et venundabantur inimicis, nec poterant omnino subsistere a facie inimicorum suorum; quocumque processerant, manus erat super illos in mala, et compressati sunt valde. |
[0130A] | Hanc igitur si a primordio constat et prohibitam de tot tantisque praeceptis, et nunquam impune [0130A] commissam, de tot tantisque documentis, nec ullum tam superbum crimen apud Deum deputari, quam hujusmodi transgressionem, ultro intelligere debemus divinarum et denuntiationum et executionum intentionem, jam tunc martyriis patrocinatam, non modo non dubitandis, verum etiam sustinendis, quibus scilicet locum fecerat prohibendo idololatriam: aliter enim martyria non evenirent; et utique auctoritatem suam praestruxerat, volens ea evenire quibus locum fecerat. |
[0130B] | Praescribitur mihi ne quem alium Deum dicam; ne, vel dicendo, non minus lingua quam manu Deum [0130C] fingam; ne quem alium adorem, aut quoque modo venerer, praeter unicum illum qui ita mandat; quem et jubeor timere, ne ab eo deserar; et de omni substantia diligere, ut pro eo moriar. |
[0136A] | Audio enim et alibi dicentem Deum: Uram illos sicuti uritur argentum , et probabo illos sicuti probatur aurum (Zach. |
[0145A] | XXV), confessoris imperat curam; et cum Deum vindictam facturum electorum suorum affirmat (Matth. |
[0150C] | Caeterum, super Deum diligi nec animam licebit. |
[0131A] | Malum enim Deum qui praesumpserit, constare in utroque non poterit: aut Deum negare debebit, quem malum existimarit; aut bonum dicere, quem Deum pronuntiarit. |
[0127B] | Post Dominum Deum vestrum abibitis, et hunc timebitis, et praecepta ejus custodietis, et vocem ejus audietis, et illi servietis, et illi adjiciemini. |
Adversus Hermogenem | Reditus in Auctori Indicem |
[0208B] | Materiam vero tene semel aeternam determinatam, ut infectam, ut innatam; et ideo indemutabilis et incorruptibilis naturae credendam, ex ipsius etiam sententia Hermogenis, quam opponit, cum Deum negat ex semetipso facere potuisse; quia non demutetur quod sit aeternum, amissurum scilicet quod fuerat, dum fit ex demutatione quod non erat, si non esset aeternum: Dominum vero aeternum aliud esse non posse, quam quod est semper. |
[0228B] | Sed dum illam Hermogenes inter colores suos invenit (inter Scripturas enim Dei invenire non potuit, satis est quod omnia et facta a Deo constat, et ex materia non constat: quae etiam si fuisset, ipsam quoque a Deo factam credidissemus, quia nihil [0228B] innatum praeter Deum praescribentes, obtineremus. |
[0203A] | Cum proponit salvo Dei statu fuisse materiam; vide ne ei reddatur a nobis, proinde salvo statu materiae fuisse Deum, communi tamen statu amborum. |
[0227A] | IV, 13): eum spiritum conditum ostendens, qui in terras conditas deputabatur, qui super aquas ferebatur, librator, et adflator, et animator universitatis: non, ut quidam putant, ipsum Deum significari spiritum, quia Deus spiritus. |
[0205A] | [0205A] Non potest dicere Deum ut Dominum materia usum ad opera mundi: Dominus enim non potuit esse substantiae coaequalis. |
[0211A] | [0211A] Ergo aut nec propterea locus mali proferendi fuit, aut si qua alia ratio exigit illud induci, cur non et ex nihilo potuerit induci, ipsa ratione excusatura Dominum ne mali auctor existimaretur, quae nunc cum de materia operatur mala, excusat: si excusat, adeo ubique et undique illuc compellitur quaestio quo nolunt, qui, ipsam mali rationem non examinando, nec dignoscendo quomodo illud aut Deo adtribuant, aut a Deo separent, pluribus et indignioribus destructionibus Deum objiciunt. |
[0206A] | Magna, [0206A] bona fide, caecitas haereticorum pro hujusmodi argumentatione, cum ideo aut alium Deum bonum et optimum volunt credi, quia mali auctorem existiment Creatorem; aut materiam cum Creatore proponunt, ut malum a materia, non a Creatore deducant: quando nullus omnino deus liberetur ista quaestione, ut non auctor mali videri proinde possit, quisquis ille est qui malum etsi non ipse fecit, tamen a quocumque et unde unde passus est fieri. |
[0199B] | Adjicit et aliud: Deum semper Deum etiam Dominum fuisse, nunquam non Deum. |
[0207A] | Aut, si quod aeternum est poterit et mali capax esse, poterit hoc et in Deum credi: et sine caussa gestivit malum a Deo transferre, si competit et aeterno, competendo materiae. |
[0236B] | Stoici enim volunt Deum sic per materiam decucurrisse, quomodo mel per favos. |
[0197A] | Deum autem unum esse oportet, unicum autem esse non poterit, cui aliquid adaequabitur, adaequabitur autem Deo materia, cum aeterna censetur. |
[0212A] | Exclusa itaque materia, dum excluditur caussa ejus, superest uti [0212A] Deum omnia ex nihilo fecisse constet. |
[0218B] | Fuerit licet materia, quantum sibi licet, vel potius Hermogeni: potuit et fuisse, et tamen nihil Deus ex illa fecisse, vel quia non decebat Deum alicujus eguisse, certe quia nec ostenditur quicquam ex materia fecisse. |
[0235B] | Non vis videri Deum aequari materiae, et subjicis habere illam cum Deo communionem. |
[0213B] | Agnoscat ergo Hermogenes [0213B] idcirco etiam Sophiam Dei natam et conditam praedicari, ne quid innatum et inconditum praeter solum Deum crederemus. |
[0203B] | Si minorem et inferiorem materiam Deo, et idcirco incomparabilem illi, contendit, ut majori, ut superiori, praescribo non capere ullam diminutionem et humiliationem, quod sit aeternum et innatum: quia hoc et Deum faciat tantum, quantus est, nullo minorem, neque subjectiorem, imo omnibus majorem et sublimiorem. |
[0205B] | Sic enim Hermogeni respondendum [0205B] est, cum ex dominio defendit Deum materia usum, et de re non sua, scilicet non facta ab ipso. |
[0208A] | Age nunc, malam ac pessimam credamus esse materiam, utique natura; sicut Deum bonum et optimum credimus, proinde natura: porro naturam certam et fixam haberi oportebit tam in malo perseverantem apud materiam, quam in bono apud Deum inconvertibilem et indemutabilem. |
[0201A] | Itaque ex quo Deus potestatem suam exercuit in eam, faciendo ex materia, ex illo materiam Dominum Deum passa, demonstrat hoc illum tamdiu non fuisse, quamdiu fuit. |
[0209D] | Dignius est Deum etiam malorum auctorem liberum credere, [0210A] quam servum. |
[0202B] | Materiae autem proprium facit quod cum Deo habet: aut si a Deo accepit, quod est Dei, ordinem dico aeternitatis, potest credi et habere illam cum Deo aliquid, et deum illam non esse. |
[0236B] | Sed et qualiter operatum facias Deum, sequitur ut ostendam. |
[0222B] | Nam si nuda materia Deo subjacebat, nullo scilicet elemento obstruente, si quidem nondum quicquam [0222B] erat praeter ipsam et Deum; utique invisibilis esse non poterat. |
[0211C] | Haec si ita sunt, [0211C] nescio qua possit evadere sententia Hermogenis, qui Deum, quoquo modo de materia malum condidit, sive voluntate, sive necessitate, sive ratione, non putet mali auctorem. |
[0197A] | Hermogenes adhuc vivens docebat dari materiam aeternam, hoc innixus principio, bonum et optimum esse Deum, qui bona atque optima tam velit facere, quam scit, imo nihil non bonum, atque optimum et velle eum, et sapere. |
[0201B] | Deum autem unum esse oportet, quia quod summum sit, Deus est: summum autem non erit, nisi quod unicum fuerit: unicum autem esse non poterit, cui aliquid adaequabitur; adaequabitur autem Deo materia, cum [0201C] aeterna censetur. |
[0204B] | Atquin etiam praeponit illam Deo, et Deum potius subjicit materiae, cum vult eum de materia cuncta fecisse. |
[0199B] | Nullo porro modo potuisse illum semper Dominum haberi, sicut et semper Deum, si non fuisset aliquid retro semper, cujus semper Dominus haberetur, fuisse itaque materiam semper Deo Domino. |
[0233A] | Et hic a lineis tuis excidisti, quibus circa personam Dei usus es, praescribens Deum illam non ex semetipso fecisse, quia in partes venire non posset qui sit aeternus et manens in aevum, ac per hoc immutabilis et indivisibilis. |
[0204A] | Neque enim proximi erimus opinionibus nationum, quae si quando coguntur Deum confiteri, tamen et alios infra illum volunt. |
[0199B] | Adjicit et aliud: Deum semper Deum etiam Dominum fuisse, nunquam non Deum. |
[0236C] | Et cui credibile est, Deum non apparuisse materiae? |
[0208A] | Age nunc, malam ac pessimam credamus esse materiam, utique natura; sicut Deum bonum et optimum credimus, proinde natura: porro naturam certam et fixam haberi oportebit tam in malo perseverantem apud materiam, quam in bono apud Deum inconvertibilem et indemutabilem. |
[0232A] | Subjacentem facis Deo materiam, et utique locum illi qui sit infra Deum. |
[0202A] | Veritas autem sic unum Deum exigit defendendo, ut solius sit quidquid ipsius est. |
[0211B] | Igitur in praestructione hujus articuli, et alibi forsitan retractandi, equidem diffinio, aut Deo adscribendum et bonum et malum quae ex materia fecit, aut materiae ipsi, ex qua fecit; aut utrumque utrique, [0211B] quia ambo sibi obligantur qui fecit et de qua fecit: aut alterum alteri; tertius enim, praeter materiam et Deum, non est. |
[0216A] | Et sermo erat apud Deum, et Deus erat sermo. |
[0199B] | Adjicit et aliud: Deum semper Deum etiam Dominum fuisse, nunquam non Deum. |
[0235C] | Aut et Deus poterat ornari a materia, habendo cum illa aliquid et ipse [0235C] commune; et jam in hoc necessitati subjicis Deum, si fuit aliquid in materia propter quod eam formaret. |
[0232A] | Nempe ergo non tantum comparas Deum materiae, sed et subjicis, a quo natura materiae devinci et edomari in melius non potuisset. |
Adversus Judaeos | Reditus in Auctori Indicem |
[0622B] | Deum enim patrem nemo vidit umquam, et vixit (Exod. |
[0605C] | Quod intelligimus adimpletum temporibus Christi, quando omnis caro, id est omnis gens, adorare in Hierusalem venit Deum Patrem, per Jesum Christum Filium ejus, sicut per Prophetam praedicatum [0606A] est: Ecce proselyti per me ad te ibunt (Isa. |
[0617B] | Nam qui ex Judaismo credunt Christo, ex quo in eum credunt, Emmanuel cum volent dicere, nobiscum Deum esse significant. |
[0599B] | In hac enim lege Adae data, omnia praecepta condita recognoscimus quae postea pullulaverunt data per Moysen, id est, Diliges Dominum Deum tuum de toto corde tuo, et ex tota anima tua (Deut. |
[0604C] | Quis autem et populus qui Deum ignorabat, nisi noster, qui retro Deum nesciebamus? |
[0604C] | Quis autem et populus qui Deum ignorabat, nisi noster, qui retro Deum nesciebamus? |
[0604C] | Et quis in auditu auris audiit, nisi nos, qui, relictis idolis, ad Deum conversi sumus? |
[0600A] | Atque ita nec Deum offendissent, ut patrem, qui eos de limo terrae quasi ex utero matris figuraverat: si alienum non concupissent, de fructu illicito non gustassent. |
[0641B] | Igitur si universas nationes de profundo erroris humani exinde emergentes ad Deum creatorem et Christum ejus cernitis, prophetatum [0642A] non audetis negare; quia, etsi negaretis, statim vobis in Psalmis, sicuti jam praelocuti sumus promissio Patris occurreret, dicentis: Flius meus es tu, ego hodie genui te; pete a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae (Ps. |
[0636D] | Cum utique post resurrectionem ejus a mortuis, quae die tertia effecta est, coeli eum receperunt, secundum prophetiam Osee emissam hujusmodi: Ante lucem surgent ad me dicentes: Eamus et revertamur [0636D] ad Dominum Deum, quoniam ipse eripiet et liberabit nos, post biduum die tertia (Ose. |
[0599B] | Denique, si Dominum Deum suum dilexissent, contra praeceptum ejus non fecissent: si proximum diligerent, id est semetipsos, [0599C] persuasioni serpentis non credidissent; atque ita in semetipsos homicidium non commisissent, excidendo de immortalitate, faciendo contra Dei praeceptum; a furto quoque abstinuissent, si de fructu arboris clam non degustassent (Gen. |
[0598B] | Noster vero populus minor, id est posterior, relictis idolis quibus ante deserviebat, ad eumdem Deum conversus est a quo Israel, ut supra [0598C] memoravimus, abscesserat. |
[0607A] | Unde manifestum est ad tempus et praesentis caussae necessitatem hujusmodi [0607A] praecepta valuisse, et non ad perpetui temporis observationem hujusmodi legem eis Deum ante dedisse. |
[0633A] | Adspice universas nationes, de voragine erroris humani exinde emergentes ad Dominum Deum creatorem [0633A] et ad Deum Christum ejus; et si audes, nega prophetam. |
[0632C] | Adspice universas nationes, de voragine erroris humani exinde emergentes ad Dominum Deum creatorem [0633A] et ad Deum Christum ejus; et si audes, nega prophetam. |
[0603B] | Et iterum: Vae, gens peccatrix, populus plenus peccatis, filii scelerati, dereliquistis Deum, et in indignationem misistis Sanctum Israel (Ibid. |
[0597B] | Quamquam habeamus ipsum Deum idoneum pollicitatorem et fidelem sponsorem, qui Abrahae promiserat quod in semine ejus benedicerentur omnes nationes terrae (Gen. |
Adversus Marcionem | Reditus in Auctori Indicem |
[0421B] | Cum via fidem demonstret, per quam ad Deum perveniemus, jam tunc eidem viae, id est fidei, hanc erogationem et subjectionem bestiarum pollicetur. |
[0246A] | Proinde, Deum non sola bonitate censendum. |
[0310B] | Diximus de sacrificiorum rationali institutione, avocantis scilicet ab idolis ad Deum officia ea, quae si rursus ejecerat, dicens (Ps. |
[0278A] | Si indignum est Deum judicare, aut si ea tenus dignum est Deum judicare, qua tantummodo nolit et prohibeat; non etiam defendat admissum. |
[0487B] | Adeo omnium Deum Creatorem facit, a quo et mundus, et vita, et mors; quae alterius Dei esse non possunt. |
[0245B] | Jam vero naturaliter bonum dici non posse deum Marcionis, qui ab initio homini lapso non succurrerit. |
[0434C] | Quem alium intelligam, caedentem servos paucis aut multis plagis, et prout commisit illis, ita et exigentem ab eis, quam retributorem Deum? |
[0408B] | Fides haec fuit primo, qua Deum suum confidebat misericordiam malle quam ipsum sacrificium, qua eum Deum certa erat operari in Christo, qua sic eum tetigit, non ut hominem sanctum, nec ut prophetam, quem contaminabilem pro humana substantia sciret; sed ut ipsum Deum, quem nulla spurcitia pollui posse praesumpserat. |
[0408B] | Si ex fide Creatoris, quae alium Deum ignorabat, et quomodo legem ejus irrupit? |
[0307B] | Qualis enim apud Deum merces homini? |
[0269C] | Quod si et Creator omnia haec jampridem recusaverat, et Apostolus ea jam recusanda pronuntiabat, ipsa sententia Apostoli, consentanea decretis Creatoris, probat [0269C] non alium Deum ab Apostolo praedicatum, quam cujus decreta cupiebat jam agnosci; falsos et apostolos et fratres notans in hac caussa, qui Evangelium Christi Creatoris transferrent a novitate praenuntiata a Creatore, ad vetustatem recusatam a Creatore (Gal. |
[0252A] | Denique, apud nos vis rationis istius ipso termino plures deos credi non sinit, quod nec duos, illa regula unum Deum sistens, qua Deum id esse oporteat cui nihil adaequetur, ut summo magno; unicum autem sit, cui nihil adaequetur. |
[0422A] | Quanquam et si in aliquo [0422A] deliquissent erga Deum ignotum, pone tunc notum; non tamen zelotem eum experiri debuissent, qui dissimilis Creatoris inducitur. |
[0251A] | Rex enim, etsi summum [0251A] magnum est in suo solio usque ad Deum, tamen infra Deum: comparatus autem ad Deum, excidet jam de summo magno translato in Deum. |
[0408B] | In quem Deum credens? |
[0251A] | Rex enim, etsi summum [0251A] magnum est in suo solio usque ad Deum, tamen infra Deum: comparatus autem ad Deum, excidet jam de summo magno translato in Deum. |
[0254C] | Primo, supercilio stuporem suum aedificant Marcionistae, quod novum deum proferant, quasi nos veteris Dei pudeat. |
[0303A] | Deum nos a Prophetis [0303B] et a Christo, non a philosophis, nec ab Epicuro, erudimur. |
[0450B] | VI, 8): Si annuntiavit [0450B] tibi homo quid bonum, aut quid a te Dominus exquirit, quam facere judicium, diligere misericordiam, et paratum esse sequi Dominum Deum tuum? |
[0408C] | Itaque non temere interpretata est [0408C] sibi legem, ea contaminari significantem, quae essent contaminabilia, non Deum, quem in Christo confidebat. |
[0511A] | Illius est ergo etiam ignorantes Deum plectere, quem non liceat ignorari. |
[0303B] | Bene autem quod Christianorum est, etiam mortuum Deum credere, et tamen viventem in aevo aevorum. |
[0259C] | Porro, in quantum nihil oportet esse sine caussa, id est sine re: quia [0259C] si sine caussa sit, perinde est atque si non sit, non habens rei caussam, rem ipsam; in tantum Deum dignius credam non esse, quam esse sine caussa. |
[0453A] | Existeret [0452D] aliqui Marcion adversus Marcionem, qui [0453A] diceret: O Deum optimum! |
[0281D] | Cum libro praecedenti definierit Tertullianus deum Marcionis Deum non esse, regulis certis praescribentibus unicam esse divinitatem; hoc libro Deum Creatorem digne Deum esse, utpote bonum, non malum, defendit, II. |
[0240C] | Bene, reponebat Tertullianus, quod Christianorum est, etiam mortuum Deum credere, et tamen vivere in aevo aevorum. |
[0258C] | Semel enim praescriptio stabit, non posse illos et Deum confiteri creatorem, et eum quem volunt aeque deum credi, non ad ejus formam probare, quem et ipsi et omnes Deum: ut quando hoc ipso nemo creatorem Deum dubitet, quia totum hoc condidit, hoc ipso nemo debeat credere Deum et illum qui nihil condidit, nisi ratio forte proferatur. |
[0258C] | Semel enim praescriptio stabit, non posse illos et Deum confiteri creatorem, et eum quem volunt aeque deum credi, non ad ejus formam probare, quem et ipsi et omnes Deum: ut quando hoc ipso nemo creatorem Deum dubitet, quia totum hoc condidit, hoc ipso nemo debeat credere Deum et illum qui nihil condidit, nisi ratio forte proferatur. |
[0257C] | Judaeorum enim Deum, dicunt animae Deum. |
[0303A] | Proinde est enim, cum Deum quidem judicem admittis, eos vero motus et sensus, per quos judicat, destruis. |
[0305A] | Repende austeritati lenitatem: cum utrumque conveneris in Creatore, invenies in eo et illud, propter quod alterum Deum credis. |
[0423C] | LVXI, 15): Vide ergo an confirmatio [0423C] sit propheticae vocis, exprobrantis ignorantiam in Deum humanam, quae fuerit ad Filium usque. |
[0318A] | Deum optimum exigitis, et lenitatem ejus benignitati congruentem, pro captu mediocritatis humanae dejectius conversatam, ut pusillitatem depretiatis. |
[0407B] | Si enim alium supra se Deum ignoraverat aliquando, tamen jam infra coelum suum agentem, utique compererat. |
[0285B] | Quin potius infirmitati tuae parcis, nec in periculum extenderis, habens deum certum et indubitatum, et hoc ipso satis visum, cum id primum conspexeris eum esse, quem non scias, nisi ex parte qua voluit ipse. |
[0277B] | At hic sufficit perversissimum deum ostendi in ipso praeconio solitariae bonitatis, qua nolunt ei adscribere ejusmodi motus animi, quos in Creatore reprehendunt. |
[0242B] | Se Filium hominis appellavit, dum sibi potestatem tribuit peccata dimittendi, ut patesceret verum Deum [0242C] simul esse, et hominem verum: neque enim mentiri posset Christus, ut se Filium hominis pronuntiaret, si non vere erat; nec peccata dimittere, si verus Deus non fuisset, hominem proinde fuisse illum quem Danielis prophetia consecutum praenuntiabat judicandi potestatem. |
[0249B] | Deum autem ut scias unum esse debere, quaere quid sit Deus, et non aliter invenies. |
[0245B] | Neque etiam in Christo Jesu, tum quod is revelatus [0245B] sit plus centum quindecim annis ante Deum Marcionis, qui sub Antonino; tum, quod praecesserit separationem illam Legis et Evangelii, quam in antithesibus Marcion primus commentus est. |
[0411A] | Utique non simplex, nec de naturae lege communis, sed illa insignis et pro fide militaris; in qua qui animam suam propter Deum perdit, servat illam: ut et hic tamen [0411B] judicem adcognoscas, qui malum animae lucrum perditione ejus, et bonum animae detrimentum, salute ejus remuneraturus. |
[0507B] | Nihil igitur potest in alium Deum exponi, quod competit in Creatorem, quia et alias immerito Apostolus Judaeos de ignorantia sugillasset erga Deum ignotum. |
[0320A] | Ita per antitheseis facilius ostendi potest ordo Creatoris a Christo reformatus et repercussus, et redditus potius quam exclusus, cum praesertim Deum tuum ab omni motu amariore secernas, utique et ab aemulatione Creatoris scilicet. |
[0508C] | Deliquit autem apud Deum ipsorum. |
[0300C] | Usque adeo justitia etiam plenitudo est divinitatis ipsus [0300C] exhibens Deum perfectum, et patrem, et dominum: patrem, clementia; dominum, disciplina; patrem, potestate blanda; dominum, severa: patrem, diligendum pie; dominum, timendum necessarie: diligendum, quia malit misericordiam, quam sacrificium (Ps. |
[0302A] | Indurat cor Pharaonis; sed meruerat in exitium subministrari, qui jam negaverat Deum; qui jam legatos ejus toties superbus excusserat; qui jam populo laborem operis adjecerat: postremo, qua Aegyptius [0302A] olim Deo reus fuerat gentilis idololatriae, ibin et crocodilum citius colens, quam Deum vivum. |
[0241C] | Ut vero ostenderet Deum verum hominem fuisse, non umbratilem et phantasticum, dicit, si in Christo non fuisset vera humanitas, nec credendam in eo veram divinitatem (cap. |
[0507A] | Cur ergo et zelo eorum erga Deum proprium testimonium perhibet, si non et inscientiam erga eumdem Deum eis exprobrat? |
[0249C] | Hunc enim statum aeternitati censendum, quae summum magnum [0249C] Deum efficiat, dum hoc est in Deo ipsa, atque ita et caetera; ut sit Deus summum magnum, et forma, et ratione, et vi, et potestate. |
[0433C] | Id sumus servi, Dominum enim habemus Deum. |
[0298C] | Non reprobas autem Deum judicem, qui non judicem Deum probas? |
[0507B] | Nihil igitur potest in alium Deum exponi, quod competit in Creatorem, quia et alias immerito Apostolus Judaeos de ignorantia sugillasset erga Deum ignotum. |
[0433A] | Sin alium Deum: quomodo scit necessarium esse homini victum atque vestitum, [0433B] quorum nihil praestitit? |
[0300A] | Non qualem oportet Deum velles; [0300B] qualem malles expediret? |
[0297B] | Sed ipse auctor delicti, in persona peccatoris viri denotabatur; retro quidem invituperabilis a die conditionis suae, a Deo in bonum conditus, ut a bono conditore invituperabilium conditionum, et excultus omni gloria angelica, et apud Deum constitutus, qua bonus apud bonum: postea vero a semetipso translatus in malum. |
[0479B] | VI): Diliges Deum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex totis viribus tuis; sive quae in proximum: et proximum tuum tanquam te, Creatoris est. |
[0317C] | Quaecunque autem ut indigna reprehenditis, deputabuntur in Filio, et viso, et audito, et congresso, arbitro [0317C] Patris et ministro, miscente in semetipso hominem et Deum; in virtutibus, Deum; in pusillitatibus, hominem; ut tantum homini conferat, quantum Deo detrahit: totum denique Dei mei penes vos dedecus, sacramentum est humanae salutis. |
[0319D] | Librum hunc tertium adversus Marcionem scripturus DE CHRISTO, imprimis Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, praescribit, tum quod praecedentibus libris determinatum sit, alium Deum non credendum quam Creatorem; tum quod probetur apostolicarum et haereticarum ecclesiarum recensu, nullam mentionem alterius Dei aut Christi agitatam ante scandalum Marcionis. |
[0481B] | Cumque et hic adjicit, quare: Quoniam in Dei sapientia non intellexit mundus per sapientiam Deum , boni duxit Deus per stultitiam praedicationis salvos facere credentes. |
[0507A] | Cur ergo et zelo eorum erga Deum proprium testimonium perhibet, si non et inscientiam erga eumdem Deum eis exprobrat? |
[0291A] | Bonitas Dei et ratio ejus huic quoque instituto patrocinabuntur, in omnibus conspirantes apud Deum nostrum. |
[0405A] | Quis autem dubitaret natum, quem videret hominem, quem audisset filium se hominis professum, quem de conspectu omnis humanae qualitatis dubitarent Deum, aut filium Dei credere? |
[0300B] | Illum bonum judicares Deum, qui hominem posset magis malum facere securitate delicti? |
[0349B] | Adspice universas nationes de voragine erroris humani exinde emergentes ad Deum Creatorem, et ad Deum Christum; et si audes, nega prophetatum. |
[0485A] | Penes quem Deum? |
[0426A] | Quid autem [0426A] perdidi apud Deum illum, ut apud eum quaeram et inveniam? |
[0276B] | Et ex hoc quoque negabimus Deum, in quo non omnia quae Deo digna sunt, constent. |
[0257B] | Nec enim si aliquando posterior Moses primus videtur in templo literarum suarum Deum mundi dedicasse, idcirco a Pentateucho natales agnitionis supputabuntur; cum totus Mosis stylus notitiam Creatoris non instituat, sed a primordio enarret a paradiso et Adam, non ab Aegypto et Mose recensendam. |
[0325A] | Hoc est ergo quod exigit, nec Deum, nec Christum tuum credi, quia et Deus ignotus esse non debuit, et Christus agnosci per Deum debuit. |
[0423B] | Atque ita Christus ignotum Deum praedica vit. |
[0504C] | Monet justificatos ex fide Christi, non ex lege, pacem ad Deum habere. |
[0257C] | Denique, major popularitas generis humani, ne nominis quidem Mosis compotes, nedum [0257C] instrumenti, Deum Mosis tamen norunt, etiam tantam idololatria dominationem obumbrante; seorsum tamen illum quasi proprio nomine Deum perhibent, et Deum deorum, et, Si Deus dederit, et, Quod Deo placet, et, Deo commendo. |
[0279C] | O Deum usquequaque perversum, ubique inrationalem, in omnibus vanum, atque ita neminem! |
[0518A] | Laborabo ego nunc eumdem Deum probare masculi et Christi, mulieris et Ecclesiae, carnis et spiritus; ipso Apostolo sententiam Creatoris adhibente, imo et disserente: Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et erunt duo in carnem unam . |
[0257C] | Denique, major popularitas generis humani, ne nominis quidem Mosis compotes, nedum [0257C] instrumenti, Deum Mosis tamen norunt, etiam tantam idololatria dominationem obumbrante; seorsum tamen illum quasi proprio nomine Deum perhibent, et Deum deorum, et, Si Deus dederit, et, Quod Deo placet, et, Deo commendo. |
[0323B] | Suspectum habebitur omne, quod exorbitarit a regula; rerumque principalis gradus non sinit posterius agnosci Patrem post Filium, et mandatorem post mandatum, et Christum post Deum. |
[0420B] | Si comminatio non potest sine executione, habes Deum executorem in comminatore, et judicem in utroque? |
[0316B] | Jam nunc ut et caetera compendio absolvam, quaecunque adhuc ut pusilla et infirma et indigna colligitis ad destructionem Creatoris, simplici et certa ratione proponam: Deum non potuisse humanos congressus inire, nisi humanos et sensus et affectus suscepisset, per quos vim majestatis suae, intolerabilem utique humanae mediocritati, humilitate temperaret, sibi quidem indigna, homini autem necessaria; et ita [0316C] jam Deo digna, quia nihil tam dignum Deo, quam salus hominis. |
[0274A] | Non putem impudentiorem, quam qui in aliena aqua alii deo tinguitur, ad alienum coelum alii deo expanditur, in aliena terra alii Deo sternitur, super alienum panem alii Deo gratiarum actionibus fungitur, de alienis bonis ob alium deum nomine eleemosynae et dilectionis operatur. |
[0479B] | Sive enim dilectionem [0479B] dicit quae in Deum, et hoc Creatoris est (Deut. |
[0464C] | Speravit in Deum, liberet eum. |
[0404B] | Miror autem cum lucernam negat abscondi solere, qui se tanto saeculo absconderat majus et necessarius lumen, cum omnia de occulto in apertum repromittit, qui Deum suum usque adhuc obumbrat, exspectans, opinor, nasci Marcionem. |
[0507A] | Hic erit argumentatio haeretici, quasi Deum superiorem ignoraverint Judaei, qui adversus eum justitiam suam, id est, legis suae constituerint, non recipientes Christum finem legis. |
[0374A] | Sed de eis loquebatur, qui alium quoque Deum noverant. |
[0433C] | Si non Creatoris: nec ipse Marcion invitatus ad nuptias isset, Deum suum intuens detestatorem nuptiarum. |
[0494A] | Quid nunc si et Deum eum Psalmus iste demonstrat? |
[0282A] | Unde [0282A] jam dicam deum Marcionis, cum matrimonium ut malum et impudicitiae negotium reprobat, adversus ipsam facere sanctitatem, cui videtur studere: materiam enim ejus eradit: quia si nuptiae non erunt, sanctitas nulla est. |
[0252C] | Nam, dum defendimus Deum summum magnum unicum credi oportere, excludentes ab eo parilitatem, tamquam de duobus paribus de his retractavimus: nihilominus tamen, docendo pares esse non posse secundum summi magni formam, satis confirmavimus duos esse non posse. |
[0249A] | LXV, 7): Ego sum qui condo mala ; quanto ipsum praesumpserat mali auctorem, et ex aliis argumentis, quae ita persuadent perverso [0248C] cuique, tanto in Creatorem interpretatus malam arborem malos fructus condentem, scilicet mala; alium [0249A] deum praesumpsit esse debere in partem bonae arboris bonos fructus. |
[0481C] | Ita et remuneratio ipsa in Judaeos et Graecos, et zelotem Deum confirmat et judicem, qui ex retributione aemula et judice infatuaverit [0481D] sapientiam mundi. |
[0266C] | Alioquin, si sic homo Deum commentabitur, quomodo Romulus Consum, et Tatius Cloacinam, et Hostilius Pavorem, et Metellus Alburnum, et quidam ante hoc tempus Antinoum; hoc aliis licebit: nos Marcionem nauclerum novimus, non regem, nec imperatorem. |
[0481C] | [0481C] Igitur, quia homo, non Deus mundi, in sapientia non cognovit Deum, quem cognoscere debuerat, et Judaeus in sapientia Scripturarum, et omnis gens in sapientia operum: ideo Deus idem, qui in sapientia sua non erat agnitus, statuit sapientiam hominum stultitia repercutere, salvos faciendo credentes quosque in stultam crucis praedicationem. |
[0274A] | Tam propitius, ut alium illi deum, et dominum quidem ipsius faciat iratum? |
[0374A] | Ostenderat jam alicubi Deum suum? |
[0449A] | Ergo judicem Deum ostendit orandum, non se, si non ipse est judex. |
[0286A] | Quoniam, sicut sapientia mundi stultitia est penes Deum, ita et sapientia Dei stultitia est penes mundum. |
[0484A] | XI), si in Creatorem accipitur apud Marcionem, jam nec ignorasse ultra potuit Creator Deum gloriae, dum ab eo opprimitur; nec in crucem eum figere, adversus quem valere non potuit; et superest ut secundum me quidem credibile sit scientes virtutes et potestates Creatoris Deum gloriae Christum suum crucifixisse, qua desperatione et malitiae redundantia servi quoque scelestissimi dominos suos interficere non dubitant. |
[0278C] | Atque adeo prae se ferunt Marcionitae, quod Deum suum omnino non timeant. |
[0252A] | Denique, apud nos vis rationis istius ipso termino plures deos credi non sinit, quod nec duos, illa regula unum Deum sistens, qua Deum id esse oporteat cui nihil adaequetur, ut summo magno; unicum autem sit, cui nihil adaequetur. |
[0485C] | Certe, inquis, vel hic mundum Deum mundi interpretatur, dicendo: Spectaculum facti sumus mundo, et angelis, et hominibus. |
[0301B] | Nos autem adhibita distinctione utriusque formae, separatis malis delicti et malis supplicii, malis culpae et malis poenae, suum cuique parti definimus auctorem; malorum quidem [0301B] peccati et culpae, diabolum, malorum vero supplicii et poenae, Deum creatorem; ut illa pars malitiae deputetur, ista justitiae, mala condentis judicii adversus mala delicti. |
[0477A] | Non ergo per mundialium elementorum derogationem [0476D] a Deo eorum avertere cupiebat; etsi dicendo supra: Si ergo his qui non natura sunt Dei servitis; physicae, [0477A] id est, naturalis superstitionis elementa pro Deo habentis sugillabat errorem, nec sic tamen elementorum Deum taxans. |
[0276B] | Si aliquem de Epicuri schola Deum affectavit Christi nomine titulare, ut quod beatum et incorruptibile sit, neque sibi, neque alii molestias praestet (hanc enim sententiam ruminans Marcion, removit ab illo severitates et judiciarias vires) aut in totum immobilem et stupentem Deum concepisse debuerat; et quid illi cum Christo, molesto et Judaeis per doctrinam, et sibi per sensum? |
[0424B] | Itaque Dominus ut nec ipse alius, nec aliud novum inferens praeceptum, quam quod principaliter ad omnem salutem, et utramque vitam facit, ipsum caput ei legis opponit omnifariam diligendi Dominum Deum suum. |
[0276B] | Si aliquem de Epicuri schola Deum affectavit Christi nomine titulare, ut quod beatum et incorruptibile sit, neque sibi, neque alii molestias praestet (hanc enim sententiam ruminans Marcion, removit ab illo severitates et judiciarias vires) aut in totum immobilem et stupentem Deum concepisse debuerat; et quid illi cum Christo, molesto et Judaeis per doctrinam, et sibi per sensum? |
[0259B] | [0259B] XL, 8) adseverabat, tantis operibus notitiam sui armaverit, quam potuerat non ita curasse secundum singularitatis suae praesumptionem: ille autem sublimior, sciens inferiorem deum tam instructum, nullam sibi prospexerit agnoscendo paraturam? |
[0317C] | Qui talem Deum dedignaris, nescio an ex fide credas Deum crucifixum. |
[0317C] | Quaecunque autem ut indigna reprehenditis, deputabuntur in Filio, et viso, et audito, et congresso, arbitro [0317C] Patris et ministro, miscente in semetipso hominem et Deum; in virtutibus, Deum; in pusillitatibus, hominem; ut tantum homini conferat, quantum Deo detrahit: totum denique Dei mei penes vos dedecus, sacramentum est humanae salutis. |
[0428A] | Saepe jam fiximus, nullo modo potuisse illum destructorem legis denotari, si alium Deum promulgasset. |
[0492B] | Cum dicit: Oportet enim regnare eum, donec ponat inimicos ejus sub pedes ejus; jam quidem et ex hoc ultorem Deum edicit, atque exinde ipsum qui hoc Christo repromiserit (Ps. |
[0440B] | Ita, cum unum Deum ponit nominaturus et Creatorem, si alius esset ipse, Creatorem nominavit, quem dominum sine alio Deo non posuit. |
[0316C] | Quatenus et ipsi Deum in figura et in reliquo ordine humanae conditionis deversatum jam credidistis, non exigetis utique diutius persuaderi Deum conformasse semetipsum humanitati, sed de vestra fide revincimini. |
[0409B] | Nullum deum novum a Christo probatum illa etiam opinio omnium declaravit, quia Christum Jesum, alii Joannem, alii Heliam, alii unum aliquem ex veteribus prophetis Herodi asseverabant. |
[0315C] | Jurat igitur per semetipsum, ut vel juranti Deo credas alium Deum omnino non esse. |
[0319A] | Tuus semetipsum voluit interfici; non minus homicida in semetipsum, [0319A] quam in eum a quo vellet occidi, Multos autem occidisse Deum ejus probabo Marcioni. |
[0472C] | Quod si et ex hoc congruunt Paulo apostolorum Acta, cur ea respuatis jam apparet, ut Deum scilicet non alium praedicantia quam Creatorem, nec Christum alterius quam Creatoris, quando nec promissio Spiritus Sancti aliunde probetur exhibita, quam de instrumento Actorum. |
[0449C] | Non quasi ex duobus diis unum optimum ostenderit; sed unum esse optimum Deum solum, qui sic unus sit optimus, qua solus Deus. |
[0425B] | Sed quia et Joannes novum aliquem ordinem orationis induxerat, ideo hoc et a Christo discipulus ejus postulandum non immerito praesumpserat, ut et illi de proprio magistri sui instituto, non alium, sed aliter Deum orarent. |
[0439C] | Nbsp; [0439C] Quibus duobus dominis neget posse serviri, quia alterum offendi sit necesse, alterum defendi, ipse declarat, Deum proponens et mammonam. |
[0449A] | Creatorem ergo meliorem Deum probavit, quem electorum suorum clamantium ad eum die ac nocte vindicem ostendit. |
[0474A] | Si haec quoque intelligi ex hoc postulant, id quoque nemo dubitavit, ejus Dei et Christi praedicatorem Paulum, cujus legem, quamvis excludens, interim tamen pro temporibus admiserat, statim amoliendam si novum Deum protulisset. |
[0251A] | Rex enim, etsi summum [0251A] magnum est in suo solio usque ad Deum, tamen infra Deum: comparatus autem ad Deum, excidet jam de summo magno translato in Deum. |
[0314A] | Nam et in graeco sono, poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est, quam apud Deum pro rerum variantium sese occursu fieri ostendimus. |
[0408B] | Fides haec fuit primo, qua Deum suum confidebat misericordiam malle quam ipsum sacrificium, qua eum Deum certa erat operari in Christo, qua sic eum tetigit, non ut hominem sanctum, nec ut prophetam, quem contaminabilem pro humana substantia sciret; sed ut ipsum Deum, quem nulla spurcitia pollui posse praesumpserat. |
[0310C] | Sed animus simplex et Deum metuens offerentium ea quae a Deo habebant, et pabuli et suavis olentiae gratia apud Deum deputabatur, non quae fiebant exigentis, sed illud propter quod fiebant, ob honorem scilicet Dei. |
[0270C] | Igitur, cum omnibus modis constet alium deum in regula sacramenti istius non fuisse a Christo usque ad Marcionem, quam Creatorem, satis jam et probatio nostra munita [0270C] est, qua ostendimus notitiam dei haeretici ex Evangelii et Legis separatione coepisse, et definitio superior instructa est: non esse credendum deum quem homo de suis sensibus composuerit, nisi plane prophetes, id est non de suis sensibus. |
[0352A] | Inspice enim adhuc etiam ipsum introgressum, atque decursum [0352A] vocationis in nationes, a novissimis diebus adeuntes ad Deum creatorem, non in proselytos, quorum a primis magis diebus est allectio. |
[0251B] | Ineluctabilis iste complexus in hoc sententiam constringit, aut negandum Deum esse summum magnum, quod nemo patietur sapiens, aut nulli alii communicandum. |
[0430A] | Merito itaque non placebat illi hypocrisis Pharisaeorum, labiis scilicet amantium Deum, non corde: Cavete, inquit (Luc, XII) discipulis, a fermento Pharisaeo rum, quod est hypocrisis, non praedicatio Creatoris. |
[0259C] | Sic et ipsam fidem dico illum sine caussa ab homine captare, aliter solito Deum credere ex operum auctoritate formatum, quia nihil tale prospexit, per quod homo Deum didicit. |
[0258C] | Semel enim praescriptio stabit, non posse illos et Deum confiteri creatorem, et eum quem volunt aeque deum credi, non ad ejus formam probare, quem et ipsi et omnes Deum: ut quando hoc ipso nemo creatorem Deum dubitet, quia totum hoc condidit, hoc ipso nemo debeat credere Deum et illum qui nihil condidit, nisi ratio forte proferatur. |
[0310C] | Sed animus simplex et Deum metuens offerentium ea quae a Deo habebant, et pabuli et suavis olentiae gratia apud Deum deputabatur, non quae fiebant exigentis, sed illud propter quod fiebant, ob honorem scilicet Dei. |
[0401A] | Tamdiu ergo et Judaei non alium Deum norant, quam praeter quem neminem adhuc norant; nec alium Deum appellabant, quam quem solum norant. |
[0512B] | Nihil autem de titulis interest, cum ad omnes Apostolus scripserit, dum ad quosdam; certe tamen eum Deum praedicans in Christo, cui competunt quae praedicantur. |
[0315C] | Sed nec vane dejerat, alium Deum non esse. |
[0295C] | II, 7) flasse Deum in faciem hominis, et factum hominem in animam vivam, non in spiritum vivificatorem, separavit eam a conditione factoris. |
[0446D] | Sed hac cum maxime [0446D] pronuntiatione diffidentiam Israelis vel superbiam pulsat; quod cum multi essent illic leprosi, et prophetes non deesset, etiam edito documento, nemo decucurrisset ad Deum operantem in prophetis. |
[0319B] | Aufer titulum Marcionis et intentionem atque propositum operis ipsius, et nihil aliud praestat quam demonstrationem ejusdem Dei optimi et judicis: quia haec duo in solum Deum competunt. |
[0408A] | O Deum non natura beneficum, sed aemulatione! |
[0260A] | Cum deum hoc gradu expellimus, cui nulla conditio tam propria et Deo digna, quam Creatoris, testimonium praesignarit, narem contrahentes impudentissimi Marcionistae, convertuntur ad destructionem operum Creatoris. |
[0318B] | Poenituit in aliquo Deum nostrum. |
[0253B] | Deum vero confessus, utrumque duo summa magna confessus es. |
[0361C] | Non nego distare documenta eloquii, praecepta virtutis, [0361C] legis disciplinas; dum tamen tota diversitas in unum et eumdem Deum competat; illum scilicet a quo constat dispositam, sicut et praedicatam. |
[0257C] | Judaeorum enim Deum, dicunt animae Deum. |
[0253C] | Respondebo et stulto, qui nec hoc recogitaverit, ne tantumdem et in deum Marcionis possit retorqueri ut et illum deum, nec ideo tamen summum magnum probatum, sicut nec angeli aut homines Creatoris. |
[0523A] | Quae autem retro lucri duxerat, quae et supra numerat, gloriam carnis, notam circumcisionis, generis hebraei ex hebraeo censum, titulum tribus Benjamin, pharisaeae candidae dignitatem; haec modo detrimento sibi deputat, non Deum, sed stuporem Judaeorum. |
[0436A] | Jam vero quam absurdum ut ille mandaret juste judicare, qui Deum judicem justum destruebat! |
[0470B] | Sive enim Christus jam alium Deum revelaverat, sequebatur etiam apostoli testatio; vel [0470C] ne non ejus Dei apostolus haberetur, quem Christus revelaverat; et quia non licebat abscondi ab apostolo, qui jam revelatus fuisset a Christo. |
[0295A] | Quidam enim de graeco interpretantes, non recogitata differentia, nec curata proprietate verborum, pro adflatu, spiritum ponunt, et dant haereticis occasionem spiritum Dei delicto [0295A] infuscandi, id est ipsum Deum; et usurpata jam quaestio est. |
[0253A] | Conveniens enim et quodammodo injecta manu detinens adversarii sensum non negantis Creatorem Deum, justissime praescribo illi diversitati locum non esse inter eos qui ex aequo deos confessus, non potest facere diversos: non quia non et homines licet sub eadem appellatione diversissimos esse, sed quia deus non erit dicendus, quia nec credendus, nisi summum magnum. |
[0467C] | Lucae, quod sibi usurpaverat Marcion, sic nunc ex Epistolis Pauli (quas ille mutilatas in librum Apostolicum [0467C] suo titulo editum diverso ordine redegerat, exceptis iis quae sunt ad Timotheum et Titum, et ad Hebraeos) probat Tertullianus non alium Deum praedicari ab Apostolo quam Creatoris. |
[0284B] | Nbsp; ARGUMENTUM - Quidquid a Deo Patre et Creatore factum est, id sapientissime factum docet, ideoque Creatorem Deum bonum esse, non malum. |
[0520A] | [0520A] XXXIII, 20): Deum nemo videbit, et vivet. |
[0503B] | Sed et judicem Deum ab Apostolo circumferri saepe jam ostendimus, et in judice ultorem, et creatorem in ultore. |
[0426B] | Creator autem potuit indicere ista per Christum, ut quia delinquendo [0426B] homo offenderat Deum suum, laboraret, et instantia petendi acciperet, et quaerendi inveniret, et pulsandi introiret. |
[0244D] | Ut autem illum deum esse confiteri possemus, sine caussa tamen esse eum deberemus argumentari, qui rem non haberet, cum res caussa sit ut sit aliquid. |
[0279A] | Age itaque, qui Deum non times quasi bonum, quid non in omnem libidinem ebullis? |
[0331C] | II, 4) antichristos pronuntiavit, negantes Christum in carne venisse; et tamen non ut alterius Dei jus constituerent, quia et de isto notati fuissent; sed quoniam incredibile praesumpserant Deum carnem. |
[0424B] | In haeretico vita solummodo posita est, sine aeternae mentione, ut doctor de ea vita videatur consuluisse, quae in lege promittitur a Creatore longaeva; et Dominus ideo illi secundum legem responsum dedisse [0424B] : Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et totis viribus tuis; quoniam de lege vitae sciscitabatur. |
[0253C] | Respondebo et stulto, qui nec hoc recogitaverit, ne tantumdem et in deum Marcionis possit retorqueri ut et illum deum, nec ideo tamen summum magnum probatum, sicut nec angeli aut homines Creatoris. |
[0522A] | Cum praedicationis enumerat varietatem, quod alii ex fiducia vinculorum ejus, audentius sermonem enuntiarent; alii per invidiam et contentionem; quidam vero et per sermonis existimationem , plerique ex dilectione, nonnulli ex aemulatione, jam aliqui et ex simultate Christum praedicarent; erat utique vel hic locus taxandae ipsius praedicationis de diversitate sententiae, quae tantam efficeret etiam animorum varietatem Sed caussas solas animorum, non regulas sacramentorum in diversitate proponens, unum tamen Christum, et unum ejus Deum, quocumque consilio [0522B] praedicatum confirmat, et ideo: Nihil mea, inquit, sive caussatione, sive veritate Christus annuntietur; quia unus annuntiabatur, sive ex caussatione, sive ex veritate fidei. |
[0285B] | Nam qui in inferiorem deum caecutis, quid in sublimiorem? |
[0334C] | Satis miserum Deum instituis, hoc ipso, quod Christum suum non potuit exhibere, nisi in indignae rei effigie, et quidem alienae. |
[0292B] | Igitur, si et bonitas et ratio Dei invenitur circa libertatem arbitrii concessam homini, non oportet, omissa prima definitione bonitatis atque rationis quae ante omnem tractatum constituenda est, post factis praejudicare non ita Deum instituere debuisse quia aliter quam Deum deceret evasit; sed dispecto quia [0292C] ita debuerit instituere, salvo eo quod dispectum est, caetera explorare. |
[0516B] | Hic captus haereticus fortasse mutavit, ut dicat Deum suum suis potestatibus et principatibus notam facere voluisse dispensationem sui sacramenti, quam ignorasset Deus conditor omnium. |
[0471B] | Porro, si omnino alium Deum ab Apostolo audissent, ultro utique scissent abscedendum sibi esse a lege ejus Dei quem reliquissent, alium secuti. |
[0507A] | Deum enim, inquit, ignorantes, et suam justitiam sistere quaerentes, non subjecerunt se justitiae Dei. |
[0268C] | IX); tu illam solius conversationis, placiturae postea accusatori suo, reprehensionem suspectam vis haberi etiam de praedicationis erga Deum praevaricatione. |
[0279A] | Summum, quod sciam, fructum vitae omnibus qui Deum non timent; quid non frequentas tam solemnes voluptates circi furentis, caveae saevientis, et scenae lascivientis? |
[0402A] | Quod si illi quidem Creatorem glorificabant, Christus vero et audiens et sciens non corrigebat, et quidem in tanto documento mortui resuscitati Creatorem adhuc orantes, sine dubio aut non alium circumferebat Deum, quam quem in suis beneficiis atque virtutibus honorari sustinebat: aut quale est ut illos tam diu errantes sustineret, ad hoc veniens, ut errori eorum mederetur! |
[0256B] | Ante omnia quidem, quale est, ut qui Deum agnoscis Creatorem, et priorem de [0256B] notitia confiteris, non eisdem modis et alium scias tibi examinandum, quibus jam in alio didicisti Deum nosse? |
[0335C] | Aut si dixeris, viderit opinio humana, jam Deum tuum honoras fallaciae titulo, si aliud se sciebat esse, quam quod homines fecerat opinari. |
[0285A] | At nunc negotium patitur Deus omnipotens, dominus et conditor universitatis; ideo tantum opinor, quia a primordio notus est, quia numquam latuit, quia semper illuxit, etiam ante Romulum ipsum, nedum ante Tiberium: nisi quod solis haereticis cognitus non est, qui ei negotium faciunt: propterea alium Deum existimantes praesumendum, quia quem constat esse, reprehendere magis possunt, quam negare de arbitrio sensus sui pensitantes Deum aliqui: proinde atque si caecus vel fluitantibus oculis, ideo alium solem praesumere velit mitiorem [0285B] et salubriorem; quia quem videat, non videt. |
[0289B] | XXII, 15), latrantes in Deum veritatis! |
[0510C] | Sed flammam et ignem delendo haereticus exstinxit, ne scilicet nostratem Deum faceret. |
[0289C] | Quod si evenit, absolutum est e contrario Deum neque bonum credendum, neque praescium, neque potentem: siquidem in quantum nihil tale evenisset, si talis Deus, id est bonus, et praescius, et potens, in tantum ideo evenit, quia non talis Deus. |
[0503A] | Nega nunc, haeretice, timeri Deum tuum, cujus Apostolus timebatur. |
[0284C] | [0284C] Occasio reformandi opusculi hujus, cui quid acciderit primo libellulo praefati sumus, hoc quoque contulit nobis, uti duobus diis adversus Marcionem retractandis, sui cuique titulum et volumen distingueremus pro materiae divisione, alterum deum definientes omnino non esse, alterum defendentes digne Deum esse: quatenus ita Pontico placuit, alterum inducere, alterum excludere. |
[0512A] | In summa, si indubitatum est ejus esse et angelum, et veritatem, et salutem, cujus et ira, et aemulatio, et fallaciae immissio adversus contemptores et desultores, etiam adversus ignorantes (ut jam et Marcion de gradu cedat, Deum quoque zeloten concedens), quis dignius irascetur? |
[0267B] | Cum igitur sub Antonino primus Marcion hunc deum induxerit, sicut probavimus, statim, qui sapis, plana res est. |
[0243D] | Verum, Christianam veritatem districte pronuntiasse: Deum, si unus non sit, non esse, eo quod summus magnus sit, cui nihil adaequari possit. |
[0253B] | Nega deum, quem dicis deteriorem: nega summum magnum, quem credis minorem. |
[0267B] | Praejudicant tempora, quod sub Antonino primum processit, sub Tiberio non processisse; id est deum Antoniniani imperii, Tiberiani non fuisse; atque ita non a Christo revelatum, quem constat a Marcione primum praedicatum. |
[0470C] | Quod idcirco praestruximus, ut jam hinc profiteamur nos proinde probaturos, nullum alium Deum ab apostolo circumlatum, sicut probavimus, nec a Christo; ex ipsis utique Epistolis Pauli, quas proinde mutilatas etiam de numero, forma jam haeretici Evangelii praejudicasse debebit. |
[0265B] | Nunc in isto articulo ab ignoti Dei quaestione deducto, satis constitit tam nihil illum condidisse, quam debuisse condidisse, uti cognosceretur ex operibus; quia, si fuisset, cognosci debuisset, et utique a primordio rerum: Deum enim non decuisset latuisse. |
[0378C] | Habebit enim virum, ut virgo non sit; et habendo virum, duos patres faciet, Deum et hominem, ei qui et Dei et hominis esset filius. |
[0255B] | Age igitur, ad lineas rursum et in gradum; persuade deum ignotum esse potuisse. |
[0267C] | Igitur, cum ea separatio Legis et Evangelii ipsa sit quae alium Deum Evangelii insinuaverit adversus Deum Legis, apparet [0268A] ante eam separationem Deum in notitia non fuisse, qui ab argumento separationis innotuit; atque ita non a Christo revelatum, qui fuit ante separationem, sed a Marcione commentatum, qui instituit separationem adversus Evangelii Legisque pacem, quam retro illaesam et inconcussam, ab apparentia Christi usque ad audaciam Marcionis, illa utique ratio servavit, quae non alium Deum et Legis et Evangelii tuebatur, praeter Creatorem, adversus quem tanto post tempore separatio a Pontico immissa est. |
[0411B] | Sed et zelotem Deum mihi exhibet, malum malo reddentem: Qui confusus, inquit, mei fuerit, et ego confundar ejus . |
[0265C] | Non enim potest dici non fuisse aut materiam, aut caussam cognoscendi Deum, cum et homo a primordio esset in saeculo, cui nunc subvenit, et malitia Creatoris, adversus quam ut bonus subvenit. |
[0392C] | Si Deo Marcionis adscribetur benedictio in mendicos, ejusdem imponetur et maledictio in divites; et erit par jam Creatoris, tam bonus quam et judex; nec erit jam discrimini locus, quo duo Dei fiunt; sublatoque discrimine, supererit unum Deum renuntiari Creatorem. |
[0379A] | Unum potest angustiis tuis subvenire, si audeas aut Deum tuum patrem Christi hominem quoque cognominare, quod de Aeone fecit Valentinus; aut virginem hominem negare, quod ne Valentinus quidem fecit. |
[0426B] | Ad Deum autem novum, nemo sero pulsasset, tantum quod luscescentem. |
[0514A] | Hic erit diabolus, quem et alibi, (si tamen ita et Apostolum legi volunt) Deum aevi hujus agnoscemus. |
[0424C] | Denique, si de vita longaeva et ille consuluit, et Christus respondit, quae sit penes Creatorem; [0424C] non de aeterna, quae sit penes Marcionis Deum, quomodo consequitur aeternam? |
[0291A] | Nec ratio enim sine bonitate ratio est, nec bonitas sine ratione bonitas, nisi forte penes deum Marcionis, inrationaliter bonum, sicut ostendimus. |
[0244D] | Proinde, cum Dei sint omnia, si nihil creavit, [0244D] deum non esse quem Marcion statuit. |
[0290B] | Neque enim facie et corporalibus lineis, tam variis in genere humano, ad uniformem Deum expressus est; sed in ea substantia, quam ab ipso Deo traxit, id est animae, ad formam Dei respondentis, et arbitrii sui libertate et potestate signatus est. |
[0266B] | Si per humanam conjecturam, nega Deum alias cognosci posse quam per semetipsum: nec tantum ad formam provocans Creatoris, verum et ad conditionem tam divinae magnitudinis, quam humanae mediocritatis: ne major Deo homo videri possit, qui, eum non ultro volentem cognosci, suis viribus quodammodo in publicum agnitionis extraxerit: cum humana [0266C] mediocritas facilius deos fingere sibi norit secundum totius aevi experimenta, quam verum sectari quem natura jam intelligunt. |
[0290B] | Igitur [0290B] si et fuerunt in Deo istae facultates, prae quibus nihil mali evenire homini aut potuisset aut debuisset, et nihilominus evenit; videamus et hominis conditionem, ne per illam potius evenerit, quod per Deum evenire non potuit. |
[0255B] | Scio quidem quo sensu novum deum jactitent, agnitione utique; sed et ipsam novitatis cognitionem, percutientem rudes animas, ipsamque naturalem novitatis gratiositatem volui repercutere, et hinc jam de ignoto deo provocare. |
[0284D] | Oportuerat autem in hoc solum disceptasse, quod nemo sit deus ille qui Creatori superducitur; ut falso deo depulso, regulis certis et unicam et perfectam praescribentibus [0284D] divinitatem, nihil jam quaereretur in Deum verum: quem quanto constaret esse, sic quoque dum alium esse non constat, tanto qualemcumque sine controversia haberi deceret, adorandum potius quam judicandum; et demerendum magis quam retractandum, vel quam timendum ob severitatem. |
[0510C] | Cum enim ad ultionem venturum scribat Apostolus Dominum exigendam de eis qui Deum ignorent, et qui non obaudiant Evangelio, quos ait poenam luituros, exitialem, aeternam a facie Domini, et a gloria valentiae ejus; sequitur ut flammam ignis inducat, scilicet veniens ad puniendum; ita et [0510D] in hoc, nolente Marcione, crematoris Dei Christus [0511A] est, et in illo Creatoris est, quod etiam de ignorantibus Dominum ulciscitur, id est de ethnicis. |
[0511B] | Quis autem est homo delicti, filius perditionis, [0511B] quem revelari prius oportet ante Domini adventum, extollens se super omne quod Deus dicitur, et omnem religionem; confessurus in templo Dei et Deum se jactaturus? |
[0284C] | [0284C] Occasio reformandi opusculi hujus, cui quid acciderit primo libellulo praefati sumus, hoc quoque contulit nobis, uti duobus diis adversus Marcionem retractandis, sui cuique titulum et volumen distingueremus pro materiae divisione, alterum deum definientes omnino non esse, alterum defendentes digne Deum esse: quatenus ita Pontico placuit, alterum inducere, alterum excludere. |
[0516A] | Aut si ideo Deum non nominavit hic, quasi in illis et princeps [0516B] ipse reputetur, ergo et occultatum sacramentum principatibus et potestatibus ejus qui omnia condidit, pronuntiasset: proinde in illis deputans ipsum. |
[0253A] | Cum ergo summum magnum cogatur agnoscere quem Deum non negat, non potest [0253B] admitti ut summo magno aliquam adscribat diminutionem, qua subjiciatur alii summo magno: desinit enim, si subjiciatur. |
[0320A] | Nam si ita est, quomodo eum antitheses singulas species Creatoris aemulatum demonstrant, agnoscam igitur et in hoc per illas Deum meum zelotem, qui res suas arbustiores in primordiis bona et rationali aemulatione [0320B] maturitatis praecuraverit suo jure. |
[0425B] | Denique sensus orationis quem Deum sapiant recognosce. |
[0462B] | Porro, si sciens passus est hominem, quem ipse comitatui suo adsciverat, in tantum scelus ruere, noli jam de Creatore circa Adam retractare, quae in tuum quoque Deum retorquentur, aut ignorasse illum qui non ex providentia obstitit peccaturo, aut obsistere non potuisse, si ignorabat; aut noluisse, si et sciebat et poterat; atque ita malitiosum judicandum, qui passus sit hominem suum ex delicto perire. |
[0315B] | Numquid forte per Deum Marcionis? |
[0292B] | Igitur, si et bonitas et ratio Dei invenitur circa libertatem arbitrii concessam homini, non oportet, omissa prima definitione bonitatis atque rationis quae ante omnem tractatum constituenda est, post factis praejudicare non ita Deum instituere debuisse quia aliter quam Deum deceret evasit; sed dispecto quia [0292C] ita debuerit instituere, salvo eo quod dispectum est, caetera explorare. |
[0485A] | Sapientia enim hujus mundi stultitia est penes Deum. |
[0293A] | Si enim semel homini permiserat arbitrii libertatem et potestatem, et digne permiserat, sicut ostendimus, utique fruendas eas ex ipsa institutionis auctoritate permiserat; fruendas autem quantum in ipso, secundum ipsum, id est secundum Deum, id est in bonum: quis enim adversus se permittet aliquid? |
[0265A] | Enimvero, prius est ut eum probes esse, per quae Deum probari oportet: per opera; tunc Enimvero, prius est ut eum probes esse, per quae Deum probari oportet: per opera; tunc deinde per beneficia. |
[0335A] | Si Creator meus per rubum quoque et ignem, idem postea per nubem et globum cum homine congressus [0335A] est, et elementorum corporibus in repraesentationibus sui usus est, satis haec exempla divinae potestatis ostendunt, Deum non eguisse aut falsae, aut etiam verae carnis paratura. |
[0428B] | Quo dicto aperte demonstravit, ad eumdem Deum pertinere munditias hominis exterioris et interioris, cujus uterque sit, praeponentis misericordiam non modo lavacro hominis, sed etiam sacrificio (Os. |
[0504B] | Praefert et circumcisionem cordis praeputiationi: apud Deum Legis, est facta circumcisio cordis, non carnis; spiritu, non litera. |
[0286A] | Mundi autem habentes spiritum, non agnoscentes in sapientia Dei per sapientiam Deum (I Cor. |
[0285A] | At nunc negotium patitur Deus omnipotens, dominus et conditor universitatis; ideo tantum opinor, quia a primordio notus est, quia numquam latuit, quia semper illuxit, etiam ante Romulum ipsum, nedum ante Tiberium: nisi quod solis haereticis cognitus non est, qui ei negotium faciunt: propterea alium Deum existimantes praesumendum, quia quem constat esse, reprehendere magis possunt, quam negare de arbitrio sensus sui pensitantes Deum aliqui: proinde atque si caecus vel fluitantibus oculis, ideo alium solem praesumere velit mitiorem [0285B] et salubriorem; quia quem videat, non videt. |
[0268A] | Igitur, cum ea separatio Legis et Evangelii ipsa sit quae alium Deum Evangelii insinuaverit adversus Deum Legis, apparet [0268A] ante eam separationem Deum in notitia non fuisse, qui ab argumento separationis innotuit; atque ita non a Christo revelatum, qui fuit ante separationem, sed a Marcione commentatum, qui instituit separationem adversus Evangelii Legisque pacem, quam retro illaesam et inconcussam, ab apparentia Christi usque ad audaciam Marcionis, illa utique ratio servavit, quae non alium Deum et Legis et Evangelii tuebatur, praeter Creatorem, adversus quem tanto post tempore separatio a Pontico immissa est. |
[0278B] | Malo autem parcere Deum, indignius sit, quam animadvertere: et quidem Deo optimo, qui non alias plene bonus sit, nisi mali aemulus, uti boni amorem odio mali exerceat, et boni tutelam expugnatione mali impleat. |
[0265A] | Enimvero, prius est ut eum probes esse, per quae Deum probari oportet: per opera; tunc Enimvero, prius est ut eum probes esse, per quae Deum probari oportet: per opera; tunc deinde per beneficia. |
[0285B] | Sed Deum quidem ut sciens non negas, ut nesciens retractas; imo et accusas quasi sciens; quem si scires, non accusares, imo [0285C] nec retractares. |
[0401A] | Puto me non temere huic usque adhuc lineae insistere, qua definio, nusquam omnino alium Deum a Christo revelatum. |
[0502C] | Deus enim, non angelus, Creator; in Deum lucis, non in angelum transfigurare se dictus esset, si non eum Satanam significaret, quem et nos et Marcion angelum novimus. |
[0428C] | VI, 5): Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex [0429A] tota anima tua, et ex totis viribus tuis, qui te vocavit ex Aegypto. |
[0295B] | Et alias autem, non omne quod Dei erit, deus habebitur: ut expostules Deum et adflatum, id est vacuum a delicto, quia Dei sit adflatus. |
[0331C] | Quo magis antichristus Marcion sibi eam rapuit praesumptionem; aptior scilicet ad renuendam corporalem substantiam Christi, qui ipsum Deum ejus nec auctorem carnis induxerat, [0331D] nec resuscitatorem: optimum videlicet, et in isto diversissimum a mendaciis et fallaciis creatoris. |
[0255A] | Ne Saturnum quidem tanta hodie antiquitas deum probabit, quia et illum novitas aliquando produxerit, cum primum consecravit. |
[0462B] | Suadeo igitur agnoscas potius et in isto Creatorem, quam parem illi Deum optimum adversus sententiam tuam facias. |
[0284A] | Proinde poenitentiam apud Deum prave interpretari Marcionem, nam et in graeco sono (utpote μετανοια ) poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est. |
[0401A] | Tamdiu ergo et Judaei non alium Deum norant, quam praeter quem neminem adhuc norant; nec alium Deum appellabant, quam quem solum norant. |
[0239B] | Cerdonis haec erant dogmata: Deum legis conditorem alium esse a Patre Domini nostri Jesu Christi; hunc bonum fuisse, illum malum; Jesum Christum veram nostraeque consubstantialem carnem non assumpsisse, nec de virgine Maria natum fuisse. |
[0504A] | Ergo qua defendenda reveletur de coelo ira, nonnisi a Deo irae; ita et hic sensus pristino cohaerens, in quo judicium Creatoris edicitur, non potest in alium Deum referri, qui nec judicat, nec irascitur; sed in illum, cujus dum haec sunt, judicium dico et iram, etiam illa ipsius sint necesse est, per quem haec habent transigi, Evangelium et Christus, et ideo vehitur in transgressores Legis, docentes non furari, et furantes, ut homo [0504B] Dei legis, non ut Creatorem ipsum his modis tangens, qui et furari vetans, fraudem mandaverit in Aegyptios auri et argenti, quemadmodum et caetera in illum retorquent. |
[0265A] | O Deum majorem, cujus tam magnum opus non potuit inveniri, quam in homine dei minoris! |
[0470B] | Iisdem et hic dimicabimus lineis, in ipso gradu provocabimus praescriptionis, oportere scilicet et apostolum qui Creatoris negetur, imo et adversus Creatorem proferatur, nihil docere, nihil sapere, nihil velle secundum Creatorem, et in primis tanta constantia alium Deum edicere, quanta a lege Creatoris abrupit. |
[0380A] | Nam cum Judaei solummodo hominem ejus intuentes, necdum et Deum certi, qua Dei quoque Filium, merito retractarent non posse hominem delicta dimittere, sed Deum solum, cur non secundum intentionem eorum de homine eis respondit (Luc. |
[0284A] | Non recte etiam levem Deum dici, cum reprobat aliquando probatos, aut probat quandoque reprobandos; nihil enim magis bono etiam judici convenire, quam pro praesentibus meritis, et rejicere, et allegere: XXIV. |
[0243C] | In primis itaque post invectivam in Marcionem Ponticum, quod nuptias abstulerit, Evangelia corroserit, et Deum quem invenerat, extincto lumine fidei amiserit; jam destinandum haereticum docet; quia, deserto quod prius fuerat, id postea sibi elegerit quod retro non erat; sicuti latius libro DE PRAESCRIPTIONIBUS ADVERSUS [0243D] HAERETICOS sustinuerit. |
[0281D] | Cum libro praecedenti definierit Tertullianus deum Marcionis Deum non esse, regulis certis praescribentibus unicam esse divinitatem; hoc libro Deum Creatorem digne Deum esse, utpote bonum, non malum, defendit, II. |
[0281D] | Cum libro praecedenti definierit Tertullianus deum Marcionis Deum non esse, regulis certis praescribentibus unicam esse divinitatem; hoc libro Deum Creatorem digne Deum esse, utpote bonum, non malum, defendit, II. |
[0328A] | Hanc enim obtusionem salutarium sensuum meruerant, labiis diligentes Deum, corde autem longe absistentes ab eo. |
[0471D] | Quoniam quidem Evangelium Christi a Lege evocare deberet ad gratiam, non a [0471D] Creatore ad alium Deum. |
[0287A] | Igitur oportebit ineuntes examinationem in Deum notum, si quaeritur in qua conditione sit notus, ab operibus ejus incipere quae priora sunt homine, ut statim cum ipso comperta bonitas ejus, et exinde constituta atque praescripta, aliquem sensum suggerat nobis intelligendi, qualiter sequens rerum ordinatio evaserit. |
[0249C] | Cum de isto conveniat apud omnes (nemo enim negabit Deum summum magnum quid esse, nisi qui poterit Deum imum, modicum quid, e contrario pronuntiare, ut Deum neget auferendo quod Dei est), quae erit jam conditio ipsius summi magni? |
[0342B] | Inconstantem aut subdolum deum narras, aut diffidentiae, aut malitiositatis consilium, fallendo quid, promovere. |
[0247B] | Nam illa canicula Diogenes hominem invenire cupiebat, lucernam meridie circumferens: Marcion Deum quem invenerat, extincto [0247C] lumine fidei suae amisit. |
[0396A] | Hanc legis voluntatem de intellectu laborantem, Dominus et sabbati et legis et omnium paternarum dispositionum Christus et revelavit, et compotem fecit, mandans alterius quoque maxillae oblationem; ut tanto magis vicem injuriae extingueret, quam et lex per talionem voluerat impedisse, certe quam prophetia manifeste coercuerat, et memoriam injuriae prohibens, et ultionem ad Deum redigens. |
[0463A] | Nam et Petrum praesumptorie aliquid elocutum, [0463A] negationi potius destinando, zelotem Deum tibi ostendit. |
[0445A] | Admonens quoque vos haereticos, dum in vita estis, Moysen et prophetas unum Deum praedicantes Creatorem, et unum Christum praedicantes ejus, et utrumque judicium, [0445B] poenae et salutis aeternae, apud unicum Deum positum, qui occidat et vivificet. |
[0278A] | Si indignum est Deum judicare, aut si ea tenus dignum est Deum judicare, qua tantummodo nolit et prohibeat; non etiam defendat admissum. |
[0256B] | Habes Deum certum, qua notum; et incertum, qua ignotum. |
[0285A] | [0285A] Quid enim amplius homini necessarium, quam cura in Deum verum, in quem, ut ita dixerim, inciderat, quia alius Deus non erat. |
[0447D] | Et tamen cui Deo gratiam reddidit Samarites, quando nec Israelites [0447D] alium Deum usque adhuc didicisset? |
[0257C] | Denique, major popularitas generis humani, ne nominis quidem Mosis compotes, nedum [0257C] instrumenti, Deum Mosis tamen norunt, etiam tantam idololatria dominationem obumbrante; seorsum tamen illum quasi proprio nomine Deum perhibent, et Deum deorum, et, Si Deus dederit, et, Quod Deo placet, et, Deo commendo. |
[0322C] | Satis etenim praejudicatum est, Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, cum determinatum est, alium Deum non credendum praeter Creatorem, quem adeo Christus praedicaverit, et deinceps Apostoli non alterius Christum annuntiaverint, quam ejus Dei, quem Christus praedicavit, id est Creatoris, ut nulla mentio alterius Dei, atque ita nec alterius Christi agitata sit ante scandalum [0322D] Marcionis. |
[0487A] | Pusillum Deum adfirmas tuum, Marcion, quem in aliquo coangustat tempus Creatoris. |
[0486C] | Quomodo tollemus Deum in corpore perituro? |
[0313B] | Non enim, si hominem ex recordatione plurimum delicti, interdum et ex alicujus boni operis ingratia poenitet, ideo et Deum proinde. |
[0257B] | Hinc itaque constantissime [0257B] dirigam deum non esse qui fit hodie incertus, quia retro ignotus: quando quem constat esse, ex hoc ipso constat quod numquam fuerit ignotus, ideo nec incertus. |
[0264A] | Amplius, et malum [0264A] materiae deputans, innatum innatae, infectum infectae, et aeternum aeternae, quartum jam hinc deum fecit. |
[0363C] | Denique, nobis fidem ex Apostolis Joannes et Matthaeus insinuant; ex Apostolicis, Lucas et Marcus instaurant, iisdem regulis exorsi, quantum ad unicum Deum attinet Creatorem, et Christum ejus, natum ex virgine, supplementum Legis et Prophetarum. |
[0278B] | O Deum veritatis praevaricatorem, sententiae suae circumscriptorem: timet damnare quod damnat, timet odisse quod non amat, factum sinit quod fieri non sinit, mavult ostendere qui nolit; quam probare. |
[0272B] | Talis et in deum Marcionis dicenda sententia est, mali permissorem, injuriae fautorem, gratiae lenocinatorem, benignitatis praevaricatorem, quam non statim caussae suae exhibuit, plane, si natura bonus, exhibiturus, et non accessione, si ingenio optimus, et non disciplina, si ab aevo Deus, et non a Tiberio; imo, quod verius, a Cerdone et Marcione. |
[0296C] | Unde igitur malitia mendacii et fallaciae in homines, et infamiae in Deum? |
[0484A] | XI), si in Creatorem accipitur apud Marcionem, jam nec ignorasse ultra potuit Creator Deum gloriae, dum ab eo opprimitur; nec in crucem eum figere, adversus quem valere non potuit; et superest ut secundum me quidem credibile sit scientes virtutes et potestates Creatoris Deum gloriae Christum suum crucifixisse, qua desperatione et malitiae redundantia servi quoque scelestissimi dominos suos interficere non dubitant. |
[0423C] | Si et sequentia inspicias: Beati oculi qui vident quae videtis: dico enim vobis, quia prophetae non viderunt quae vos videtis; de superiori sensu descendunt; adeo neminem, ut decuit, Deum cognovisse: quando nec prophetae vidissent quae sub Christo videbantur. |
[0380A] | Nam cum Judaei solummodo hominem ejus intuentes, necdum et Deum certi, qua Dei quoque Filium, merito retractarent non posse hominem delicta dimittere, sed Deum solum, cur non secundum intentionem eorum de homine eis respondit (Luc. |
[0333A] | In ista quaestione, qui putaveris opponendos esse nobis angelos Creatoris, quasi et illi in phantasmate putativae utique carnis egerint apud Abraham et Loth, et tamen vere sint et congressi, et pasti, et operati quod mandatum eis fuerat; primo, non admitteris ad ejus Dei exempla, quem destruis: nam et quanto meliorem et perfectiorem Deum inducis, tanto non competunt illi ejus exempla, quo, nisi diversus in totum, non erit omnino melior atque perfectior. |
[0431B] | Quod si jam remissio et retentio delicti judicem Deum sapiunt, hujus erit Spiritus Sanctus non blasphemandus, non remissuri scilicet blasphemiam; sicut et supra non negandus, occisuri scilicet etiam in gehennam. |
[0267C] | Igitur, cum ea separatio Legis et Evangelii ipsa sit quae alium Deum Evangelii insinuaverit adversus Deum Legis, apparet [0268A] ante eam separationem Deum in notitia non fuisse, qui ab argumento separationis innotuit; atque ita non a Christo revelatum, qui fuit ante separationem, sed a Marcione commentatum, qui instituit separationem adversus Evangelii Legisque pacem, quam retro illaesam et inconcussam, ab apparentia Christi usque ad audaciam Marcionis, illa utique ratio servavit, quae non alium Deum et Legis et Evangelii tuebatur, praeter Creatorem, adversus quem tanto post tempore separatio a Pontico immissa est. |
[0256A] | Sed breviter proponam, et plenissime exsequar praescribens deum ignorari nec potuisse, nomine magnitudinis, nec debuisse, nomine benignitatis, praesertim in utroque praelatiorem nostro Creatore. |
[0240C] | Cum tamen philosophi, eorumque sectatores haeretici, ne Deum inducerent sive passionibus obnoxium, sive mutabilem, et ex consequente corruptibilem et mortalem, omnino insensibilem fingebant (cap. |
[0453A] | O Deum diversum a Creatoris exemplis! |
[0320B] | Quamobrem, inconsiderantissime Marcion, alium Deum lucis ostendisse debueras, alium vero tenebrarum, quo facilius alium bonitatis, alium severitatis persuasisses. |
[0471B] | Quis enim exspectaret diutius discere, quod novam deberet sectari disciplinam, qui novum Deum recepisset? |
[0380A] | Nisi quia ideo ipsa voluit eos appellatione filii hominis ex instrumento Danielis repercutere, ut ostenderet Deum et hominem qui delicta dimitteret; illum scilicet solum filium hominis, apud Danielis prophetiam consecutum judicandi potestatem, ac per eam utique et dimittendi delicta: qui enim judicat, et absolvit: ut, scandalo isto discusso per Scripturae recordationem, [0380B] facilius eum agnoscerent ipsum esse filium hominis, ex ipsa peccatorum remissione. |
[0249A] | Alterum igitur deum, quem confiteri cogebatur, de malo infamando destruxit: alterum, quem commentari connitebatur, de bono proferendo construxit. |
[0263A] | Jam nunc de loco quaestio est, pertinens et ad mundum illum superiorem, et ad ipsum Deum ejus. |
[0342A] | Apud Deum autem deficere puto nihil debet, nec de alieno instrui dispositiones ejus. |
[0322B] | Inprimis diversitatem praeceptorum et disciplinarum non negans, in unum et eumdem Deum competere demonstrat; ex eo quod ipse Deus Creator per [0322C] Prophetas suos aliam legem novam, Evangelii nempe, orituram praedixerit pro Veteri, ac testamentum aeternum pro temporati. |
[0499C] | Hanc Marcion captavit sic legendo, In quibus Deus aevi hujus; ut Creatorem ostendens Deum hujus aevi, alium suggerat Deum alterius aevi. |
[0395A] | Pseudoprophetas autem laudatos sive benedictos a patribus eorum, tam ejus est exprobrare, quam prophetas vexatos et recusatos: sicut injuriae prophetarum non pertinuissent [0395A] ad Deum ipsorum; ita nec gratiae pseudoprophetarum displicuissent, nisi Deo prophetarum. |
[0499C] | Hanc Marcion captavit sic legendo, In quibus Deus aevi hujus; ut Creatorem ostendens Deum hujus aevi, alium suggerat Deum alterius aevi. |
[0269C] | Caeterum, si quasi novum Deum praedicans, veteris Dei legem cupiebat excludere, quare de deo quidem novo nihil praescribit, sed de vetere lege solummodo, nisi quoniam, fide manente in Creatorem, sola lex ejus concessare debebat? |
[0373C] | Jam nunc et qua destructor [0373C] Creatoris, nihil magis gestisset, quam a spiritibus ipsius agnosci, et divulgari prae timore, nisi quod Marcion Deum suum timeri negat, defendens bonum non timeri, sed judicem, apud quem sint materiae timoris, ira, saevitia, judicia, vindicta, damnatio. |
[0258B] | Tanta vis idolorum, cur non recipiat alicubi deum Marcionis? |
[0414B] | L, 10): Quis Deum metuens, audiat vocem filii ejus? |
[0449A] | Sed subjunxit, facturum Deum vindictam electorum suorum. |
[0274C] | Sed nolo jam de parte majore pereuntium, imperfectum bonitatis arguere deum Marcionis: sufficit ipsos, quos salvos facit, imperfectae salutis inventos, imperfectam bonitatem ejus ostendere: scilicet anima tenus salvos, carne deperditos, quae apud illum non resurgit. |
[0300C] | Ideo lex utrumque definit, Diliges Deum, et Timebis Deum. |
[0298B] | Incipe nunc etiam judicis statum ut affinem mali arguere, qui idcirco alium Deum somniasti solummodo bonum, quia non potes judicem: quanquam et illum ut judicem ostendimus. |
[0454B] | Nacti enim Scripturae textum, ita in legendo decucurrerunt: Quos autem dignatus est Deus, illius aevi, illius aevi Deo adjungunt, [0454B] quo alium Deum faciant illius aevi; cum sic legi oporteat: Quos autem dignatus est Deus, ut facta hic distinctione post Deum, ad sequentia pertineat illius aevi, id est, quos dignatus sit Deus, illius aevi possessione et resurrectione. |
[0298C] | Non reprobas autem Deum judicem, qui non judicem Deum probas? |
[0263B] | Dehinc, si et ille mundum ex aliqua materia subjacente molitus est, innata, et infecta, et contemporali Deo, quemadmodum et de Creatore Marcion sentit, redigis et hoc ad majestatem loci, qui et deum et materiam, [0263C] duos deos, clusit. |
[0266A] | Digna enim Deo probabunt Deum. |
[0345B] | L, 10): Quis enim, inquit, in vobis, qui Deum metuit , et exaudiet vocem filii ejus? |
[0249B] | Quantum humana conditio de Deo definire potest, id definio quod et omnium conscientia agnoscet: Deum, summum esse magnum, in aeternitate constitutum, innatum, infectum, sine initio, sine fine. |
[0299A] | [0299A] Ita si societas et conspiratio bonitatis atque justitiae separationem earum non potest capere, quo ore constitues diversitatem duorum deorum in separatione, seorsum deputans deum bonum, et seorsum deum justum? |
[0434B] | Proinde igitur aut et hic judicem Dominum opponit, et illi catechizat; aut si Deum optimum, jam et illum judicem affirmat, licet nolit haereticus. |
[0358B] | Et ego quidem, etiamsi nullam spei coelestis manum mihi toties Scriptura porrigente, satis haberem hujus quoque promissionis praejudicium, quod jam terrenam gratiam teneam, exspectarem aliquid et de coelo, a Deo coeli, sicut et terrae ita crederem Christum sublimiora pollicentem, [0358B] ejus esse qui et humiliora promiserat, qui experimenta majorum de parvulis fecerat, qui hoc inauditi si forte regni praeconium soli Christo reservaverat, ut per famulos quidem terrena gloria, coelestis vero per ipsum Deum annuntiaretur. |
[0249C] | Cum de isto conveniat apud omnes (nemo enim negabit Deum summum magnum quid esse, nisi qui poterit Deum imum, modicum quid, e contrario pronuntiare, ut Deum neget auferendo quod Dei est), quae erit jam conditio ipsius summi magni? |
[0299A] | [0299A] Ita si societas et conspiratio bonitatis atque justitiae separationem earum non potest capere, quo ore constitues diversitatem duorum deorum in separatione, seorsum deputans deum bonum, et seorsum deum justum? |
[0440A] | Nunc potius ex hoc disce, unum a Christo Deum ostensum. |
[0283B] | Quae justitia cum perpetuo in Deo cum bonitate conspirarit, non recte seorsum deputari Deum bonum, et seorsum Deum justum; XIII. |
[0339B] | Nam et magos reges habuit fere Oriens, et Damascus Arabiae retro deputabatur, antequam transcripta esset in Syrophoenicen, ex distinctione Syriarum; cujus tunc virtutem Christus accepit, accipiendo insignia ejus, aurum scilicet et odores; spolia autem Samariae, [0339B] ipsos magos: qui cum illum cognovissent, et muneribus honorassent, et genu posito adorassent, quasi Deum et regem, sub testimonio indicis et ducis stellae, spolia sunt facti Samariae, id est idololatriae, credentes videlicet in Christum. |
[0241C] | Ideo futura interdum pro jam transactis enuntiari, quia apud Deum non sit differentia temporis, apud quem uniformem statum temporum dirigit aeternitas, et divinationi propheticae familiare est quod prospicit, dum prospicit jam visum, atque ita jam expunctum, id est omni modo futurum demonstare. |
[0300C] | Ideo lex utrumque definit, Diliges Deum, et Timebis Deum. |
[0433A] | Nam et cum subjicit, haec enim nationes mundi quaerunt, non credendo scilicet in Deum conditorem omnium et praebitorem, quos pares gentium nolebat, in eumdem Deum modicos fidei increpabat, in quem gentes incredulas notabat. |
[0454B] | Nacti enim Scripturae textum, ita in legendo decucurrerunt: Quos autem dignatus est Deus, illius aevi, illius aevi Deo adjungunt, [0454B] quo alium Deum faciant illius aevi; cum sic legi oporteat: Quos autem dignatus est Deus, ut facta hic distinctione post Deum, ad sequentia pertineat illius aevi, id est, quos dignatus sit Deus, illius aevi possessione et resurrectione. |
[0250B] | Certe quemcumque alium Deum induxeris, non alia poteris eum forma tueri Deum, quam ut et illi proprium divinitatis adscripseris, sicut aeternum, ita et summum magnum. |
[0250A] | Non quasi dubitemus esse Deum, dicendo: Si non unus, non est; sed quia quem confidimus esse, id eum definiamus esse quod si non est, Deus non est, summum scilicet magnum. |
[0249C] | Cum de isto conveniat apud omnes (nemo enim negabit Deum summum magnum quid esse, nisi qui poterit Deum imum, modicum quid, e contrario pronuntiare, ut Deum neget auferendo quod Dei est), quae erit jam conditio ipsius summi magni? |
[0276A] | Quod attinet ad bonitatis quaestionem, his lineis deduximus eam minime Deo adaequari, ut neque ingenitam, neque rationalem, neque perfectam; sed et improbam, et injustam, et ipso jam bonitatis nomine indignam: quod scilicet in quantum Deo congruat, in tantum Deum non esse conveniat, qui de tali bonitate etiam perferatur, nec de tali modo, verum et sola. |
[0276A] | Tu tantummodo bonum deum praefers. |
[0281D] | Cum libro praecedenti definierit Tertullianus deum Marcionis Deum non esse, regulis certis praescribentibus unicam esse divinitatem; hoc libro Deum Creatorem digne Deum esse, utpote bonum, non malum, defendit, II. |
[0499A] | Denique, quod sequitur: Cum vero converterit ad Deum, auferetur velamen; hoc Judaeo proprie dicit, [0499B] apud quem et est velamen Moysi: qui cum transierit in fidem Christi, intelligit Moysen de Christo praedicasse. |
[0301C] | Indurat cor Pharaonis; sed meruerat in exitium subministrari, qui jam negaverat Deum; qui jam legatos ejus toties superbus excusserat; qui jam populo laborem operis adjecerat: postremo, qua Aegyptius [0302A] olim Deo reus fuerat gentilis idololatriae, ibin et crocodilum citius colens, quam Deum vivum. |
[0452C] | Servorum quoque parabola, qui secundum rationem foeneratae pecuniae dominicae dijudicantur, [0452C] judicem ostendit Deum, etiam ex parte severitatis, non tantum honorantem, verum et auferentem quod quis videatur habuisse. |
[0258B] | Igitur et hoc ex forma Creatoris expostulo, Deum ex operibus cognosci debuisse, alicujus proprii sui mundi, et hominis, et saeculi: quando etiam error orbis proptereat deos praesumpserit, quos homines interdum confitetur, quoniam aliquid ab unoquoque prospectum videtur utilitatibus et commodis vitae: ita et hoc ex forma Dei creditum est, divinum esse instituere vel demonstrare quid aptum et necessarium sit rebus humanis. |
[0392A] | Alii agnoscunt quidem verbum maledictionis, sed volunt Christum sic Vae pronuntiasse, non quasi ex sententia sua proprie, sed quod Vae a Creatore sit, et voluerit illis asperitatem Creatoris opponere, quo suam supra in benedictionibus sufferentiam commendaret: quasi non Creatori competat, qua utrumque praestanti, et bonum Deum et judicem; ut quia praemiserat in benedictionibus benignitatem, subjiceret etiam in maledictionibus severitatem, amplitudinem disciplinae utriusque instruendae, tam ad benedictionem sectandam, [0392B] quam ad maledictionem praecavendam. |
[0363B] | [0363B] Prius itaque debueras alium Deum luminis, alium tenebrarum determinasse, ut ita posses alium Legis, alium Evangelii adseverasse. |
[0485C] | Verebatur nimirum tantae constantiae vir, ne dicam Spiritus Sanctus, praesertim ad filios scribens, quos in Evangelio generaverat, libere Deum mundi nominare, adversus quem, nisi exerte, non posset videri praedicare. |
[0254C] | Novum igitur audiens deum in [0255A] vetere mundo et in vetere aevo, et sub vetere Deo ignotum, inauditum, quem tantis retro saeculis neminem, et ipsa ignorantia antiquum, quidam Jesus Christus, et ille in veteribus nominibus novus revelaverit, nec alius antehac; gratias ago huic gloriae eorum, maximo adjutorio ejus hinc jam haeresim probaturus, novae scilicet divinitatis professionem. |
[0512A] | Puto, qui a primordio rerum naturam operibus, beneficiis, plagis, praedicationibus, testibus ad agnitionem sui praestruxit, nec tamen agnitus est; an qui semel unico Evangelii instrumento, et ipso incerto, nec palam alium Deum praedicante, productus est? |
[0317C] | Qui talem Deum dedignaris, nescio an ex fide credas Deum crucifixum. |
[0433A] | Nam et cum subjicit, haec enim nationes mundi quaerunt, non credendo scilicet in Deum conditorem omnium et praebitorem, quos pares gentium nolebat, in eumdem Deum modicos fidei increpabat, in quem gentes incredulas notabat. |
[0409B] | Ex quibus quicumque fuisset, non utique ob hoc est suscitatus, ut alium deum post resurrectionem praedicaret. |
[0258C] | Semel enim praescriptio stabit, non posse illos et Deum confiteri creatorem, et eum quem volunt aeque deum credi, non ad ejus formam probare, quem et ipsi et omnes Deum: ut quando hoc ipso nemo creatorem Deum dubitet, quia totum hoc condidit, hoc ipso nemo debeat credere Deum et illum qui nihil condidit, nisi ratio forte proferatur. |
[0258C] | Aut exhibe rationem Deo dignam, cur nihil condiderit, si est; quia condidisset, si fuisset: illo scilicet praejudicio, quo et nostrum Deum non alias manifestum est esse, quam quia totum condidit hoc. |
[0317B] | XXXIII, 20): Deum nemo videbit, et vivet; Patrem invisibilem determinans, in cujus auctoritate et nomine ipse erat Deus, qui videbatur Dei Filius. |
[0448C] | Vanum enim, si credidimus Deum de contumelia aut gloria scilicet alicujus praedicasse, ut non eum portenderet, quem et in lapidis, et in petrae, et in montis figura (Is. |
[0458A] | Igitur cum et haec, quae sunt promissionum, proinde conveniant sicut et illa quae sunt concussionum, ex consonantia propheticarum et dominicarum pronuntiationum, nullam hic poteris interstruere distinctionem, ut concussiones quidem referas ad Creatorem, saevitiae scilicet Deum, quas nec sinere, nedum exspectare deberet Deus optimus; promissiones vero Deo optimo deputes, quas Creator ignorans illum non prophetasset. |
[0283B] | Quae justitia cum perpetuo in Deo cum bonitate conspirarit, non recte seorsum deputari Deum bonum, et seorsum Deum justum; XIII. |
[0316C] | Quatenus et ipsi Deum in figura et in reliquo ordine humanae conditionis deversatum jam credidistis, non exigetis utique diutius persuaderi Deum conformasse semetipsum humanitati, sed de vestra fide revincimini. |
[0362A] | Haec erit lex apud David invituperabilis, qua perfecta, convertens animas, utique ab idolis ad Deum. |
[0291A] | Oportebat Deum cognosci: bonum hoc utique et rationale. |
[0251A] | Rex enim, etsi summum [0251A] magnum est in suo solio usque ad Deum, tamen infra Deum: comparatus autem ad Deum, excidet jam de summo magno translato in Deum. |
[0357D] | In primis diversitatem praeceptorum et disciplinarum non negans, in unum et eumdum Deum competere demonstrat; ex eo quod ipse Deus creator per Prophetas suos aliam legem novam, Evangelii nempe, orituram praedixerit pro Veteri, ac testamentum aeternum pro temporali. |
[0445B] | Admonens quoque vos haereticos, dum in vita estis, Moysen et prophetas unum Deum praedicantes Creatorem, et unum Christum praedicantes ejus, et utrumque judicium, [0445B] poenae et salutis aeternae, apud unicum Deum positum, qui occidat et vivificet. |
[0250C] | Jam ergo, si huic argumentationi [0250C] locus dabitur, quid prohibet, non dico et tertium et quartum deum inducere, verum tot jam numero quot et gentium reges? |
[0374A] | Ergo si nec ille alium Deum ediderat, nec illi noverant praeter Creatorem, ejusdem Dei regnum portendebat, quem solum sciebat notum eis qui audiebant. |
[0409A] | Hanc fidem probans Christus ejus foeminae, quae solum credebat [0409A] Creatorem, ejus fidei se Deum respondit, quam probavit. |
[0487B] | Creatorem autem et Marcion Deum non negat; ergo non potest videri Apostolus Creatorem quoque inter eos posuisse, qui dii dicantur, et tamen non sint; quando etsi fuissent, nobis tamen unus esset Deus Pater ex quo omnia . |
[0328C] | Si vero non in Christum, sed in ipsum potius Deum volueris referre omnem judaicae ignorantiae de pristino reputationem, nolens etiam retro sermonem et spiritum, id est, Christum Creatoris despectum ab eis, et non agnitum, sic quoque revinceris. |
[0250B] | Certe quemcumque alium Deum induxeris, non alia poteris eum forma tueri Deum, quam ut et illi proprium divinitatis adscripseris, sicut aeternum, ita et summum magnum. |
[0315B] | Quod si descensum quoque Dei irrides, quasi aliter non potuerit perficere judicium, nisi descendisset; vide ne tuum aeque Deum pulses. |
[0258C] | Semel enim praescriptio stabit, non posse illos et Deum confiteri creatorem, et eum quem volunt aeque deum credi, non ad ejus formam probare, quem et ipsi et omnes Deum: ut quando hoc ipso nemo creatorem Deum dubitet, quia totum hoc condidit, hoc ipso nemo debeat credere Deum et illum qui nihil condidit, nisi ratio forte proferatur. |
[0303B] | Qui credimus Deum etiam in terris egisse, et humani habitus humilitatem suscepisse ex caussa humanae salutis, longe sumus a sententia eorum qui nolunt Deum curare quidquam. |
[0303B] | Qui credimus Deum etiam in terris egisse, et humani habitus humilitatem suscepisse ex caussa humanae salutis, longe sumus a sententia eorum qui nolunt Deum curare quidquam. |
[0355B] | O Deum tuum qui et caedit et sanat, condit mala et facit pacem! |
[0259A] | Nam et quale est, ut Creator quidem ignorans esse alium super se deum, ut volunt Marcionistae, qui solum se etiam jurans (Is. |
[0351B] | XVI, 4), Proselyti per me accedent ad te; ostendens ipsos [0351B] quoque proselytos per Christum accessuros ad Deum. |
[0440A] | Duos enim dominos nominavit, Deum et mammonam, Creatorem et nummum. |
[0428B] | Jesus autem etiam interpretatus est ei legem, dicens, illos calicis et catini exteriora [0428B] emundare; interiora autem ipsorum plena esse rapina et iniquitate: ut significaret vasculorum munditias hominum esse intelligendas apud Deum: quia et Pharisaeus de homine, non de calice illoto, apud se tractaverat. |
[0314B] | Deum puto de sublimioribus oculatiorem aliquid subjecti praeterire non posse. |
[0383B] | Mirabantur ergo, quia non congruebat illi Deum creatorem circumferre, et sabbatum ejus impugnare. |
[0438B] | Hoc ut patrifamilias renuntiatum est, motus tunc (bene quod et motus; negat enim Marcion moveri Deum suum, ita et hoc meus est), mandat de plateis et vicis civitatis facere sublectionem. |
[0282D] | Praemissa invectiva in Marcionitas, qui sua curiositate [0282D] Deo negotium faciunt, de arbitrio sensus sui Deum pensitantes. |
[0422A] | I) sapientes atque prudentes, ex ipsius operibus tot ac tantis intelligibilem Deum non requirentes, vel perperam in illum philosophantes, et ingenia haereticis subministrantes; et novissime, [0422B] zelotes est. |
[0407B] | Sed enim, quia mentiti non erant, quia Deum abyssi et [0407C] suum cognoverant, ita eum se et ipse confirmavit quem adcognoverunt daemones, Jesum judicem et ultoris Dei Filium. |
[0316B] | Ad hoc enim famulo dixit: Sine me, et disperdam illos, ut ille postulando, et semetipsum offerendo non sineret; atque ita disceres, quantum liceat fideli et prophetae apud Deum. |
[0256A] | Ante omnia quidem, quale est, ut qui Deum agnoscis Creatorem, et priorem de [0256B] notitia confiteris, non eisdem modis et alium scias tibi examinandum, quibus jam in alio didicisti Deum nosse? |
[0385C] | I, 13), hominum ea deputans, non sua, quae sine Dei timore celebrat populus plenus delictis, labiis Deum diligens [0386A] non corde; suis sabbatis, id est, quaecumque disciplina ejus agerentur, alium statum fecit, quae per eundem postea propheten (Is. |
[0459B] | Admoneantur et discipuli, ne quando graventur corda eorum crapula et ebrietate, et saecularibus curis; et insistat eis repentinus dies ille, velut laqueus; utique oblitis Deum ex plenitudine et cogitatione mundi; Moysi erit admonitio (Deut. |
[0513A] | Qui enim praesperasse potuerunt, id est, ante sperasse in Deum, quam venisset; nisi Judaei, quibus Christus praenuntiabatur ab initio? |
[0353B] | LXVII, 28): In ecclesiis benedicite Dominum [0353B] Deum; ut pariter concurreret et Malachiae prophetia (Malach. |
[0312A] | Evenit enim in bonis factis poenitentiae confessio, ad invidiam et exprobrationem ejus qui beneficii ingratus exstiterit, sicut et tunc circa personam Saulis honorandam annuntiatur a Creatore, qui non deliquerat, cum Saulem assumit in regnum, et Sancto Spiritu auget; optimum enim adhuc: qualis, inquit, non erat in filiis Israelis, dignissime allegerat, sed nec ignoraverat ita eventurum, nemo enim te sustinebit improvidentiam adscribentem Deo ei, quem Deum non negans, confiteris et providum. |
[0349B] | Adspice universas nationes de voragine erroris humani exinde emergentes ad Deum Creatorem, et ad Deum Christum; et si audes, nega prophetatum. |
[0259C] | Sic et ipsam fidem dico illum sine caussa ab homine captare, aliter solito Deum credere ex operum auctoritate formatum, quia nihil tale prospexit, per quod homo Deum didicit. |
[0325A] | Hoc est ergo quod exigit, nec Deum, nec Christum tuum credi, quia et Deus ignotus esse non debuit, et Christus agnosci per Deum debuit. |
[0402B] | Joannes autem certus erat neminem Deum praeter Creatorem, vel qua judaeus, etiam prophetes plane facilius quasi haesitavit de eo quem quum sciat esse, an ipse sit, nesciat. |
[0425A] | XI) orasset ad Patrem illum superiorem, satis impudentibus et temerariis oculis suspiciens ad coelum Creatoris, a quo tam aspero et saevo, et grandine et fulmine potuisset elidi, sicut et Hierusalem suffugi ab eo potuit; aggressus eum ex discipulis quidam: Domine, inquit, doce nos orare, sicut et Joannes discipulos suos docuit; scilicet quia alium Deum aliter existimaret orandum. |
[0383C] | Et oportuerit utique prius alium Deum exponi, postea disciplinam ejus induci; quia Deus auctoritatem praestat disciplinae, non Deo disciplina: nisi si et Marcion plane tam perversas non per magistrum litteras didicit, sed per litteras magistrum. |
[0408B] | Fides haec fuit primo, qua Deum suum confidebat misericordiam malle quam ipsum sacrificium, qua eum Deum certa erat operari in Christo, qua sic eum tetigit, non ut hominem sanctum, nec ut prophetam, quem contaminabilem pro humana substantia sciret; sed ut ipsum Deum, quem nulla spurcitia pollui posse praesumpserat. |
[0425A] | Hoc qui praesumpserat, prius est probet alium Deum editum a Christo. |
[0270B] | Igitur, cum omnibus modis constet alium deum in regula sacramenti istius non fuisse a Christo usque ad Marcionem, quam Creatorem, satis jam et probatio nostra munita [0270C] est, qua ostendimus notitiam dei haeretici ex Evangelii et Legis separatione coepisse, et definitio superior instructa est: non esse credendum deum quem homo de suis sensibus composuerit, nisi plane prophetes, id est non de suis sensibus. |
[0428A] | Ideo et tunc Pharisaeus, qui illum vocarat ad prandium, retractabat penes se, cur non prius tinctus esset quam recubuisset secundum legem, qui Deum legis circumferret? |
[0266A] | Nos definimus Deum primo natura [0266B] cognoscendum, dehinc doctrina recognoscendum: natura ex operibus, doctrina ex praedicationibus. |
[0355B] | Deum optimum! |
[0268A] | Igitur, cum ea separatio Legis et Evangelii ipsa sit quae alium Deum Evangelii insinuaverit adversus Deum Legis, apparet [0268A] ante eam separationem Deum in notitia non fuisse, qui ab argumento separationis innotuit; atque ita non a Christo revelatum, qui fuit ante separationem, sed a Marcione commentatum, qui instituit separationem adversus Evangelii Legisque pacem, quam retro illaesam et inconcussam, ab apparentia Christi usque ad audaciam Marcionis, illa utique ratio servavit, quae non alium Deum et Legis et Evangelii tuebatur, praeter Creatorem, adversus quem tanto post tempore separatio a Pontico immissa est. |
[0313B] | Imo nec justitiae, inquam, poenitebit Deum, et superest jam agnoscere quid sit poenitentia Dei. |
[0244C] | Porro haeresin Marcionistarum vel inde probari, quod novum Deum faciant, cum verus Deus aeternus sit. |
[0355B] | O Deum etiam ad inferos usque misericordem! |
[0458C] | Aut et Creatorem optimum, aut Deum tuum asperum dedisti natura. |
[0291A] | Oportebat dignum aliquid esse, quod Deum cognosceret: quid tam dignum prospici posset, quam imago Dei et similitudo? |
[0318B] | Porro malum factum deputabitur negligentia salutis humanae, nonnisi per poenitentiam emendata apud Deum vestrum. |
Adversus Marcionem Libri Quinque | Reditus in Auctori Indicem |
[1089B] | Filius ipse Dei, charissimus ipse minister: Hinc genus, hinc et nomen habet, hinc denique regnum, [1089B] De Domino Dominus, fluvius de fonte perenni, Hic patribus sanctis parens ab origine mundi, Teste Deo, quicumque Deum vidisse fatetur. |
[1090B] | Tertia namque die subiens cum corpore victor, Immani virtute Patris, via facta salutis; Inque creatura portans hominemque Deumque, Conscendit coelos, captivas ille reducens Primitias, munus Domino charamque figuram; Conseditque Patri lucis virtute recepta, Gloria qua munitus erat, dum vinceret hostem, Spiritu conjunctus, de nobis carne ligatus, Hunc Pater et Dominum et Christum Regemque Deumque. |
[1090B] | Tertia namque die subiens cum corpore victor, Immani virtute Patris, via facta salutis; Inque creatura portans hominemque Deumque, Conscendit coelos, captivas ille reducens Primitias, munus Domino charamque figuram; Conseditque Patri lucis virtute recepta, Gloria qua munitus erat, dum vinceret hostem, Spiritu conjunctus, de nobis carne ligatus, Hunc Pater et Dominum et Christum Regemque Deumque. |
[1058A] | [1058A] Hoc docet ergo Deum, caligine ludere suasos, Mentiri, nefas, aut hominem se dicere falso. |
[1058B] | Tabidi, rictus, funestave praeda draconis, Speratis pro pace truces homicidia blanda; Audetis culpare Deum, qui tanta creavit; In cujus terris, nimia pietate profusa, Immemores, large laudatis dona ruentes, [1058C] Ipsum factorem reprobatis, facta probantes, Artificem mundi, cujusve opus estis et ipsi? |
[1062B] | Caussa potest pietati nulla resistere sanctae; Ne major sit caussa mali, quam summa potestas, Ut cognoscat homo jam nunc Dei munere salvus, Mortalis quondam, nunc inviolabile et ingens Vestitus lumen, vivus cum corpore totus, Immensum virtute Deum, pietate perennem, Per Christum regem, per quem via lucis aperta est; Et jam luce nova, jam dono plenus utroque, Fructibus et vivae paradisi laetus amoenis Laudet in aeternum coelesti dives in aula. |
[1064B] | Hic agnus Paschae suspenditur hostia ligno; Hunc Paulus phase, conscribens decreta Corintho, Occisum tradit vitamque, Deumque futurum [1064C] Promissum patribus, quos illectaverat ante. |
[1071A] | Hujus Abel justus, pastor pecudumque magister, Fraternae occidit quem olim violentia dextrae; Hujus Enoch, insigne decus, de corpore membrum [1071A] A Deo digressos populos facinusque sequentes, Deum furit in terris refugarum turba latronum; Sacrilegum genus ut fugeret crudele gigantum, Consilio revocabat, in omnibus ipse fidelis. |
[1074A] | Esse Deum ostendit cunctis, apparuit error: Nam madidae partes hostiae fluvio, super aras De coelo precibus, veniens vi, flamma comedit; Et quotiens voluit, totiens ruit ignis ab alto: Divisit fluvium transgressus et avia fecit, Sublatus curru paradisi vectus in aulam est. |
[1078D] | [1078D] Hunc lex esse Deum populo monstraverat unum, [1079A] Cujus vox Mosi pollens in monte locuta est. |
[1084A] | Sic errant, et dictorum sic facta retorquent, Qui falsas finxere vias; Dominumque Deumque Aeternum regem, qui tantum protulit orbem, Detrectant; aliud quaerunt sub nomine ficto; [1084B] Mentibus orbati, quas amisere furentes; Externum legi Christum affirmare volentes, Nec mundi Dominum, carnis neque velle salutem, Nec virtute Patris, factorem corporis ipsum; Quos obturatis fugiendum est auribus ultro, Ne sermone suo maculent innoxia corda. |
[1085A] | [1085A] Et quamvis hostes muniti fortibus armis Vincamus; tamen inlicita, polluta, nefanda, Commaculata simul, sic miscuit omnia serpens, Caecorum sine luce viam, contamine vocem; Ut, dum factorem mundi contendimus ipsum Esse Deum solum, vatum quoque voce locutum, Ignotumque alium quemquam non esse probamus; Vix mundum linguam sermonis culpa reservet, Complexu vario notum dum laude sequentes Culpamusque alias ignoti tempora sera; Sed cogunt nos multa doli caelata venena, Ancipiti quamquam cum crimine, pandere verba. |
[1087C] | Sed quia nec praedicta prius, nec facta suprema Dementes homines possunt suadere furentes Esse hominem factum Deum, passumque, sepultum, Surrexisse, ut eis tantis clamantibus olim Coelesti verbo complexis testibus, ambo Terrestri saltem rationi credere discant. |
[1088A] | Sed pro parte quidem reticent, pro parte triumphant, Namque Deum populis hominem vulgare laborant. |
[1088A] | Illi Deum, vos falso hominem sine corpore corpus [1088B] Dicitis, et varia heu mentis vesania mergit, Quod qui praesumpsit, mergentes spargitis ambo: Namque hominem pariterque Deum, tunc facta probabunt Commixtum, nec pauca dabit signacula mundus. |
[1088B] | Illi Deum, vos falso hominem sine corpore corpus [1088B] Dicitis, et varia heu mentis vesania mergit, Quod qui praesumpsit, mergentes spargitis ambo: Namque hominem pariterque Deum, tunc facta probabunt Commixtum, nec pauca dabit signacula mundus. |
Adversus Praxeam | Reditus in Auctori Indicem |
[0153C] | [0153B] -Praxeas Phryx ex Asia oriundus, fidei caussa in carcerem conjectus olim, ob cujus aerumnas, non admodum memorandas, animo multum intumuerat; de Ecclesia tamen egregie meritus erat; cum enim Pontifex (Eleutherius aliis, aliis Victor dicitur) Montanistas, qui in transmissa fidei professione catholicos se ferebant, jamjam communionis litteris donare vellet, Praxeas ex Asia tum adventans vulgatos ea in provincia Montanistarum errores aperuit, effecitque, ne homines illi pontifici optimo illuderent, suus demum fastus [0153C] miserum perdidit: dum enim martyris titulis nunquam non gloriatur, communem eum superbis omnibus sortitus est exitum, novae sectae infelix conditor; unum enim Deum ita agnovit, ut omnem personarum, distinctionem tolleret, asseverare ausus, ipsum Patrem carnem sumpsisse, in crucem actum, et ad suam hodie dexteram considere. |
[0163B] | Et apud Deum semper, sicut scriptum est: Et Sermo erat apud Deum (Joan. |
[0154B] | Sermonem appellandum [0154B] censet Verbum Dei Tertullianus, solum post extrinsecam ejus prolationem, seu manifestationem in universi creatione factam juxta antiquissimorum theologorum loquendi phrasin et modum; fatetur tamen Sermonem in primordio apud Deum fuisse. |
[0154C] | Ostendit insuper Tertullianus, Filium ex Patris esse substantia et Spiritum Sanctum a Patre per Filium procedere; Verbum, quod ab omni aeternitate erat apud Deum, quodque quasi ex eo ad creandum et regendum mundum exiit, personam esse subsistentem, quae tamen et varia a Patris substantia non est; inde non sequi duos esse Deos et duos Dominos; Filium, non Patrem, factum hominem, nec desiisse Deum esse, adeo ut naturae humanae idiomata in Christo [0154D] inventa fuerint. |
[0154C] | Ostendit insuper Tertullianus, Filium ex Patris esse substantia et Spiritum Sanctum a Patre per Filium procedere; Verbum, quod ab omni aeternitate erat apud Deum, quodque quasi ex eo ad creandum et regendum mundum exiit, personam esse subsistentem, quae tamen et varia a Patris substantia non est; inde non sequi duos esse Deos et duos Dominos; Filium, non Patrem, factum hominem, nec desiisse Deum esse, adeo ut naturae humanae idiomata in Christo [0154D] inventa fuerint. |
[0163B] | Et apud Deum semper, sicut scriptum est: Et Sermo erat apud Deum (Joan. |
[0155A] | Aut numquid mendacium Evangeliis exprobravit, dicens: «Viderit Matthaeus et Lucas: caeterum, ego ad ipsum Deum accessi, ipsum omnipotentem cominus tentavi. |
[0156B] | Nos vero et semper, et nunc magis, ut instructiores per Paracletum deductorem scilicet omnis veritatis, unicum quidem Deum credimus: sub hac tamen dispensatione, quam oeconomiam dicimus, ut unici Dei sit et filius sermo ipsius, qui ex ipso processerit, per quem omnia facta sunt, et [0157A] sine quo factum est nihil (Joan. |
[0157A] | I, 3): hunc missum a Patre in virginem, et ex ea natum hominem et Deum, filium hominis et filium Dei, et cognominatum Jesum Christum: hunc passum, hunc mortuum et sepultum secundum Scripturas, et resuscitatum a Patre, et in coelos resumptum, sedere ad dexteram Patris, venturum judicare vivos et mortuos, qui exinde miserit, secundum promissionem suam, a Patre Spiritum Sanctum Paracletum, sanctificatorem fidei eorum qui credunt in Patrem et Filium et Spiritum Sanctum. |
[0157B] | Sed salva ista praescriptione, utique tamen propter instructionem et munitionem quorumdam, dandus est etiam retractatibus locus: vel ne videatur unaquaeque perversitas, non examinata, sed praejudicata damnari, maxime haec, quae se existimat meram veritatem possidere, dum unicum Deum non alias putat credendum, quam si ipsum eumdemque et Patrem et Filium et Spiritum Sanctum dicat: quasi non sic quoque unus sit omnia, dum ex uno omnia, per substantiae scilicet unitatem; et nihilominus custodiatur oeconomiae sacramentum, quae unitatem in trinitatem disponit, tres dirigens, Patrem, et Filium, et Spiritum Sanctum. |
[0158A] | Simplices enim quique, ne dixerim imprudentes et idiotae, quae major semper credentium pars est, quoniam et ipsa regula fidei a pluribus diis saeculi [0158A] ad unicum et Deum verum transfert; non intelligentes unicum quidem, sed cum sua oeconomia esse credendum, expavescunt ad oeconomiam. |
[0160A] | Ideoque jam in usu est nostrorum, per simplicitatem interpretationis, Sermonem dicere in primordio apud Deum fuisse; cum magis rationem [0160B] competat antiquiorem haberi; quia non sermonalis a principio, sed rationalis Deus etiam ante principium; et quia ipse quoque sermo ratione consistens, priorem eam ut substantiam suam ostendat. |
[0160C] | Possum itaque non temere praestruxisse, et tunc Deum ante [0160D] universitatis constitutionem solum non fuisse, habentem [0161A] in semetipso proinde rationem, et in ratione sermonem, quem secundum a se faceret agitando se. |
[0167A] | Sed et omnes pene Psalmi Christi personam sustinent; Filium ad Patrem, id est, Christum ad Deum verba facientem repraesentant. |
[0162B] | Non vis enim eum substantivum habere in re per substantiae proprietatem, ut res et persona quaedam videri possit, et ita capiat [0162B] secundus a Deo constitutus duos efficere, Patrem et Flium, Deum et Sermonem. |
[0162C] | Quis enim negabit Deum corpus esse, etsi Deus spiritus est? |
[0163C] | Igitur secundum horum exemplorum formam, profiteor me duos dicere, Deum et Sermonem ejus, Patrem et Filium ipsius. |
[0166B] | Sic tu contra opponas, alicubi dixisse Deum, Eructavit cor meum sermonem optimum, ut ipse sit qui et eructavit, et quod eructavit; et ipse sui protulerit, et qui prolatus sit, si ipse est et Sermo et Deus. |
[0166C] | Et ideo veracem Deum credens, scio illum non aliter quam disposuit pronuntiasse, nec aliter disposuisse quam pronuntiavit. |
[0190D] | Caeterum, Deum immutabilem et informabilem credi necesse [0191A] est, ut aeternum. |
[0191C] | Videmus duplicem statum non confusum, sed conjunctum in una persona, Deum et hominem Jesum. |
[0170A] | At ubi venit Christus, et cognitus est a nobis, quod ipse sit qui numerum retro fecerat, factus secundus a Patre, et cum Spiritu tertius, et jam Pater per ipsum plenius manifestatus, redactum est jam nomen Dei et Domini in unionem; ut, quia nationes a multitudine idolorum transirent ad unicum Deum, et differentia constitueretur inter cultores unius, et plurimae divinitatis. |
[0168C] | Si ad Deum loquitur, et unctum Deum a Deo affirmat, [0168D] scilicet hic duos deos proponit. |
[0170A] | Nam et lucere in mundo Christianos oportebat ut filios lucis, lumen mundi unum et Deum et Dominum colentes, et nominantes. |
[0170B] | Itaque deos omnino non dicam, nec dominos; sed Apostolum sequar, ut si pariter nominandi fuerint Pater et Filius, Deum Patrem appellem, et Jesum Christum Dominum nominem. |
[0170B] | Nam etsi soles duos non faciam, tamen et solem et radium ejus tam duas res, et duas species unius indivisae substantiae numerabo, quam Deum et Sermonem ejus, quam Patrem et Filium. |
[0170C] | [0170C] Adhuc et illa nobis regula adsistit duos vindicantibus Patrem et Filium, quae invisibilem Deum determinavit. |
[0170C] | Invenimus enim et a multis Deum visum, et neminem tamen eorum, qui eum viderant, mortuum. |
[0170C] | Visum quidem Deum secundum hominum capacitatem, non secundum plenitudinem divinitatis: nam patriarchae Deum vidisse referuntur, ut Abraham et Jacob, et prophetae, [0170D] ut Isaias, ut Ezechiel; et tamen mortui non sunt. |
[0170C] | Visum quidem Deum secundum hominum capacitatem, non secundum plenitudinem divinitatis: nam patriarchae Deum vidisse referuntur, ut Abraham et Jacob, et prophetae, [0170D] ut Isaias, ut Ezechiel; et tamen mortui non sunt. |
[0171A] | [0171A] Igitur aut mori debuerant, si eum videraut; Deum enim nemo videbit, et vivet; aut si Deum viderunt, et mortui non sunt, Scriptura mentitur, Deum dixisse, Faciem meam homo si viderit, non vivet; aut Scriptura mentitur, cum invisum, aut cum visum Deum profert. |
[0171A] | [0171A] Igitur aut mori debuerant, si eum videraut; Deum enim nemo videbit, et vivet; aut si Deum viderunt, et mortui non sunt, Scriptura mentitur, Deum dixisse, Faciem meam homo si viderit, non vivet; aut Scriptura mentitur, cum invisum, aut cum visum Deum profert. |
[0172A] | Visum cum illo Moysen colloquentem); [0172A] apparet retro semper in speculo, et aenigmate, et visione, et somnio Deum, id est, Filium Dei, visum tam Prophetis et Patriarchis, quam et ipsi adhuc Moysi. |
[0179C] | Hic erat in principio apud Deum. |
[0155A] | Excidit sibi coluber, quia Jesum Christum post baptisma Joannis tentans, ut Filium Dei aggressus est; [0155A] certus filium Deum habere, vel ex ipsis Scripturis de quibus tunc tentationem struebat: Si tu es filius Dei, dic ut lapides isti panes fiant; item: Si tu es filius Dei, dejice te hinc: scriptum est enim, quod mandavit angelis suis super te (utique Pater) ut te manibus suis tollant, necubi ad lapidem pedem tuum offendas. |
[0172A] | Vidi, inquit Jacob, Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea (Gen. |
[0191B] | Sed enim invenimus illum directo et Deum et hominem expositum, ipso hoc psalmo suggerente, quoniam Deus homo natus est in illa, aedificavit eam voluntate Patris; certe usquequaque Filium Dei et filium hominis, cum Deum et hominem sine dubio secundum utramque substantiam in sua proprietate distantem: quia neque Sermo aliud quam Deus, neque caro aliud quam homo. |
[0172C] | Exclamat quodammodo Joannes; Deum nemo vidit unquam (Joan. |
[0172C] | Ademit enim temporis quaestionem, dicendo Deum nunquam visum. |
[0173B] | Sermo enim vitae factus, [0173B] et auditus, et contrectatus, quia caro, qui ante carnem Sermo tantum in primordio apud Deum Patrem, non Pater apud Sermonem. |
[0173B] | Nam etsi Deus Sermo, sed apud Deum, quia ex Deo Deus, quia cum Patre apud Patrem. |
[0173B] | Et ideo quoniam Sermonem Dei Deum dixerat, ne adjuvaret adversariorum praesumptionem, quasi Patrem ipsum vidisset, ad distinguendum inter invisibilem Patrem, et Filium visibilem, superdicit ex abundanti, Deum nemo vidit unquam (Joan. |
[0173B] | Et ideo quoniam Sermonem Dei Deum dixerat, ne adjuvaret adversariorum praesumptionem, quasi Patrem ipsum vidisset, ad distinguendum inter invisibilem Patrem, et Filium visibilem, superdicit ex abundanti, Deum nemo vidit unquam (Joan. |
[0173B] | Quem Deum? |
[0173B] | Sed quem Deum? |
[0173B] | Scilicet Patrem, apud quem Deum [0173C] erat Sermo, unigenitus scilicet Filius, qui in sinum Patris ipse disseruit. |
[0173C] | Christum autem et ipse Deum cognominavit: Quorum patres, et ex quibus Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in aevum (Rom. |
[0174A] | Deum enim nemo videbit, et vivet. |
[0174B] | Ex quo, a primordio Sermo erat apud Deum, et Deus erat Sermo (Joan. |
[0176A] | Et ita unum Deum semper egisse, id est Patrem, quae per Filium gesta sunt. |
[0176B] | Cum ergo legis Deum omnipotentem, et Altissimum, et Deum virtutum, et Regem Israelis, et QUI EST; vide ne per haec Filius etiam demonstretur, suo jure Deus omnipotens , qua Sermo Dei omnipotentis, quaque omnium accepit [0176C] potestatem; Altissimus, qua dextera Dei exaltatus, sicut Petrus in Actis (II, 22) concionatur; Dominus virtutum, quia omnia subjecta sunt illi a patre; Rex Israelis, quia ille proprie excidit sors gentis istius; item, QUI EST, quoniam multi filii dicuntur, et non sunt. |
[0176B] | Cum ergo legis Deum omnipotentem, et Altissimum, et Deum virtutum, et Regem Israelis, et QUI EST; vide ne per haec Filius etiam demonstretur, suo jure Deus omnipotens , qua Sermo Dei omnipotentis, quaque omnium accepit [0176C] potestatem; Altissimus, qua dextera Dei exaltatus, sicut Petrus in Actis (II, 22) concionatur; Dominus virtutum, quia omnia subjecta sunt illi a patre; Rex Israelis, quia ille proprie excidit sors gentis istius; item, QUI EST, quoniam multi filii dicuntur, et non sunt. |
[0177A] | Sed hanc societatem nominum paternorum in Filio ne facile perspiciant, perturbat illos Scriptura, si quando unicum Deum statuit; quasi non eadem et deos et dominos duos proposuerit, ut supra ostendimus. |
[0177A] | Habet rationem, et cum unicum Deum statuit, et cum duos Patrem et Filium ostendit; et sufficit sibi. |
[0177A] | Salvo enim Filio recte unicum Deum potest determinasse, cujus est Filius. |
[0177B] | Quod ipse inferens, non Filium negat, sed alium Deum: caeterum alius a Patre Filius non est. |
[0177C] | Itaque praeter semetipsum non esse alium Deum, hoc propter idololatriam tam nationum quam Israelis, etiam propter haereticos, qui, sicut nationes manibus, ita et ipsi verbis idola fabricantur, id est, alium Deum, et alium Christum. |
[0177C] | Itaque praeter semetipsum non esse alium Deum, hoc propter idololatriam tam nationum quam Israelis, etiam propter haereticos, qui, sicut nationes manibus, ita et ipsi verbis idola fabricantur, id est, alium Deum, et alium Christum. |
[0178B] | Erat ergo qui non solum Deum faceret, nisi a caeteris solum. |
[0178D] | Igitur si propterea eumdem et Patrem et Filium credendum [0178D] putaverunt, ut unum Deum vindicent, salva [0179A] est unio ejus, qui cum sit unus, habet et Filium, aeque et ipsum eisdem Scripturis comprehensum. |
[0179C] | I, 1), et Sermo erat apud Deum, et Deus erat sermo. |
[0180A] | Nam si haec non aliter accipi licet, quam quomodo scripta sunt, indubitanter alius ostenditur, qui fuerit a principio, alius apud quem fuit: alium Sermonem esse, alium Deum (licet et Deus Sermo, sed qua Dei Filius, non qua Pater); alium per quem omnia, alium a quo omnia. |
[0180C] | Qui credit in Filium, habet vitam aeternam; qui non credit in Filium Dei, non videbit Deum, sed ira Dei manebit super eum (Joan. |
[0181A] | Denique, propter hoc magis Judaei illum interficere volebant, non tantum quod solveret sabbatum, sed quod patrem suum Deum diceret, aequans se Deo. |
[0184A] | Et ne putarent ideo se illum lapidare debere, quasi se Deum ipsum, id est Patrem voluisset intelligi; quia dixerat, Ego et Pater unum sumus, qua Filium Dei Deum ostendens, non qua ipsum Deum. |
[0184A] | Et ne putarent ideo se illum lapidare debere, quasi se Deum ipsum, id est Patrem voluisset intelligi; quia dixerat, Ego et Pater unum sumus, qua Filium Dei Deum ostendens, non qua ipsum Deum. |
[0184A] | Et ne putarent ideo se illum lapidare debere, quasi se Deum ipsum, id est Patrem voluisset intelligi; quia dixerat, Ego et Pater unum sumus, qua Filium Dei Deum ostendens, non qua ipsum Deum. |
[0168D] | Ipsum plus est, quod in Evangelio totidem invenies; In principio erat Sermo, et Sermo erat apud Deum, et Deus erat Sermo (Joan. |
[0184C] | Caeterum, scimus Deum etiam intra abyssos esse, et ubique consistere, sed vi et potestate. |
[0185A] | Ut sic duos divisos diceremus, quomodo jactitatis, tolerabilius erat duos divisos, quam unum Deum versipellem praedicare. |
[0185C] | XIII, 1), sciens Jesus omnia sibi tradita a Patre esse, et se ex Deo exiisse , ad Deum vadere. |
[0168C] | Si ad Deum loquitur, et unctum Deum a Deo affirmat, [0168D] scilicet hic duos deos proponit. |
[0187A] | Et cognosceretur in Filio, facta et verba Patris administrante; quia invisibilis pater, quod et Philippus didicerat in lege, et meminisse debuerat: Deum nemo videbit et vivet. |
[0188B] | XX, 17), contigeris me, nondum ascendi ad Patrem meum; vade autem ad fratres meos (quin et in hoc se Filium ostendit; filios enim appellasset illos, si Pater fuisset), et dices eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum. |
[0188B] | XX, 17), contigeris me, nondum ascendi ad Patrem meum; vade autem ad fratres meos (quin et in hoc se Filium ostendit; filios enim appellasset illos, si Pater fuisset), et dices eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum. |
[0188B] | Pater ad Patrem et Deus ad Deum; an Filius ad Patrem, et Sermo ad Deum? |
[0188B] | Pater ad Patrem et Deus ad Deum; an Filius ad Patrem, et Sermo ad Deum? |
[0189A] | Dicens autem Spiritus Dei, etsi Spiritus Dei Deus, tamen non directo Deum nominans, portionem totius intelligi voluit, quae cessura erat in Filii nomen. |
[0191B] | Sed enim invenimus illum directo et Deum et hominem expositum, ipso hoc psalmo suggerente, quoniam Deus homo natus est in illa, aedificavit eam voluntate Patris; certe usquequaque Filium Dei et filium hominis, cum Deum et hominem sine dubio secundum utramque substantiam in sua proprietate distantem: quia neque Sermo aliud quam Deus, neque caro aliud quam homo. |
[0192C] | Sed non ita docent Acta Apostolorum, in illa exclamatione Ecclesiae ad Deum: Convenerunt enim (Act. |
[0193A] | Sic et Paulus ubique Deum Patrem ponit, et Dominum nostrum Jesum Christum. |
[0193A] | Cum ad Galatas (I, 1), non ab hominibus se apostolum praefert, nec per hominem, sed per Jesum Christum, et Deum Patrem. |
[0193A] | Et habes tota instrumenta ejus, quae in hunc modum pronuntiant, et duos proponunt, Deum Patrem, et Dominum nostrum Jesum Christum Filium Patris, et Jesum ipsum esse Christum, in altero quoque nomine Dei Filium. |
[0193B] | Postremo, quam caecus est, qui nec in Christi nomine intelligit alium Deum portendi, si Christo nomen Patris adscribat? |
[0193B] | XX, 17): Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, et Deum meum et Deum vestrum; utique alium Patrem super se et Deum ostendit. |
[0193B] | XX, 17): Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, et Deum meum et Deum vestrum; utique alium Patrem super se et Deum ostendit. |
[0193B] | XX, 17): Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, et Deum meum et Deum vestrum; utique alium Patrem super se et Deum ostendit. |
[0194A] | Ergo, inquis, et nos eadem ratione Patrem mortuum dicentes qua vos Filium, non blasphemamus in Dominum Deum: non enim ex divina, sed ex humana [0194B] substantia mortuum dicimus. |
[0195A] | Ergo aut Filius patiebatur a Patre derelictus, et Pater passus non est, qui Filium dereliquit; aut si Pater erat qui patiebatur, ad quem Deum exclamabat? |
[0195B] | Sed haec vox carnis et [0195B] animae, id est hominis, non Sermonis, nec spiritus, id est non Dei, propterea emissa est, ut impassibilem Deum ostenderet, qui sic Filium dereliquit, dum hominem ejus tradidit in mortem. |
[0196A] | Caeterum judaicae fidei ista res, sic unum Deum credere, ut Filium adnumerare ei nolis, et post Filium, Spiritum. |
[0196B] | Quod opus Evangelii, quae est substantia Novi Testamenti, statuens Legem et Prophetas usque ad Joannem, si non exinde Pater et Filius et Spiritus, tres crediti, unum Deum sistunt? |
[0171A] | [0171A] Igitur aut mori debuerant, si eum videraut; Deum enim nemo videbit, et vivet; aut si Deum viderunt, et mortui non sunt, Scriptura mentitur, Deum dixisse, Faciem meam homo si viderit, non vivet; aut Scriptura mentitur, cum invisum, aut cum visum Deum profert. |
[0171A] | [0171A] Igitur aut mori debuerant, si eum videraut; Deum enim nemo videbit, et vivet; aut si Deum viderunt, et mortui non sunt, Scriptura mentitur, Deum dixisse, Faciem meam homo si viderit, non vivet; aut Scriptura mentitur, cum invisum, aut cum visum Deum profert. |
[0180A] | Praecedit enim; Deum nemo vidit unquam. |
[0170B] | Solum autem Christum potero Deum dicere, sicut idem Apostolus: Ex quibus Christus, qui est, inquit, Deus super omnia benedictus in aevum omne (Rom. |
[0190B] | Undique enim obducti distinctione Patris et Filii, quam manente conjunctione disponimus, ut solis et radii, et fontis et fluvii, per individuum tamen numerum duorum et trium, aliter eam ad suam nihilominus [0190B] sententiam interpretari conantur, ut aeque in una persona utrumque distinguant, Patrem et Filium, dicentes Filium carnem esse, id est hominem, id est Jesum; Patrem autem spiritum, id est Deum, id est Christum. |
[0183A] | Est qui me glorificet Pater, quem vos dicitis Deum esse vestrum, nec nostis illum, at ego novi eum. |
[0165C] | Et impossibilia apud saeculum, possibilia apud Deum (Matth. |
[0162C] | Sed et invisibilia illa quaecumque sunt, habent apud Deum et suum corpus et suam formam, per quae soli Deo visibilia sunt; quanto magis quod ex ipsius substantia missum est, sine substantia non erit! |
[0172C] | Ecce enim et in Evangeliis et in Apostolis visibilem et invisibilem Deum deprehendo, sub manifesta et personali distinctione conditionis utriusque. |
[0162C] | Vacua et inanis res est Sermo Dei, qui Filius dictus [0162C] est, qui ipse Deus cognominatus est, Et Sermo erat apud Deum, et Deus erat Sermo (Joan. |
Adversus Valentinianos | Reditus in Auctori Indicem |
[0572A] | Et primum (quod cum magno horrore blasphemiae et pronuntiandum, et legendum est et audiendum) Deum fingit hunc nostrum et omnium, praeter haereticorum, patrem, et Demiurgum, et regem universorum quae post illum. |
[0546B] | Eam postmodum Ptolomaeus instravit, nominibus et numeris Aeonum distinctis in personales substantias, sed extra Deum determinatas, quas Valentinus in ipsa summa divinitatis, ut sensus, et adfectus et motus incluserat. |
[0544B] | Ita facilius simplicitas sola Deum, et agnoscere [0545A] poterit, et ostendere; prudentia sola concutere potius et prodere. |
[0544B] | Repuerascere nos et Apostolus jubet secundum [0544B] Deum (I Cor. |
[0536B] | Ex animali autem substantia productum deinde Demiurgum, Deum hunc nostrum, regem universorum. |
[0545A] | Nihil veritas erubescit, nisi solummodo abscondi: quia nec pudebit illum aures ei dedere, eum Deum recognoscere, quem jam illi natura commisit, quem quotidie in operibus omnibus sentit, hoc solo minus notum, quod unicum non putavit, quod [0545B] in numero nominavit, quod in aliis adoravit. |
[0560A] | Hac enim dispositione illud opinor insinuatur, expedire Deum non apprehendi: siquidem inapprehensibile ejus, perpetuitatis est [0561A] caussa: apprehensibile autem, non perpetuitatis, sed nativitatis et formationis, egentium perpetuitatis. |
[0571A] | Haec erit materia quae nos commisit cum Hermogene, caeterisque [0571A] qui Deum ex materia, non ex nihilo operatum cuncta, praesumunt. |
[0575A] | Sed tantum fastigium filio extruens per ea opera quae illum et patrem, et deum, et regem, ante Valentinianorum ingenia testantur, cur sibi quoque ista noluit esse nota, postea quaeram. |
[0590A] | Pudiciores alii honorem divinitatis recordati, ut etiam unius conjugii dedecus ab eo avellerent, maluerunt nullum Bytho sexum deputare: et fortasse [0590A] Hoc Deum, non Hic Deus, neutro genere pronuntiant. |
Apologeticus Adversos Gentes Pro Christianis | Reditus in Auctori Indicem |
[0363B] | Ostensurus jam, quem Deum, et quomodo illum colant Christiani, antea accingit se ad convellendas opiniones de isto cultu falsas: de capite [0364A] scilicet asinino, de cruce, de sole, de ficto isto Numine biformi, quod inscribebatur ONOKOITIS. |
[0527A] | Ideoque nec mors jam, nec rursus ac rursus resurrectio, sed erimus iidem qui nunc, nec alii post: Dei quidem cultores apud Deum semper, superinduti substantia propria aeternitatis; profani vero et qui non integri ad Deum, in poena aeque jugis ignis, habentis ex ipsa natura ejus, divinam scilicet subministrationem incorruptibilitatis. |
[0527A] | Ideoque nec mors jam, nec rursus ac rursus resurrectio, sed erimus iidem qui nunc, nec alii post: Dei quidem cultores apud Deum semper, superinduti substantia propria aeternitatis; profani vero et qui non integri ad Deum, in poena aeque jugis ignis, habentis ex ipsa natura ejus, divinam scilicet subministrationem incorruptibilitatis. |
[0530A] | Fatendum itaque eam veram esse constantiam, quae factis sese, non verbis prodat, apud Deum gratiam, non apud homines laudem quaerat, et contemplatione exemploque obstinationis suae inconcussae plures quotidie qui amplectantur ipsam gignat, [0530B] quam unquam ex omnibus omnium philosophorum scholis, capti verborum lenociniis, discipuli exierint. |
[0362A] | Vidimus aliquando castratum Atyn, illum [0362A] deum ex Pessinunte; et qui vivus ardebat, Herculem induerat. |
[0441A] | Sciunt, quis illis dederit imperium; sciunt, qua homines, quis et animam; sentiunt, eum Deum esse solum, in cujus solius potestate sunt, a quo sunt secundi, post quem primi, ante omnes et super omnes deos. |
[0366A] | Pars crucis est omne robur, quod erecta statione defigitur; nos, si forte, integrum et totum deum colimus. |
[0380A] | Qui audierit, inveniet Deum; qui etiam studuerit intelligere, cogetur et credere. |
[0378A] | Viros enim justitia et innocentia dignos deum nosse et ostendere a primordio in saeculum emisit spiritu divino inundatos, quo praedicarent Deum unicum esse, qui universa condiderit, qui hominem de humo struxerit; hic enim est verus Prometheus; qui saeculum certis temporum dispositionibus et exitibus ordinaverit; exinde qui signa majestatis suae judicantis ediderit per imbres, per ignes; qui demerendo sibi disciplinas determinaverit, quas ignoratis aut deseritis; sed et observantibus praemia destinarit, ut qui prodacto aevo isto judicaturus sit suos cultores in vitae aeternae retributionem, profanos in ignem aeque perpetem et jugem, suscitatis omnibus ab initio defunctis, et reformatis et recensitis, ad [0378B] utriusque meriti dispunctionem. |
[0335A] | Et hinc concedetis, opinor, illum Deum deificum justitia praecellere, qui nec temere, nec indigne nec prodige tantum praemium dispensarit. |
[0442A] | Recogitant, quousque vires imperii sui valeant, et ita Deum intelligunt; adversus quem valere non possunt, per eum valere se cognoscunt. |
[0393A] | Necesse est igitur pauca dicamus de Christo ut Deo Tantum Judaeis erat apud Deum gratia, ubi et insignis justitia et fides originalium auctorum, unde illis et generis magnitudo et regni sublimitas floruit et tanta felicitas, ut Dei vocibus, quibus edocebantur, de promerendo Deo, et non offendendo, praemonerentur. |
[0396A] | Hujus igitur gratiae disciplinaeque arbiter et magister, illuminator atque deductor generis humani, Filius Dei annuntiabatur, non quidem ita genitus, ut erubescat de filii nomine aut de patris [0396A] semine; non de sororis incesto, nec de stupro filiae aut conjugis alienae deum patrem passus est, squamatum, aut cornutum, aut plumatum amatorem, aut in aurum conversum; Jovis enim [0397A] ista sunt numina vestri. |
[0399A] | Hunc enim Zeno determinat factitatorem, qui cuncta in dispositione formaverit, eumdem et fatum [0399A] vocari, et deum et animum Jovis, et necessitatem omnium rerum, Haec Cleanthes in spiritum congerit, quem permeatorem universitatis affirmat. |
[0403B] | Ut autem Judaeis respondeam, et ipsi Deum per [hominem] Moysen colere didicerunt; ut Graecis occurram, Orpheus Pieriae, Musaeus [0404A] Athenis, Melampus Argis, Trophonius Boeotiae initiationibus homines obligaverunt; ut ad vos quoque dominatores gentium aspiciam, homo fuit Pompilius Numa, qui Romanos operosissimis superstitionibus oneravit. |
[0440A] | Solos enim Christianos pro Imperatore Deum verum, Deum vivum invocare, illum Deum, quem naturaliter, et se majorem novit ipse Imperator, cui cuncta debet, a quo exspectat. |
[0413A] | Jussus a quolibet christiano loqui spiritus ille, tam se daemonem confitebitur de vero, quam alibi deum de falso. |
[0415B] | Christum timentes in Deo, et Deum in Christo, subjiciuntur servis Dei et Christi. |
[0364A] | Nam, ut quidam, somniastis caput asininum esse deum nostrum. |
[0416B] | Falsum itaque esse crimen irreligiositatis, et ad Romanos potius quam Christianos pertinere, quos vel ex hac subjectione daemonum pateat, majorem [0416B] illis et sublimiorem Deum colere; adeoque vel libertatem saltem religionis illis esse relinquendam, quae cum aliis detur, tum nec ipsis Aegyptiis negetur. |
[0416B] | Sed apud illos quidvis coli licere praeter Deum verum. |
[0416B] | Omnis ista confessio illorum, qua se deos negant esse, quaque non alium deum respondent praeter unum, cui nos mancipamur, satis idonea est ad depellendum crimen laesae publicae et maxime romanae religionis. |
[0418A] | Nemo se ab invito coli volet, ne homo quidem; atque adeo et Aegyptiis permissa est tam vanae superstitionis potestas, avibus et bestiis consecrandis, et capite damnandis qui aliquem hujusmodi deum occiderint. |
[0421A] | Laedimus Romanos, nec romani habemur, quia non Romanorum deum colimus. |
[0421A] | Sed apud vos quodvis colere jus est, praeter verum Deum, quasi non hic magis omnium sit Deus, cujus omnes sumus. |
[0431B] | Deum potius solum regnare, de imperiis, urbibus, hominibus, temporibus ipsis, ut de suo, disponere; qui etiam, ante cognitam Romam, Babyloniis, Aegyptiis, Assyriis dominationem dederit: Judaeis ipsis etiam incolume diu regnum praestiterit, destruentibus etiam omnes illos deos, quos Romani Gentesque ut datores regnorum suspiciunt. |
[0441A] | Nos enim pro salute imperatorum Deum invocamus aeternum, Deum verum, Deum vivum, quem et ipsi imperatores propitium sibi praeter caeteros malunt. |
[0333A] | Primo indignum est, ut alicujus opera indigeret, et quidem mortui, quum dignius ab initio deum aliquem fecisset, qui mortui erat operam desideraturus. |
[0441A] | Tales in ipso supplicationis gestu mactent, inquit, animam Deum pro Imperatore ambientem extorqueant, veritatem et Dei devotionem, irreligiositatem, si possint, deputent. |
[0441A] | Nos enim pro salute imperatorum Deum invocamus aeternum, Deum verum, Deum vivum, quem et ipsi imperatores propitium sibi praeter caeteros malunt. |
[0441A] | Nos enim pro salute imperatorum Deum invocamus aeternum, Deum verum, Deum vivum, quem et ipsi imperatores propitium sibi praeter caeteros malunt. |
[0440A] | Solos enim Christianos pro Imperatore Deum verum, Deum vivum invocare, illum Deum, quem naturaliter, et se majorem novit ipse Imperator, cui cuncta debet, a quo exspectat. |
[0369A] | Alii plane humanius et verisimilius Solem credunt deum nostrum. |
[0445A] | Sic itaque nos ad deum expansos ungulae fodiant, cruces suspendant, ignes lambant, gladii guttura detruncent, bestiae insiliant; paratus est ad omne supplicium ipse habitus orantis Christiani. |
[0446A | Scito ex illis, praeceptum esse nobis ad redundantiam benignitatis, etiam pro inimicis Deum orare, et persecutoribus nostris bona precari. |
[0448A] | Quem si Deum non vocent, quia mentiri illumve deridere nolunt, id faciant, quia ipse Deo subjectus, sub illo imperat, cujus etiam intersit Deo cedere, quique ut id faciat in triumphi invidioso honore admoneatur, tanta coruscans gloria ut revocari, ne falso se Deum existimet, necesse habeat. |
[0376B] | Quae licet carcere corporis pressa, licet institutionibus pravis circumscripta, licet libidinibus ac concupiscentiis evigorata, [0376B] licet falsis diis exancillata, cum tamen resipiscit, ut ex crapula, ut ex somno, ut ex aliqua valetudine, et sanitatem suam patitur, DEUM nominat, hoc solo nomine, quia proprio [0377A] Dei veri: DEUS MAGNUS, DEUS BONUS, et QUOD DEUS DEDERIT, omnium vox est. |
[0448A] | Quem si Deum non vocent, quia mentiri illumve deridere nolunt, id faciant, quia ipse Deo subjectus, sub illo imperat, cujus etiam intersit Deo cedere, quique ut id faciat in triumphi invidioso honore admoneatur, tanta coruscans gloria ut revocari, ne falso se Deum existimet, necesse habeat. |
[0448B] | Itaque et in eo plus ego illi operor in salutem, non solum quod eam ab eo postulo, qui potest praestare, aut quod talis postulo, qui merear impetrare, sed etiam quod temperans majestatem Caesaris infra deum magis illum commendo deo, cui soli subjicio. |
[0448B] | Non enim deum Imperatorem dicam, vel quia [0449A] mentiri nescio, vel quia illum deridere non audeo, vel quia nec ipse se deum volet dici. |
[0449A] | Non enim deum Imperatorem dicam, vel quia [0449A] mentiri nescio, vel quia illum deridere non audeo, vel quia nec ipse se deum volet dici. |
[0449A] | Negat illum imperatorem, qui deum dicit. |
[0449A] | Major est qui revocatur, ne se deum existimet. |
[0450A] | Pater Patria vero qui vocetur, Dominum appellari non debere, multo minus Deum, quod rebellio est in Deum, maledictum in Caesarem, qui apud Romanos post mortem, demum Deus soleat fieri. |
[0450A] | Pater Patria vero qui vocetur, Dominum appellari non debere, multo minus Deum, quod rebellio est in Deum, maledictum in Caesarem, qui apud Romanos post mortem, demum Deus soleat fieri. |
[0403B] | Dicimus, et palam dicimus, et vobis torquentibus lacerati et cruenti vociferamur: Deum colimus per Christum. |
[0451A] | Esto religiosus in deum, qui vis illum propitium imperatori. |
[0451A] | Desine alium Deum colere vel credere, atque ita et hunc deum dicere, cui deo opus est. |
[0378A] | Viros enim justitia et innocentia dignos deum nosse et ostendere a primordio in saeculum emisit spiritu divino inundatos, quo praedicarent Deum unicum esse, qui universa condiderit, qui hominem de humo struxerit; hic enim est verus Prometheus; qui saeculum certis temporum dispositionibus et exitibus ordinaverit; exinde qui signa majestatis suae judicantis ediderit per imbres, per ignes; qui demerendo sibi disciplinas determinaverit, quas ignoratis aut deseritis; sed et observantibus praemia destinarit, ut qui prodacto aevo isto judicaturus sit suos cultores in vitae aeternae retributionem, profanos in ignem aeque perpetem et jugem, suscitatis omnibus ab initio defunctis, et reformatis et recensitis, ad [0378B] utriusque meriti dispunctionem. |
[0451A] | Desine alium Deum colere vel credere, atque ita et hunc deum dicere, cui deo opus est. |
[0451B] | Si non de mendacio erubescit adulatio ejusmodi, hominem [0451B] deum appellans, timeat saltem de infausto. |
[0451B] | Maledictum est ante apotheosin deum Caesarem nuncupare. |
[0460B] | Quodcunque [0460B] non licet in imperatorem, id nec in quemquam, quod in neminem, eo forsitan magis nec in ipsum, qui per Deum tantus est. |
[0397A] | Jam ediximus Deum universitatem hanc [0398A] mundi Verbo et Ratione et Virtute molitum. |
[0468A] | Coimus in coetum et congregationem, ut ad Deum, quasi manu facta, precationibus ambiamus. |
[0471A] | At quanto dignius fratres et dicuntur et habentur, qui unum patrem Deum agnoverunt, qui unum Spiritum biberunt sanctitatis, [0472A] qui de uno utero ignorantiae ejusdem ad unam lucem expaverunt veritatis. |
[0477A] | Quantiscumque sumptibus constet, lucrum est pietatis [0475A] nomine facere sumptum, siquidem inopes quosque refrigerio isto juvamus, non qua penes vos parasiti [0476A] affectant ad gloriam famulandae libertatis sub auctoramento ventris inter contumelias saginandi, [0477A] sed qua penes Deum major est contemplatio mediocrium. |
[0477A] | Si honesta caussa est convivii, reliquum ordinem disciplinae aestimate, qui sit de religionnis officio: nihil vilitatis, nihil immodestiae admittit; non prius discumbitur, quam oratio ad Deum praegustetur; editur quantum esurientes capiunt; bibitur quantum pudicis est utile. |
[0477A] | Ita saturantur, ut qui meminerint etiam per noctem adorandum Deum sibi esse; ita fabulantur, ut qui sciant dominum audire. |
[0485A] | Nemo adhuc Romae Deum verum adorabat, cum Annibal apud Cannas Romanos annulos, caedes suas, modio metiebatur. |
[0417A] | Colat alius Deum, alius Jovem, alius ad coelum supplices manus tendat, alius ad aram Fidei, alius, si hoc putatis, nubes numeret orans, [0418A] alius lacunaria, alius suam animam deo suo voveat, alius hirci. |
[0399A] | Hunc ex Deo prolatum didicimus, et prolatione generatum, et idcirco Filium Dei et Deum dictum ex unitate substantiae. |
[0440A] | Solos enim Christianos pro Imperatore Deum verum, Deum vivum invocare, illum Deum, quem naturaliter, et se majorem novit ipse Imperator, cui cuncta debet, a quo exspectat. |
[0487A] | Nos vero jejuniis aridi et omni continentia expressi, ab omni vitae fruge dilati, in sacco et cinere volutantes, invidia coelum tundimus, Deum tangimus, et cum misericordiam extorserimus, Jupiter honoratur a vobis, Deus negligitur. |
[0488A] | Hoc, inquitis, et in Deum [0488B] vestrum repercutere est, qui et ipse patiatur propter profanos etiam cultores suos laedi. |
[0495A] | Sed et hoc damnum meliori lucro permutari: cum et ab illis daemonia excutiant, et pro illis Deum venerentur, nullisque, ut tales, rebus novis in exitium Reipublicae studeant. |
[0500A] | Enimvero nos qui sub Deo omnium speculatore dispungimur, quique aeternam ab eo poenam providemus, merito soli innocentiae occurrimus, et pro scientiae plenitudine, et pro latebrarum difficultate, et pro magnitudine cruciatus, non diuturni, verum sempiterni, eum timentes, quem timere debebit et ipse qui timentes judicat, Deum, non proconsulem timentes. |
[0332B] | Imprimis quidem necesse est concedatis esse [0332B] aliquem sublimiorem Deum et mancipem [0333A] quemdam divinitatis, qui ex hominibus deos fecerit. |
[0500B] | Occurrit porro illis, qui non de Deo Christianos sapere, sed ut Philosophiae genus, fidem et spem illorum aestiment, paria in utrisque virtutum genera ponderantes: quibus ostendit, quantum nomen illud philosophorum [0500B] infra christianum subsidat, dum illi inveniantur veritatis ignari et omnium scelerum rei, hi Deum intelligunt, et ab omni malitia, vel ipsis stupentibus inimicis, quam longissime sint remoti. |
[0348A] | Sed quum Larentinam, publicum scortum, velim saltem Laidem aut Phrynen, inter Junones et Cereres ac Dianas adoratis; quum Simonem Magum statua et inscriptione [0348A] sancti dei inauguratis; quum de paedagogiis aulicis nescio quem synodi deum facitis: licet non nobiliores dii veteres, tamen contumeliam a vobis deputabunt, hoc et aliis licuisse, quod solis antiquitas contulit. |
[0508A] | Deum quilibet opifex christianus et invenit et [0509A] ostendit et exinde totum, quod in Deo quaeritur, re quoque assignat; licet Plato affirmet factitatorem universitatis neque inveniri facilem, et inventum enarrari in omnes difficilem. |
[0432A] | Postremo, si Romanae religiones regna praestant, numquam retro Judaea regnasset despectrix communium istarum divinitatum, cujus et deum victimis, et templum donis, et gentem foederibus aliquamdiu Romani honorastis, numquam dominaturi [0432B] ejus, si non ultimo deliquisset in Christum. |
[0376A] | Hoc est quod Deum aestimari facit, dum aestimari non capit. |
[0399A] | Et nos etiam Sermoni atque Rationi itemque Virtuti, per quae omnia molitum Deum ediximus, propriam substantiam spiritum inscribimus, cui et Sermo insit pronuntianti, et Ratio adsit disponenti, et virtus praesit perficienti. |
[0516B] | Inventum enim solummodo Deum non ut invenerant disputaverunt, ut de [0517A] qualitate et de natura ejus et de sede disceptent, Alii incorporalem asseverant, alii corporalem, qua platonici, qua et stoici; alii ex atomis, alii ex numeris qua Epicurus et Pythagoras, alii ex igne, qua Heraclito visum est; et Platonici quidem curantem rerum; contra Epicurei otiosum et inexercitum, [0518A] et ut ita dixerim, neminem humanis rebus; positum vero extra mundum Stoici, qui figuli modo extrinsecus torqueat molem hanc, intra mundum Platonici, qui gubernatoris exemplo, intra illud maneat, quod regat. |
[0375A] | Deum verum, qui omnia fecit, cujus, et naturam describit, Christianos colere asserit: hujus notitiam et agnitionem naturaliter homini insitam docet, ita ut magnitudinem ejus, bonitatem, benignitatem, auxilium et justitiam non ignoret, inque coelis agere, non in terra, credat. |
[0519B] | Itaque et ridemur Deum praedicantes judicaturum. |
[0377A] | Istum Deum, non contentum insita sui hominibus notitia, aberrantes verbo et scriptura docere voluisse ostendit: itaque prophetas misisse Spiritu divino inundatos, qui populum suum de se suoque cultu et potentia edocerent. |
Carmen De Jona Et Ninive | Reditus in Auctori Indicem |
[1109A] | Mox fuga consilium, si qua est tamen ista facultas, Evitare Deum, Dominique evadere dextram, Quo subter totus trepidans compescitur orbis At ratus est quod agit sancto de corde prophetes. |
Carmina Tertulliano Adscripta | Reditus in Auctori Indicem |
[1051A] | Absit alioquin, inquit, ut animam cujuslibet sancti, nedum prophetae, a daemonio credamus extractam, edocti quo d ipse Satanas transfiguratur in angelum lucis, nedum in hominem lucis, etiam Deum s e adseveraturus, etc. |
De Anima | Reditus in Auctori Indicem |
[0648B] | Inde sciscitandum est, unde et ignorare tutissimum est: praestat per Deum nescire, quia non revelaverit, quam per hominem scire, quia ipse praesumpserit. |
[0749A] | XXVIII), post Deum mortuos consulente Saule. |
[0714A] | Ego ad Deum potius argumentabor hunc modum temporis, ut decem menses Decalogo magis inaugurent hominem, ut tanto temporis numero nascamur, quanto disciplinae numero renascimur. |
[0720A] | Nam ut diximus, naturae corruptio alia natura est, habens suum deum et patrem, ipsum scilicet corruptionis auctorem; ut tamen insit et bonum animae, illud principale, illud divinum atque germanum, et proprie naturale. |
[0749A] | XXIV), etiam deum se adseveraturus in fine, signaque portentosiora editurus, ad evertendos, si fieri possit, electos. |
[0662C] | Si per haec vivitur, erunt haec in omnibus utique quae vivunt, etsi [0662C] non videntur, etsi non adprehenduntur pro mediocritate: hoc magis credas, si Deum recogites tantum artificem in modicis, quantum et in maximis. |
[0664C] | Nec diutius de isto, nisi propter haereticos, qui nescio quod spiritale semen infulciunt animae, de Sophiae matris occulta liberalitate conlatum, ignorante factore, cum Scriptura factoris magis Dei sui conscia, nihil amplius promulgaverit, quam Deum flantem in faciem hominis flatum vitae, et hominem factum in animam [0665A] vivam, per quam exinde et vivat et spiret: satis declarans differentias spiritus et animae, insequentibus instrumentis, ipso Deo pronuntiante (Is. |
[0723B] | Si apud Deum discas, ille fons generis Adam, ante ebibit soporem, quam sitiit quietem; ante dormiit, quam laboravit; imo, quam et edit; imo, quam et profatus est; ut videant naturalem indicem somnum omnibus naturalibus principaliorem. |
[0666A] | Proinde, et animum, sive mens est, νους apud Graecos, non aliud quid intelligimus quam suggestum animae ingenitum et insitum, et nativitus proprium, quo agit, quo sapit, quem secum habens ex semetipsa se commoveat in semetipsa, atque ita moveri videatur ab illo tanquam substantia alia, ut volunt qui etiam universitatis motatorem animum, decernunt, illum deum Socratis, illum Valentini Monogenem ex patre Bytho et matre Sige. |
[0670B] | Sed plures et philosophi adversus Dicaearchum, Plato, Strato, Epicurus, Democritus, Empedocles, Socrates, Aristoteles; et medici adversus Andream et Asclepiadem, Herophilus, Erasistratus, Diocles, Hippocrates, et ipse Soranus; jamque omnibus plures christiani, qui apud Deum de utroque [0671A] ducimur, et esse principale in anima, et certo in corporis recessu consecratum. |
[0671A] | XXIV) Deum legimus; si etiam prophetes ejus occulta cordis traducendo probatur (Ps. |
[0731A] | Sed et Stoici Deum malunt providentissimum humanae institutioni, inter caetera praesidia divinatricum artium et disciplinarum, somnia quoque nobis indidisse, peculiare solatium naturalis oraculi. |
[0678A] | Videmus igitur adversus sensus corporales aliam portendi paraturam, ut multo idoniorem, vires scilicet animae, intellectum operantes ejus veritatis, cujus res non sint coram, nec subjaceant corporalibus sensibus, sed absint longe a communi conscientia, in arcano, et in superioribus, [0678A] et apud ipsum Deum. |
[0731C] | A Deo autem, pollicito scilicet et gratiam Spiritus Sancti in omnem carnem, et sicut prophetaturos, ita et somniaturos servos suos [0731C] et ancillas suas, ea deputabuntur, quae ipsi gratiae comparabuntur, si qua honesta, sancta, prophetica, revelatoria, aedificatoria, vocatoria, quorum liberalitas soleat et in profanos destillare, imbres etiam et soles suos peraequante Deo justis et injustis; siquidem et Nabuchodonosor divinitus somniat: et major pene vis hominum ex visionibus Deum discunt. |
[0733A] | Sic enim et daemonia expostulant eam a suis somniatoribus, ad lenocinium scilicet divinitatis, quia familiarem Dei norunt: quia et Daniel (Dan X) rursus trium hebdomadum statione aruit victu; sed ut Deum inliceret humiliationis officiis, non ut animae somniaturae sensum et sapientiam strueret, quasi non in ecstasi acturae. |
[0687B] | Primo quidem oblivionis capacem animam non cedam, quia tantam illi concessit divinitatem, ut Deo adaequetur: innatam eam facit, quod et solum armare potuissem ad testimonium plenae divinitatis: adjicit immortalem, incorruptibilem, incorporalem, quia hoc et Deum credidit, invisibilem, ineffigiabilem, uniformem, principalem, rationalem, intellectualem. |
[0687B] | Quid amplius proscriberet animam, si eam Deum nuncuparet? |
[0687B] | Nos autem qui nihil Deo appendimus, hoc ipso animam longe infra Deum expendimus, quod natam eam agnoscimus, ac per hoc dilutioris divinitatis, et exilioris felicitatis; ut flatum, non ut spiritum; et si immortalem, ut hoc sit divinitatis, [0687C] tamen passibilem, ut hoc sit nativitatis: ideoque et a primordio exorbitationis capacem, et inde etiam oblivionis affinem. |
[0748B] | Hanc quoque fallaciam [0748B] spiritus nequam sub personis defunctorum delitescentis, nisi fallor, etiam rebus probamus, cum in exorcismis interdum aliquem se ex parentibus hominem suis affirmat, interdum gladiatorem, vel bestiarium, sicut et alibi deum; nihil magis curans, quam hoc ipsum excludere quod praedicamus, ne facile credamus animas universas ad inferos redigi, ut et judicii et resurrectionis fidem turbet. |
[0695B] | Siquidem benedictus status apud Deum (Gen. |
[0702B] | Sed enim Empedocles, quia se deum delirarat, idcirco, opinor, dedignatus aliquem se heroum recordari: Thamnus et piscis fui, inquit, cur non magis et pepo, tam insulsus, et chamaeleon, tam inflatus? |
De Baptismo Et De Poenitentia | Reditus in Auctori Indicem |
[1144D] | Ait: Quod maxime bonum, id maxime penes DEUM, nec alius id quam qui possidet, dispensat, ut cuique dignatur. |
[1145B] | Disertius exponit: Verius putaverim, quod hic aerem vocet spiritum; nam cum dixisset, DEUM creasse COELUM (scilicet Empyreum, ab IGNE, qui Graecis est pur, appellatum) et TERRAM, et Aquarum meminisset sub nomine ABYSSI, necessario AERIS mentionem fecit, etc. |
[1147A] | Nam et DEO Graeca phrasi, pro per DEUM: constitit vero pro firmiter stetit, aut potius pro constitutum est, intelligi potest. |
[1152D] | Ita cum Matre deum (quam Graeci, et ex his Noster, l. |
[1153B] | Ad rusticum illum deum invocandum formula: Uti tu morbos visos invisosque, viduertatem, vastitudinemque, calamitates, intemperiesque prohibessis, defendas, averruncesque, etc. |
[1167D] | Quod et vos (pergit Apostolus) nunc similis forma salvos facit BAPTISMUS, non carnis depositio sordium, sed conscientiae bonae interrogatio in Deum per Resurrectionem J. |
[1169B] | Qui vero appellantur Stoici Philosophi, ipsum etiam Deum in ignem dissolutum iri docent, ac novum per mutationem mundum fore dicunt. |
[1171D] | Aut gratia, vel pro benignitate, favore, aut aestimatione apud seu penes Deum, cui prae caeteris elementis Aqua semper acceptior fuit, etc. |
[1173C] | Omnis populus audiens, et publicani justificaverunt Deum (credentes nimirum Christo, Joannis dotes tam insigniter commendanti) baptizati Baptismo Joannis. |
[1175B] | III, eos ANGELORUM CANDIDATOS nominat, qui meruerant coelestem illam in Deum vocem, et officium futurae claritatis ediscunt; quia ejusmodi secundum promissionem Christi, Matth. |
[1183D] | Licet enim haeretici illi, de quibus supra circa Deum et Christum enormiter erraverint, quamdiu tamen in ipso Sacramento administrando non errarunt, sed eamdem adhibuere materiam et formam, quam noster verusque Christus in sua veraque Ecclesia instituit, idem hic Baptismus erat, iisdem partibus essentialibus, ut vocamus, constans, [1184A] eumdemque Auctorem habens. |
[1186C] | XXXII, 28, apprime consonat, ubi Angelus ad Jacob: Nequaquam Jacob appellabitur nomen tuum, sed () ISRAEL; quia si () FORTIS FUISTI, seu praevaluisti () [1186C] CONTRA DEUM, quanto magis contra homines praevalebis! |
[1191B] | Ait: Ita utriusque substantiae census hominem et Deum exhibuit; sequitur enim mox postea: Quae proprietas conditionum, divinae et humanae, aequae utique naturae veritate cujusque dispuncta est. |
[1192A] | Tanta constantia alium deum edicere, ait. |
[1194A] | Idem Noster dixit: Sed quo plenius et impressius tam ipsum (DEUM) quam dispositiones ejus et voluntates adiremus, etc. |
[1198B] | Apud homines (nimirum humanis viribus) hoc impossibile est, sed non apud DEUM; omnia enim possibilia sunt apud Deum; ubi non dixit, DEO, sed apud DEUM, id est, viribus divinae gratiae, qua nobis adjutis nihil jam tam arduum est, quod a nobis superari ac perfici nequeat. |
[1198B] | Apud homines (nimirum humanis viribus) hoc impossibile est, sed non apud DEUM; omnia enim possibilia sunt apud Deum; ubi non dixit, DEO, sed apud DEUM, id est, viribus divinae gratiae, qua nobis adjutis nihil jam tam arduum est, quod a nobis superari ac perfici nequeat. |
[1198B] | Apud homines (nimirum humanis viribus) hoc impossibile est, sed non apud DEUM; omnia enim possibilia sunt apud Deum; ubi non dixit, DEO, sed apud DEUM, id est, viribus divinae gratiae, qua nobis adjutis nihil jam tam arduum est, quod a nobis superari ac perfici nequeat. |
[1201B] | Clemens, a tamen alius antiquissimus Author est) perhibetur, pro ipsis Deum orante: Dominus clementer exaudiat obsecrationes et preces ipsorum, et recipiens eorum supplicationes tribuat eis auxilium, et concedat petitionem cordis ipsorum ad utilitatem, etc. |
[1202A] | Maxime igitur convenit, etiam baptizandos in genua procumbere, et DEUM orare pro tam illustri dono, per quod, cum antea in peccatum lapsi fuissent, de nuo erigantur ad salutem; namque, ut Author QQ. |
[1144A] | Penes Deum. |
[1144A] | Quae Vulgatus noster ad verbum reddit: Apud homines (id est, in hominum opinione) hoc (salvum esse, seu aeternam salutem consequi) impossibile est: apud DEUM autem omnia possibilia sunt. |
[1144D] | Pro apud DEUM seu in DEI potestate ac voluntate, sita erant, quidnam ex quolibet efficere vellet; quo ferme sensu idem noster in L. |
[1144D] | Penes Deum. |
De Carne Christi | Reditus in Auctori Indicem |
[0757A] | Sed ideo, inquis, nego Deum in hominem vere conversum, ita ut et nasceretur, et carne corporaretur; quia qui sine fine est, etiam inconvertibilis sit necesse est: converti enim in aliud, finis est pristini: non competit ergo conversio, cui non competit finis. |
[0759C] | Sit plane stultum, si de nostro sensu [0759C] judicemus Deum. |
[0760A] | Quaere ergo de quibus dixerit; et si te praesumpseris invenisse, non erit tam stultum, quam credere in Deum natum, et quidem ex virgine, et quidem carneum, qui per illas naturae contumelias volutatus sit. |
[0760A] | Sunt plane et alia tam stulta, quae pertinent ad contumelias et passiones Dei; aut prudentiam dicant Deum crucifixum. |
[0761B] | Ita utriusque substantiae census hominem et Deum exhibuit: hinc natum, inde non natum; hinc carneum, inde spiritalem; hinc infirmum, inde praefortem; [0761C] hinc morientem, inde viventem. |
[0762B] | Ergo jam Christum non de coelo deferre debueras, sed de aliquo circulatorio coetu; nec Deum praeter hominem, sed magum hominem; nec salutis pontificem, sed spectaculi artificem; nec mortuorum suscitatorem, sed vivorum avocatorem. |
[0763B] | Quid illi cum Moyse, qui Deum Moysi rejicit? |
[0766A] | Sed quotiens de nativitate contenditur, omnes qui respuunt eam ut praejudicantem de carnis in Christo veritate, ipsum Deum volunt negare esse natum, quod dixerit (Matt. |
[0768A] | Deum praedicans et probans Christus, Legem et Prophetas adimplens, tanti retro aevi caliginem dispargens, indigne usus est hoc dicto ad percutiendam incredulitatem foris stantium, vel ad excutiendam importunitatem ab opere revocantium? |
[0775B] | Nihil adhuc de Deo discens, Deum nominat: nihil adhuc de judicio ejus admittens, [0775C] Deo commendare se dicit. |
[0781C] | Concepit igitur virgo et peperit Emmanuelem, Nobiscum Deum. |
[0783A] | Itaque, sicut nondum natus ex virgine, patrem Deum habere potuit sine homine matre; aeque, cum de virgine nasceretur, potuit matrem habere hominem sine homine patre. |
De Corona | Reditus in Auctori Indicem |
[0083A] | Omne autem quod contra naturam est, monstri meretur notam penes omnes, penes nos vero etiam elogium sacrilegii in Deum, naturae dominum et auctorem. |
[0083B] | Ipsum Deum secundum naturam prius novimus, et Deum appellantes deorum, et bonum praesumentes, et judicem invocantes: quaeris an conditioni ejus fruendae natura nobis debeat praeire, ne illa rapiamur qua Dei aemulus universam conditionem certis usibus homini [0083C] mancipatam, cum ipso homine corrupit, unde eam [0084A] et apostulus invitam ait vanitati succidisse (Rom. |
[0083B] | Ipsum Deum secundum naturam prius novimus, et Deum appellantes deorum, et bonum praesumentes, et judicem invocantes: quaeris an conditioni ejus fruendae natura nobis debeat praeire, ne illa rapiamur qua Dei aemulus universam conditionem certis usibus homini [0083C] mancipatam, cum ipso homine corrupit, unde eam [0084A] et apostulus invitam ait vanitati succidisse (Rom. |
[0084A] | Proinde coronarii isti agnoscant interim naturae anctoritatem, communis sapientiae nomine, qua homines, sed propriae religionis pignora, qua Deum naturae de proximo colentes: atque ita, [0084B] velut ex abundanti caeteras quoque rationes dispiciant, quae nostro privatim capiti coronamentis, et quidem, omnibus interdicunt. |
[0087B] | Primus [0087B] literas Mercurius enarraverit; necessarias confitebor et commerciis rerum et nostris erga Deum studiis. |
[0089B] | Ita cum idcirco proponis deorum saecularium ornamenta etiam apud Deum deprehendi, ut inter haec coronam quoque capitis communi usui vindices; ipse tibi jam praescribis non habendum in communionem usus, quod non inveniatur in Dei rebus. |
[0092A] | Et ejerare patrem ac matrem, et omnem proximum, quos et lex honorari et post [0092A] Deum diligi (Exod. |
[0093A] | X): dum tamen, suscepta fide [0092C] atque signata, aut deserendum statim sit, ut a multis actum, aut omnibus modis cavillandum, ne [0093A] quid adversus Deum committatur, quae nec ex militia permittuntur; aut novissime perpetiendum pro Deo, quod aeque fides pagana condixit. |
De Cultu Foeminarum | Reditus in Auctori Indicem |
[1304D] | Si tanta in terris moraretur fides, quanta merces ejus exspectatur in coelis, nulla omnino vestrum, sorores [1304D] dilectissimae, ex quo Deum vivum cognovisset, et [1305A] de sua, id est de foeminae conditione didicisset, laetiorem habitum, ne dicam gloriosiorem appetiisset, ut non magis in sordibus ageret, et squalorem potius affectaret, ipsam se circumferens Evam lugentem et poenitentem; quo plenius id quod de Eva trahit (ignominiam dico primi delicti, et invidiam perditionis humanae) omni satisfactionis habitu expiaret (Genes. |
[1307B] | Si ista ratio est, recordentur pronepotem ipsius Enoch fuisse superstitem cataclysmi Noe, qui utique domestico nomine et haereditaria traditione audierat et meminerat, de proavi sui penes Deum gratia, et de omnibus praedicatis ejus; cum Enoch filio suo Mathusalae nihil aliud mandaverit, quam ut notitiam eorum posteris suis traderet. |
[1315A] | Deum vero artificem reprehendi ab iis qui cutem medicaminibus ungunt, genas maculant, oculos collinunt. |
[1316B] | Sed enim perseverant in pristinis studiis formae et nitoris, eamdem sui speciem circumferentes, quam foeminae nationum, a quibus abest conscientia verae pudicitiae, quia nihil verum in his, qui Deum nesciunt praesidem et magistrum veritatis. |
[1322B] | Itaque revincunt Deum; ecce, inquiunt, pro albo vel atro flavum facimus gratia faciliorem; quamvis et atrum ex albo conantur facere, quas poeniteat ad senectam usque vixisse. |
[1329A] | Increpet, nullas lunulas reprobet, nullum botronatum retundat tamen non ut gentiles, ita nos quoque nobis adulemur, institutorem Deum solummodo existimantes, non etiam dispectorem institutorum suorum. |
[1332B] | Odisse debetis, quod Judaeos perdidit, quod derelinquentes Deum adoraverunt. |
[1334A] | Taliter pygmentatae Deum habebitis amatorem. |
De Execrandis Gentium Diis [Fragmentum] | Reditus in Auctori Indicem |
[1115C] | Jovem, quem [1115C] vocant, quemque putant summum Deum, quando natus est, a constitutione mundi erant ad illud tempus anni ferme tria millia. |
[1116B] | Ex connubiis alienis, aut virginibus violatis, filios sibi adulteros generavit, pueros ingenuos attaminavit, tyrannico [1116B] regalique imperio oppressit populos sine lege: hunc pater, quem initialem deum fuisse opinantur errantes, celari in insula Creta ignoravit; filius quoque, quem potentiorem deum credunt, fugatum a se patrem latere in Italia nescit: si erat in coelo, cur non videbat quid in Italia gereretur? |
[1118B] | At caeteras ejus corruptelas, quas ipsi confitentur, nolo conscribere, ne rursus foeditas jam sepulta auribus renovetur: sed horum paucorum [1118B] mentionem feci, quos deos et ipsos credunt errantes, scilicet de incesto patre generatos, adulterinos, supposititios, et Deum viventem, aeternum, sempiterni numinis, praescium futurorum, immensum, talibus cum nefandis criminibus diffuderunt. |
[1116B] | Ex connubiis alienis, aut virginibus violatis, filios sibi adulteros generavit, pueros ingenuos attaminavit, tyrannico [1116B] regalique imperio oppressit populos sine lege: hunc pater, quem initialem deum fuisse opinantur errantes, celari in insula Creta ignoravit; filius quoque, quem potentiorem deum credunt, fugatum a se patrem latere in Italia nescit: si erat in coelo, cur non videbat quid in Italia gereretur? |
De Exhortatione Castitatis | Reditus in Auctori Indicem |
[0916C] | Igitur [0916C] cum solum sit in nobis velle, et in hoc probetur nostra erga Deum mens, an ea velimus quae cum voluntate ipsius faciant. |
[0920B] | Nam cum hominem figurasset, eique parem necessariam propexisset, unam de costis ejus mutuatus, unam illi foeminam finxit; cum utique nec artifex, nec materia defecisset, plures costae in Adam, et infatigabiles manus in Deo, sed non plures uxores apud Deum et ideo homo Dei Adam, et mulier Dei Eva, unis inter se nuptiis functi sunt. |
[0922B] | Unusquisque enim sua fide vivit, nec est personarum acceptio apud Deum; quoniam non auditores legis justificantur a Deo, sed factores, secundum quod et Apostolus dicit (Rom. |
[0926A] | Spiritus deducit orationem ad Deum. |
De Fuga In Persecutione | Reditus in Auctori Indicem |
[0105C] | Possum dicere, porcorum quoque setas tunc numeratas apud Deum fuisse; nedum capillos sanctorum. |
[0105C] | Habere videtur diabolus propriam jam potestatem, si forte in eos qui ad Deum non pertinent, semel in stillam situtae (Is. |
[0106C] | Credas utique; si tamen in eum Deum credis, sine cujus voluntate nec passer unius assis cadit in terram (Matth. |
[0107B] | Vides etiam illud malum rationem apud Deum habere, cum quis in persecutione evertitur de salute, sicut et illud bonum [0107C] ratione contingere, cum quis ex persecutione proficit in salute? |
[0108B] | Quare non magis, ex hac parte constantiae et fiduciae in Deum, dicis: Ego, quod meum est, facio, non discedo: Deus si voluerit, ipse me proteget: hoc potius nostrum est, stare sub Dei arbitrio, quam fugere sub nostro? |
[0111C] | Omnia Apostoli secundum Deum utique docuerunt, omnia evangelizare voluerunt. |
[0113A] | Fugerat et quidam animosus prophetes [0113A] Dominum, trajecerat ab Joppe Tarsum, quasi a Deo transfretaret; sed illum non dico in mari et in terra, verum in utero etiam bestiae invenio, in quo nec mori per triduum potuit, nec vel sic Deum evadere. |
[0113A] | Qui sive inimicus Dei imminet, non fugit eum; sed potius contemnit, confidens scilicet de tutela Domini; sive Deum reformidat, quanto magis sub oculis ejus astitit, dicens: Dominus est, potens est: omnia illius sunt: ubi ubi fuero, in manu ejus sum; faciat quod vult, non discedo; et si perire me volet, ipse me perdat, dum me ego servo illi. |
[0115C] | Christianus pecunia salvus est; et in hoc nummos habet ne patiatur, dum adversus Deum erit dives. |
[0117C] | Dabo igitur misericordiae, non timiditatis meae nomine; ubi qui accepit, Deum honorat, et benedictionem mihi reddit; non ubi amplius se benefactum praestitisse credit, et praedam suam aspiciens dicit: «De reatu est. |
[0120A] | Sed recita Deum dixisse: Qui capit, capiat (Matth. |
[0105B] | Quo ostenditur, utrumque apud Deum esse, et concussionem fidei, et protectionem, cum utrumque ab eo petitur, concussio a diabolo, protectio a Filio. |
De Idolatria | Reditus in Auctori Indicem |
[0662D] | Addidit Deum, tam fieri idolum, quam coli, prohibere (cap. |
[0668B] | Unum Deum praedicare, qui tantos efficis? |
[0668B] | Verum Deum praedicare, qui falsos facis? |
[0669A] | Tota die ad hanc partem zelus fidei perorabit, ingemens christianum ab idolis in Ecclesiam venire, de adversarii officina in domum Dei venire, attollere ad Deum patrem manus matres idolorum, his manibus adorare quae foris adversus Deum adorantur, eas manus admovere corpori Domini, quae daemoniis corpora conferunt. |
[0671B] | Non allego quod idola honoret, quorum nomina coelo inscripsit, quibus omnem Dei potestatem addixit: quod propterea homines non putant Deum requirendum, praesumentes stellarum nos immutabili arbitrio agi. |
[0678B] | Parentes, conjuges, liberi propter Deum relinquendi erunt. |
[0679A] | Scit etiam famem non [0679A] minus sibi contemnendam propter Deum, quam omne mortis genus. |
[0679A] | Sed quae penes homines difficilia, penes Deum facilia. |
[0692B] | Quid aliter fecisset ethnicus, qui Jovem deum credidit? |
[0692C] | Etiamsi non per eumdem retorsisset maledictum, nec per [0692C] ullum Jovis similem; confirmaverat Jovem deum, per quem se maledictum indigne tulisse demonstraverat remaledicens. |
[0693A] | Fidelis autem in ejusmodi ridere debet, non insanire: imo, secundum praeceptum, ne per Deum quidem remaledicere, sed plane benedicere per Deum, ut et idola destruas, et Deum praedices, et adimpleas disciplinam. |
[0693A] | Fidelis autem in ejusmodi ridere debet, non insanire: imo, secundum praeceptum, ne per Deum quidem remaledicere, sed plane benedicere per Deum, ut et idola destruas, et Deum praedices, et adimpleas disciplinam. |
[0693A] | Fidelis autem in ejusmodi ridere debet, non insanire: imo, secundum praeceptum, ne per Deum quidem remaledicere, sed plane benedicere per Deum, ut et idola destruas, et Deum praedices, et adimpleas disciplinam. |
[0693A] | Aeque benedici per deos nationum Christo initiatus non sustinebit, ut semper rejiciat immundam benedictionem, et eam sibi in Deum convertens emundet. |
[0693A] | Benedici per deos nationum, maledici est per Deum. |
[0693B] | Cur autem non sciat me Dei caussa fecisse, ut et Deus potius glorificetur, et daemonia non honorentur in eo quod propter Deum feci? |
[0669A] | Tota die ad hanc partem zelus fidei perorabit, ingemens christianum ab idolis in Ecclesiam venire, de adversarii officina in domum Dei venire, attollere ad Deum patrem manus matres idolorum, his manibus adorare quae foris adversus Deum adorantur, eas manus admovere corpori Domini, quae daemoniis corpora conferunt. |
[0668A] | Si eumdem Deum observas, habes legem ejus (Exod. |
De Jejuniis | Reditus in Auctori Indicem |
[0975C] | Sic et Esaias, non negavit Deum elegisse jejunium, sed quale non elegerit, enumeravit. |
[0957C] | Itaque nos hoc prius affirmare debemus, quod occulte subrui periclitatur, quantum valeat apud Deum inanitas ista, et ante omnia unde ratio ipsa processerit hoc modo promerendi Deum; tunc enim agnoscetur observationis necessitas, cum eluxerit rationis auctoritas a primordio recensendae. |
[0954B] | Hi Paracleto controversiam faciunt; propter hoc novae prophetiae recusantur: non quod alium Deum praedicent Montanus et Priscilla et Maximilla, nec quod Jesum Christum solvant (I Joan. |
[0957B] | Et scimus quales sint carnalium commodorum suasoriae; quum facile dicatur: Opus est de totis praecordiis credam, diligam Deum et proximum [0957C] mihi ; in his enim duobus praeceptis tota Lex pendet et prophetae, non in pulmonum et intestinorum meorum inanitate. |
[0957C] | Itaque nos hoc prius affirmare debemus, quod occulte subrui periclitatur, quantum valeat apud Deum inanitas ista, et ante omnia unde ratio ipsa processerit hoc modo promerendi Deum; tunc enim agnoscetur observationis necessitas, cum eluxerit rationis auctoritas a primordio recensendae. |
[0958B] | Teneo igitur a primordio homicidam gulam, tormentis atque suppliciis in die puniendam, etiamsi Deus nulla jejunia praecepisset; ostendens tamen unde sit occisus Adam, mihi reliquerat intelligenda remedia offensae, [0958B] qui offensam demonstrarat: ultro cibum quibus modis, quibusque temporibus potuissem, pro veneno deputarem, et antidotum famem sumerem, per quam purgarem mortis a primordio caussam in me quoque cum ipso genere transductam, certus hoc Deum velle, cujus contrarium noluit, satisque confidens placituram illi continentiae curam, a quo damnatam comperissem incontinentiae culpam. |
[0960B] | Nunc si temere rationes castigati a Deo victus, et castigandi propter Deum a nobis, ad primordiorum experimenta revocavimus, conscientiam communem consulamus, ipsa natura enuntiabit, quales nos ante pabulum et potum in virgine adhuc saliva exhibere consuerit rebus duntaxat sensus agendis quo divina tractantur si multo pollentioris mentis, si multo vivatioris cordis, quam cum totum illud domicilium interioris hominis, escis stipatum, vinis inundatum, [0960C] decoquendis jam stercoribus aestuans, praemeditatorium efficitur latrinarum, in quo plane nihil tam in proximo supersit, quam ad lasciviam sapere. |
[0961A] | Mentior, si non Dominus ipse oblivionem sui exprobrans Israeli, caussam plenitudini deputat: Incrassatus est dilectus, et pinguefactus, et dilatatus est, et dereliquit Deum qui fecit eum, et abscessit a Domino salutificatore suo (Deut. |
[0961C] | Tanta est circumscripti victus praerogativa, ut Deum praestet homini contubernalem, parem revera pari. |
[0962A] | [0962A] Processimus itaque jam ad exempla, uti revolvamus utilitatis efficacia potestates istius officii, quod etiam iratum Deum homini reconciliat. |
[0962B] | Siquidem, duritia hostis annuntiata, vestem scidit, saccum induit, eodemque habitu seniores sacerdotum ad Deum per Esaiam adire jussit, utique jejunio preces prosequente: neque enim cibi tempus in periculo, nec saturitatis cultus in sacco. |
[0963A] | Ita jejunium in Deum reverentiae opus est. |
[0965B] | I, 15): talis enim et ipsa Deum orabat. |
[0969A] | Et quomodo quisquis ille est in Christo nostro, haec erga Dominum nostrum officia disposuit, cum et Antichristi erga Deum adversus nostrum processerint Christum? |
[0976B] | Nam et Johel exclamavit (Joel, I, 14): Sancite jejunium, et praedicate curationem , prospiciens jam et tunc et alios apostolos et prophetas sancituros jejunium, et praedicaturos officia curantia Deum. |
De Judicio Domini [Incertus] | Reditus in Auctori Indicem |
[1091B] | Nunc age, securam vivamque adtingere lympham, Et celeres vitam amissam reparare per undas Si velit, aeternae et poenas evadere flammae, Ignarusque Dei, venturique inscius aevi, [1091B] Et potius venturae adipisci praemia vitae; Hunc unum meminisse Deum, solumque precandum, Qui totum in libra posuit sub limine mundum, Aeternumque manens, semperque futurus in aevum, Saecula cuncta tenens, ante omnia saecula solus Ingenitus, sine fine Deus, sedemque supernam Solus habens, solus coelos supereminet altos, Omnipotens solus, cui parent omnia rerum; Qui sibi complacitum hominem formavit in aevum, Pastorem pecudum, et dominum dedit esse ferarum; Qui sermone tenus potuit protendere coelum, Et solidam verbo potuit suspendere terram, Et dicto citius disjunxerat aequoris undam, Ac manibus charam dilexit fingere formam, Atque suam voluit faciem quoque inesse decoram, [1091C] Spirituque adflavit vivendi vultibus auram. |
[1093A] | Protinus innumeri concurrunt ire ministri, Convallantque Deum cum majestate superna; Angelica in terras descendent agmina coelo; Omnes, turba Dei, quibus est divina facultas, Vultibus et forma virtutis spiritus omnes. |
[1096A] | Quoties noctesque diesque sereni Tempora foecundant pulcris Dei munera donis, Vernabantque rosae, frugum nec defuit aestas, Autumnus varie fundebat mollia poma, [1096A] Aspera hyems quamvis glaciales fregit olivas; Cuncta Deus tribuit, bonitas nec defuit ejus, Terra Deum tremuit, pontus de voce pependit, Et fluvius siccas trepidus refugit arenas; Et genitura Deum quaevis per cuncta fatetur; Vos miseri, Dominum coeli terraeque negastis, Praeconesque Dei (horrendum) saepe fugastis, Et justos potius crudeli caede necastis, Et fraus in vobis post crimen semper inhaesit. |
[1096A] | Quoties noctesque diesque sereni Tempora foecundant pulcris Dei munera donis, Vernabantque rosae, frugum nec defuit aestas, Autumnus varie fundebat mollia poma, [1096A] Aspera hyems quamvis glaciales fregit olivas; Cuncta Deus tribuit, bonitas nec defuit ejus, Terra Deum tremuit, pontus de voce pependit, Et fluvius siccas trepidus refugit arenas; Et genitura Deum quaevis per cuncta fatetur; Vos miseri, Dominum coeli terraeque negastis, Praeconesque Dei (horrendum) saepe fugastis, Et justos potius crudeli caede necastis, Et fraus in vobis post crimen semper inhaesit. |
[1096A] | Ergo sementis fructum capietis iniquae: Noscitis esse, Deumque tamen ridere soletis; Ibitis in tenebras ignis et sulphuris altas, Passuri ardentes justas cruciatibus iras, Aeternae Deus ossa jubet descendere poenae, Ire sub ardorem rabidae sine fine gehennae, [1096B] Urgeri molem per stagna rotantia flammae, In flammamque jubet converti elementa minantem, Atque omnem coeli descendere nubibus ignem. |
[1096D] | Jam primum quicumque Deum male senserit ante, Et vaga mentito coluisset numine saxa, [1097A] Atque cruentiferis signis sacraverit aras, Et picturatas timuit sine voce figuras, Ac falsi tenues veneratus numinis umbras, Et quoscumque malus seduxit protinus error. |
[1098A] | Cuncti Dominum jam agnoscite verum, Qui solus facit hanc animam sua cernere luce, Eamdemque potest in tartara subdere poenis, Et cui cuncta patet vitae mortisque potestas, Posse Deum, nam velle sat est, factumque loquendo Implet, et obstando plane nihil impedit illum. |
[1098B] | Aeternisque Deum precibus placate tremendum. |
[1095B] | Hic quicumque pius, aequique bonique colonus, Quique Deum metuit sincera mente tonantem, Atque suos coluit sacra pietate parentes, Et degit reliquam semper sine crimine vitam, Aut inopem fidis opibus solatus amicum est, [1095C] Atque laboranti nimium subvenit egeno, Pauperis adjutor, pupillorumque patronus, Eruit innocuos, subvenit crimine pressis, Hospitibus largae tribuit sua pignora mensae, Omnia divine gessit, pia munera jussit, Non alicui nocuit, non unquam aliena cupivit, Illi exultantes divinis laudibus omnes, Hortantesque simul referunt ad sidera voces, Psallentes Domino celebrant per gaudia grates, Innocuamque viam nuntiis comitantibus ibunt. |
De Monogamia | Reditus in Auctori Indicem |
[0931A] | Illa destruit nuptiarum Deum, ista confundit. |
[0931A] | Unum matrimonium novimus, sicut unum Deum. |
[0935B] | Dicit et Apostolus scribens ad Ephesios: Deum proposuisse in semetipso ad dispensationem adimpletionis temporum, ad caput, id est, ad initium reciprocare universa in Christo, quae sunt super coelos et super terras in ipso (Eph. |
[0936B] | Ab Abraham denique provocant, prohibiti patrem alium praeter Deum agnoscere. |
[0939A] | Dum ad sententias pervenimus, ecce statim quasi in limine, duae nobis antistites christianae sanctitatis occurrunt, monogamia et continentia: alia pudica, in Zacharia sacerdote; alia integra, in Joanne antecursore; alia placans Deum, alia praedicans Christum; alia totum praedicans sacerdotem, alia plus praeferens [0939B] quam propheten, scilicet eum, qui non tantum praedicaverit, aut demonstraverit coram, verum etiam baptizaverit Christum. |
[0941B] | Videamus enim quid sit matrimonium apud Deum, et ita cognoscemus quid sit aeque adulterium. |
[0941B] | Itaque sine caussa dices, Deum vivo marito nolle repudiatam alii viro jungi, quasi mortuo velit; quando si mortuo non tenetur, proinde nec vivo; tam repudio matrimonium dirimente quam morte, [0941C] non tenebitur ei, cui per quod tenebatur, abruptum est; adeo non interest vivo an mortuo viro nubat. |
[0942B] | Ergo hoc magis ei vincta est, cum quo habet apud Deum caussam. |
[0943A] | Ergo qui cum Deo erimus, simul erimus, dum omnes apud Deum unum (licet merces varia, licet (Jo. |
[0951B] | Habet Deum [0951C] etiam corvorum educatorem, etiam florum excultorem. |
De Oratione | Reditus in Auctori Indicem |
[1154A] | Dicendo autem patrem, Deum quoque cognominamus. |
[1154A] | Quanquam frequentissime Dominus patrem nobis pronuntiavit Deum; imo et praecepit ne quem in terris patrem vocemus, nisi quem habemus in coelis (Matth. |
[1154A] | Nam et Deum oramus, et fidem commendamus, cujus meritum est haec appellatio. |
[1155A] | Uno igitur genere aut vocabulo [1155A] et Deum cum suis honoramus, et praecepti meminimus, et oblitos patris denotamus. |
[1156A] | Plane benedici Deum (Psal. |
[1157A] | Proinde igitur et nos Angelorum, si meminerimus, candidati jam [1157A] hinc coelestem illam in Deum vocem, et officium futurae claritatis ediximus. |
[1189A] | Totum ergo asseveret, et totum virginis praestet: quod propter Deum abscondit, plane obumbret. |
[1189A] | Quid denudas ante Deum quod ante homines tegis! |
[1190A] | Certe voluntarias prohiberi non oportet, quae se etiam virgines negare non possunt, contentae abuti in fama suae conscientiae apud Deum securitate. |
[1195B] | Sola est oratio, quae Deum vincit. |
De Patientia | Reditus in Auctori Indicem |
[1249A] | [1249A] Confiteor ad Dominum Deum, satis temere me, si non etiam impudenter, de patientia componere ausum, cui praestandae idoneus omnino non sim, ut homo nullius boni, quando oporteat demonstrationem et commendationem alicujus rei adortos, ipsos prius in administratione ejus rei deprehendi, et constantiam commonendi propriae conversationis auctoritate dirigere, ne dicta factis deficientibus erubescant. |
[1250A] | Nam quod maxime bonum, id [1250A] maxime penes Deum, nec alius id quam qui possidet dispensat, ut cuique dignatur. |
[1251B] | [1251B] Nobis exercendae patientiae auctoritatem, non affectatio humana caninae aequanimitatis stupore formata, sed vivae ac coelestis disciplinae divina dispositio delegat, Deum ipsum ostendens patientiae [1252A] exemplum. |
[1256A] | [1256A] Cui item dubium sit omne bonum, quia ad Deum pertineat, pertinentibus ad Deum tota mente sectandum? |
[1256A] | [1256A] Cui item dubium sit omne bonum, quia ad Deum pertineat, pertinentibus ad Deum tota mente sectandum? |
[1256B] | Igitur natales impatientiae in ipso diabolo deprehendo, jam tunc cum Dominum Deum universa opera quae fecisset, imagini suae, id est homini subjecisse impatienter tulit (Genes. |
[1257C] | Exinde homo terrae datus, et ab oculis Dei ejectus, facile usurpari ab impatientia coepit in omne quod Deum offenderet. |
[1259A] | Annon ipsum quoque Israel per impatientiam semper in Deum deliquisse manifestum est, exinde cum oblitus brachii coelestis, quo aegyptiis afflictationibus fuerat extractus, de Aaron sibi deos duces postulat, cum in idolum auri sui collationes defundit (Exod. |
[1261A] | Qui damni impatientia concitatur, terrena coelestibus anteponendo, de proximo in Deum peccat. |
[1271A] | Quantum patientiae licet, ut Deum habeat debitorem! |
De Poenitentia | Reditus in Auctori Indicem |
[1227A] | Igitur ignorantes quique Deum rem quoque ejus ignorent necesse est, quia nullus omnino thesaurus extraneis patet. |
[1230B] | Bonum factum Deum habet debitorem, sicuti et malum: quia judex omnis remunerator est caussae. |
[1231A] | Quoniam cum Deum grande quid boni constet esse, utique bono nisi malum non displiceret, quod inter contraria [1231B] sibi nulla amicitia est. |
[1233B] | Rape occasionem inopinatae felicitatis, ut ille tu nihil quondam penes Deum, nisi (Is. |
[1235A] | Cum etiam ignorantes Dominum nulla exceptio tueatur ad poenam; quia Deum in aperto constitutum, et vel ex-ipsis coelestibus bonis comprehensibilem, ignorari non licet: quanto cognitum despici periculosum est! |
[1236A] | Sed aiunt quidam satis Deum habere, si corde et animo suspiciatur, licet actu minus fiat. |
[1236A] | Igitur, qui Deum nolit offensum, nec revereatur omnino, si timor offendendi patrocinium est. |
[1244A] | Itaque Exomologesis prosternendi et humilificandi hominis disciplina est, conversationem [1244A] injungens misericordiae illicem; de ipso quoque habitu atque victu mandat, sacco et cineri incubare corpus sordibus obscurare, animum moeroribus dejicere, illa quae peccavit tristi tractatione mutare; caeterum pastum et potum pura nosse, non ventris scilicet, sed animae caussa: plerumque vero jejuniis preces alere, ingemiscere, lacrymari, et mugire dies noctesque ad Dominum Deum tuum, presbyteris advolvi, et caris Dei adgeniculari, omnibus fratribus legationes deprecationis suae injungere. |
[1245B] | Videlicet si quid humanae notitiae subduxerimus, proinde et Deum celabimus? |
[1246B] | Cumque quis interrogarit, cuinam ea largiaris: Deliqui, dicito, in Deum, et periclitor in aeternum perire. |
[1246B] | Itaque nunc pendeo, et maceror, et excrucior, ut Deum reconciliem mihi, quem delinquendo laesi. |
De Praescriptionibus Adversus Haereticos | Reditus in Auctori Indicem |
[0062A] | Secutus est post haec et Saturninus, et hic similiter dicens, innascibilem [0062A] virtutem id est Deum, in summis et illis infinitis partibus et in superioribus manere, longe autem distantes ab hoc angelos inferiorem mundum fecisse: et quia splendor quidam luminis desursum in inferioribus refulsisset, ad similitudinem illam superiorem propter illius luminis angelos hominem instituere, angelos curasse: hunc super terram jacuisse reptantem: cujus lumen illud et virtutem misericordiam, scintillam salvam esse, caetera hominis perire. |
[0062B] | In ultimis quidem angelis, et qui nunc fecerunt mundum, novissimum ponit Judaeorum Deum, id est, Deum legis et prophetarum; quem Deum negat, sed angelum dicit. |
[0070B] | Alterum Deum fingunt praeter creatorem. |
[0037B] | Item illius praecepti, de quo ait: Denuntio tibi ante Deum, qui vivificat omnia, et Jesum Christum, qui testatus est sub Pontio Pilato bonam confessionem, custodias praeceptum (I Tim. |
[0012B] | Nullam veritatem inesse cum perversa haereticorum conversatione; ubi vero metum in Deum, ibi gravitatem honestam, et communicationem deliberatam, et promotionem emeritam, et subjectionem religiosam, et apparitionem devotam, et processionem modestam, et Ecclesiam unitam, et Dei omnia. |
[0021B] | Judaei retro penes Deum fuerant; dehinc ejecti ob delicta, extra Deum esse coeperunt. |
[0021B] | Judaei retro penes Deum fuerant; dehinc ejecti ob delicta, extra Deum esse coeperunt. |
[0021B] | Nationes vero nunquam penes Deum, nisi stillicidium de situla, et [0021C] pulvis ex area, et foris semper (Isai, XL, 15). |
[0043B] | Si alium Deum praedicant, quomodo ejus Dei rebus et litteris et nominibus utuntur adversus quem praedicant? |
[0047A] | Nemo alterum Deum ausus est suspicari. |
[0047A] | Facilius de Filio quam de Patre haesitabatur, donec Marcion praeter Creatorem alium Deum solius bonitatis induceret; Apelles creatorem angelorum nescio quem gloriosum superioris Dei, faceret Deum legis et Israelis, illum igneum affirmans; Valentinus aeonas suos spargeret, et unius aeonis vitium in originem [0047B] deduceret Dei creatoris. |
[0047B] | His solis, et his primis revelata est veritas Divinitatis, majorem scilicet dignationem et pleniorem gratiam a diabolo consecutis, qui Deum sic quoque voluerit aemulari, ut de doctrinis venenorum, quod Dominus negavit, ipse faceret discipulos super magistrum. |
[0049B] | Unum Deum novit, creatorem universitatis, et Christum Jesum ex virgine Maria Filium Dei creatoris, et carnis resurrectionem; Legem et Prophetas cum evangelicis et apostolicis litteris [0050A] miscet, et inde potat fidem; eam aqua signat, Sancto Spiritu vestit, eucharistia pascit, ad martyrium exhortatur, et ita adversus hanc institutionem neminem recipit. |
[0058B] | At ubi Deus, ibi metus in Deum, qui est initium sapientiae. |
[0061B] | Hic ausus est summam se dicere virtutem, id est, summum Deum, mundum autem ab angelis suis institutum, a daemone se oberrante, quid esset sapientia, descendisse quaerendum apud Judaeos, se in phantasmate Dei non passum, sed esse quasi passum. |
[0062B] | In ultimis quidem angelis, et qui nunc fecerunt mundum, novissimum ponit Judaeorum Deum, id est, Deum legis et prophetarum; quem Deum negat, sed angelum dicit. |
[0062B] | In ultimis quidem angelis, et qui nunc fecerunt mundum, novissimum ponit Judaeorum Deum, id est, Deum legis et prophetarum; quem Deum negat, sed angelum dicit. |
[0064B] | [0064B] Jaldabaoth tamen inferius descendisse, et fecisse sibi filios septem: quem occlusisse superiora dilatatione; ut quia angeli quae superiora essent, scire non possent, ipsum solum Deum putarent. |
[0067A] | Nam et ipse mundum institutum esse ab illis dicit: Christum ex semine Joseph natum proponit, hominem illum tantummodo sine divinitate contendens, ipsam quoque legem ab angelis datam perhibens: Judaeorum Deum non Dominum, sed angelum promens. |
[0071A] | Hic introducit unum Deum infinitis superioribus partibus. |
[0072C] | Doctrinam enim introduxit, qua Christum hominem tantummodo diceret, Deum autem illum negaret; ex Spiritu quidem Sancto natum ex virgine, sed hominem solitarium, atque nudum, nulla alia prae caeteris, nisi sola justitiae auctoritate. |
[0074A] | Hic Deum Patrem omnipotentem Jesum Christum esse dicit; hunc crucifixum passumque contendit et mortuum: praeterea seipsum sibi sedere ad dexteram suam, cum prophana et sacrilega temeritate proponit. |
[0038C] | Quanquam, etsi quaedam inter domesticos, ut ita dixerim, disserebant, non tamen ea fuisse credendum est, quae aliam regulam fidei superducerent, diversam et contrariam illi, quam Catholicae in medium proferebant; ut alium Deum [0039A] in ecclesia dicerent, alium in hospitio; aliam Christi substantiam designarent in aperto, aliam in secreto; aliam spem resurrectionis apud omnes annuntiarent, aliam apud paucos: cum ipsi obsecrarent in Epistolis suis, ut idipsum et unum loquerentur omnes, et non essent schismata et dissensiones in Ecclesia (I Cor. |
[0058B] | Negant Deum timendum; itaque libera sunt illis omnia et soluta. |
[0057B] | Adime illis legem Moysi, et Prophetas, et creatorem Deum, accusationem eloqui non habent. |
[0058B] | Ubi metus in Deum, ibi gravitas honesta, et diligentia attonita, et cura sollicita, et allectio explorata, [0058C] et communicatio deliberata, et promotio emerita, [0059A] et subjectio religiosa, et apparitio devota, et processio modesta, et Ecclesia unita, et Dei omnia. |
[0047A] | Facilius de Filio quam de Patre haesitabatur, donec Marcion praeter Creatorem alium Deum solius bonitatis induceret; Apelles creatorem angelorum nescio quem gloriosum superioris Dei, faceret Deum legis et Israelis, illum igneum affirmans; Valentinus aeonas suos spargeret, et unius aeonis vitium in originem [0047B] deduceret Dei creatoris. |
[0055B] | Deum, aut fingunt alium adversus Creatorem, aut, si unicum Creatorem confitentur, aliter eum disserunt, quam in vero est. |
[0026B] | [0026B] Regula est autem fidei, ut jam hinc quid defendamus profiteamur, illa scilicet qua creditur, unum omnino Deum esse, nec alium praeter mundi conditorem; qui universa de nihilo produxerit, per Verbum suum primo omnium emissum; id Verbum, Filium ejus appellatum, in nomine Dei varie visum a Patriarchis, in Prophetis semper auditum, postremo delatum ex Spiritu Patris Dei et virtute in virginem Mariam, carnem factum in utero ejus, et ex ea natum egisse Jesum Christum; exinde praedicasse novam legem, et novam promissionem regni coelorum; virtutes fecisse; fixum cruci, tertia die resurrexisse; in coelos ereptum sedisse ad dexteram Patris; misisse vicariam vim Spiritus Sancti, qui credentes agat, venturum cum claritate, ad sumendos sanctos in vitae aeternae et promissorum [0027A] coelestium fructum, et ad profanos adjudicandos igni perpetuo, facta utriusque partis resuscitatione cum carnis restitutione. |
[0062A] | Postea Basilides haereticus erupit: hic esse dicit summum Deum nomine Abraxan, ex quo mentem creatam, quam graece NOUN appellat. |
De Pudicitia | Reditus in Auctori Indicem |
[0998B] | Vide an habeat ethnicus substantiam in Deo Patre census et sapientiae et naturalis agnitionis in Deum; per quam et Apostolus notat in sapientia Dei non cognovisse mundum per sapientiam Deum (I Cor. |
[0998A] | Quis salvus ac sanus, nisi qui Deum novit? |
[1018C] | Lumen praedixerat Deum, et tenebras non esse in illo, et mentiri nos si dicamus nos communionem habere cum eo, et in tenebris [1019A] incedamus. |
[0980B] | Sed viderit saeculi pudicitia cum saeculo ipso, cum suo ingenio si nascebatur, cum suo studio si erudiebatur, cum suo servitio si cogebatur; nisi quod infelicior etiam, si stetisset, ut infuctuosa, quae non apud Deum egisset. |
[0984D] | Delicta mundantur, quae quis in fratrem, non Deum admiserit. |
[0986B] | Deum ambae honorant; illa nihil sibi blandiendo facilius impetrabit, ista nihil sibi adsumendo plenius adjuvabit. |
[0998A] | Quis labat de valetudine, nisi qui Deum nescit? |
[0998B] | Vide an habeat ethnicus substantiam in Deo Patre census et sapientiae et naturalis agnitionis in Deum; per quam et Apostolus notat in sapientia Dei non cognovisse mundum per sapientiam Deum (I Cor. |
[1014A] | Dehinc et inimicitiam et in Deum, et eos qui sunt in carne, id est in sensu carnis, Deo placere non posse (Ibid. |
[1019B] | Eo amplius: Filioli, haec scripsi vobis, ne delinquatis; et si deliqueritis, advocatum habemus apud Deum Patrem Jesum Christum justum, et ipse placatio est pro delictis nostris (I Joan. |
[1026A] | XVIII, 22); utique nihil postea alligare, id est retinere mandasset, nisi forte ea quae in Dominum, non in fratrem quis admiserit; praejudicatur enim non dimittenda in Deum delicta, cum in homine admissa donantur. |
[1017A] | Ita clementia illa Dei, malentis poenitentiam peccatoris quam mortem, ad ignorantes adhuc et adhuc incredulos spectat, quorum caussa liberandorum venerit Christus, non qui jam Deum norint, et [1017B] sacramentum didicerint fidei. |
[1013A] | II, 3); et: Haec est voluntas Dei, sanctimonia vestra, abstinere vos a fornicatione, scire unumquemque vas suum possidere in sanctimonia et honore, non in libidine concupiscentiae, sicut nationes quae Deum ignorant (I Thess. |
De Resurrectione Carnis | Reditus in Auctori Indicem |
[0879B] | XIX): « Quae impossibilia apud homines, possibilia apud Deum sunt , et (I Cor. |
[0883B] | At enim si sit, poterit et non vacare: nihil enim apud Deum vacabit. |
[0883B] | Cur non potius ad praedicandum Deum, ut etiam hominibus antistes? |
[0885B] | In deposito est ubicumque apud Deum, per fidelissimum sequestrem Dei et hominum Jesum Christum, qui et homini Deum, et hominem Deo reddet, carni spiritum, et spiritui carnem. |
[0885B] | In deposito est ubicumque apud Deum, per fidelissimum sequestrem Dei et hominum Jesum Christum, qui et homini Deum, et hominem Deo reddet, carni spiritum, et spiritui carnem. |
[0809A] | An et aliqua nobis exempla hujus sui juris in publico naturae promulgavit, ne qui forte adhuc nesciant Deum nosse, qui non alia lege credendus est, quam ut omnia posse credatur? |
[0860C] | Sic et sensum carnis, mortem appellavit; dehinc et inimicitiam ad Deum, sed non carnem ipsam. |
[0877C] | Quale est, ut eadem anima, quae in hac carne totum vitae ordinem decucurrit, quae in hac carne Deum [0878A] didicit, et Christum induit, et spem salutis seminavit, in alia, nescio qua, metat fructum? |
[0812A] | Accipe igitur et caussam, qui apud Deum discis, tam optimum, [0812B] quam et justum; de suo optimum, de nostro justum. |
[0798C] | Utar et conscientia populi, contestantis Deum deorum. |
[0795A] | Praesertim cum quaedam illorum officia, quibus Deum laudamus et prophetamus, remansura sint; et etiam in hac vita vacent cibis jejunio functi; et sexum a genitur a subducant spadones voluntarii, et Christo maritatae virgines. |
[0846B] | Si enim Sadducaei quidem respuebant resurrectionem, Dominus autem eam confirmabat, et Scripturarum ignaros increpans, earum scilicet quae resurrectionem praedicassent, et virtutis Dei incredulos, idoneae utique mortuis resuscitandis, postremo subjiciens: Quoniam autem mortui resurgant, sine dubio et confirmando esse quod negabatur; id est, resurrectionem mortuorum apud Deum vivorum, talem quoque eam confirmabat esse, qualis negabatur, utriusque scilicet substantiae humanae. |
[0807C] | Quid ea exprobras carni, quae Deum exspectant, quae in Deum sperant, quae honorantur ab illo, quibus subvenit? |
[0880B] | Ubi casus adversi apud Deum, aut ubi incursus infesti apud Christum? |
[0807B] | Bonum Deum novimus; solum optimum a Christo ejus addiscimus; qui dilectionem mandans, post suam, in proximum, faciet et ipse quod praecepit: diliget carnem, tot modis sibi proximam, etsi infirmam (Matth. |
[0796A] | Si vero et apud Deum aliqua secta est, Epicureis magis affinis quam prophetis, sciemus quid audiant a Christo Sadducaei. |
[0797A] | Carneum enim atque corporeum probantes eum, proinde et obducimus praescribendo nullum alium credendum Deum praeter Creatorem, dum talem ostendimus Christum, in quo dignoscitur Deus, qualis promittitur a Creatore. |
[0797B] | Certi enim, quam laborent in alterius divinitatis [0797B] insinuatione adversus Deum mundi omnibus naturaliter notum de testimoniis operum; certe et in sacramentis priorem, et in praedicationibus manifestiorem; sub obtentu quasi urgentioris caussae, id est, ipsius humanae salutis ante omnia requirendae, a quaestionibus resurrectionis incipiunt: quia durius creditur resurrectio carnis, quam una divinitas: atque ita tractatum, viribus ordinis sui destitutum, et scrupulis potius oneratum depretiantibus carnem, paulatim alterius divinitatis temperant sensum, ex ipsa spei concussione et demutatione. |
[0798C] | Utar et reliquis communibus sensibus, qui Deum judicem praedicant: Deus videt; et: Deo commendo. |
[0799A] | Tum si et haereticus ad vulgi vitia, vel saeculi ingenia confugerit: Discede, dicam, ab ethnico, haeretice; etsi unum estis omnes, qui Deum fingitis, dum hoc tamen in Christi nomine facis, dum christianus tibi videris, alius ab ethnico es: redde illi suos sensus, quia nec ille de tuis instruitur. |
[0801A] | Angelos post Deum novimus. |
[0802B] | Recogita totum illi Deum occupatum ac deditum, manu, sensu, opere, consilio, sapientia, providentia, et ipsa imprimis affectione, quae liniamenta ducebat. |
[0803A] | An hoc supererit, ut honestius homo Deum, quam hominem Deus finxerit? |
[0806A] | Videamus nunc de propria etiam christiani nominis forma, quanta huic substantiae, frivolae ac sordidae, apud Deum praerogativa sit: et si sufficeret illi, quod nulla omnino anima salutem possit adipisci, nisi dum est in carne crediderit: adeo caro salutis est cardo. |
[0807C] | Quid ea exprobras carni, quae Deum exspectant, quae in Deum sperant, quae honorantur ab illo, quibus subvenit? |
[0808B] | Verum interim et in illis literis Paulus est, cum stigmata Christi in corpore suo portat; cum nostrum, ut Dei templum, vitiari vetat; cum corpora nostra membra Christi facit; cum monet tollere et magnificare Deum in corpore nostro. |
[0809B] | Igitur confide [0809B] illum totum hoc ex nihilo protulisse, et Deum nosti, fidendo quod tantum Deus valeat. |
[0811A] | Praemisit tibi naturam magistram, submissurus et prophetiam, quo facilius credas prophetiae, discipulus naturae; quo statim admittas, cum audieris quod ubique jam videris; nec dubites Deum carnis etiam resuscitatorem, quem omnium noris restitutorem. |
[0812B] | Nisi enim homo deliquisset, optimum solummodo Deum nosset, ex naturae proprietate; at nunc etiam justum eum patitur, ex caussae necessitate; tamen et hoc ipso optimum, dum et justum. |
[0814B] | Nos vero etiam virtutes carnis opponimus: ergo et bene operata tenebitur praemio [0814B] Et si anima est quae agit et impellit in omnia, carnis obsequium est, Deum non licet aut injustum judicem credi, aut inertem: injustum, si sociam bonorum operum a praemiis arcet; inertem, si sociam malorum a suppliciis secernat: cum humana censura eo perfectior habeatur, quo etiam ministros facti cujusque deposcit, nec parcens, nec invidens illis, quominus cum auctoribus, aut poenae, aut gratiae communicent fructum. |
[0816B] | XV): Glorificate, inquit, et tollite Deum in corpore vestro, certus et hos conatus ab anima agi; idcirco tamen et carni eos mandat, quia et illi fructum repromittit. |
[0821A] | Sed et plerique ab excessu animae resurrectionem vindicantes, de sepulcro exire, de saeculo evadere interpretantur: quia et saeculum mortuorum sit habitaculum, id est, ignorantium Deum. |
[0821B] | Nam et virgo concepit in utero, non figurate; et peperit Emmanuelem, nobiscum Deum Jesum, non oblique; et si oblique accepturum virtutem Damasci, et spolia Samariae (Is. |
[0829A] | Ne quis vos seducat ullo modo: quoniam nisi veniat abscessio [0829A] primo, hujus utique regni, et reveletur delinquentiae homo, id est Antichristus, filius perditionis, qui adversatur et superextollitur in omne quod Deus dicitur, vel religio; uti sedeat in templo Dei, adfirmans Deum se. |
[0848C] | [0848C] Male Deum norunt, qui non putant illum posse, quod non putant; et tamen sciunt potuisse, si instrumentum Joannis norunt. |
[0849A] | At ego Deum malo decipere non posse, de fallacia solummodo infirmum, ne aliter documenta praemisisse, quam rem disposuisse videatur: imo, ne si exemplum resurrectionis sine carne non valuit inducere, multo magis plenitudinem exempli in eadem substantia exhibere non possit. |
[0858A] | IV), deponere nos veterem hominem qui corrumpitur per concupiscentiam seductionis; renovari autem spiritu sensus, et induere novum hominem, qui secundum Deum conditus est in justitia et religione veritatis; ut et hic ad duas substantias distinguendo, vetustatem ad carnem, novitatem ad animam, corruptionem perpetuam veteri defendat, id est carni. |
De Spectaculis | Reditus in Auctori Indicem |
[0627D] | Primo duo plausibilia ethnicorum argumenta removet, quorum primum: Nihil obstrepere religioni in animo et in conscientia tanta solatia extrinsecus oculorum, vel aurium, nec vero Deum offendi oblectatione hominis. |
[0629B] | Dein exhortatur christianos, ut in gemitibus hic vitam degant, dum gentiles voluptatibus sese immergunt, nihilque magis in votis habeant, quam exire de hoc saeculo, ut ad Deum perveniant. |
[0630B] | Ad utrumque, adhuc forsan alicui opiniones ethnicorum blandiuntur, quae in ista caussa adversus nos ita argumentari consueverunt: Nihil obstrepere religioni in animo et consciencia tanta solatia extrinsecus oculorum vel aurium: nec vero Deum offend oblectatione hominis, qua, salvo erga Deum metu et honore, suo in tempore et suo in loco frui, scelus non sit. |
[0630B] | Atquin hoc cum maxime paramus demonstrare, quemadmodum isthaec non competant verae religioni et vero obsequio erga Deum verum. |
[0631C] | Nemo negat, quia nemo ignorat quod ultro natura suggerit, Deum esse universitatis conditorem, eamque universitatem tam bonam, quam homini mancipatam. |
[0631C] | Sed quia non penitus Deum norunt, [0632A] nisi naturali jure, non etiam familiari, de longinquo, non de proximo; necesse est ignorent qualiter administrari aut jubeat aut prohibeat quae instituit simul quis sit aemulus ex diverso, adulterandis usibus divinae conditionis, quia neque voluntatem, neque adversarium noveris ejus, quem minus noveris. |
[0632B] | Quid non Dei est, quod Deum offendit? |
[0637A] | Probum plane consilium, et nunc quoque apud ipsos Romanos justum et licitum, ne dixerim, penes Deum. |
[0639A] | Viderit ambitio sive frugalitas ejus quo Deum offendit: qualiscunque pompa circi, etsi pauca simulacra circumferat, in uno idololatria est: et si unam thensam trahat, Jovis tamen plaustrum est: quaevis idololatria sordide instructa, vel [0639B] modice locuples splendida est censu criminis sui. |
[0646B] | Si ergo gulam et ventrem ab inquinamentis liberamus, quanto magis augustiora nostra, oculos et aures, ab idolothytis et necrothytis voluptatibus abstinemus, quae non intestinis transiguntur, sed in ipso spiritu et anima digeruntur: quorum munditia magis ad Deum pertinet, quam intestinorum. |
[0661A] | Praeterea sapientes illos philosophos coram discipulis suis una conflagrantibus erubescentes, quibus nihil ad Deum pertinere suadebant, quibus animas aut nullas, aut non in pristina corpora redituras affirmabant, etiam poetas non ad Rhadamanti, nec ad Minois, sed ad inopinati Christi tribunal palpitantes? |
[0658B] | Dubitas enim illo momento, quo in diaboli Ecclesia fueris omnes angelos prospicere de coelo, et singulos denotare, quis blasphemiam dixerit, quis audierit, quis linguam, quis [0658B] aures diabolo adversus Deum administraverit? |
[0630B] | Ad utrumque, adhuc forsan alicui opiniones ethnicorum blandiuntur, quae in ista caussa adversus nos ita argumentari consueverunt: Nihil obstrepere religioni in animo et consciencia tanta solatia extrinsecus oculorum vel aurium: nec vero Deum offend oblectatione hominis, qua, salvo erga Deum metu et honore, suo in tempore et suo in loco frui, scelus non sit. |
[0650B] | Sin et doctrinam saecularis litteraturae, ut stultitiae apud Deum deputatam, aspernamur, satis praescribitur nobis et de illis speciebus spectaculorum, quae saeculari litteratura lusoriam vel agonisticam scenam dispungunt. |
[0631A] | Pigebat scilicet etiam perseverantes in tantis voluptatibus propter Deum mori. |
[0630A] | Qui status fidei quae ratio veritatis, quod praescriptum disciplinae, inter caetera saecularium errorum, etiam spectaculorum voluptates adimat, Dei servi cognoscite, qui cum maxime ad Deum acceditis: recognoscite, qui jam accessisse vos testificati et confessi estis, ne aut ignorando aut dissimulando quis peccet. |
De Virginibus Velandis | Reditus in Auctori Indicem |
[0889A] | Regula quidem fidei una omnino est, sola immobilis, et irreformabilis, credendi scilicet in unicum Deum omnipotentem, mundi conditorem, et Filium ejus Jesum Christum, natum ex virgine Maria, crucifixum [0889B] sub Pontio Pilato tertia die resuscitatum a mortuis, receptum in coelis, sedentem nunc ad dexteram Patris, venturum judicare vivos et mortuos per carnis etiam resurrectionem. |
[0890A] | Sic et justitia (nam idem Deus justitiae et creaturae) primo fuit in rudimentis, natura Deum metuens: dehinc per Legem et Prophetas promovit in infantiam: dehinc per Evangelium efferbuit in juventutem: nunc per [0890B] Paracletum componitur in maturitatem. |
[0907B] | Ergo quod non potest videri propter Deum fieri, quia sic fieri Deus [0908A] non vult, sequitur ut hominum gratia fiat: utique primo illicitum, ut gloriae libidinosum. |
[0909A] | Consciae mulieritatis jam indubitatae, audent nudo capite ad Deum adire. |
[0910B] | Timebit itaque virgo sanctior, vel in nomine fascini, hinc adversarium, inde Deum: illius lividum ingenium, hujus censorium lumen: et gaudebit sibi soli et Deo nota. |
Fragmenta Varia | Reditus in Auctori Indicem |
[1134C] | Agens contra eas «quae oculos fuligine collinunt,» reprehendentes artificem Deum quem [1134D] emendant; et cap. |
[1126D] | Denique fortassis propterea quis animam cum Deo compararet, eam longe infra Deum defendisse se scribit dicto libro, quod nata sit, [1127A] quod passibilis, quod exorbitationis capax, et inde etiam oblivionis adfinis sit. |
[1126C] | Nos autem, qui nihil adpendimus, hoc ipso animam longe infra Deum rependimus, quod natam eam agnoscimus; ac per hoc dilutioris divinitatis, exilioris felicitatis; ut flatum, non ut spiritum; etsi immortalem, ut hoc sit divinitatis; tamen passibilem, ut hoc sit nativitatis; ideoque et a primordio exorbitationis capacem, et inde etiam oblivionis adfinem. |
[1127D] | Consentit in his omnibus Epiphanius, praeterquam quod inferiorem deum nuncupet, quem auctor angelum igneum; quem interim agnoscunt B. |
[1128C] | Neque vero in hoc solum quod, uti illic diximus, unum Deum superiorem faceret, alterum Dominum dicat, sed angelum faciat, verum et in reliquis paulo prius recensitis haeresibus, quas seductus a Philumene novas induxit. |
[1128C] | In hoc nihil differens a Marcione, quod et Deum Moysi et legem ac prophetas repudiarit, sicuti lib. |
Sodoma [Incertus] | Reditus in Auctori Indicem |
[1102B] | Jamque dies ultrix aderat, duo de grege missi Angelico forma juvenes, qui spiritus ambo Diva ministerio Domini mandata ferebant, [1102B] Succedunt Sodomis; illic de stirpe piorum Transvena Loth aderat, sapiens, justique colonus, Unus erat, meminisse Deum; solet utilis arbor In sylvis latitare feris velut hospita fructu. |
Cooperatorum Veritatis Societas
© 2006 Cooperatorum Veritatis Societas quoad hanc editionem iura omnia asservantur.
Litterula per inscriptionem electronicam: Cooperatorum Veritatis Societas
«Ubi Petrus, ibi Ecclesia, ibi Deus (Ambrosius) ... Amici Veri Ecclesiae Traditionalisti Sunt.»
Divus Pius X Papa: «Notre Charge Apostolique»